Morgunblaðið - 08.05.2002, Síða 36

UMRÆÐAN
36 MIÐVIKUDAGUR 8. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FÁTT skiptir fólk
meira máli en húsnæð-
ismál. Sama hvort ein-
staklingar eða fjöl-
skyldur kaupa eða
byggja sitt eigið hús-
næði eða leigja. Staða
húseigenda og leigj-
enda hefur stórversnað
á undanförnum árum.
Ástæðan er veruleg
hækkun á söluverði
íbúða og húsaleigu á al-
mennum markaði.
Röng stefna
Ég hef lengi haldið
því fram að röng stefna
í skipulags- og lóðamál-
um geti haft alvarlegar afleiðingar í
för með sér. Ég hef fullyrt að veru-
legur skortur á lóðum fyrir íbúð-
arbyggð og lítið framboð minni
íbúða í Reykjavík leiði til hærra
markaðsverð íbúða í borginni.
Lóðaskortur og í framhaldinu lóða-
uppboð, sem hækkað hefur lóða-
verð í Reykjavík um 140%, hefur
stuðlað að gífurlegri hækkun sölu-
verðs íbúða í Reykjavík á síðustu
árum, ennfremur
húsaleigu á almenn-
um markaði og einnig
fasteignagjöldum,
sem taka mið af
hækkandi söluverði
íbúða.
Ótrúlegar
afleiðingar
Nauðsynlegt er að
setja þessa óheilla-
vænlegu þróun í sam-
hengi, því eitt leiðir
af öðru. Hækkun
byggingarkostnaðar,
ekki síst vegna lóða-
skorts og lóðaupp-
boða, hefur leitt til
hærra söluverðs íbúða. Hækkun
þess hefur síðan leitt til hækkunar
fasteignamats og í beinu framhaldi
til hærri fasteignagjalda og eigna-
skatts. Stórhækkað íbúðaverð hef-
ur einnig þær afleiðingar, að þeir
sem kaupa eða byggja íbúð í fyrsta
sinn þurfa að axla 40% hærra
íbúðalán nú en fyrir þremur árum.
Það veldur auknum fjármagns-
kostnaði fyrir eigendur íbúða. Síð-
ast en ekki síst hefur húsaleiga á
almennum markaði hækkað gífur-
lega í kjölfarið.
Að stórum hluta hefur lóðaskort-
ur og lóðauppboð hjá Reykjavík-
urborg valdið mikilli hækkun á
fasteignaverði í Reykjavík. Í fram-
haldi af hækkun söluverðs íbúða
hefur húsaleiga á almennum mark-
aði hækkað mjög mikið og valdið
erfiðleikum hjá fjölda fjölskyldna í
Reykjavík.
Lækkum
húsnæðiskostnað
Það verður að ráðast gegn þess-
ari óheillavænlegu þróun. Við sjálf-
stæðismenn ætlum að breyta stefn-
unni í skipulags- og lóðamálum,
fullnægja lóðaeftirspurn, hætta
lóðauppboðum og þar með lækka
byggingarkostnað. Við eigum að sjá
sóma okkar í því að gera fólki kleift
að eignast íbúð eða leigja íbúð á
viðráðanlegu verði og sjá til þess að
fasteignagjöld verði ekki jafn þung-
ur baggi á eigendum íbúðarhús-
næðis eins og raun ber vitni í dag.
Stöðu húsnæð-
ismála verður
að breyta
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson
Reykjavík
Lóðaskortur og lóðaupp-
boð hjá Reykjavík-
urborg, segir Vilhjálmur
Þ. Vilhjálmsson, hefur
valdið mikilli hækkun á
fasteignaverði.
Höfundur er borgarfulltrúi.
Árið 1997 var söluverð íbúða þannig
2ja herb. íbúð 78 þús. kr. hver fermetri
3ja herb. íbúð 75 þús. kr. hver fermetri
4ra herb. íbúð 70 þús. kr. hver fermetri
Í dag:
2ja herb. íbúð 145-150 þús. kr. fm eða allt að 92% hækkun
3ja herb. íbúð 135-140 þús. kr. fm eða allt að 87% hækkun
4ra herb. íbúð 125-130 þús. kr. fm eða allt að 86% hækkun
Árið 1997 var húsaleigukostnaður þannig:
2ja herb. íbúð 35 þúsund kr.
3ja herb. íbúð 42 þúsund kr.
4ra herb. íbúð 50 þúsund kr.
Í dag:
2ja herb. íbúð 55-60 þúsund kr.eða allt að 70% hækkun
3ja herb. íbúð 75-80 þúsund kr.eða allt að 90% hækkun
4ra herb. íbúð 90-95 þúsund kr.eða allt að 90% hækkun
ALÞINGI hefur nú
samþykkt að útgerð-
armenn greiði veiði-
gjald.
Í lögunum er gjald-
ið beinlínis tengt út-
hlutun veiðiréttar og
er því augljóslega
endurgjald fyrir út-
hlutaðar veiðiheimild-
ir.
Þetta eru mikil tíð-
indi í þeim átökum
sem standa yfir um
nýtingu fiskistofna og
þau skipta líka miklu
varðandi almenn sjón-
armið um nýtingu
auðlinda í þjóðareign.
Mörgum brennur nú sú spurn-
ing á vörum hvort útgerðarmenn
eru að borga auðlindagjald sem
allir er nýta auðlindir í þjóðareign
eiga að greiða eða hvort gjaldið sé
endurgjald fyrir þau sérréttindi
sem þeir hafa að óbreyttum út-
hlutunarreglum á veiðirétti.
Þessari spurningu verður að
svara í ljósi þess að fyrir liggja til-
lögur auðlindanefndar um að gerð-
ar verði breytingar á stjórnar-
skránni sem tryggja eignarhald
þjóðarinnar á þeim auðlindum sem
skilgreindar verða sem þjóðareign
og að forsætisráðherra hefur lýst
því yfir að frumvarp að stjórn-
arskrárbreytingunni muni verða
lagt fyrir Alþingi í haust.
Þjóðareign
Það stjórnarskrárákvæði sem
nefndin lagði til felur í sér almenn-
ar reglur um nýtingu auðlinda í
þjóðareign.
Það mun hafa í för með sér að
skilgreindur réttur til nýtingar
þjóðareignar um afmarkaðan tíma
er fenginn í hendur aðila sem er
valinn með tilliti til jafnræðissjón-
armiða. Enginn getur þess vegna
eignast varanlegan rétt til að nýta
þjóðarauðlind.
Þær reglur sem settar verða í
stjórnarskrá munu augljóslega
aldrei geta gengið út á það að ein-
hver einstaklingur eða fyrirtæki
hafi forgang með vísan til fortíðar
til að nýta slíka þjóðarauðlind og
þess vegna getur veiðigjaldið sem
samþykkt var nú ekki verið endur-
gjald fyrir sérréttindi. Gjaldið sem
samþykkt var verður þess vegna
að teljast almennt
gjald fyrir afnot af
sameiginlegri auðlind.
Upphæð slíks gjalds
getur tekið mið af
fjölmörgum þáttum
s.s. kostnaði ríkisins
af viðkomandi starf-
semi eða áhrifum nýt-
ingarinnar á auð-
lindina, mengun
o.s.frv. Það er mikil-
vægast í umræðunni
nú að menn skilji, að
þegar auðlind hefur
verið lýst þjóðareign
með stjórnarskrár-
ákvæði verður for-
sendan fyrir því að
hægt sé að leggja gjald á með lík-
um hætti og þessum sú, að jafn-
ræði þegnanna ríki við val í þann
hóp sem gæðin hefur hlotið.
Leysir ekki úr
aðaldeilumálinu
Lögin um veiðigjald leysa ekki
úr aðalvandamálinu sem er að út-
hlutun afnotaréttarins á fiskistofn-
unum lýtur ekki jafnræðisreglum
og byggist á forréttindum til af-
nota. Slíkt fyrirkomulag getur
aldrei gilt um sameign þjóðarinn-
ar. Það var af þessum ástæðum
sem Samfylkingin lagðist gegn
þeim lögum sem nú hafa verið
sett.
Með því að skilgreina veiðirétt-
inn til ákveðins tíma og innkalla
veiðiheimildir, fara svokallaða
fyrningarleið er hægt að leysa
þennan vanda.
Af þessum ástæðum verður Al-
þingi að endurskoða núgildandi
fyrirkomulag um úthlutun afla-
heimilda um leið og fjallað verður
um fyrirhugaða breytingu á
stjórnarskránni.
Baráttan
heldur áfram
Í Morgunblaðinu 4. maí s.l. er
fjallað um þær deilur sem staðið
hafa um stjórn fiskveiða. Þar er
þessi lagasetning í forystugrein
sögð marka þáttaskil í baráttu fyr-
ir því að þjóðin njóti afraksturs
auðlinda sinna og upphaf að veiga-
mikilli stefnubreytingu í íslenskum
stjórnmálum og að eðlilegt væri að
næsti áfangi yrði breyting á
stjórnarskránni. Ég vona að hvort
tveggja reynist rétt. En þeir sem
stjórna í þessu landi hafa staðið
fyrir því að afhenda útgerðar-
mönnum rétt til að kaupa og selja
aðganginn að auðlindinni þrátt fyr-
ir ákvæði í lögunum um stjórn
fiskveiða um sameign þjóðarinnar
á fiskistofnunum. Þeir hafa líka
sett lög sem banna veðsetningu
aflaheimilda en í sömu lögum
tryggðu þeir útgerðarmönnum
jafngildi veðsetningarinnar. Það
verður því að fyrirgefa mér þó að
ég sé dálítið tortrygginn og við því
búinn að svipaðar leiðir verði
reyndar. Fyrrverandi ritstjóri seg-
ir að „forréttindi eigi ekki að vera
á dagskrá í nútímasamfélagi, held-
ur jafn réttur þegnanna þ.e. rétt-
læti.“
Þessi afstaða hefur verið grunn-
ur baráttunnar gegn séreignakvót-
anum frá upphafi. Hlutur Morg-
unblaðsins í þeirri baráttu hefur
verið ómetanlegur og ritstjórar
blaðsins hafa með skrifum sínum
og umfjöllun blaðsins um þessi
málefni aukið virðingu og traust
fólks á því. Jafnframt hafa kröfur
lesenda um að blaðið sé og verði
sjálfstætt og óháð flokksaga auk-
ist. Það er mikilvægt fyrir þjóðina
að eiga blað sem rís undir slíkum
kröfum og það er mikilvægt fyrir
Morgunblaðið að hafa þá stefnu að
það ætli að rísa undir þeim.
Þrátt fyrir að ég sé afar ósáttur
við að fyrningarleiðin var ekki val-
in að þessu sinni er ég sammála
ritstjórum blaðsins um að sá ár-
angur sem hefur náðst á að geta
nýst til sigurs að lokum. En þó að
þjóðarskútan sé líklega komin á
„réttan kóss“ er enn langt að landi
og siglingin varasöm.
Veiðigjald
Jóhann
Ársælsson
Kvótinn
Úthlutun afnotarétt-
arins á fiskistofnunum
lýtur ekki jafnræð-
isreglum, segir Jóhann
Ársælsson, og byggist á
forréttindum til afnota.
Höfundur er alþingismaður.
HINN 19. apríl árið
1912 var Verkfræð-
ingafélag Íslands
stofnað og því fagna
verkfræðingar 90 ára
afmæli félagsins á
þessu ári. Viðfangs-
efni verkfræðinga
mættu oft takmörkuð-
um skilningi samtíma-
manna við upphaf
tuttugustu aldarinnar
og þótti mörgum óráð
að ungir menn köst-
uðu þar góðum náms-
hæfileikum á glæ. Við-
horfin hafa þó breytzt,
enda eiga verkfræðingar drjúgan
hlut í framförum og tækniþróun
síðastliðinnar aldar.
Verkþekking og vísindi
Verkfræðingar beita þekkingu í
stærðfræði og náttúruvísindum,
s.s. eðlisfræði og efnafræði, við
lausn hagnýtra verkefna. Þannig
spanna störf þeirra jöfnum höndum
viðfangsefni vísindamanna og at-
hafnamanna. Við hönnun flókinna
mannvirkja verða verkfræðingar
að geta gripið til þekkingar sinnar
á efniseiginleikum byggingarefna,
reiknað krafta og spennur og beitt
þannig vísindalegum og tæknileg-
um aðferðum til að gera hið ómögu-
lega mögulegt. Í fjarskiptakerfum
beizla verkfræðingar flókið samspil
rafsegulsviða og við hönnun tölvu-
búnaðar getur reynt á þekkingu
þeirra á skammtafræðinni, heimi
öreindanna þar sem eðlisfræðingar
leita enn svara um eðli alheimsins.
Í menntun verkfræðinga er því
lögð rík áherzla á vísindalega þekk-
ingu og færni, ekki síður en þekk-
ingu á tækni og hönnunaraðferðum
hvers tíma.
Verkfræðingar
í rannsóknum
Í auknum mæli hafa framsækin
íslenzk fyrirtæki tekið að sinna
rannsóknum á eigin vegum.
Vöruþróun, þar sem nýjar lausnir
og vörur eru þróaðar með þekktum
aðferðum og hefð-
bundnum efniviði,
dugir ekki alltaf ein
sér ef fyrirtæki ætla
að standa í fremstu
röð, heldur er oft óhjá-
kvæmilegt að stunda
eigin þekkingarsköp-
un og rannsóknir til
þess að halda forskoti.
Það kemur ekki sízt í
hlut verkfræðinga að
leiða rannsóknarvinnu
innan fyrirtækja og
þar reynir á menntun
þeirra og þá þjálfun
sem þeir hljóta í
starfi.
Flest bendir til þess að verk-
fræðingar muni sinna rannsóknum
innan fyrirtækja í enn ríkara mæli
á komandi árum. Framhaldsnám í
verkfræði og raungreinum á há-
skólastigi, sem að undanförnu hef-
ur fengið byr undir báða vængi
hérlendis, gefur kosti á frjóu sam-
starfi atvinnulífs og háskóla. Fjöl-
mörg sprotafyrirtæki hafa skotið
rótum í skjóli hins nýja fjármála-
umhverfis. Þá hefur netið víða
gjörbreytt vinnulagi fólks og fyr-
irtækja og hrifið okkur inn í al-
þjóðlegt umhverfi. Allt hvetur
þetta fyrirtæki til að leggja aukna
rækt við sköpun nýrrar þekkingar
og hagnýtingu hennar.
Verkfræðingafélag
á tímamótum
Á 90 árum hefur Verkfræðinga-
félag Íslands lagað sig að breyt-
ingum samtímans. Þannig hefur fé-
lagið á síðari árum sinnt í auknum
mæli nýjum starfssviðum þar sem
verkfræðingar hafa haslað sér völl,
s.s. í upplýsingatækni og fjármála-
umsýslu. Öflugur vöxtur og við-
gangur félagsins um þessar mundir
sýnir að Verkfræðingafélag Íslands
á ekki síður erindi til verkfræðinga
nú en í aprílmánuði árið 1912.
Verkfræði – brú
milli vísinda og
verkþekkingar
Kristinn Andersen
Höfundur er verkfræðingur og
starfar í stjórn Verkfræðingafélags
Íslands.
Verkfræðingafélag
Störf verkfræðinga,
segir Kristinn And-
ersen, spanna viðfangs-
efni vísindamanna og
athafnamanna.
Stretchbuxur kr. 2.900
Konubuxur frá kr. 1.690
Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður.
Brandtex fatnaður
Nýbýlavegi 12, sími 5544433
Stretchbuxur kr. 2.90
Konubux r frá kr. 1.790
ragtir, kjólar,
blús ur og pils.
Ódýr nát fatna
Begga fína