Morgunblaðið - 07.05.2002, Qupperneq 32

UMRÆÐAN
32 ÞRIÐJUDAGUR 7. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ hlýtur að vera
skylda þeirra, sem
kjörnir eru til þess að
standa vörð um velferð
lands og þjóðar, að þeir
segi þjóðinni afdráttar-
laust sannleikann um,
hverju Íslendingar
verði að fórna með aðild
að Evrópusambandinu
ESB. Undirgefni í svo-
kölluðum Evrópumál-
um virðist vera sálu-
hjálparatriði hjá
sumum framámönnum
bæði Framsóknar-
flokks og Samfylkingar,
sem munu telja ólifandi
hér á frjálsu og full-
valda Íslandi, og því sé það lífsnauð-
syn að sameinast hinu verðandi stór-
ríki í Evrópu, gerast þar áhrifa- og
valdalaust peð.
Fórnir og augljósa galla aðildar
nefna þessir menn ekki, en tala mikið
um einangrun, rétt eins og að Íslend-
ingar myndu krókna einir og yfir-
gefnir á hjara veraldar, gerðust þeir
ekki herskyldir og undirgefnir þátt-
takendur í refskákum gömlu ný-
lenduveldanna í Evrópu. Bandalög
ólíkra kynstofna og þjóðríkja eru
þekkt úr sögunni. Til þeirra var jafn-
an stofnað með vopnavaldi og – eða
viðskiptaþvingunum og var hjörðinni
þá oftast haldið saman með hervaldi.
Venjulega leystust þessi bandalög
upp í eldglæringum, eyðileggingu og
mannfórnum. Sagan er sífellt að end-
urtaka sig og ber hinn „friðsæli“
mannheimur nútímans þess glöggan
vott.
Þjóðin leynd staðreyndum
Það er í raun óþolandi, að margir
talsmenn og að því er virðist fulltrúar
ESB á Íslandi, skuli komast upp með
það í áraraðir í opinberri umræðu, að
leyna þjóðina augljósum staðreynd-
um um galla og fórnir ESB-aðildar,
ekki síst þar sem verulegur hluti
áróðursins er borinn á borð af fólki,
sem starfar á vegum hins opinbera,
jafnvel á sjálfu alþingi, þar sem mynd
af forsetanum Jóni Sigurðssyni,
merkisbera sjálfstæðisbaráttu þjóð-
arinnar, hangir yfir höfðum þess.
Með aðild að ESB yrði ekki hjá því
komist að undirgangast sameiginlega
landbúnaðar-og sjávarútvegsstefnu
Evrópusambandsins, þ.e. að opna
efnahagslögsöguna fyrir ESB-ríkin
öll, allt upp að 12 mílum og afhenda
ESB stjórn fiskveiða og ákvörðun um
veiðiheimildir, svo ekki sé talað um
samningsréttinn um sjávarútvegsmál
við önnur ríki. Hætt er við, að þótt
einhver aðlögunartími yrði settur á
svið, myndi það reynast skammgóður
vermir, ekki síst eftir að tugir sund-
urleitra og gjörólíkra fyrrverandi
þjóðríkja, fara að bítast þar um brauð
og völd. Þá myndu Íslendingar glata
rétti sínum til þess að gera sjálfstæða
viðskipta- og tollasamninga við önnur
ríki, t.d. löndin í vesturheimi, raunar
við öll ríki utan ESB. Þær saminga-
gerðir myndu skriffinnarnir í Brussel
gera fyrir Íslands hönd. Enn má
nefna, að kostnaðurinn eða gjaldið,
sem Íslendingum bæri að greiða með
aðild að ESB, næmi meira en einum
tug milljarða króna á ári, sem gæti
reynst þungur baggi að bera.
Lýðræðinu ýtt til hliðar
Mikið hafa svokallaðir Evrópusinn-
ar talað um lýðræðið í Evrópusam-
bandinu, en sjaldan gert grein fyrir í
hverju það er fólgið. Hið svokallaða
Evrópuþing er í raun valdalaus ráð-
gjafasamkunda. Valdið er fyrst og
fremst hjá framkvæmdastjórn og
ráðherraráði, sem fara með æðsta
vald, t.d. löggjafarvald, útgáfu tilskip-
ana- og reglugerða, að ógleymdum
samningum við ríki utan ESB, m.a.
um sjávarútvegs- og viðskiptamál,
svo eitthvað sé nefnt. Ráðherraráðið
skipar framkvæmdastjórnina fjórða
hvert ár og svo dómara í
Evrópudómstólinn
sjötta hvert ár. Undir
þessa ólýðræðislegu
embættismannastjórn,
sem skipuð er einum
„kommissar“ hvers að-
ildarríkis, ekki lýðræð-
islega kjörnum af kjós-
endum ríkjanna, verða
svo hundruð milljóna
íbúa ESB ríkjanna að
beygja sig.
Af þeim 15 ríkjum,
sem nú eru aðilar að
ESB, skiptast atkvæðin
í ráðherraráðinu ekki
jafnt, þ.e. væri svo,
væru atkvæðin 15, en
eru 87. Af þessu 87 atkvæðum hafa
stærstu ríkin 10 hvert, en þau fá-
mennustu t.d. Luxemburg aðeins 2 og
Danmörk 3, svo dæmi séu nefnd. Álp-
uðust Íslendingar í ESB, væri vel
sloppið með 1 atkvæði og væru þá
áhrifin eftir því. Það er því furðulegt
að hér skuli finnast fólk, sem vill að
Ísland hverfi inn í þetta ólýðræðis-
lega bákn, líkt og sardínan í gin há-
karlsins.
Er sjálfstæðisbaráttan gleymd?
Með aðild að Evrópusambandinu
myndu núlifandi Íslendingar gera að
engu baráttu forfeðra okkar, fórn
þeirra og sigra í sjálfstæðisbaráttu
þjóðarinnar, mannanna, sem í fátækt
og umkomuleysi fyrri alda máttu þola
erlenda óstjórn og kúgun í sex og
hálfa öld. Þrátt fyrir óblíð náttúruöfl,
hafísa og jarðelda, að ógleymdum
sjúkdómum, sem herjuðu bæði á fólk
og fénað, hélt þjóðin þó alla tíð uppi
fána frelsis og sjálfstæðisins og lét
ekki staðar numið fyrr en fullur sigur
var staðfestur á Þingvöllum við Öx-
ará, sumarið 1944.
Nú vilja fyrrnefndir samborgarar
okkar fórna fengnum sigri og sjálf-
stæði. Óhjákvæmilega hvarflar að
mörgum þessa dagana, að „sumir“
áhrifamenn í íslenskum stjórnmálum
eygi von um „persónulegan“ frama á
erlendri grund, eftir að þjóðin væri
horfin inn í stórríkið. Flestir munu
hafa talið að sú manngerð fyrirfyndist
ekki á Íslandi.
Nóg um vítin að varast
Á nýliðnu ári minntust Íslendingar
Þjóðfundarins 1851 og einhuga sam-
stöðu þings og þjóðar gegn þeim
áformum Dana, að gera Ísland að
„amti“ í ríki sínu.
Þjóðkunn eru orð forsetans og
þingheims alls, „Vér mótmælum all-
ir“, og að baki þeim stóð þjóðin heils-
hugar. Vert er að íhuga nú, eftir rúm-
lega hálfrar aldar lýðveldi, hve
margir þingmenn myndu nú segja
þessi sömu orð, kæmi til atkvæða-
greiðslu á alþingi um innlimun Ís-
lands í Evrópusambandið. Nöfn
þeirra, sem greiddu því afsali atkvæði
sitt, myndu verða kunn í framtíðar-
sögu þjóðarinnar og skráð engu
óskýrara letri en þeirra, sem þekkt
eru að endemum frá 1262, 1662 og
jafnvel 1851.
Hverjir vilja tylla sér á þennan
aumkunarverða bekk sögunnar, verð-
ur tíminn að leiða í ljós, en vonandi
enginn ærlegur Íslendingur.
Er sáluhjálpar-
atriði að fórna
sjálfstæðinu?
Jóhannes R.
Snorrason
Höfundur er fyrrv. yfirflugstjóri.
ESB
Það er furðulegt, segir
Jóhannes R. Snorrason,
að hér skuli finnast fólk,
sem vill að Ísland hverfi
inn í þetta ólýðræðis-
lega bákn.
MARGT hefur verið
skrifað um kristni og
trúleysi síðustu vikurn-
ar í Morgunblaðinu. At-
hyglisverð finnst mér
grein Hope Knútsson í
blaðinu 26. apríl síðast-
liðinn. Hún fjallar um
hve það sé jákvætt að
vera trúlaus. Greinin er
tilraun til að lýsa við-
horfi manneskju á lífið
sem vill lifa án Guðs.
Ánægjulegt finnst mér
að sjá að það er svo
margt í lífi hennar sem
á við um kristinn ein-
stakling. Kristni trúar-
arfurinn er svo djúpt greyptur í vest-
ræna menningu að við tökum
stundum ekki eftir gildum hans.
Kristnir einstaklingar eins og trú-
lausir eru margir jákvæðir, lifa í
gleði, eru fríþenkjarar og þar er líka
nóg af efasemdarmönnum. Þar er
misjafn sauður í mörgu fé af því
manneskjurnar eru svo ólíkar en
samt svo undra líkar hver annarri,
hverrar trúar, þjóðar eða trúleysis
sem við erum. Það er hlutskipti allra
trúaðra að efast og leita merkingar.
Efinn er óaðskiljanlegur fylgifiskur
trúar í þroska. Trúin er traust til
ákveðins veruleika. Í Hebrea-bréfinu
11.1 er trúin skilgreind: „Trúin er
fullvissa um það, sem menn vona,
sannfæring um þá hluti, sem eigi er
auðið að sjá.“ Tilvist Guðs verður
hvorki sönnuð né afsönnuð, þar kem-
ur trú til. Trúin hefur margar hliðar,
ein þeirra efinn er hollur því hann er
sprottinn upp af gagnrýninni hugsun
og hún er nauðsynleg hverri full-
þroska manneskju. Fátt hollara hef-
ur borið fyrir trú mína en að fara í
gegnum síu guðfræðideildar Háskóla
Íslands með blöndu af heimspeki. Þar
er trúin skoðuð með vísindalegum
vinnubrögðum. Það gat verið til
óþæginda en það
hreinsaði burt ýmsar
bábiljur. Þar var glíma
trúarþroskans háð með
gagnrýni og efa. Eftir
stóð trú á Krist á bjargi
byggð og aldrei dýr-
mætari eða haldbetri
en þá.
Efasemdarmenn
Jesús sagði um Jó-
hannes skírara að eng-
inn væri meiri maður af
konu fæddur. Þegar Jó-
hannes var kominn í
fangelsi efaðist hann
um Jesú. Hann lét
spyrjast fyrir um hvort Jesús væri
sonur Guðs. Þarna er trú sem efast,
trú í kreppu en kreppa er ákjósan-
legur farvegur fyrir þroska. Jesús
sendi Jóhannesi skilaboðin að hann
ætti að hugsa til verkanna þar sem
blindir fá sýn og fátækum er fluttur
boðskapur sem vekur fögnuð,
Matt.11. Frægasti efasemdarmaður
Biblíunnar er Tómas, lærisveinn
Jesú. Hann trúði ekki að Jesús væri
upprisinn fyrr en han gæti séð það
sjálfur og þreifað á því. Þegar hann
fékk þreifað á sárum Krists varð hon-
um ljóst að hér væri Drottinn, Jóh.20.
Ég er það skyld Tómasi að ég tryði
ekki á Krist nema af því ég hef fengið
að þreifa á blessun Guðs margoft í lífi
mínu með græðslu, hjálp, endurnýj-
un hugarfars og krafta.
Mismunandi heimsmynd
Trúaður einstaklingur skilur til-
veruna út frá ákveðnu sjónarhorni,
hann ber ákveðið grundvallartraust
til hlutanna. Sjónarhornið sem við
skiljum og túlkum tilveruna með köll-
um við heimsmynd. Heimsmynd hins
kristna er að Guð faðirinn sé höfund-
ur sköpunarinnar, að Jesús Kristur,
sonur Guðs, sé frelsari mannanna og
að Guð heilagur andi sé huggari og
trúvaki kristninnar. Hinn trúlausi
hefur líka ákveðna heimsmynd. Það
er á ákveðinn hátt trúarleg afstaða.
Hann ber það traust til tilverunnar að
þar sé enginn Guð. Það sem mér
finnst m.a. merkilegt í grein Hope er
að trúlausir stofna samtök til þess að
þjappa sér saman utan um sína
heimsmynd. Trúlausir hafa þá trú að
enginn Guð sé til. Trúlausir hafa þörf
til að standa saman utanum ákveðna
lífssýn. Trúlausir á Íslandi hafa stofn-
að samtökin Siðmennt til að efla
sjálfa sig í sinni trú. Samtökin hafa
tekið upp borgaralega fermingu þar
sem fræðsla þeirra snýst að hluta til
um heppilegan siðferðisgrunn og góð
gildi. Það er gott að hafa þann valkost
í trúfrjálsu landi. Það sem kemur mér
á óvart er að félagsskapur sem kenn-
ir sig við trúleysi skuli vilja nota
fræðslu og athöfn að hluta til sam-
bærilegri fermingarfræðslu lúth-
ersku kirkjunnar. Það kemur mér
líka á óvart að félagsskapur sem vill
standa fyrir eitthvað annað en trú
skuli nota nafnið ferming yfir sína
manndómsvígslu. En íslensk mál-
venja um orðið fermingu er að það sé
staðfesting á skírnarsáttmálanum.
Ávinningur trúarinnar
Þetta segir mér kannski meira um
þörf manneskjunnar til að skilgreina
Kristni og trúleysi
Bára Friðriksdóttir
Trú
Ég ber virðingu fyrir því
fólki sem skilgreinir sig
trúlaust, segir Bára Frið-
riksdóttir. Ég er ósam-
mála því þar sem trú mín
á Krist auðgar líf mitt.
UMRÆÐAN hefur
snúist um hvort veita
eigi ríkisábyrgð til
einkafyrirtækja, en of
lítið er fjallað um þá
gríðarlega áhættu sem
alþingismenn ætla að
taka. Þingmenn eru
með til umfjöllunar að
banna lánastofnunum
að heimta ábyrgðar-
menn á lán sem al-
menningur þarf að
taka. Hvernig er unnt
að botna í þessum
mönnum?
Frumkvæði Sjálf-
stæðisflokksins vekur furðu. Hafa
menn gleymt Línu-neti, helsta fúa-
feni R-listans í Reykjavík?
Þegar málefni ÍE ber á góma tala
menn um árangur og uppbyggingu
þekkingariðnaðar. Fyrirtækið geng-
ur vel, segja menn, og það á mikla
peninga í sjóði. Nýlega var þjóðinni
boðið að skoða ný og glæsileg húsa-
kynni. Viðhorf gagnvart ÍE líkjast
trúarbrögðum og menn vakna ekki
einu sinni til umhugsunar þegar
mesti rekstrarhalli Íslandssögunnar
er kynntur á þriggja mánaða fresti.
En hver er velgengnin? Fyrirtækið
er rekið með stjarnfræðilegu tapi.
Hver er raunverulega sú áhætta sem
okkur skattgreiðendum er gert að
taka?
Hafa þingmenn kynnt sér stöðu
þessa fyrirtækis? Við vitum að tæp-
lega sex hundruð manns starfa hjá fé-
laginu þar af yfir 80 með doktors- eða
meistaragráður. Þetta fólk er hæfi-
leikaríkt, vinnur við merkilega hluti
og greiðir skatta. Um það er ekki
deilt. En af hverju þarf félagið nú að
stofna lyfjaþróunardeild, verkefni
sem oftast er í höndum risafyrir-
tækja? Var ekki upphaflega hug-
myndin að selja lyfjafyrirtækjum
rannsóknarniðurstöður
sem Íslenskur heil-
brigðisgagnagrunnur
átti að leiða í ljós?
Við skoðun reikninga
ÍE sést að tekjur aukast
um 110% frá lokum
mars 2001 til loka des-
ember 2001, eða frá 5
milljónum dollara í
rúmar 10 milljónir doll-
ara per ársfjórðung.
Þessi aukning hefur
verið tíunduð feitletrað
á síðum Morgunblaðs-
ins, en smáa letrið er
notað til að sýna rekstr-
artapið, sem hingað til hefur verið
hærra en veltan.
Efnahagsreikningur sýnir að úti-
standandi skuldir hafa aukist úr 6,7
milljónum dollara frá lokum mars
2001 í 26 milljónir dollara í lok desem-
ber 2001. Á þessu tímabili eru tekjur
þess sagðar vera svipuð tala eða um
26 milljónir dollara. Í ársskýrslu ÍE
kemur fram að félagið skráir tekjur
með ákveðnum hætti en bendir á að
það fái þær ekki greiddar fyrr en
ákveðnum áföngum er náð. Þýðir
þetta að félagið hefur í sinni hendi
hver hin svokallaða „tekjuaukning“
er á milli ársfjórðunga? Hvað gerist
ef tilgreindur áfangi næst ekki? Fást
þá þessar tekjur greiddar?
Skýringar eru óljósar. Í venjuleg-
um félögum eru tekjur skráðar þegar
tiltölulega stutt er í að þær greiðist,
en hjá ÍE eru tekjur skráðar þrátt
fyrir að langt sé í að þær greiðist og
jafnvel að ákveðin skilyrði þurfi að
vera til staðar til þess að félagið eigi
rétt á greiðslu.
Félagið hefur tapað 47,8 milljónum
dollara á síðustu 4 ársfjórðungum. Í
árslok 2001 voru sjóðir þess um 167
milljónir dollara og eigið fé 175 millj-
ónum dollara. Ef þessi hallarekstur
heldur áfram óbreyttur verður félag-
ið komið í þrot eftir tæp 4 ár eða í árs-
lok 2005, nema hlutafé þess verði auk-
ið.
Í ársskýrslu sem birt var 27. mars
sl. telur félagið upp mörg atriði sem
geta haft neikvæð árhrif á rekstur.
Lestur þeirrar greinargerðar er ekki
uppörvandi. Eitt af því sem félagið
segir fullum fetum er að takist ekki að
semja við fleiri íslenskar heilbrigð-
istofnanir um söfnun upplýsinga,
muni ÍE ekki geta byggt og rekið Ís-
lenska heilsugagnagrunninn. Þýðir
þetta að við núverandi stöðu þeirra
mála sé enginn rekstrargrundvöllur
fyrir félagið?
Lántökur félagsins eru athyglis-
verðar. Þær aukast og kjörin versna.
Vaxtaálag á liborlán er komið í 6% og
á verðtryggð lán í íslenskum krónum
eru vextir orðnir 12%. Flestir í ís-
lensku atvinnulífi myndu kalla þetta
þung kjör. Þetta er í Mars 2002. Af
hverju þarf að taka þessi lán? Er
ávöxtun eigin sjóða betri en þetta?
Upplýsingar í ársskýrslu ÍE um
ávöxtun eigin sjóða eru rýrar.
Hvað ætlar Alþingi að gera ef Ís-
lenska erfðagreiningu þrýtur örendið
eftir 2 til 4 ár? Ætla menn að setja fé-
lagið á fjárlög, eða lána því til þess að
vernda ríkisábyrgðina í lyfjaþróunar-
deildinni? Hvað ef menn telja að stutt
sé í árangur, bara si sona 3 til 6 ár?
Þarf þá ekki að redda málunum og
leggja fram meiri ábyrgðir? Ætla
menn að leggja niður vinnustað þar
sem rúmlega 800 manns munu þá
starfa?
Ríkisábyrgð fyrir Ís-
lenska erfðagreiningu
Hlynur J. Arndal
Ábyrgð
Af hverju, spyr Hlynur
J. Arndal, þarf ÍE að
taka þessi lán?