Morgunblaðið - 25.11.2001, Síða 10

Morgunblaðið - 25.11.2001, Síða 10
10 SUNNUDAGUR 25. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ ÁGÚST og Lýður Guð-mundssynir segjastmjög samrýmdir bræð-ur. Slógust þó einsoghundur og köttur í æsku, segir annar og hinn bætir við: „Er það ekki einsog hjá öllum góðum systk- inum?“ Þeir hlæja. „En ég er hræddur um að pabbi gamli hafi verið orðinn þreyttur á að fara sífellt upp á slysavarðstofu með annan hvorn okkar, þann sem hafði fengið gat á hausinn í það skiptið í slagsmálum,“ segir hinn forvitnum blaðamanni, sem langar til að komast að því hverjir þeir eru eiginlega, þess- ir náungar sem í vikunni gengu frá stærstu fyrirtækjakaupum í íslenskri viðskiptasögu. Bakkavör – sem þeir stofnuðu ásamt föður sínum fyrir 16 árum – keypti þá breska matvælafyr- irtækið Katsouris Fresh Foods (KFF) fyrir 15,6 milljarða króna. Léku sér í Bakkavörinni „Við erum Nesbúar,“ segir Lýður þegar bræðurnir eru spurðir að því úr hvaða jarðvegi þeir eru sprottnir og Ágúst bætir við: „Við ólumst upp í Bakkavörinni á Seltjarnarnesi. Þaðan er nafnið á fyrirtækinu komið. Við lékum okkur í þessari vör við sjóinn þegar við vorum litlir.“ Ágúst, sem er 37 ára og stjórnar- formaður Bakkavör Group og for- stjórinn Lýður, 34 ára, segjast hafa verið ósköp venjulegir strákar á sín- um tíma. „Við sinntum ýmsum hefð- bundnum störfum; vorum í sveit á sumrin, bárum út Moggann og þess háttar.“ Stofnun fyrirtækisins, 1986, má rekja til þess er þorskkvóti í Barents- hafi var skorinn heil ósköp niður um miðjan níunda áratuginn. Lýður var enn í Verzlunarskólanum þegar þetta var en Ágúst í Frakklandi að læra tungumálið. „Faðir okkar, Guðmund- ur Lýðsson, er vélstjóri og hafði verið tengdur sjávarútveginum. Þetta byrj- aði þannig að hann fékk beiðni um að útvega fyrirtæki í Svíþjóð þorsk- hrogn til framleiðslu á kavíar í túp- um,“ segir Ágúst. „Niðurskurður kvótans hafði þau áhrif að hrogn vant- aði á Norðurlöndunum og því sneri fyrirtækið sér hingað. Við byrjuðum í þessu með karli föð- ur okkar en leiðir skildi fljótt og við höfum rekið fyrirtækið alfarið síðan 1987. Fyrirtækið var náttúrlega stofnað með nánast engu hlutafé og stóð ekki undir neinni yfirbyggingu og segja má að fyrstu árin hafi farið í að koma undir okkur fótunum fjár- hagslega.“ Lýður segir þá bræður hafa unnið með skóla eins og algengt var meðal íslenskra unglinga á þeim árum „og ég vann í hrognunum með skólanum fyrsta árið“. Bakkavör leigði fyrst gamalt frysti- hús í Garðinum undir starfsemina. „Hálfgerðan skúr,“ segir Lýður. Ævintýrið byrjaði þannig að þeir bræður óku á milli fiskverkenda og keyptu af þeim óverkuð hrogn. „Áður hafði það ekki tíðkast; þetta var fyrir daga fiskmarkaðanna, menn fengu fiskinn óslægðan í hús og unnu allt sjálfir en þarna fórum við að kaupa hrognin og verka,“ segir Ágúst. Fastir starfsmenn fyrirtækisins voru lengi vel aðeins þrír, bræðurnir og einn verkstjóri. Þeir stússuðu í öllu sjálfir og það var ekki fyrr en 1992 sem starfsmannahópurinn fór að stækka þegar þeir opnuðu reykhús í Kópavogi. „Í nokkur ár vorum við bara með vertíðarfólk í vinnu, fyrir utan verk- stjórann, þá fimm mánuði sem þorsk- hrognavertíðin stóð. Á þessum tíma sá Lýður um bókhaldið og fjármálin og kom svo í söltunina þegar hann var búinn með pappírsvinnuna,“ segir Ágúst og yngri bróðir hans botnar: „Þetta gerir það að verkum að við þekkjum hvert handtak innan fyrir- tækisins.“ Ágúst: „Þessi þekking er lykilatriði ásamt reynslunni. Þegar við vorum ungir fannst manni reynslan engu máli skipta; ungir-menn-geta-allt hugsunarhátturinn; en eftir því sem maður eldist gerir maður sér alltaf betur og betur grein fyrir því að það er nánast ekkert sem skiptir máli nema reynslan!“ París, Reykjanesbær, London... Hvað skyldu Kaupmannahöfn, París, Gautaborg, Hamborg, Birm- ingham, London, Varsjá, Helsinki, Reykjanesbær og Valdivia í Chile eiga sameiginlegt? Jú, þar rekur Bakkavör Group fyr- irtæki. Fyrirtækið átti eina verksmiðju í Birmingham og með kaupunum á KFF bætist önnur við í London. Ágúst: „Við erum komnir á þá hillu í matvælageiranum sem er mest spennandi; að framleiða ferskan þæg- indamat. Pöntun kemur til verksmiðj- anna í Englandi klukkan níu að morgni, varan er afhent fyrir klukkan fimm, komin í búðina um kvöldið og fólk kaupir hana í síðasta lagi daginn eftir.“ Í verksmiðjum þeirra bræðra í Bretlandi eru framleiddir fjórir vöru- flokkar. Í fyrsta lagi ídýfur og salat- sósur, annars vegar smáréttir ýmiss konar, í þriðja tilbúnar máltíðir og í fjórða lagi meðlæti af ýmsu tagi. Mikið er um alls kyns konar þjóð- arrétti; gríska, austurlenska og þar fram eftir götunum og er mikil áhersla lögð á ferskleikann. „Í matvælagerð gerast hlutirnir fyrst í Bretlandi, þó einhverjum kunni að finnast það ótrúlegt. Fólk af mjög mörgu þjóðerni býr í Bretlandi og eft- ir að þar voru opnaðir veitingastaðir víða að úr heiminum komust Bretar upp á lag með að borða ýmislegt ann- að en breska matinn; nýrnabökurnar og annað sem þeir eru þekktir fyrir. Þeim finnst þessi framandi matur góður en fólk getur ekki búið hann til sjálft. Lausnin var því að gera því kleift að geta keypt matinn tilbúinn og ferskan í næstu búð.“ Í Skandinavíu selja fyrirtæki bræðranna margvíslegt sjávarfang; síld, kavíar í túpum og grásleppukaví- ar svo eitthvað sé nefnt. Í Frakklandi eru þeir mikið í hrognavöru, laxakaví- ar, krabbakjöti, hörpuskel og fleiru sem þarlendir hrífast af og verksmiðj- an í Chile vinnur krabbakjöt. Velgengnin „Við vorum fertugasta stærsta fyr- irtæki landsins í fyrra, með 300 manns í vinnu og veltum fimm millj- örðum. Við höfum hagnast vel und- anfarin ár og eiginfjárstaðan er sterk; við erum með með 2,2 milljarða í eigið fé, græddum 247 milljónir fyrir skatta í fyrra og græddum 183 milljónir fyrir skatta árið á undan. Samt vita ekki margir af okkur hérlendis. Líklega vegna þess að hér heima hefur ekki farið fram nema um 10% af heildar- starfseminni, og fer niður í 2–3% eftir yfirtökuna á KFF,“ segir Lýður. Bræðurnir eiga nú 44% af Bakka- vör Group og er fyrirtækið skráð á Verðbréfaþingi Íslands. „Afgangur- inn er í eigu lífeyrissjóða og almenn- ings. Íslenskir hluthafar eru um 5.000, en í fyrra, þegar við vorum með hlutafjárútboð, skráðu sig um 10.000 manns fyrir hlut sem var eitt stærsta útboð sem hafði farið fram á einkafyr- irtæki.“ Fyrsta fullvinnsluverksmiðjan „Við færðum starfsemina í Kópa- voginn 1989 og vorum þar allt til 1996. Byggðum þá tvær verksmiðjur suður með sjó,“ segir Lýður; „annars vegar fullvinnsluverksmiðju í Reykja- nesbæ, þá fyrstu hérlendis, og það var mikill áfangi fyrir okkur að koma fyr- irtækinu úr skúrnum.“ Áður en kaupin á KFF áttu sér stað í vikunni var Bakkavör Group með 120 manns við framleiðslu mat- væla í Bretlandi, jafn marga í Svíþjóð, 50 í Frakklandi og 25 í Reykjanesbæ auk þess að eiga stærstan hluta fyr- irtækis í Chile sem vinnur krabba- kjöt. Þá er félagið með sölu- og dreif- ingarfyrirtæki í Póllandi, Finnlandi og Þýskalandi. Blaðamaður stenst ekki mátið og stynur upp: Þetta hljómar eins og æv- intýri! „Já, þetta er líka búið að vera heil- mikið ævintýri í sjálfu sér,“ svarar Ágúst. „Bakkavör er ekki spútnikfyr- irtæki sem varð til í gær, við duttum ekki allt í einu í einhvern lukkupott. Fyrirtækið er svo gamalt að þegar það var stofnað held ég að hvergi hafi verið faxtæki á Íslandi nema í Eim- skipafélaginu. Við fengum ekki tele- fax fyrr en 1989.“ Hann segir fyrirtækið hafa byggst upp hægt, en örugglega. „Segja má að þegar Grandi gerðist hluthafi í fyr- irtækinu 1995 komu í fyrsta sinn „al- vöru“ peningar í fyrirtækið. Grandi eignaðist 40% á móti 60% hlut okkar bræðra og Brynjólfur Bjarnason for- stjóri Granda kom inn í stjórnina. Þetta var mikilvægt því það gerði okkur kleift að standa í verksmiðju- byggingum suður með sjó og fara al- veg yfir í fullvinnslu, sem voru mikil tímamót í sögu fyrirtækisins. Kaupþing kom svo inn í fyrirtækið 1998 sem hluthafi og endurfjármagn- aði fyrir okkur allar skuldir, sem var afar mikilvægt fyrir okkur á þessum tíma því við vorum í gamla frystihúsa- kerfinu, afurðalánakerfinu, sem hent- aði okkur einstaklega illa vegna þess að við vorum með hrogn en ekki fisk. Ekki í hraðfrystingu eða söltun eða einhverju slíku.“ Ágúst segir kaupin á sænska fyr- irtækinu, sem nú er Bakkavör Swed- en, hafa verið mikið stökk. „Það voru stærstu fyrirtækjakaupin okkar fram að því og Kaupþingsmenn voru þar með okkur. Það fyrirtæki var þá þrisvar sinnum stærra en Bakkavör; velti 18–1900 milljónum en við um 700. Starfsmenn sænska fyrirtækis- ins voru þá 120 en okkar 40.“ Lýður: „Kaup okkar á breska fyr- irtækinu eru því ekki fyrsta risavaxna verkefnið sem við förum í en við erum auðvitað orðnir stærri sjálfur nú og það gefur okkur meira vogarafl til þess að ná lengra.“ Þeir bræður bera starfsfólki Kaup- þings vel söguna; það hafi stutt við bakið á Bakkavör í útrás fyrirtækis- ins „og nú nutum við fulltingis þeirra þegar við gerðum þennan stærsta lánasamning við erlenda banka sem íslenskt einkafyrirtæki hefur fengið fyrr og síðar,“ segir Lýður og eldri bróðirinn bætir við að gaman sé að sjá hve Íslendingar séu orðnir hæfir í samanburði við erlenda starfsbræður þeirra. „Hér hefur orðið til fólk með mikla hæfileika á þessu sviði. Það er líka gaman að hugsa til baka og velta því fyrir sér hve viðskiptaumhverfið hefur breyst síðan við vorum að byrja. Það sem við höfum verið að gera var einfaldlega ekki hægt 1986.“ Þeir rifja upp að þá var bannað að taka lán erlendis og „öllum gjaldeyri sem kom inn í landið varð að gjöra svo vel að skila í Seðlabankann á því gengi sem honum datt í hug á hverjum tíma,“ segir Lýður. Blaðamaður er ekki viss um að allir skilji hvernig í ósköpunum fyrirtæki eins og Bakkavör fer að því að kaupa mun stærra fyrirtæki erlendis. Skyldi það ekki vera mikið mál? „Það er að minnsta kosti mögulegt ef nokkrir þættir eru í góðu lagi,“ svarar Lýður og bætir við: „Í okkar tilfelli er það meginatriði að bæði fyr- irtækin eru mjög sterk; bæði eru með trausta eiginfjárstöðu og bæði hafa skilað miklum hagnaði undanfarin ár. Það er rétt að við erum miklu minni en KFF en við fáum stuðning fjár- mögnunaraðila við að taka fyrirtækið yfir.“ KFF skuldar ekki krónu við yfir- tökuna; því fylgja raunar um 800 milljónir króna í banka, bendir Lýður á, og það „auðveldar okkur að breyta fjármagnssamsetningu fyrirtækis- ins.“ Hann segir Bakkavör færa KFF mjög mikilvæga þætti. „Þeir starfa bara í Bretlandi en við erum dreifðir og getum væntanlega fært þau „kons- ept“ yfir á meginlandið í framtíðinni sem KFF hefur verið að vinna að í Bretlandi.“ Bræðurnir segja það mikinn kost að daginn sem þeir taka yfir fyrirtæk- ið þurfi ekki að byrja á því að taka til í rekstrinum. „Við mætum bara á stað- inn, heilsum upp á starfsfólkið og fáum okkur kaffisopa.“ Fyrirtækin tvö hafa verið í svipuð- um rekstri og helstu viðskiptavinir þeir sömu; hinar ýmsu keðjur stór- markaða í Evrópu. Fyrrverandi eigendur KFF, gríska Katsouri-fjölskyldan, verða hluthafar í Bakkavör Group. Eignast þar hlut fyrir tvo milljarða og tveir aðalmenn þess setjast í stjórn. Ágúst segir það Bakkavör í leik Forstjórinn Lýður, til vinstri, og stjórnarformaðurinn Ágúst Guð- myndssynir á æskuslóðunum við Bakkavör á Seltjarnarnesi. Tveir ungir menn stofnuðu fyrirtæki og fóru að verka þorskhrogn með föður sínum fyrir hálfum öðrum áratug. Skapti Hallgrímsson hitti Ágúst og Lýð Guðmundssyni sem stjórna fyrirtækinu enn og eru nú með nítján hundruð manns í vinnu í níu löndum við að framleiða og selja matvæli.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.