Morgunblaðið - 14.06.2001, Qupperneq 14

FRÉTTIR
14 FIMMTUDAGUR 14. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
UMFANG svokallaðra ferliverka á
sjúkrahúsum jókst mjög frá árinu
1999 til 2000 samkvæmt úttekt Rík-
isendurskoðunar á ferliverkum á níu
sjúkrahúsum í landinu eftir að um-
sjón með greiðslu þeirra var flutt frá
Tryggingastofnun ríkisins til ein-
stakra sjúkrahúsa með samningum
sjúkrahúsanna við heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytið. Til úrbóta
telur Ríkisendurskoðun brýnt að
stórefla eftirlit með framkvæmd
samninga og búa þurfi þannig um
hnúta að vinna sérfræðinga fari ekki
fram yfir umsaminn fjölda eininga.
Með ferliverkum er átt við sér-
fræðimeðferð sem veitt er á sjúkra-
húsum, svo sem aðgerðir, viðtöl,
skoðanir og rannsóknir sem fram
fara án þess að sjúklingur sé lagður
inn. Greitt er sérstaklega fyrir ferli-
verk eftir gjaldskrá um einingar og
er miðað við að fjöldi eininga sem
unninn er á hverju sjúkrahúsi fari
ekki yfir ákveðið mark á ári.
Jón Kristjánsson heilbrigðisráð-
herra tjáði Morgunblaðinu í gær að
nauðsynlegt sé að fara yfir forsendur
ferliverkakvótans, sem sumar stofn-
anir hafi farið fram úr. Einnig sagði
hann nauðsynlegt að fara yfir kerfið
almennt því það að læknar, sem
hefðu einir stétta fengið að vinna
ferliverk, væru bæði launamenn og
verktakar hefði skapað viss vand-
kvæði á sjúkrahúsunum. Sagði ráð-
herra nauðsynlegt að ræða við for-
ráðamenn stærstu sjúkrahúsanna
um málin sem snertu launakjör sem
væru viðkvæmur þáttur.
Aukning vegna eðlisbreyt-
inga í starfi sjúkrahúsa
Ástæður fyrir aukningu ferliverka
eru meðal annars taldar vera breyt-
ingar á eðli starfs sjúkrahúsanna,
innlögnum fari fækkandi og aukin
þörf sé fyrir dag- og göngudeildar-
þjónustu, þar með talin ferliverk.
Umfang ferliverka jókst um 4% á
sjúkrahúsunum 9 frá árinu 1999 til
2000. Dæmi eru um meiri vöxt hjá
einstaka sjúkrahúsi, jafnvel um tugi
prósenta, og á 6 sjúkrahúsum var
alls farið 333 þúsund einingum fram-
úr úthlutuðu einingamagni á tíma-
bilinu.
Óheppilegt fyrirkomulag
á greiðslum til lækna
Þá segir í skýrslu Ríkisendurskoð-
unar um áhrif aukins umfangs ferli-
verka að legudögum hafi nánast í öll-
um tilvikum fækkað bæði árin og
megi því ætla að kostnaður spítal-
anna vegna legudeilda hafi minnkað.
„Þrátt fyrir að fjölgun ferliverka hafi
leitt til þess að afköst á sjúkrahús-
unum, þ.e. fjöldi sjúklinga og að-
gerða, hafi aukist stórlega, vekur at-
hygli að biðlistar hafa víðast hvar
einnig lengst í nær öllum sérgrein-
um.“
Ríkisendurskoðun segir að gera
verði ráðstafanir til þess að tryggja
að farið sé eftir samningum um
fjölda eininga í ferliverkum.
„Ljóst er að það fyrirkomulag sem
ríkir á greiðslum til lækna fyrir ferli-
verk á sjúkrahúsum er að ýmsu leyti
óheppilegt. Læknar fá víðast hvar
greitt fyrir vinnu sína á sjúkrahús-
um samkvæmt tveimur kerfum –
sem starfsmenn og sem verktakar.
Þessi tilhögun er gjarnan flókin í
framkvæmd og útheimtir mikla
vinnu af hálfu stjórnenda. Við slíkar
aðstæður verður allt eftirlit vanda-
samt og getur misfarist. Æskilegt er
að greiðslur fyrir ferliverk séu hluti
af almennun launakjörum lækna á
sjúkrahúsum, líkt og raunin er í til-
fellum þeirra lækna sem gert hafa
fastlaunasamning, svokallaðan helg-
unarsamning. Með helgunarsamn-
ingi fær læknir sérstakt álag ofan á
föst laun gegn því að „helga sig“
hlutaðeigandi sjúkrahúsi. Það þýðir
að hann skuldbindur sig til að starfa
ekki sjálfstætt (þ.e. sem verktaki) né
heldur þiggja laun annars staðar. At-
hygli vekur hve fáir sérfræðingar
hafa valið þennan kost. Samkvæmt
þeim upplýsingum sem skýrslan
byggist á er meginástæðan sú að hið
tvöfalda kerfi felur í sér betri mögu-
leika til tekjuöflunar en helgunar-
samningur.“
Munur vegna tvöfalds
kerfis óæskilegur
Einnig segir Ríkisendurskoðun að
sá munur sem hið tvöfalda kerfi
skapi á aðstöðu og starfskjörum
ólíkra faghópa innan sjúkrahúsanna
hljóti að teljast óæskilegur. Aðeins
einn hópur njóti þess að laun séu af-
kastatengd en aðrir hópar séu án
slíkrar tengingar. Bent er á að eigi
að viðhalda núverandi fyrirkomulagi
á greiðslum fyrir vinnu sérfræðinga
á sjúkrahúsum þurfi ábyrgð og
skyldur að vera vel tilgreind í samn-
ingum og efla þurfi eftirlit með fram-
kvæmd samninga. Minnt er á að
ákvæði um afslátt af einingaverði
þegar tilteknu marki er náð séu í
gildi í samningum TR og sjálfstætt
starfandi sérfræðinga. Væri eðlilegt
að sérfræðingar sem ynnu ferliverk
á sjúkrahúsunum veittu einnig slík-
an afslátt, hann sé aðeins í gildi á
tveimur sjúkrahúsanna. Telur Rík-
isendurskoðun að ákvæði um afslátt
væru til þess fallin að halda aftur af
þeirri tilhneigingu sem gæti víða að
umfangið fari vaxandi.
„Tryggja verður að í þeim tilvik-
um þar sem ákvæði um vinnutíma
eru í samningum, séu þau raunveru-
lega virt. Með öllu hlýtur að teljast
óviðunandi að læknum sé sums stað-
ar ætlað að standa sjúkrahúsunum
skil á endurgreiðslum vegna þeirra
ferliverka sem þeir sinna í dagvinnu-
tíma sínum, en annars staðar ekki.“
Í lok skýrslunnar er fjallað um við-
horf stjórnenda, lækna og hjúkrun-
arfræðinga til ferliverka. Segir þar
að hjúkrunarfræðingar virðist al-
mennt afar ósáttir við fyrirkomulag
ferliverka á sjúkrahúsunum þar sem
álag á þá hafi aukist í takt við aukið
umfang þeirra. Telji þeir sig ekki
hafa fengið það bætt í launum á sama
hátt og læknar.
Þá segir í skýrslunni að sumir
hjúkrunarfræðingar haldi því fram
að læknar hafi í sumum tilvikum
veitt meðferð umfram það sem nauð-
synlegt og eðlilegt megi teljast.
Bentu þeir á að hnéspeglunum,
maga- og ristilspeglunum og aðgerð-
um þar sem rör væru sett í eyru
hefði fjölgað mjög og deila mætti um
hvort þær hefðu verið nauðsynlegar í
öllum tilvikum. „Hjúkrunarfræðing-
ar gagnrýna sumir þann „hraða“ og
„æðibunugang“ sem þeir segja að
einkenni ferliverk lækna. Bent er á
að út frá sjónarmiði hjúkrunar séu
vinnubrögð af þessu tagi mjög
óæskileg.“
Ríkisendurskoðun segir umfang
ferliverka á sjúkrahúsum hafa aukist
Telur að efla
þurfi eftirlit með
samningum
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið óskaði
eftir úttekt Ríkisendurskoðunar á fyrirkomulagi
launa lækna. Lokið er þeim hluta úttektarinnar
sem fjallar um fyrirkomulag ferliverka.
„Þessi síða er hluti af því stóra
verkefni,“ sagði Arnar. „Auðvitað
hafa þessi gögn verið til í prentuðu
formi, en eins og gefur að skilja
auðveldar þetta aðgengið.“ Jafn-
framt sagði Arnar að í tengslum
við verkefnið hefði verið unnið að
lagfæringu heimasíðna þar sem
lagagögn hafa verið birt, t.a.m.
hefði leitarvél heimasíðu Hæsta-
SÓLVEIG Pétursdóttir, dóms-
málaráðherra, opnaði í gær nýjan
réttarheimildavef sem á að vera
heildstætt yfirlit helstu lagagagna
og réttarheimilda. Slóðin
www.rettarheimild.is og má þar
nálgast lög og reglugerðir, dóma,
stjórnvaldsúrskurði, alþjóðasamn-
inga og niðurstöður alþjóðadóm-
stóla, auk annars efnis.
Meðal nýmæla á heimasíðunni er
heildarsafn gildandi reglugerða
sem birtist þar í fyrsta sinn á net-
inu auk hundraða stjórnvalds-
úrskurða og úrskurða Félagsdóms.
Heimasíðan verður hluti af vef
stjórnarráðsins og er komið á fót í
samræmi við tillögur nefndar um
miðlun lagagagna á netinu, sem
dómsmálaráðherra skipaði í nóv-
ember 1999. Formaður nefnd-
arinnar er Arnar Þór Jónsson og
er hann jafnframt ritstjóri heima-
síðunnar. Hann segir að nefndin
hafi verið skipuð í framhaldi af
stefnumótun ríkisstjórnarinnar um
upplýsingasamfélagið árið 1996.
réttar verið endurbætt og alþjóða-
samningar gerðir aðgengilegir og
uppfærðir.
„Síðan er fyrst og fremst miðuð
við þarfir almennings en ekki sér-
fræðinga,“ áréttaði Arnar. „Þarna
á almenningur að geta nálgast
þessar upplýsingar með auðveld-
um hætti og það er megináhersl-
an.“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sólveig Pétursdóttir, dómsmálaráðherra, opnaði nýja heimasíðu í Rúg-
brauðsgerðinni, Borgartúni í Reykjavík, í gær.
Heildarsafn
reglugerða
á netinu
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi yfirlýsing frá Grími Sæ-
mundsen, stjórnarformanni Lyfja-
verslunar Íslands:
„Í tilefni af bréfi Búnaðarbankans
Verðbréfa dags. 12. júní 2001, um
málefni Lyfjaverslunar Íslands hf. og
Frumafls ehf. vill undirritaður stjórn-
arformaður Lyfjaverslunar Íslands
taka eftirfarandi fram:
Bréf Yngva Arnar Kristinssonar
f.h. Búnaðarbankans Verðbréfa er í
mikilvægum atriðum rangt um sam-
skipti undirritaðs og Árna Tómasson-
ar, bankastjóra Búnaðarbanka Ís-
lands, varðandi ráðgjöf við verðmat á
Frumafli ehf. Hið rétta er að trún-
aðarerindi stjórnarformanns Lyfja-
verslunar við Árna Tómasson fjallaði
um að fá aðstoð við að verðmeta óefn-
islega þætti Frumaflssamningsins.
Eftir frumskoðun erindisins tjáði
bankastjórinn Grími Sæmundsen að
hann treysti sér ekki til að meta um-
rædda þætti, og vísaði því frá sér. Á
hinn bóginn hafði Árni lagt óformlegt
núvirðismat á Sóltúnsverkefnið en
um það lá þegar fyrir mat frá endur-
skoðanda félagsins og fleirum. Í ljósi
þessa var ekki grundvöllur til frekari
meðferðar málsins af hans hálfu.
Í tilefni af bréfi Yngva Arnar Krist-
inssonar f.h. Búnaðarbankans Verð-
bréfa hefur stjórn Lyfjaverslunar Ís-
lands ákveðið að fara þess á leit við
Fjármálaeftirlitið að það rannsaki til-
urð þess að samskiptum undirritaðs
og bankans er lýst opinberlega með
jafnröngum hætti og að framan
greinir. Í því sambandi er óhjákvæmi-
legt að þess verði beiðst að Fjármála-
eftirlitið rannsaki viðskipti Búnaðar-
bankans Verðbréfa með viðskipti með
hlutabréf í Lyfjaversluninni, undan-
farna daga, m.a. með hliðsjón af
reglum laga um viðskiptabanka og
laga um verðbréfaviðskipti.
Að öðru leyti vill undirritaður lýsa
yfir, að í tilefni af fjölmiðlaumfjöllun
um málefni Lyfjaverslunar Íslands
hefur stjórn félagsins ákveðið að fela
stjórnarformanni þess að gera opin-
berlega grein fyrir afstöðu stjórnar til
þeirra misvísandi upplýsinga sem
fram hafa komið. Munu sjónarmið
stjórnarinnar sett fram á næstu dög-
um.“
Yfirlýsing stjórnarformanns
Lyfjaverslunar Íslands
LIÐS- OG BIRGÐAFLUTNING-
AR á átakatímum og varnir gegn al-
þjóðlegum hryðjuverkum verða í
brennidepli á Norðurvíkingi 2001,
varnaræfingu
varnarliðsins sem
haldin verður 18.–
24. júní næstkom-
andi. Tæplega
3000 manns taka
þátt í æfingunni,
allir 1.900 liðs-
menn varnarliðs-
ins í Keflavík og
rúmlega 900
manna lið frá
Bandaríkjunum,
auk liðsmanna Landhelgisgæslunn-
ar.
Þungamiðjan í hryðjuverkaþætt-
inum eru varnir gegn tölvuhernaði
og er áhersla lögð á varnir virkjana
og rafmagnskerfa, að sögn Gunnars
Gunnarssonar, sendiherra og skrif-
stofustjóra varnarmálaskrifstofu ut-
anríkisráðuneytisins. „Fyrri æfingar
voru oft meira miðaðar við beina
hernaðarlega ógn en nú er áhersla
lögð á hryðjuverk sem er í samræmi
við þróun mála í okkar heimshluta,“
segir Gunnar.
Hlutverk hryðjuverkasveita verð-
ur í höndum 50 hermanna úr
þjóðvarðliði Illinois-fylkis og sér-
sveit bandaríska flotans, Navy Seals.
Æfingin mun fara fram í varnar-
stöðinni á Miðnesheiði, í Helguvík-
urhöfn, Sogsvirkjun, Nesjavalla-
virkjun, í Skálafelli, og í
skíðasvæðinu í Hamragili. Allmargir
liðsmenn Bandaríkjahers munu
gista í skólahúsum í Sandgerði,
Hveragerði og að Ljósafossi en þeir
hafa hingað til að mestu gist á varn-
arsvæðinu á Keflavíkurflugvelli, að
sögn Gunnars. Fjórar F-15 orrustu-
þotur, fimm Pave Hawk björgunar-
þyrlur, Fimm P-3 kafbátaleitarvélar,
ein KC-135 eldsneytisvél og ein
KC-130 Herkúlesvél frá varnarliðinu
verða notaðar á æfingunni auk fimm
A-10 orrustuflugvéla, þriggja Chin-
ook- og sex Black Hawk-flutninga-
þyrla frá Bandaríkjunum. Skotvopn
verða hlaðin púðurskotum og notast
verður við svokallaðan Miles-búnað
sem byggist á lasertækni.
„Búast má við að almenningur
verði var við æfingarnar á meðan á
þeim stendur enda er hér um að
ræða nokkuð mikinn umbúnað og
töluverðan fjölda manna en skipulag-
ið miðast við að valda sem minnstri
truflun,“ segir Gunnar. Strangar
reglur um umgengni við náttúruna
verða í gildi og verður öllum erlend-
um þátttakendum gerð grein fyrir
þeim áður en æfingin hefst.
Landhelgisgæslan mun meðal
annars æfa sprengjuleit og upp-
göngu í skip ásamt víkingasveit lög-
reglunnar, að sögn Halldórs B.
Nellett hjá Landhelgisgæslunni.
„Undanfarna daga höfum við notið
leiðsagnar þriggja manna úr banda-
rísku strandgæslunni en þeir munu
taka þátt í lokaæfingunni 20.–21. júní
sem verður um leið eins konar próf.
Við höfum lent í því að menn sýni
mótþróa og neiti okkur um upp-
göngu í skip og því eru æfingar sem
þessar nauðsynlegar. Þær ættu að
koma að góðum notum en vonandi
kemur ekki til þess að við þurfum að
nota þetta.“
Þyrlur Bandaríkjahers, sem koma
hingað til lands, verða nýttar til
flutninga í almannaþágu í verkefni
sem nefnt hefur verið Norðurná-
granni. Varnarmálaskrifstofa velur
verknjótendur úr hópi opinberra að-
ila og félagasamtaka sem starfa í
þágu almannaheilla, en þeir eru að
þessu sinni, Náttúruvernd ríkisins,
Slysavarnafélagið Landsbjörg og
Kjósarhreppur. Meðal verkefna sem
ráðist verður í verða flutningur á
gömlum járnbrautarvagni af bryggj-
unni í Hvítanesi í Hvalfirði, flutning-
ur á áburði og skýli í þjóðgarðinum
við Jökulsárgljúfur, og flutningur á
sæluhúsum í A-Skaftafellssýslu.
Varnaræfingin Norðurvíkingur haldin 18.–24. júní
Æfa varnir gegn alþjóð-
legum hryðjuverkum
Gunnar
Gunnarsson