Morgunblaðið - 31.03.2002, Blaðsíða 26

LISTIR
26 SUNNUDAGUR 31. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
MÓTETTAN Jesu, meine Freude
eftir Johann Sebastian Bach er meðal
glæsilegustu kirkjuverka meistarans
og eitt snjallasta dæmið um tækni
hans og sterka tilfinningu fyrir form-
skipan. Verkið er í ellefu köflum og
segja má að form þess sé samhverft.
Verkið hefst og því lýkur á sálma-
laginu Jesu, meine Freude. Annar og
tíundi þátturinn eru skyldir að efni og
innþættirnir eru með ýmsum hætti
unnir á sama veg en miðþátturinn, sá
sjötti, möndulás verksins, er fúga.
Einn fegursti þáttur verksins, Gute
Nacht nr. 9, er að formi til kóralfor-
spil, þ.e. að sópranraddirnar (I. og
II.) og tenórinn flytja sjálfstæða tón-
smíð en altröddin flytur sálmalagið
með 6 til 8 takta hvíldum, þetta er
vinnuaðferð sem Bach leikur sér oft-
lega með á ótrúlega glæsilegan máta.
Verkið var í heild mjög vel sungið,
svolítið jafnt í áferð, t.d. hefði fúgan
mátt vera skarpari og innkomur
stefsins og melismalínurnar skýrari.
Þarna er um smekksatriði að ræða,
en einna fegurst sungnu þættir
verksins voru þar sem sálmurinn
kom fram í breytilegum myndum og
sérstaklega Gute Nacht-þátturinn, er
var sérlega fagurlega sunginn.
Sem hvíldarstund fyrir kórinn lék
Lára Bryndís Eggertsdóttir sálmfor-
leikinn O Mensch, bewein’ dein’
Sünde gross (BWV 622). Af leik
hennar er ljóst, að þar fer efnilegur
orgelleikari en hún hyggur á fram-
haldsnám erlendis á vetri komanda.
Lokaverk tónleikanna var messa
eftir Igor Stravínskí, verk sem hann
ætlaði til nota við guðsþjónustur,
nokkuð sem ekki gekk eftir, því þrátt
fyrir einfaldleika tónmálsins og skýr-
leika varðandi meðferð textans er
það í heild erfitt hvað snertir tónskip-
an. Tónmálið í Credo-kaflanum,
trúarjátningunni, minnir á messu-
söng í rússnesku rétttrúnaðarkirkj-
unni, þar sem textinn er sunginn
lengi á sama tóni, og er þessi sér-
stæði kafli nánast eins og tónles, sem
flytja á nær því án undantekninga
veikt (p). Í heild var verkið vel flutt
en helst til á látlausan máta hvað
snertir hrynskipan og styrkleika-
breytingar. Sama má segja um ein-
söngsatriðin, sem voru sungin af Sig-
ríði Gröndal og Maríu Mjöll Jóns-
dóttur, er fóru vel með sitt en karl-
einsöngvararnir voru hins vegar í
veikara lagi og vantaði mikið á að
söngur þeirra lifnaði. Hljóðfæraleik-
urinn var mjög vel útfærður og hall-
aði aldrei á kórinn í styrk en Stra-
vínskí var mjög snjall í að rita þannig
fyrir hljóðfæri, að varla þurfti að
merkja styrkleika. Það sem á vantaði
í messu Stravínskís stafaði ef til vill af
reynsluleysi kórs og stjórnanda í að
flytja tónlist eftir hann, en tónlist
Stravínskís er sérstæð, hrynhvöss og
jafnvel köld en glæsileg og djörf.
Þetta vantaði að nokkru í þessa sér-
stæðu messu, sem að öðru leyti var
fallega flutt.
Messur
tveggja tíma
TÓNLIST
Langholtskirkja
Kór Langholtskirkju, tvöfaldur blásara-
kvintett og Lára Bryndís Eggertsdóttir
fluttu verk eftir J.S. Bach og Stravínskí.
Stjórnandi Jón Stefánsson. Föstudaginn
29. mars.
Kórtónleikar
Jón Ásgeirsson
UNGUR maður (Hilmir Snær
Guðnason), gengur um íbúðina sína,
þrífur og snurfusar, hagræðir hlut-
unum. Hann er huggulegur og
snyrtilegur. Segist heita Jóhann eins
og pabbi hans, og föðurbróðir hans
reyndar líka. Það hljóti að hafa valdið
misskilningi. Allt virðist í jafnvægi –
uns síminn hringir. Við komumst að
því að heimili hans er einnig gisti-
heimili og hann svarar að því miður
sé allt fullt þótt ekkert lífsmark sé
sjáanlegt í húsinu annað en vertinn.
Síðan hringir dyrabjallan og Jóhann
skríður í felur.
Jóhann Jóhannsson á í alvarlegri
tilvistarkreppu. Hans heimur er agn-
arlítill og brothættur. Pabbi hans ný-
látinn og móðirin dó frá drengnum
ungum. Eftir föðurmissinn virðist Jó-
hann ekki geta staðið á eigin fótum,
allt utanaðkomandi álítur hann meiri
og minni ógn við örveröldina innan
veggja gistiheimilisins, – sem voru
svo þykkir og traustir á meðan pabbi
lifði. Maðurinn sem knýr dyra er eig-
andi City hótels, sem er við hlið gisti-
heimilisins, hann vill kaupa og
stækka við sig en fær enn eitt afsvar-
ið frá Jóhanni. Skömmu síðar fær Jó-
hann aðra utanaðkomandi truflun.
Að þessu sinni af völdum dálítið ryk-
aðrar starfsstúlku á City (Margrét
Vilhjálmsdóttir). Hún fær að sofa úr
sér í rúminu hans. Litlu síðar sér
hann að Finnur (Stefán Eiríksson),
níu ára strákur og nágranni hans,
verður fyrir áreitni af félögum sínum.
Jóhann skakkar leikinn og býður
Finni inn til sín. Finnur er einnig ein-
mana strá í lífsbaráttunni, í skjóllitlu
fóstri hjá ömmu sinni (Kristbjörg
Kjeld), sem er illa aflögufær í flestum
skilningi. Finnur sofnar innan
skamms í herbergiskytru Jóhanns,
sem þá fyrst virðist líða vel. Herra
síns vígirta dvergríkis þar sem þegn-
arnir sofa.
Hvað er eiginlega í gangi? Ekkert
ofbeldi, kynlíf né hávaðasamar per-
sónur, þetta gamalkunna umhverfi
sem hellist yfir mann í nánast hverri
einustu mynd í dag. Þremenningarn-
ir ungu sem standa að baki Reykjavík
Guesthouse, Unnur Ösp, Björn og
Bjarki, eiga heiður skilinn fyrir hug-
rekkið að bjóða ráðandi tískustefnum
kvikmynda samtímans byrginn og
leggjast ótrauð til sunds á móti
straumþunganum. Reykjavík Guest-
house er ekki fullkomin frekar en
önnur mannanna verk, en hiklaust
frumkvæði hennar og þeir fersku
vindar sem blása um efni, vinnu og
efnistök hafa vinninginn þegar upp er
staðið. Söguþráðurinn gerir ekki bet-
ur en að duga í langa kvikmynd, hef-
ur sennilega hlaupið um of í klippi-
borðinu, líkt og sjá má í óglöggri
tilvist gestanna (Kjartan Guðjónsson
og Brynhildur Guðjónsdóttir), og að-
eins meiri húmor hefði ekki skaðað.
Þá geldur myndin þess að hafa ekki
verið blásin upp en er sýnd af bandi.
Hvað sem því líður tekst höfund-
unum að skapa skýrt mótaðar, bráð-
lifandi persónur í sínum eigin, af-
markaða heimi. Það ber ekki mikið á
því að um nýgræðinga sé að ræða í
kvikmyndagerð, enda sagan sterk,
svo langt sem hún nær; kvikmynda-
tökumaðurinn vanur, en fyrst og
fremst eru ofurviðkvæmar persón-
urnar í öruggum höndum valin-
kunnra listamanna á leiklistarsvið-
inu. Hilmir Snær veltir upp enn einni,
vel skapaðri persónunni. Jóhann er af
öðrum toga en Pétur í Englunum,
þótt báðir eigi við geðræn vandamál
að stríða. Jóhann þjáist af fælni en
hefur einnig staðnað í þroska, sem
sýnir sig best í samskiptum hans við
hinn 9 ára gamla Finn, sem hann ger-
ir að trúnaðarvini sínum. Finnur er,
þrátt fyrir ungan aldur, styrkur og
trúverðugur í meðförum hins
óreynda Stefáns Eiríkssonar, sem
bæði er sjarmerandi strákur og með
ósvikna meðfædda leikhæfileika, svo
vel skilur hann og túlkar snúið hlut-
verk Finns sem þrátt fyrir æsku sína,
verður að að vissu leyti stjórnandinn í
samskiptum þeirra Jóhanns. Skynjar
að þau eru ekki alveg einsog þau ættu
að vera, er þakklátur en á varðbergi.
Kristbjörg Kjeld hittir í mark með
túlkun sinni á konu sem gerir sér
grein fyrir því að lífshlaupið hefur
verið henni sem öðrum, samfelld von-
brigði. Guðsvolaður einstæðingur og
tæpast manneskja til að ala önn fyrir
sjálfri sér, hvað þá dóttursyninum
sem hvílir sem kross á hennar veik-
burða herðum. Pétur Einarsson, ann-
ar af okkar bestu skapgerðarleikur-
um (sem eins og Kristbjörg, eflist við
hverja raun), fer listilega með lítið
hlutverk kaupmannsins á horninu;
gerir hann að ómissandi hluta af
heildarmyndinni. Eina persónan sem
er dálítið í lausu lofti (e.t.v. sökum af-
káralegrar upphafskynningar), er
gengilbeinan á City hótel, enn ein
einmana sálin, en leikur Margrétar
er óaðfinnanlegur, ef undan er skilið
að hún er ekki trúverðug sem drukk-
in og ósofin.
Áhorfandinn verður virkur þátt-
takandi í þessum litla heimi Ránar-
götunnar og stillist fyrirhafnarlítið
inn á þá óræðu bylgjulengd sem þar
ræður ríkjum. Er síðan skilinn eftir í
þungum þönkum yfir örlögum sögu-
persónanna í endinn.
KVIKMYNDIR
Háskólabíó, Smárabíó
Leikstjórar: Unnur Ösp Stefánsdóttir,
Björn Thors. Handrit: Unnur Ösp Stef-
ánsdóttir, Björn Thors og Börkur Sigþórs-
son. Kvikmyndatökustjóri: Börkur Sig-
þórsson. Tónlist: Daníel Bjarnason.
Klipping: Elísabet Ronaldsdóttir. Leik-
mynd og búningar: Sigrún Birta Þrast-
ardóttir. Aðalleikendur: Hilmir Snær
Guðnason, Kristbjörg Kjeld, Margrét Vil-
hjálmsdóttir, Stefán Eiríksson, Kjartan
Guðjónsson, Brynhildur Guðjónsdóttir,
Pétur Einarsson. Sýningartími 80 mín.
Réttur dagsins. Ísland 2002.
REYKJAVÍK GUESTHOUSE
Vanmegna persónur
í viðsjálum heimi
„Ferskir vindar blása um efni, vinnu og efnistök,“ segir Sæbjörn Valdi-
marsson í dómi um nýja íslenska kvikmynd Reykjavík Guesthouse.
Sæbjörn Valdimarsson