Morgunblaðið - 26.10.2001, Page 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 26. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
UPPI HAFA verið áform meðal eig-
enda Norðuráls hf. á Grundartanga
að stækka verksmiðjuna í um 300
þúsund tonn en framleiðslan er nú
um 90 þúsund tonn. Þetta kom m.a.
fram í máli Jóns Sveinssonar lög-
manns á Akranesi á málþingi um at-
vinnumál Akranesskaupstaðar sem
haldið var í gær. Ekki var gert ráð
fyrir því í upphafi að verksmiðjan
yrði stærri en 180 þúsund tonn og
ramminn, hvað varðar starfsleyfi og
umhverfismat, miðast við það. Við
slíka stækkun vakna upp spurningar
um orkuöflun og hefur verið horft til
Norðlingaöldu í því samhengi. „Um
hvaðan orkuna skuli fá hafa viðræð-
urnar fyrst og fremst snúist að hálfu
eigenda, Landsvirkjunnar og ann-
arra orkuseljenda. Það skiptir miklu
að fara varlega og að vel sé gætt að
undirbúningi.“ Lagði Jón áherslu á
að sameining sveitarfélaga á svæðinu
sunnan Skarðsheiðar væri mikilvæg
til að þau gætu tekist á hendur aukin
umsvif í iðnaði þar sem svæðið byði
upp á slíkt.
Skýr framtíðarsýn mikilvæg
Tilefni málþingsins var að atvinnu-
málanefnd Akraness hefur nýlokið
við gerð stefnumótunar í atvinnumál-
um. Í setningarræðu sinni sagði
Guðni Tryggvason formaður at-
vinnumálanefndarinnar að skýr
framtíðarsýn í þróun atvinnumála
væri mikilvæg. Í máli Karls Friðriks-
sonar hjá Iðntæknistofnun, sem kom
að stefnumótuninni, kom fram að
ekki væri nóg að gera skýrslu, já-
kvætt viðhorf til verkefna sem sett
eru fram væri nauðsynlegt. Sagði
hann að málið snerist um að velja
kosti til að stefna að og í þeim efnum
væri frumkvæði mikilvægt. „Auðvit-
að er mikilvægt að setja markmið og
stefna hátt, en síðan þarf að skora
mörkin, en það er eitthvað sem
Skagamenn kunna.“
Í máli Karls og fleiri kom fram að
nálægð við höfuðborgarsvæðið væri
bæði kostur og galli fyrir Akranes, en
sóknarfærin sem nálægðin hefði
bæri að nýta. Lagði hann áherslu á
nauðsyn þess að ná sérstöðu og yf-
irburðastöðu á ákveðnum sviðum og
til þess þyrfti öfluga nýsköpun.
Reyndar voru ræðumenn á eitt sáttir
um að efla þyrfti nýsköpun á svæðinu
en til þess þyrfti fjármagn. Lagði
Hjálmar Árnason alþingismaður til
að sveitarfélögin á svæðinu myndu í
samvinnu við atvinnulífið stofna sinn
eigin nýsköpunarsjóð, því hugvit og
fjármagn fylgdust ekki sjálfkrafa að.
Á málþinginu kom fram í máli
margra að undirstöðu atvinnugrein-
arnar, sjávarútvegur og landbúnað-
ur, væru enn veigamiklar fyrir sveit-
arfélögin á svæðinu, en fleira þyrfti
að koma til svo efla mætti fjölbreytni
í atvinnulífinu og auka hagvöxt svæð-
isins. Sturlaugur Sturlaugsson að-
stoðarframkvæmdastjóri Haraldar
Böðvarssonar hf. sagði að hagræðing
og tækniframfarir í sjávarútvegi
þýddu fækkun starfa í greininni. Í
nánustu framtíð myndi þátttaka er-
lendra aðila aukast í íslenskum sjáv-
arútvegi og gera mætti ráð fyrir að
frekari vinnsla flytjist til útlanda, þar
sem vinnuafl sé ódýrara.
Líkt og margir aðrir horfa Skaga-
menn m.a. til tækni og ferðaþjónustu
í framtíðinni og kemur Íslensk erfða-
greining m.a. þar að, en Kristján Er-
lendsson framkvæmdastjóri sam-
starfsverkefna fyrirtækisins segir að
stefnt sé að aukinni dreifingu verk-
efna á landsbyggðinni. Fyrirtækið
gerði fyrir ári samstarfssamning við
sjúkrahúsið á Akranesi sem felur
m.a. í sér þróun hjúkrunarskráning-
ar.
Allir fyrirlesarar voru á einu máli
um að Akranes byði upp á fjölmarga
möguleika en nauðsynlegt væri að
grípa tækifærin, stuðla að frum-
kvöðlastarfi og skapa sterka sjálfs-
ímynd svæðisins út á við.
Stefnumörkun í atvinnumálum Akraness kynnt á málþingi í gær
Jón Sveinsson og Hjálmar Árnason ræða málin og Sturlaugur
Sturlaugsson lítur yfir salinn en fjölmennt var á málþinginu.
Morgunblaðið/Þorkell
Hansína B. Einarsdóttir, Karl Friðriksson og Hallgrímur Jónasson bera
saman bækur sínar um atvinnumálin á Skaganum.
Jákvætt viðhorf og
frumkvæði nauðsynlegt
UMMÆLIN sem Hlynur Freyr
Vigfússon, varaformaður Félags Ís-
lenskra þjóðernissinna, var ákærður
fyrir birtust undir millifyrirsögninni
„Afríkunegri og Íslendingur“ Þar
sagði m.a.: „Það þarf engan snilling
eða erfðafræðivísindamann til að
sýna fram á hver munurinn er á Afr-
íkunegra með prik í hendinni eða Ís-
lendingi." Viðtalið við hann birtist í
helgarblaði DV 17. febrúar sl.
Skömmu síðar var hann fyrir beiðni
ríkissaksóknara boðaður í skýrslu-
töku hjá lögreglunni í Reykjavík og í
kjölfar þess var gefin út ákæra á
hendur honum.
Ákært var fyrir brot gegn 233. gr
a almennra hegningar laga en hún
hljóðar svo: „Hver sem með háði,
rógi, smánun, ógnun eða á annan
hátt ræðst opinberlega á mann eða
hóp manna vegna þjóðernis þeirra,
litarháttar, kynþáttar, trúarbragða
eða kynhneigðar sæti sektum eða
fangelsi allt að 2 árum.“
Ekki eru fordæmi hér á landi fyr-
ir beitingu þessarar greinar en dóm-
ar hafa fallið á Norðurlöndunum og
víðar vegna brota gegn sambæri-
legum ákvæðum.
Við aðalmeðferð málsins bar Páll
Ásgeir Ásgeirsson, blaðamaður á
DV, vitni auk Hlyns Freys. Sá síð-
arnefndi staðfesti að rétt hefði verið
eftir honum haft í viðtalinu og gerði
ekki athugasemdir við orðalagið. Þá
óskaði hann hvorki ekki eftir því að
orð sín væru dregin til baka né sagð-
ist hann iðrast ummæla sinna og
kvaðst hann hafa heimildir fyrir
þeim.
Verjandi Hlyns Freys krafðist
þess að hann yrði sýknaður og taldi
m.a. að ummæli hans væru ekki
sambærileg orðalagi sem hefði verið
refsað fyrir á Norðurlöndunum.
Þá hefði hann m.a. mótað þessar
skoðanir þegar hann horfði á dönsku
heimildarmyndina „Heimsálfan sem
svaf yfir sig“ sem sýnd var í Rík-
issjónvarpinu og fjallaði um Afríku.
Þá taldi verjandi að ekki gæti ver-
ið refsivert að nota orðið „negri“.
Hlynur Freyr hefði rétt til tjáning-
arfrelsis og hefði ekki farið út fyrir
þann rétt sinn. Þá hefði blaðamaður
átt frumkvæði að viðtalinu en Hlyn-
ur Freyr einungis svarað spurning-
um.
Rangar og niðrandi alhæfingar
Í niðurstöðum dómsins sem Hjör-
dís Hákonardóttir héraðsdómari
kvað upp, segir að þegar lagt væri
mat á hvort ummælin í viðtalinu
væru refsiverð yrði að skoða þau í
ljósi þess að Hlynur Freyr er vara-
formaður Félags íslenskra þjóðern-
issinna sem hefur það að markmiði,
samkvæmt framburði hans fyrir
dómi, að reyna að vernda Ísland fyr-
ir plágum sem hafa gengið yfir önn-
ur Evrópulönd í formi innflutnings á
láglaunavinnuafli. Í viðtalinu hafi
hann lýst því að markmið félagsins
sé að stöðva innflutning á fólki af
öðrum uppruna en evrópskum og
þar er lýst skoðunum um yfirburði
hvíta kynstofnsins og nauðsyn þess
að vernda hann.
„Hin kærðu ummæli ákærða eru
röng og niðrandi alhæfing. Hann
stillir upp sem andstæðum svörtum
lötum Afríkubúum og hraustum
hvítum Íslendingum og lætur að því
liggja að um eðlislægan mun sé að
ræða. Orð hans lýsa því kynþátta-
fordómum. Þau eru einnig háðsk og
fávísleg í garð þeirra fjölmörgu ein-
staklinga sem byggja Afríku, og
svartra kynþátta almennt,“ segir í
dómnum. Alkunna sé að ensku orðin
„negro“ og „nigger“ tengjast sögu-
lega þrælahaldi og aðskilnaðar-
stefnu. Sökum þess hafi blökku-
menn beggja vegna Atlantshafsins
farið fram á að vera ekki ávarpaðir
með þessum orðum og tengja notk-
un þeirra kynþáttahatri. Orðið
„negri“ sé bein þýðing á þessum
orðum og hafi því niðrandi blæ. „Ís-
lenska sem önnur tungumál gerir
okkur kleift að orða hugsanir okkar
á ýmsa vegu og við vekjum ólík hug-
hrif með þeim orðum sem við velj-
um. Ummælin „afríkunegri með
prik í hendinni“ og þau að Afríkubú-
ar „nenni ekki að berja af sér flug-
urnar“ eru niðrandi og bera háð og
róg í garð svartra manna,“ segir í
dómnum.
Virðing fyrir mannlegri reisn
Dómurinn taldi háttsemi hans
ekki verndaða af stjórnarskrár-
bundnu tjáningafrelsi samkvæmt
73. grein stjórnarskrárinnar né af
10. grein Mannréttindasáttmála
Evrópu enda væri tjáningarfrelsið
ekki skilyrðislaust. Takmörkun á því
fælist m.a. í að menn yrðu að
ábyrgjast framsetningu skoðana
sinna fyrir dómi og því mætti setja
ákveðnar skorður til verndar
ákveðnum gildum m.a. vegna rétt-
inda eða mannorðs annara. Í mann-
réttindasáttmálanum væri áréttað
að ekkert ákvæði hans yrði túlkað á
þann veg að þau heimili að öðrum
réttindum yrði eytt eða takmörkuð.
„Virðing fyrir mannlegri reisn allra
manna jafnt er sá grundvöllur sem
alþjóðlegir mannréttindasáttmálar
og stjórnarskrár lýðræðisríkja
byggja á og vernda og þeirri vernd
verður ekki vikið til hliðar með vísan
til tjáningarfrelsisákvæðisins.“
Við ákvörðun refsingar var litið til
þess að ákærði viðhafði ummæli sín
sem forsvarsmaður og talsmaður
Félags íslenskra þjóðernissinna. Á
hinn bóginn yrði að taka tillit til
þess að ummælin sjálf væru ekki
gróf eða mjög alvarleg en auk þess
væri ákærði ungur að aldri (fæddur
1978) og ætti ekki sakarferil að baki.
Þá hefði hann ekki átt frumkvæði að
viðtalinu.
Borgi hann ekki sektina, 30.000
krónur, verður honum gert að sæta
varðhaldi í sex daga. Þá var honum
gert að greiða málsvarnarlaun skip-
aðs verjanda síns, 70.000 krónur.
Sigríður J. Friðjónsdóttir flutti
málið fyrir hönd ákæruvaldsins.
Varaformaður Félags íslenskra þjóðernissinna dæmdur fyrir ummæli í blaðaviðtali
Tjáningarfrelsið er
ekki skilyrðislaust
SIGURÐUR Skarphéðinsson,
gatnamálastjóri í Reykjavík, segir
að nýleg skýrsla Rannsóknastofn-
unar byggingariðnaðarins um til-
raun með hemlunarvegalengdir
mismunandi vetrardekkja staðfesti
það sem hann og fleiri hafi sagt
þess efnis að mjög ör þróun hafi
orðið í framleiðslu og gæðum á
vetrarhjólbörðum. Skýrslan stað-
festi ennfremur að enn minni
ástæða sé fyrir fólk í Reykjavík að
nota nagladekk nú en áður.
Í febrúar og september í ár
gerði Rannsóknastofnun bygging-
ariðnaðarins tilraun með hemlun-
arvegalengdir nokkurra tegunda
vetrardekkja á þurrum ís, þurru
malbiki og blautu malbiki. Fyrri
áfanginn fór fram á kvartmílu-
brautinni í Hafnarfirði í febrúar en
sá seinni á vegbúti í nágrenni
Rannsóknastofnunar byggingar-
iðnaðarins í Keldnaholti í septem-
ber. Mælingar bentu til þess að á
þurrum ís væri ekki marktækur
munur á hemlunarvegalengdum
nagladekkja og loftbóludekkja,
harðkornadekk þurftu meiri vega-
lengd til að stöðva ökutækið og
ónegld vetrardekk enn meiri. Ekki
var munur á hemlunarvegalengd-
um mismunandi vetrardekkja á
þurru og bleyttu malbiki, nema
loftbóludekk þurftu heldur meiri
vegalengd en önnur dekk sem
prófuð voru á bleyttu malbiki.
Sigurður Skarphéðinsson,
gatnamálastjóri, segir að lesa megi
út úr skýrslunni að á markað séu
komin harðkornadekk og ákveðnar
gerðir af ónegldum hjólbörðum
sem við flest skilyrði séu svipuð og
nagladekkin. Hann segir ennfrem-
ur að þeir sem aki innan Reykja-
víkur á daginn eigi ekki að lenda í
þeim aðstæðum að þeir þurfi á
nagladekkjum að halda, því þannig
sé staðið að snjóruðningi og hálku-
vörnum að þeirra sé ekki þörf.
Gatnamálastjóri
um nýja skýrslu
Rannsóknastofnunar
byggingariðnaðarins
Nagla-
dekk
óþörf í
Reykjavík
Í SKÝRSLU um stefnumótunina voru sett fram markmið um að efla t.d.
vöruþróunar- og markaðsstarf fyrirtækja og hvetja fyrirtæki í mat-
vælaiðnaði til að vera leiðandi í tækni.
 Á sviði samfélagsmála er stefnt að líflegu og öflugu félags- og tóm-
stundastarfi og að bærinn verði miðstöð íþróttalífs á landsvísu. Öflugt
sjúkrahús verði áfram starfrækt með fjölþætta sérfræðiþjónustu, auk
öflugrar þjónsutu við aldraða.
 Á sviði mennta- og menningarlífs er lögð áhersla á að útrásar- og sköp-
unarþörf einstaklings fái að njóta sín og efla fullorðinsfræðslu í
tengslum við Símenntunarstofnun Vesturlands. Þá er rík áhersla lögð á
ferðaþjónustu sem byggist á hefðum svæðisins.
 Í skýrslunni er lögð áhersla á að stóriðja sé byggð á íslenskum að-
stæðum og rannsóknum og jákvæðri umhverfisímynd auk nýtingar úr-
gangsefna.
Margþætt markmið