Morgunblaðið - 01.05.2002, Blaðsíða 45

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. MAÍ 2002 45
DAGUR B. Eggertsson skrifar
makalausa grein í Morgunblaðið á
miðvikudaginn sem ber heitið „Ruglið
um fjárhagsstöðu Reykjavíkurborg-
ar“. Degi, sem lýsti því yfir að hann
hafi ekki komið heim frá Svíþjóð til að
ræða fjármál borgarinnar, virðist nú
att fram á ritvöllinn til að verja fjár-
málaóreiðu nýju félaganna sinna.
Sakleysingjanum er vorkunn að hafa
ekki skoðað málin betur áður en hann
lét etja sér út á foraðið.
Dagur hneykslast á því að blandað
sé saman borgarsjóði og fjárhag
stofnana borgarinnar. Vonandi bygg-
ist sú hneykslan á vanþekkingu en
ekki því að hann sé farinn að spila
með í blekkingarleik félaganna sinna.
Ef Dagur hefði lesið sveitarstjórnar-
lögin og kynnt sér skylduverkefni
sveitarfélaga þá vissi hann að skoða
verður saman fjárhag borgarsjóðs og
stofnana og fyrirtækja borgarinnar
sem er falið að uppfylla þær skyldur
sem lagðar eru á sveitarfélög með
lögum.
Skylduverkefni sveitarfélaga
Í sveitarstjórnarlögum er sveitar-
félögum gert skylt að semja sam-
stæðureikning og það er hann sem
skiptir máli. Reykjavíkurborg hefur
einkaleyfi á sölu raforku og vatns, en
er jafnframt skylt að annast þá þjón-
ustu. Sama gildir um félagslegar
íbúðir. Að halda því fram að það hafi
einhverja þýðingu að fela skuldir
borgarsjóðs í félögum sem stofnuð
eru í kringum þessa skyldubundnu
þjónustu er blekkingarleikur. Að
setja 3 milljarða yfir í Félagsbústaði
og þykjast „bæta“ þar með stöðu
borgarinnar er blekking. Að skuld-
setja Orkuveitu Reykjavíkur (OR)
um 20 milljarða, setja þar af 17 millj-
arða í borgarsjóð og 1,7 milljarða í
Línu.Net og þykjast vera að bæta
fjárhagsstöðu borgarinnar er blekk-
ing.
Degi hlýtur að hafa brugðið í brún
að kvöldi þess dags sem grein hans
birtist, því þá var upplýst um 530
milljóna tap OR sem áður hefði þótt
óhugsandi. Mun Dagur halda því
fram aftur að skuldir OR verði
greiddar upp á fimm árum eftir þess-
ar fréttir?
OR var byggð upp af sjálfstæðis-
mönnum og ráðist í Nesjavallavirkjun
af þeim, gegn mótmælum þáverandi
minnihluta. OR á ekki í samkeppn-
isrekstri í kjarnastarfsemi sinni og
rekstur hennar á að vera með öllu
áhættulaus og traustur. En eftir að
R-listinn náði völdum í borginni
breyttist þetta öfluga fyrirtæki í leik-
völl manna sem þráðu að verða stór-
karlar í viðskiptum. Þar fóru fremstir
í flokki Alfreð Þorsteinsson og Helgi
Hjörvar, en borgarstjóri setti kíkinn
fyrir blinda augað því í fjármálaæf-
ingum þeirra félaga fylgdi að staða
borgarsjóðs var löguð með 17 millj-
arða millifærslu.
OR í klóm ævintýramanna
Sjálfstæðismenn skiluðu OR árið
1994 með 44 milljarða eigið fé á nú-
verandi verðlagi og óverulegum
skuldum, en í miðju góðærinu hefur
R-listinn blóðmjólkað hana þannig að
eigið fé er nú komið niður í 34 millj-
arða og skuldir stefna í 21 milljarð í
lok árs. Þegar þannig er haldið á mál-
um er ljóst að ef ekki er tekið í taum-
ana mun R-listinn á næstu árum sóa
því sem eftir er. Kemur þar til fjár-
austur í Línu.net og dæmalaus
óráðsía sem holdgervist í nýrri risa-
byggingu OR sem þegar er farin
langt framúr kostnaðaráætlunum.
Datt Alfreð og Helga Hjörvar aldrei í
hug að lækka orkuverð í staðinn?
Réttar tölur
sem máli skipta
Að meðaltali hafa skuldir borgar-
innar aukist um 9 milljónir á dag í
stjórnartíð R-listans. Um þessar
mundir eru það 11 milljónir á dag, því
fjármagnskostnaður hefur bæst ofan
á skuldirnar. Dagur B. endurtekur þá
röngu fullyrðingu að eignirnar séu að
aukast þrefalt hraðar. En þar gleymir
hann að gera ráð fyrir afskriftum og
gerir ráð fyrir því að geta greitt
skuldirnar með því að selja skóla og
holræsi. Og hann fer frjálslega með
bókhaldshugtök eins og eignaaukn-
ingu og fjárfestingu, enda hafin yfir
hversdagslega umræðu. R-listafólki
finnst miklu skemmtilegra að tala um
alþjóðlegan borgarbrag, menningar-
upplifun og einteinunga svo vitnað sé
til nokkurra innihaldslausra klysja úr
stefnu þeirra.
Skuldir Reykjavíkurborgar hafa í
valdatíð R listans vaxið úr 3,9 upp í
32–33 milljarða í árslok. OR hefur
varið 8,4 milljörðum í uppbyggingu
Nesjavallavirkjunar og framtíðar-
tekjuöflunar, en 17 milljarðar fóru til
að fegra stöðu borgarsjóðs. Lína.net
hefur kostað 1,7 milljarða og hún,
skuldaklafinn og önnur ævintýra-
mennska munu sliga OR ef haldið
verður áfram á sömu braut. Sjálf-
stæðismenn virkjuðu á Nesjavöllum
án þess að skuldsetja fyrirtækið. Það
hefði R-listinn auðveldlega getað gert
ef hann hefði gætt aðhalds og ráð-
deildar í góðærinu, en hefur þess í
stað safnað skuldum sem Reykvík-
ingar þurfa að greiða í framtíðinni í
formi hærri skatta.
Fjárhagsstaða
Að fela skuldir borg-
arsjóðs í félögum, segir
Sigurður Kári Krist-
jánsson, sem stofnuð eru
í kringum skyldubundna
þjónustu er hreinn
blekkingarleikur.
Höfundur er lögfræðingur.
Sigurður Kári
Kristjánsson
Ruglið í
Degi B.
Eggertssyni FÖSTUDAGINN 19.apríl síðastliðinn vísaðimeirihluti Íþrótta- og
tómstundaráðs frá til-
lögu um að ganga til
viðræðna við Knatt-
spyrnufélagið Víking
um stuðning vegna
stúku sem nú rís í Foss-
vogi. Valdís Óskars-
dóttir, formaður ÍTR,
var með reiðilestur í
Morgunblaðinu á laug-
ardag yfir „þess[um]
fyrrverandi formanni
Víkings“ sem hafði
beint þeim tilmælum til
borgarstjóra að grípa í
taumana. Svo öllu sé haldið til haga þá
er undirritaður „þessi fyrrverandi“.
Að efnisatriðum því rétt er að rifja
upp söguna. Árið 1988 var undirritað
samkomulag milli Víkings og Reykja-
víkurborgar um að félagið afsalaði sér
svæði sínu við Hólmgarð og flytti
starfsemi í Fossvog. Borgin fékk dýr-
mætar lóðir til ráðstöfunar við Hólm-
garð. Borgin skuldbatt sig til þess að
leggja tvo knattspyrnuvelli til viðbót-
ar þeim sem voru í Fossvogi og leitaði
leiða til þess að stækka svæðið. Ljóst
var að Víkingur þurfti og þarf stærra
svæði. Undir forystu Jóhanns Óla
Guðmundssonar, þáverandi formanns
Víkings, var hafin uppbygging í Foss-
vogi. Ég tók við af Jóhanni Óla 1989
og það kom í hlut minnar stjórnar að
fylgja fram markaðri stefnu. Árið
1990 var gert samkomulag um að
reisa íþróttahús og klára félagsheim-
ili. Víkin var tekin í notkun 1991.
Í samræmi við samninginn frá 1988
leitaði Reykjavíkurborg eftir samn-
ingum við Kópavog um land. Árið
1993 samþykkti bæjarráð Kópavogs
að láta land af hendi. Víkingur óskaði
árið 1989 eftir að fá gróðrarstöðina
Mörk undir félagssvæði sitt, en
Mörkin var með leigusamning til
2004. Mörkin hafði náð skika af
íþróttasvæðinu áður en því var úthlut-
að til Víkings. Viðræður fóru fram
milli aðila en ekki náðist samkomulag
vegna hins háa verðmiða sem upp var
settur. Með þessu hafði borgin þó
markað stefnu um að Víkingur skyldi
fá Mörkina. Árið 1993 var tekinn í
notkun völlur sem yrði framtíðarleik-
vangur með stúku. Um áramótin
1993/4 fól þáverandi borgarstjóri for-
manni skipulagsnefndar að gera drög
að samningi við Víking. Í þeim við-
ræðum var stúka sambærileg við þá
sem borgin hafði styrkt KR til að
reisa. Ekki hvarflaði að nokkrum
manni þá að Víkingur fengi ekki það
sem KR fékk, um 50 milljóna króna
styrk ef ég man rétt. Skömmu síðar
urðu borgarstjóraskipti
og ekki náðist að loka
málinu fyrir kosningar
1994.
Eftir þessa miklu
framkvæmdir í byrjun
síðasta áratugar hægð-
ist mjög á uppbyggingu
í Fossvogi eftir 1994. Þó
náðist sá merki áfangi
sumarið 2001 að svæðið
stækkaði í samræmi við
samkomulagið frá 1988
og grasvellir voru lagð-
ir. Borgin hafði látið
Víkingi í té land í skipt-
um fyrir dýrmætt bygg-
ingarlandið við Hólm-
garð.
Víkingur hefur undanfarin misseri
leitað eftir stuðningi borgarinnar við
stúkuna, sem byrjað var á á síðast-
liðnu ári með tilstyrk áhugasamra
Víkinga. Glæsileg bygging, ekki
ósvipuð KR-stúkunni. Fyrir áramót
voru veittar 10 milljónir til þess að
koma upp því sem formaður ÍTR kall-
ar „lágmarksaðstöðu“. Hún hefur
ekki viljað styðja áform aðalstjórnar
Víkings um sambærilega stúku og
KR fékk fyrir rúmum áratug. Það eru
kaldar kveðjur. Og það olli miklum
vonbrigðum þegar borgaryfirvöld
framlengdu í fyrra leigusamning við
Mörkina til 2016, þvert á óskir Vík-
ings.
Þar sem einsýnt virðist að Stein-
unn Valdís muni sitja við sinn keip
stílaði ég grein í síðustu viku til borg-
arstjórans, Ingibjargar Sólrúnar
Gísladóttur um að grípa í taumana og
stöðva u-beygju formanns ÍTR. Það
skal ítrekað hér. Víkingar vonast eftir
úrlausn.
Þangað til verð ég eins og karlinn
Kató forðum, nema mín setning verð-
ur: Auk þess legg ég til að borgin
styðji stúku Víkings með sama hætti
og KR fyrir áratug. Jafnræði í
Reykjavík.
Á að mismuna
KR og Víkingi?
Hallur Hallsson
Höfundur er fyrrverandi
formaður Víkings.
Reykjavík
Ég legg til að borgin
styðji stúku Víkings,
segir Hallur Hallsson,
með sama hætti og KR
fyrir áratug. Jafnræði í
Reykjavík.
NÚ STANDA fyrir
dyrum kosningar til
kirkjuþings Hinnar
evangelísku lútersku
þjóðkirkju. Fróðlegt
er að huga að því
hversu lýðræðisleg sú
kosning er. Vert er
líka að spyrja sig
hvort kirkja, sem vill
standa vörð um mann-
gildi einstaklingsins,
tryggi jafnræði og
jafnrétti þegna sinna.
Kirkja allra
landsmanna
Með vissri einföld-
um má segja að stjórn
þjóðkirkjunnar sé tvískipt, það er á
landsvísu og heima í héraði. Á
heimavelli, í hverri sókn, eru
stjórnhættir mjög lýðræðislegir. Á
aðalsafnaðarfundum er kosið í
sóknarnefndir og kosið um hin
stærri mál. Þar hafa allir þeir, sem
mæta, kosningarrétt og kjörgengi.
Möguleiki þjóðkirkjufólks til að
hafa áhrif á það, sem
fram fer í sinni sókn-
arkirkju, er því
tryggður með venju-
legu gamalgrónu
fundalýðræði. Athygl-
isvert er að hafa í
huga að hlutfall
kvenna og karla í
sóknarnefndum er við-
unandi miðað við for-
sendur jafnréttisáætl-
unar kirkjunnar.
Þegar kemur að
landsstjórn kirkjunn-
ar þá er allt annað
upp á teningnum. Í
kosningum til sveitar-
stjórna og Alþingis
mega allir kjósa, hið sama á við um
kjör til sóknarnefnda. En þegar
kemur að kosningum til kirkju-
þings þá bregður allt í einu svo við
að vel innan við eitt prósent þjóð-
kirkjufólks 16 ára og eldri fær að
kjósa. Prestar þjóðkirkjunnar eru
minna en einn þúsundasti hluti
kirkjunnar, engu að síður kjósa
þeir úr sínum hópi tæpan helming
kirkjuþingsfulltrúa, það er 9 af 21.
Aðalmenn í sóknarnefndum kjósa
hina.
Sumir jafnari
en aðrir
Hugsið ykkur, djáknar sem eru
menntaðir við sömu guðfræðideild-
ina og prestarnir, og eru meira að
segja vígðir til sinna starfa innan
kirkjunnar, bera stólu á ská yfir
herðarnar til marks um að þeir
gangi erinda Krists hér í heimi;
þeir fá ekki að kjósa til kirkju-
þings! Hið sama á við um guðfræð-
inga, lögfræðinga, organista og
fleiri starfsmenn kirkjunnar. Aug-
ljóslega er ekki um jafnræði milli
starfsmanna kirkjunnar að ræða
þegar kemur að kosningum til
kirkjuþings.
Yfirskrift jafnréttisáætlunar
kirkjunnar er sú að Guð fari ekki í
manngreinarálit. En þegar kemur
að kirkjuþingskosningum er gerð-
ur gríðarlegur mannamunur. Orð
Páls postula um að „hér sé hvorki
Gyðingur né grískur, þræll né
frjáls maður, karl né kona heldur
séum við öll eitt í Kristi“ hafa und-
arlega holan hljóm þegar litið er
yfir kirkjuþing. Þar sitja engir
djáknar eða organistar þó svo að
kirkjuþing fjalli um málefni þess-
ara starfsmanna sem annarra og
setji þeim starfsreglur. Af 21
kirkjuþingsfulltrúa á síðasta þingi
var einungis ein kona. Þrír voru
yngra en 50 ára. Enginn var 40 ára
eða yngri.
Hin lúterska hefð
Í engri lúterskri kirkjudeild í ná-
grannalöndum okkar þekkist það
að prestum sé með lögum tryggt
að þeir séu tæpur helmingur
kirkjuþingsfulltrúa. Iðulega eru
þeir um og innan við þriðjungur
þingmanna. Samsetning síðasta
kirkjuþings er líka algjörlega á
skjön við þær vinnureglur, sem
Lúterska heimssambandið hefur
sett sér þegar kemur að skipan
nefnda og þinga, en þar miða menn
við að kynjahlutfall sé sem jafnast
og aldrei færri en 40% af öðru
hvoru kyninu. Ennfremur hafa
menn miðað við að 20% væru ungt
fólk. Og er það rökstutt með að á
kirkjuþingum sé verið að móta
stefnu kirkjunnar til framtíðar og
þess vegna sé nauðsynlegt að rödd
unga fólksins heyrist.
Það kostar sex þúsund krónur á
ári að vera í þjóðkirkjunni. Þetta
er það gjald, sem allir skráðir með-
limir kirkjunnar greiða til hennar í
formi sóknargjalda. Er það ekki
undarlegt að greiða sitt félagsgjald
og inna sínar skyldur af hendi við
kirkjuna en fá svo ekki að kjósa og
hafa áhrif á stefnumótun hennar?
Gerum íslensku kirkjuna að
kirkju þjóðarinnar og stuðlum að
því að konur og ungt fólk verði
kosið á kirkjuþing. Þá er von um
breytingar í frjálsræðisátt og að
jafnrétti karla og kvenna verði
tryggt á öllum sviðum.
Kirkjan og lýðræðið
Magnús
Erlingsson
Kirkjuþing
Gerum íslensku
kirkjuna, segir
Magnús Erlingsson,
að kirkju þjóðarinnar.
Höfundur er sóknar-
prestur á Ísafirði.