Morgunblaðið - 29.01.2002, Page 28

Morgunblaðið - 29.01.2002, Page 28
28 C ÞRIÐJUDAGUR 29. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐHeimiliFasteignir Á TTA sveitarfélög á höf- uðborgarsvæðinu, Reykjavík, Kópavogur, Hafnarfjörður, Garða- bær, Mosfellsbær, Seltjarnarnes, Bessastaðahreppur og Kjósar- hreppur, ákváðu árið 1998 að vinna saman að gerð svæðisskipu- lags. Það nær yfir landsvæðið frá Hvalfjarðarbotni í norðri að Vatns- leysustrandarhreppi í suðvestri (mynd 1 þar sem einnig eru sýnd mörk sveitarfélaganna) og er fyrst og fremst áætlun um landnotkun fyrir sveitarfélögin átta, að teknu tilliti til umhverfis, náttúru, um- ferðar og félagslegra þátta. Áætluð aukning umferðar á höf- uðborgarsvæðinu næstu 20 árin hefur mikil áhrif á svæðisskipulag- ið. Hún er talin geta orðið allt að 50%, sem fyrst og fremst orsakast af fólksfjölgun og mikilli almennri bifreiðaeign. Til að mæta þessu þarf að verja miklum fjármunum til að bæta vegakerfið. En af hverju er það ekki látið nægja að nýta aðalskipulagsáætl- anir sveitarfélaganna til að stýra byggðaþróun á höfuðborgarsvæð- inu eins og gert hefur verið fram til þessa? Ef þróuninni er ekki stýrt mark- visst með hagsmuni alls svæðisins að leiðarljósi er tekin sú áhætta að umferðarmannvirki verði alltof kostnaðarsöm, orkunotkun óþarf- lega mikil, umhverfisspjöll óviðun- andi og nýbyggingar staðsettar í hrópandi ósamræmi við landslag, náttúrufar, vatnsvernd og fleira. Þessi grein fjallar einkum um samhengið milli landnýtingar og umferðar. Lýsing á höfuðborgar- svæðinu Á síðustu 20 árum hefur íbúum höfuðborgarsvæðisins fjölgað um u.þ.b. 40 þúsund. Fram til ársins 1990 var vöxturinn mestur í Reykjavík og þróun borgarinnar lá til austurs. Vöxturinn hefur síðan aukist í öðrum sveitarfélögum höf- uðborgarsvæðisins, einkum í Kópavogi, Hafnarfirði, Garðabæ og Mosfellsbæ. Höfuðborgarsvæð- ið er því í dag dreift svæði með litlum þéttleika. Bílaeign á höfuðborgarsvæðinu er um 600 bílar á hverja 1.000 íbúa sem er nálægt því hámarki sem aðeins finnst í Bandaríkjunum. Í landi eins og Íslandi þar sem allra veðra er von hefur bílinn komið í stað eins konar yfirhafnar. Daglega eru farnar um 700 þús- und ferðir á höfuðborgarsvæðinu. Umferðin gengur nokkuð greið- lega og tafir eru ekki miklar á annatímum en þessi mikla umferð mengar umhverfið (aukið ryk og loftmengun), eykur líkur á umferð- aróhöppum auk þeirrar sjónmeng- unar sem stafar af bílum og um- ferðarmannvirkjum. Það sem stýrir umferðinni er lega íbúðarsvæða gagnvart at- vinnusvæðum. Í dag eru hlutfalls- lega mun fleiri störf í Reykjavík vestan Kringlumýrarbrautar en íbúðir og er um fjórðungur allra starfa á höfuðborgarsvæðinu á þessu svæði. Á öðrum stöðum eru á sama hátt hlutfallslega mun færri störf en íbúðir. Þetta ójafnvægi hefur áhrif á umferðarálagið á höfuðborgar- svæðinu, þar sem borgin er dreifð og þéttleiki lítill. Daglega eru aðeins farnar um 30 þúsund ferðir einstaklinga með almenningsvögnum. Almennings- samgöngur skipta þá mestu máli sem ekki hafa bíl til umráða, þ.e. ungt fólk sem ekki hefur bílpróf, aldraða og þá sem hafa lægstu tekjurnar. Hjólreiðar hafa fram til þessa ekki gegnt stóru hlutverki í daglegri umferð. Tillögur að skipulagi umferðarmála Í umferðarstefnu fyrir höfuð- borgarsvæðið koma eftirfarandi atriði fram: Áætlað er að bílaumferð haldist óbreytt á stofnbrautum og svæð- isbundnum tengibrautum og því þurfa þessi umferðarmannvirki að stækka í samræmi við fjölgun íbúa og aukningu umferðar. Á þéttbýlustu svæðum Reykja- víkur vestan Kringlumýrarbrautar og næst miðkjörnum má gera ráð fyrir meiri umferðartöfum. Ekki er gott að koma fyrir breytingum á götum þar án þess að hafa mikil áhrif á umhverfið því götur eru víða aðþrengdar. Hér þarf að marka stefnu í bílastæðamálum sem skapar jafnvægi milli fjölda bílastæða og afkastagetu gatna- kerfisins. Almenningssamgöngur má styrkja á margan hátt. Á stofn- brautum þar sem mislæg gatna- mót eru kemur umferðin til með að ganga greiðlega. Á öðrum stofnbrautum og stærri tengi- brautum verði almenningsvögnum tryggður forgangur með sérstakri stýringu umferðarljósa eða sérak- reinum þar sem það á við. Þannig má bæta ferðatíðni vagnanna og stundvísi þeirra. Að lokum verður mörkuð stefna um svæðisbundið hjólreiðastíga- kerfi sem gerir hjólreiðamönnum kleift að fara ferða sinna um höf- uðborgarsvæðið á hjóli mestan hluta ársins. Lýsing á skipulaginu Gert er ráð fyrir að u.þ.b. 1.750 hektara landsvæði fari undir nýja byggð fram til ársins 2024. Innan þessa svæðis verða um 32 þúsund nýjar íbúðir og atvinnusvæði fyrir um 35 þúsund ný störf (tafla 1). Þar verða einnig nýir vegir fyrir þessa byggð og opin svæði sem til- heyra íbúðarsvæðunum. Tafla 1, byggðaþróun 1998– 2024 Á nýjum byggingarsvæðum er fyrirhugað að 20% byggðarinnar verði há og standi þétt, 40% verði lág og þétt og 40% verði lág og dreifð byggð. Íbúðirnar og atvinnusvæðin verða á sameiginlega skipulögðum svæðum þannig að möguleiki skap- ist til að minnka umferðarálag á stofnbrautum til og frá heimili/ vinnu. Nýju byggðarsvæðin eru stað- sett milli Mosfellsbæjar og Hafn- arfjarðar þar sem landrými leyfir og sem næst þeirri byggð sem fyr- ir er. Leitast verður við að auka þéttleika byggðar. Þetta hefur þann kost að akstursleiðir verða styttri og núverandi grunnkerfi nýtast betur. Gert ráð fyrir 23 íbúðum á hvern hektara lóða að meðaltali. Atvinnusvæðum er dreift þannig að stórum hluta skrifstofu- og sér- hæfðra starfa er ætlaður staður í Reykjavík vestan Kringlumýrar- brautar, þar með talið landsvæði flugvallar í Vatnsmýrinni og í mið- kjörnum. Iðnaði og óþrifalegri starfsemi er ætlaður staður á sér- stökum iðnaðarsvæðum. Umferðarkerfi svæðis- skipulagsins Eftirfarandi ný umferðarmann- virki verða m.a. byggð fyrir 2024: – Fyrsti áfangi Sundabrautar milli Sæbrautar og Geldinganess. – Öskjuhlíðargöng undir Öskju- hlíð milli Hringbrautar og Kringlumýrarbrautar. – Kópavogsgöng, ný vegtenging í framhaldi af Öskjuhlíðargöngum, milli Kringlumýrarbrautar og Reykjanesbrautar Auk ofangreindra mannvirkja er gert ráð fyrir breikkun Vestur- landsvegar, Reykjanesbrautar, Sæbrautar, Mýrargötu og Hafn- arfjarðarvegar, auk fjölmargra annarra framkvæmda. Áhrif umferðar Mat hefur verið lagt á áhrif um- ferðar í svæðisskipulaginu. Eftir- farandi áhrif hafa verið könnuð: – ekin vegalengd – orkunotkun og losun CO2 – loftmengun – hávaðamengun – umferðaróhöpp Við athugun á þéttingu núver- andi byggðar kom í ljós að þeim mun meiri sem þéttingin er þeim mun minni er heildarakstur á höf- uðborgarsvæðinu og þeim mun minni er heildarorkunotkunin. Mikil þétting byggðar hefur einnig þau umhverfisáhrif að minna þarf af nýju landi undir byggð en hafa þarf í huga að þörf verður á að endurskoða gatnakerf- ið í eldri hverfum. Niðurstaðan varð sú að mælt var með því við sveitarfélögin að stefna að sem mestri þéttingu núverandi byggð- ar. Mikil dreifing byggðar er í flest- um atriðum talinn verri kostur en Svæðisskipulagið – samfellt byggðar- og umferðarskipulag Þeim mun meiri sem þétting byggðarinnar er, þeim mun minni er heild- arakstur og orkunotkun á höfuðborgarsvæðinu, segir danski verkfræðing- urinn Henrik Dorn- Jensen. Mikil þétting byggðar hefur einnig þau umhverfisáhrif að minna þarf af nýju landi undir byggð. Skipulagstölur 1998 Aukning 1998-2024 2024 Íbúar 166.600 61.500 228.000 Íbúðir 62.900 32.050 94.950 Störf 99.830 34.200 134.030 Tafla 1. Byggðaþróun 1998–2024 Henrik Dorn-Jensen                                         !          

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.