Morgunblaðið - 14.06.2001, Qupperneq 30

ERLENT
30 FIMMTUDAGUR 14. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
FERÐALÖG
RUSSELL-JOHNSTON lávarður,
forseti þings Evrópuráðsins, er nú
í þriggja daga opinberri heimsókn
á Íslandi. „Það er skylda forseta
Evrópuráðsþingsins að heimsækja
öll aðildarríkin. Ég er nú þegar bú-
inn að heimsækja 41 af 43 ríkjum
ráðsins,“ segir hann, spurður um
erindi sitt á Íslandi.
Þegar lávarðurinn er inntur eftir
því hvað hafi verið til umræðu á
fundum hans með forseta Íslands,
forseta Alþingis og utanríkisráð-
herra, segir hann pólitísk mál er
varða Evrópuráðið hafa verið aðal-
umræðuefnið. „Við ræddum um
málefni Rússlands, sérstaklega
með tilliti til Tsjetsjníu og mann-
réttindabrota Rússa þar.“ Þá segir
hann að á fundunum hafi möguleg
kæra Dana gegn Rússum vegna
mannréttindabrota í Tsjetsjníu
verið rædd. „Eitt aðildarríki getur
stefnt öðru vegna slíkra brota og
sem stendur er Danmörk eina ríkið
sem íhugar að kæra. Áður höfðu
hollenska þingið og þingið í Lúx-
emborg íhugað að kæra Rússland
fyrir Mannréttindadómstólnum en
féllu frá því að lokum.“
Markmiðið að efla
mannleg gildi
Þegar Russell-Johnston lávarður
er inntur eftir því hvers vegna Hol-
land og Lúxemborg hafi fallið frá
því að kæra kveðst hann telja að
það hafi verið vegna viðskiptalegra
hagsmuna. „Það er þó ekkert eitt
svar við þeirri spurningu. Evrópu-
ráðið hefur hins vegar farið fram á
það að eitt aðildarríki kæri Rússa
fyrir dómstólnum.“
Hvaða mál hafa forgang á þingi
Evrópuráðsins um þessar mundir?
„Það eru alltaf tiltekin pólitísk
áherslumál á hverjum tíma. Til
dæmis eru tvö mál sem hafa póli-
tískan forgang innan þingsins
núna, en það er Kosovo og vandinn
við að ná ríkjum Balkanskaga aftur
inn í hina lýðræðislegu fjölskyldu.
Að öðru leyti hefur Evrópuráðið
það að markmiði að efla mannleg
gildi innan aðildarríkjanna en við
höfum líka áhuga á löndunum sem
standa utan við ráðið. Við höfum til
dæmis áhuga á því sem gerist í
Norður-Afríku og í Ameríkuríkjun-
um. Þing Evrópuráðsins hefur líka
áhyggjur af því aðdauðarefsingum
sé haldið áfram í Bandaríkjunum
og Japan vegna þess að Evrópu-
ráðið er algerlega mótfallið slíku.“
Um 20.000 mál bíða úrskurðar
„Evrópuráðið er sérstaklega
stolt af Mannréttindadómstólnum
og við leggjum mikla áherslu á að
úrskurðum dómstólsins sé fram-
fylgt. Það er mikið álag á dóm-
stólnum núna því mikill fjöldi kæra
liggur fyrir eða um 20.000 mál.
Þetta er mjög há tala og slíkan
fjölda mála tekur langan tíma að
afgreiða. Flest þessara mála koma
frá Tsjetsjníu en einnig er nokkur
fjöldi mála kominn frá Tyrklandi
og Ítalíu. Málin frá Ítalíu eru
reyndar ekki vegna mannréttinda-
brota heldur vegna seinagangs
dómstóla þar. Réttlæti þarf nefni-
lega að framfylgja bæði fljótt og
vel.“
En er forseti þings Evrópuráðs-
ins sáttur við það hvernig ráðið
hefur tekið á mannréttindabrotum
í nýju aðildarríkjunum, það er ríkj-
um Sovétríkjanna gömlu?
„Maður er aldrei fullsáttur. Þó
finnst mér að ráðið sem stofnun
leggi sig mjög fram við að fylgjast
vel með því sem gerist í aðildar-
ríkjunum. Það leggur sig eftir því
að vera í sambandi og vita hvað fer
fram í þessum ríkjum. Ráðið reynir
einnig að fylgjast með því að löndin
heiðri það samkomulag sem þau
gerðu við inngöngu í ráðið. Til þess
höfum við eftirlitsnefnd á okkar
vegum sem fylgist með því sem
gerist í aðildarríkjunum og ef við
teljum framfarir ekki nægilegar þá
eigum við alvarlegar viðræður við
stjórn viðkomandi ríkis. Til dæmis
hef ég nýlega átt langa fundi með
dómsmálaráðherra Úkraínu vegna
þess að það hefur tekið þá langan
tíma að uppfylla þá sáttmála sem
þeir gengust undir við inngöngu í
ráðið. Nú hefur því myndast mikill
þrýstingur á Úkraínu til að gera
það sem þeir samþykktu sjálfir að
gera. Hins vegar getur enginn
neytt þá til neins. Við höfum í raun
fá úrræði til að fást við slíkan
vanda, nema að vísa viðkomandi
ríki úr ráðinu. Til þess hefur þó
aldrei komið og ég vona að til svo
róttækra aðgerða þurfi aldrei að
koma.“
Deilurnar um
aðild Rússa
Aðspurður sagði Russell-John-
ston lávarður ekkert eitt ákveðið
svar vera við þeirri spurningu
hvort betra væri að leyfa ríki að
vera áfram í ráðinu ef það stendur
ekki við gerða sáttmála eða vísa því
úr ráðinu. „Það fer eftir aðstæðum
hvernig ber að bregðast við slíku.
Sumir vilja færa rök að því að ef
aðildarríki er refsað með brottvís-
un þá missi ráðið þar með samband
við viðkomandi ríki og þar með alla
möguleika á því að telja ráðamenn
þar á að bæta ráð sitt. Á hinn bóg-
inn eru þeir sem telja að ef ríki er
vísað úr ráðinu sýni það mjög
mikla óánægju ráðsins með við-
komandi land. Slíkt væri merki um
að Evrópuráðið liti ekki lengur á
viðkomandi land sem verðugt þess
að teljast umburðarlynt fjölhyggju-
og lýðræðisþjóðfélag. Fólkið í land-
inu yrði þá, samkvæmt þessum
rökum, ákafara að bæta orðstír
sinn og myndi reyna enn meira en
áður að uppfylla þau skilyrði sem
eru forsenda aðildar að ráðinu.
Hins vegar finnst mér persónu-
lega að það ætti til dæmis ekki að
reka Rússa úr Evrópuráðinu að
þessu sinni. Það er þó aldrei að vita
hvað framtíðin ber í skauti sér. Það
veltur allt á því hver þróunin verð-
ur í Rússlandi og hvernig Rússar
koma til með að haga sér,“ segir lá-
varðurinn að lokum.
Forseti þings Evrópuráðsins í Strassborg
Rússum verði ekki
vísað úr ráðinu
Morgunblaðið/Jim Smart
Russell-Johnston lávarður, forseti þings Evrópuráðsins.
MEÐAL nýjunga í
starfsemi Söguseturs-
ins á Hvolsvelli eru
sunnudagsferðir með
leiðsögn um Njáluslóð í
Rangárþingi, segir Art-
húr Björgvin Bollason,
forstöðumaður.
„Ferðirnar hefjast nú
miðjan júní og standa
fram í miðjan ágúst.
Farið verður frá
Sögusetrinu á Hvols-
velli alla sunnudaga kl.
14, en á undan eiga
gestir þess kost að
njóta leiðsagnar sagna-
manns um sýninguna Á
Njáluslóð,“ segir Art-
húr Björgvin og bætir
við, að þeir sem vilja
geta gætt sér á dýrindis
kjötsúpu, sem matreidd
er að fornum sið og
fram borin í hádeginu
af rangæskum griðkon-
um í Söguskálanum,
miðaldaskála Söguset-
ursins.
Söngleikur
frumsýndur
Föstudagskvöldið 29. júní er fyr-
irhugað að frumsýna söngleik sem
ber heitið Gunnar í Sögusetrinu sem
byggður er á lagaflokki Jóns Lax-
dals við ljóð Guðmundar skóla-
skálds um ævi og örlög hetjunnar
Gunnars á Hlíðarenda.
Arthúr Björgvin segir söngleik-
inn höfða til innlendra sem erlendra
gesta, en sögumaður mun spjalla við
gesti á ensku.
Ætlunin er að flytja söngleikinn
öll föstudagskvöld í sumar, en á
undan eiga gestir þess kost að
snæða léttan lambakjötsrétt í Sögu-
skálanum.
Sunnudagsferðir
með leiðsögn um
Njáluslóðir
TENGLAR
.............................................
 Frekari upplýsingar fást í síma
487 8781 eða í tölvupósti: njala-
@islandia.is.
Boðið verður upp á gönguferðir um Njáluslóðir á
sunnudögum í sumar og í lok júní verður frum-
fluttur í Sögusetrinu á Hvolsvelli, söngleikur um
Gunnar á Hlíðarenda.
Á SJÓMANNADAGINN var opið
hús í Sjávarpakkhúsinu við höfnina
í Stykkishólmi. Þar var bæjarbúum
boðið upp á að skoða húsið og fá
sér kaffi. Í húsinu verður veitinga-
staður þar sem lögð verður áhersla
á gott kaffi og léttar veitingar í há-
deginu og á kvöldin. Lifandi tónlist
mun skipa sess í rekstri staðarins
enda stendur hún nærri aðstand-
endum. Það eru hjónin Bjarni Daní-
elsson og Valgerður Gunnarsdóttir
og Björn Árnason og Sigurlín
Schewing sem keyptu Sjávarpakk-
húsið í fyrra. Þau stunda skútusigl-
ingar og freistaði Breiðafjörðurinn.
Þau voru að leita eftir aðstöðu í
landi þegar þau sáu að Sjávarpakk-
húsið væri til sölu. Hafa þau ráðist í
miklar endurbætur en gömlu við-
irnir eru enn í útveggjum.
Sjávarpakkhúsið var mikið notað
sem beitningaskúr og þar hafa
margir balarnir verið beittir. Í
mörg ár hefur húsið staðið autt og
hvorki haldið vatni né vindi og talið
ónýtt. Fyrir nokkrum árum var
byrjað á að endurbyggja húsið og
er þeim framkvæmdum að ljúka
núna. Vel hefur tekist til og setur
húsið, sem áður var hrörlegt og
ljótt, fallegan svip á höfnina. Þar
með bætist eitt gamalt hús við þau
sem fyrir eru í gamla miðbænum.
Morgunblaðið/Gunnlaugur Árnason
Nýjir eigendur Sjávarpakkhússins í Stykkishólmi. Valgerður Gunnars-
dóttir, Bjarni Daníelsson, Þóranna Björnsdóttir, sem sér um reksturinn,
Björn Árnason og Sigurlín Schewing.
Nýr veitingastaður
í Stykkishólmi
Stykkishólmur.Morgunblaðið
HERSKÁIR landtökumenn í Zim-
babwe hafa lagt undir sig búgarð í
eigu eins af frambjóðendum stjórn-
arandstöðunnar í kosningunum á
síðasta ári. Höfðaði hann mál til
ógildingar kosningaúrslitunum í sínu
kjördæmi og átti að taka það fyrir á
næstu dögum.
Philemon Matibe, einn af fáum
blökkumönnum í Zimbabwe, sem
hafa haslað sér völl sem stórbændur
eftir að landið varð sjálfstætt 1980,
sagði að sá, sem hefði verið lýstur
sigurvegari í kosningunum, Webster
Shamu, frambjóðandi stjórnarflokks
Roberts Mugabes forseta, hefði rætt
við sig fyrir viku og sagt að hann yrði
að falla frá málshöfðuninni vildi hann
halda búgarðinum.
„Hann sagði að ég skyldi hætta við
málið og í staðinn myndu ríkisstjórn-
in og stjórnarflokkurinn, ZANU-PF,
sjá til þess að ég missti ekki jörðina,“
sagði Matibe.
Daginn eftir komu landtökumenn-
irnir á vettvang í fylgd háttsetts
embættismanns í héraðinu og lög-
reglunnar. Gáfu þeir Matibe sólar-
hring til að hafa sig á brott og tóku
að skipta jörðinni upp á milli sinna
manna sem þeir segja vera uppgjafa-
hermenn úr skæruliðastríðinu gegn
hvítu ráðamönnunum áður fyrr. Seg-
ist Matibe hafa frétt að hátt settur
maður í flughernum ætti að fá sjálft
húsið.
Jörðinni var skipt upp á milli 40
manna en 85 starfsmenn á búinu og
fjölskyldur þeirra eru nú vegalaus.
Landtökumennirnir, sem allir eru
á snærum Mugabes forseta, hafa
lagt undir sig tugi býla í eigu hvítra
manna og hafa nokkrir þeirra verið
drepnir. Afleiðingin er m.a. sú að
landbúnaðarframleiðslan hefur
minnkað mikið og óttast er að til
hungursneyðar komi í Zimbabwe
með haustinu.
Landtökumenn í Zimbabwe ganga erinda stjórnarflokksins
Stjórnarandstæðingur
rekinn af jörðinni
Harare. AFP, Daily Telegraph.