Morgunblaðið - 14.06.2001, Blaðsíða 45

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. JÚNÍ 2001 45
eins og leifar úr fornöldinni. Auk
þess eru þær hrein og bein ögrun
við formælendur náttúruverndar.
Svipað er að segja um aðveitu
Bessastaðaár úr Gilsárvötnum, sem
er áætlað að gefi 0,8%.
Yfirfall úr Hálslóni er ennþá
áætlað á Desjarárdalsstíflu, austan
við Fremri-Kárahnjúk, sem þýðir
að Desjarárdal, og hinu merkilega
gljúfri Desjarárgili, verður stórlega
spillt.
Aðrir valkostir
Sá möguleiki að virkja Jöklu í
eigin farvegi er afgreiddur með því
að stilla upp fjórum virkjunum,
með tilheyrandi lónum, um endi-
langan Jökuldal, sem þýðir að um
helmingur dalbotnsins yrði undir
lónum. Stíflur virðast settar af
handahófi, m.a. er ein í stuðla-
bergsgili Jöklu við Grund, ein-
hverju mesta náttúruundri lands-
ins. Þótt þrepavirkjanir þessar gefi
um 140 MW meira afl er kostnaður
talinn vera þriðjungi meiri en við
Kárahnjúkavirkjun, og því komi
þær ekki til greina.
Ekki er minnst á þann mögu-
leika, að leiða vatn Jöklu út Fljóts-
dalsheiði og steypa því ofan á
Neðra-Dal, ekki heldur á þá tillögu
að stífla Jöklu við Horn, um 5 km
innan við Fremri-Kárahnjúk, þar
sem eru eðlileg skil í landslagi.
Með þeirri tilhögun mætti komast
af með eina stíflu í stað þriggja, og
mikill hluti sethjallanna og öll
Gljúfrin miklu myndu sleppa við
rask. Þetta þýðir minni virkjun, og
það er ekki til umræðu.
Boginn spenntur
Með núverandi tilhögun Kára-
hnjúkavirkjunar er boginn spennt-
ur til hins ýtrasta á öllum sviðum.
Það á ekki síður við álverið, sem
áætlað er að reisa í Reyðarfirði, og
á að kaupa raforkuna. Þá er ætl-
unin að sópa miklum hluta af
sparifé þjóðarinnar inn í þessa hít,
sem forstjóri Reyðaráls segir að
kosti samtals um 200 milljarða
króna.
Í ljósi þeirra viðhorfsbreytinga
sem átt hafa sér stað undanfarin
ár, bæði hér og erlendis, og ekki
síst þeirrar hatrömmu deilu sem
varð vegna Fljótsdalsvirkjunar fyr-
ir tveimur árum, er þetta næsta
torskilið. Viðbrögð margra eru
annaðhvort undrun eða sorg, og
menn spyrja sig: Hvað vakir fyrir
þeim sem standa fyrir þessum
ósköpum? Dettur þeim virkilega í
hug að þessi áætlun nái fram að
ganga?
Er þetta sjónarspil sett á svið til
að geta haldið þeim skollaleik
gangandi, sem búinn er að standa í
rúman áratug, að draga trúgjarna
Austfirðinga á asnaeyrum, og
koma í veg fyrir að þeir geti byggt
upp eðlilega atvinnustarfsemi?
Hvað getur stjórnmálamönnum
gengið til með slíkum blekkinga-
leik?
Varla er þó ástæða til að efast
um vilja ríkisstjórnar Íslands í
þessu efni, og reyndar bendir allt
til að hún hafi tekið ákvörðun um
framkvæmd Kárahnjúkavirkjunar
og tilheyrandi stóriðjuver fyrir ári.
Vegaframkvæmdir sem nú eru
hafnar í Fljótsdal, og annar und-
irbúningur, staðfesta það. Þessa
ákvörðun virðist stjórnin ætla sér
að knýja fram með góðu eða illu,
áður en kjörtímabili hennar lýkur
vorið 2003, og því er allur und-
irbúningur í fimmta gír.
Til hvers var metið?
Þá má spyrja að lokum: Til hvers
var umhverfismatið? Var það að-
eins til að fullnægja lögum og
reglum? Var það bara sýndar-
mennska, einn þáttur í þessu
furðulega leikriti? Var aldrei ætl-
unin að taka neitt mark á því?
Og til hvers var ríkisstjórnin að
hrinda af stað hinni svonefndu
„Rammaáætlun um nýtingu vatns-
afls og jarðvarma“, ef ekki má taka
Kárahnjúkavirkjun inn í þann sam-
anburð? Þar endurtekur sig sagan
frá Fljótsdalsvirkjun, þegar stjórn-
in barðist gegn umhverfismati
fram í rauðan dauðann. Slík vinnu-
brögð eru ávísun á stríð.
Virkjanir
Þar endurtekur sig
sagan frá Fljótsdals-
virkjun, þegar stjórnin
barðist gegn umhverf-
ismati fram í rauðan
dauðann, segir Helgi
Hallgrímsson.
Slík vinnubrögð eru
ávísun á stríð.
Höfundur er líffræðingur og
búsettur á Egilsstöðum.