Morgunblaðið - 09.05.2002, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 9. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
HÓPUR Íslendinga sem erí Palestínu fékk tækifæritil að ræða við YasserArafat, leiðtoga Palest-
ínu, í stöðvum hans í Ramallah-borg
á Vesturbakkanum. Þorkell Þorkels-
son, ljósmyndari Morgunblaðsins,
Ernesto Ortiz kvikmyndagerðar-
maður, Stefán Þorgrímsson hjálpar-
starfsmaður og Heimir Snorrason,
starfsmaður Morgunblaðsins, fóru
nýlega til Palestínu til að reyna að fá
tilfinningu fyrir mannlegu hliðinni á
harmleiknum. Borgirnar Nablus og
Betlehem voru heimsóttar og verks-
ummerki um átökin skoðuð auk þess
sem rætt var við Palestínumenn um
ástandið.
Hinn 7. maí var röðin komin að
Ramallah-borg þar sem Arafat hefur
hafst við í stjórnstöð sinni og verið
umsetinn af ísraelska hernum síð-
ustu mánuði. Umsátrinu var aflétt á
mánudag. Eins og staðan var þegar
Íslendingarnir voru á staðnum leit
allt út fyrir að deilan um Fæðing-
arkirkjuna í Betlehem myndi leysast
á næstu dögum. Palestínsk kona,
Bahayia að nafni, sem starfar við
hjálpar- og mannúðarmál á Vestur-
bakkanum, var í stöðugu sambandi
við samstarfsmenn forsetans til að
koma fundinum með Arafat til leið-
ar.
Gráir fyrir járnum
Klukkan átta um kvöldið voru Ís-
lendingarnir komnir til Mqadaá
ásamt breskum og bandarískum
hjálparstarfsmönnum sem höfðu
slegist með í för. Þar tók á móti þeim
frú Cloude Leustic, frönsk kona sem
hafði verið innilokuð ásamt leiðtog-
anum og mönnum hans meðan á um-
sátrinu stóð. Þar var tilkynnt, að því
miður væri alls óvíst, að Arafat gæti
tekið á móti gestum. Á bílastæðinu
þar sem beðið var á meðan úr því
yrði skorið voru tugir hermanna,
gráir fyrir járnum en andrúmsloftið
samt sem áður nokkuð létt þar sem
menn töldu að lausn á deilunni í
Betlehem væri í sjónmáli. Uppbygg-
ing á skemmdum byggingunum var
þá þegar hafin þótt aðeins væru fáir
dagar síðan umsátrinu lauk. Sand-
pokar voru í öllum gluggum og dyra-
gættum, bæði í byggingunum sem
ísraelski herinn hafði hafst við í og
Mqadaá-byggingunni sjálfri. Kúlna-
göt og sprengjuskemmdir voru
hvarvetna.
Eftir klukkutíma bið var grænt
ljós gefið og hersingin, ásamt hinum
útlendingunum, alls níu manns, hélt
inn í bygginguna. Fyrst þurfti að
skáskjóta sér fram hjá sandpoka-
hrúgu sem nánast fyllti aðaldyra-
gætt hússins. Þar biðu enn fleiri pal-
estínskir hermenn sem voru öllu
alvörugefnari en félagar þeirra utan-
dyra enda síðasti hringur varnarlín-
unnar sem umlykur Arafat. Gengið
var í fylgd yfirmanns lífvarðasveitar
forsetans og frú Leustic eftir rang-
hölum þar sem búið var að fylla upp í
öll óþarfa göt til að gera innrásarher
erfiðara um vik. Tugir hermanna
voru á þröngum göngunum.
Allur búnaður Íslendinganna var
skoðaður gaumgæfilega og varúðar-
ráðstöfunum fylgt eftir til hins ýtr-
asta. Að því búnu voru þeim sýndar
vistarverur forsetans og annarra
sem þar höfðu búið meðan á umsátr-
inu stóð. Örþreyttur hermaður lá á
dívan og bærði ekki á sér þegar
hersingin fór um herbergið sem
hann svaf í.
Palestínumennirnir sýnd einnig
stað þar sem ísraelski herinn hafði
reynt að ráðast til inngöngu en þurft
að hörfa. Alls féllu 36 af þeim 300
palestínsku hermönnum sem sáu um
varnir forsetans í umsátrinu, að sögn
frú Bahayiu. Fyrir utan fundarsal-
inn mátti hópurinn bíða svolitla
stund á meðan verið var að ljúka öðr-
um fundi, ábúðarfullir fundarmenn
yfirgáfu loks herbergið. Frú Leustic
sagði, að forsetinn hefði verið á nán-
ast viðstöðulausum fundum síðan
umsátrinu lauk og hann hefði lítið
getað sofið.
Fölur og tekinn leiðtogi
Fundarherbergið var nánast yfir-
fullt þegar hópurinn ásamt lífvörð-
um, ráðgjöfum og kvikmyndatöku-
mönnum forsetans hafði tekið sér
sæti við langborð. Arafat forseti,
sem virtist mjög tekinn og fölur,
bauð fólkið velkomið og frú Bahayia
kynnti hópinn nánar. Frú Leustic
hóf fundinn.
,,Eins og þú sérð, herra forseti, þá
heldur hin fjölþjóðlega samstaða
með forsetanum áfram með fleiri og
fleiri alþjóðlegum sjálfboðaliðum
sem koma hingað til aðstoðar palest-
ínsku þjóðinni á þessum erfiðu tím-
um. Þessir vinir okkar koma frá Ís-
landi, Englandi og Bandaríkjunum.
Alþjóðlegu sjálfboðaliðarnir sem
voru með okkur á meðan umsátrinu
stóð hafa nú flestir yfirgefið landið.“
Arafat svaraði: ,,Þið eruð öll hjart-
anlega velkomin og við erum mjög
þakklát fyrir komu ykkar hingað við
þessar viðsjárverðu aðstæður. Fólk-
ið okkar, börnin, konurnar hafa
þurft að þola mikið harðræði. Stofn-
anirnar, allir innviðir samfélags okk-
ar hafa verið eyðilagðir.
Það sem nú er að gerast við Fæð-
ingarkirkju Frelsarans í Bethlehem,
er þungbært. Þrátt fyrir samkomu-
lag um lausn á málinu, samkomulag
sem gert var hér í þessu herbergi,
við þetta borð, er staðan enn sú
sama. Ísraelar setja nýja skilmála
fyrir lausn til að tefja framvinduna.
Ég get ekki með nokkru móti skilið
hvernig þjóðir heims geta litið fram
hjá því sem er að gerast á þessum
helgasta stað kristinnar og íslamskr-
ar trúar.“ (Hann biður aðstoðar-
mann sinn að sækja fyrir sig Kór-
aninn og flettir upp á stað í bókinni
þar sem fjallað er um Maríu mey.
Hann bendir á að hún sé eina konan
sem nefnd sé í Kóraninum og að Jes-
ús Kristur hafi fæðst á staðnum).
,,Hvernig er hægt að samþykkja það
sem þarna er að gerast? Það versta
sem Ariel Sharon og menn hans hafa
gert er að þrátt fyrir alla þá samn-
inga sem hafa verið gerðir þá reyna
þeir að brenna kirkjuna.“
Leustic spurði hver staða mála
væri í kirkjunni.
Arafat: ,,Málið átti að vera leyst í
fyrrinótt en Ísraelar bæta við nýjum
skilyrðum á klukkutíma fresti.“
Leustic: ,,Hvað segja Bandaríkja-
menn við því?“
Arafat: ,,Ég hef nú bara ekki feng-
ið tækifæri til að spyrja þá,“ sagði
hann, brosti og hélt síðan áfram:
,,Þrátt fyrir heilagleika kirkjunnar
hafa þeir reynt að brenna hana, ég
vil senda bræðrum okkar, prestun-
um sem voru á staðnum, hjartnæm-
ar kveðjur. Þeir unnu hörðum hönd-
um, klukkustundum sama
ráða niðurlögum eldsins og
að lokum. Hlutar Fransísku
önsku kapellnanna voru
ásamt klaustri á staðnum
sjálfur gist þennan stað á m
verið að reisa höfuðstöðvar
Heimir Snorrason spurð
setann: ,,Herra Arafat. Bjó
kröftugri andstöðu hins a
trúsamfélags gegn umsát
kirkjuna?“
Arafat: ,,Klárlega. Þú sér
taugaóstyrkur ég er yfir þv
skyldu hafna samkomulag
þegar hafði verið gert. Ég
rétt til að furða mig á því
skuli þegja þunnu hljóði yfi
inu hér þegar eyðilegging
anna í Afganistan olli jafn
mótmælum og raun b
Hvernig er eiginlega hægt
þykkja slíka framkomu?“
Heimir: ,,Herra Arafat
telur þú að málum muni lyk
unni?
Arafat: ,,Ég mun gera m
til að ljúka þessu máli fa
Við leggjum dag við nótt o
að það náist. Bíðum og vo
svaf ekkert síðustu nótt þa
beið eftir niðurstöðu en allt
og dregið til baka.“
Leustic: „Við megum ekk
því að í kirkjunni eru erlen
arar sem Ísraelar reyna a
þeirra valdi stendur að kom
betur fer hafa þeir neitað a
staðinn.“
Hlutverk Bandaríkja
og Evrópu
Heimir: „Herra Arafat. S
Bandaríkjamenn séu þeir
geti þvingað fram eða komi
þessu svæði. Ert þú sam
það eða telur þú að hlutver
geti verið stærra?“
Arafat: ,,Þið Evrópumen
ekki gleyma að Evrópa he
tengd Mið-Austurlöndum u
ar, hvort sem er sögulega, la
lega eða stjórnmálalega. E
ópumenn að gleyma þess
reyndum? Það er á hinn
enginn vafi á því að Bandar
hafa gríðarlega veigamiklu
að gegna. Þeir eru, ásamt
verndarar þeirra umleitana
Nokkrir Íslendingar hittu Yasser Arafat,
leiðtoga Palestínu, í stöðvum hans í
Ramallah á þriðjudagskvöld. Hann segir
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra
velkominn í heimsókn til sín og hvetur
Íslendinga til að stuðla að friði ásamt
öðrum Evrópuþjóðum.
Yasser Arafat í h
„Ný skilyrð
klukkutíma fr
BETRI HORFUR
Í EFNAHAGSMÁLUM
Spá Seðlabankans, um að verðbólgaverði um 2,8% á árinu og að rauðustrikin svokölluðu haldi, hlýtur að
verða til þess að margir andi léttar.
Efnahagslíf þjóðarinnar má engan veg-
inn við nýrri verðbólguholskeflu, hvað
þá að samningar á vinnumarkaðnum
verði teknir upp. Þá lendum við bara
enn og aftur í vítahring víxlhækkana
launa og verðlags.
Aðilar vinnumarkaðarins eiga enn eft-
ir að leggja endanlegt mat á það síðar í
mánuðinum hvort verðbólguviðmiðun
þeirra haldi, en nú virðist allt benda til
að þeir komist að jákvæðri niðurstöðu.
Seðlabankinn byggir spá sína á hækk-
andi gengi, sem m.a. orsakast af meira
jafnvægi í viðskiptum við útlönd, og
minnkandi þenslu á vinnumarkaðnum.
Auðvitað er ekki allt rósrautt í þeirri
spá; samdráttur á vinnumarkaði þýðir
að tekjur fólks geta lækkað og atvinnu-
leysi getur aukizt. Hvort tveggja getur
það leitt til meira álags á velferðarkerf-
ið, a.m.k. tímabundið. Þá varar Seðla-
bankinn fjármálastofnanir við að í sam-
drættinum geti þær orðið fyrir
útlánatöpum, en telur fjármálakerfið þó
betur í stakk búið en áður til að ráða við
þá erfiðleika, sem kunni að vera fram-
undan.
Spá Seðlabankans er fagnaðarefni, en
ætti þó ekki að verða neinum tilefni til
að gerast kærulaus um viðhald stöðug-
leikans. Það á áfram við, sem gilt hefur
undanfarið, að fyrirtæki verða að halda
að sér höndum í verðhækkunum, laun-
þegar og samtök þeirra þurfa að stilla
kröfum í hóf, ríki og sveitarfélög þurfa
að gæta ýtrasta aðhalds og mæta aukn-
um útgjöldum, t.d. til velferðarmála,
með sparnaði annars staðar. Varðveizla
stöðugleikans er langtímaverkefni þar
sem allir verða að leggjast á eitt.
VIÐKVÆM STAÐA FYRIR BOTNI
MIÐJARÐARHAFS
Enn virðist sem ofbeldið leiði at-burðarásina fyrir botni Miðjarðar-
hafs. Sjálfsmorðsárásin í Ísrael í fyrra-
dag þar sem 15 Ísraelar létu lífið sýnir
hversu viðkvæm sú veika von um að
hægt sé að leiða Ísraela og Palestínu-
menn að samningaborðinu á ný er.
Ariel Sharon, forsætisráðherra Ísr-
aels, batt enda á Bandaríkjaför sína og
hraðaði sér til Ísraels þar sem hann
kallaði saman stjórn sína og sat hún
enn á fundi seint í gærkvöldi. Af heima-
stjórnarsvæðum Palestínumanna bár-
ust þær fréttir að þar hefðu menn
þungar áhyggjur af því að Ísraelar létu
til skarar skríða á Gaza af sama þunga
og gert var í aðgerðunum, sem hófust á
Vesturbakkanum í mars. Yasser Arafat,
leiðtogi Palestínumanna, lýsti yfir því í
gær að hann hefði gefið út afdráttar-
laus fyrirmæli um að koma skyldi í veg
fyrir frekari sjálfsmorðsárásir Palest-
ínumanna með öllum tiltækum ráðum
og bað um leið um aðstoð Bandaríkja-
manna við að tryggja að það gengi eftir.
Í samtali, sem birtist við Arafat í
Morgunblaðinu í dag, fer hann hörðum
orðum um ástandið eftir aðgerðir Ísr-
aela undanfarnar vikur og mánuði.
„Fólkið okkar, börnin, konurnar hafa
þurft að þola mikið harðræði,“ sagði
hann. „Stofnanirnar, allir innviðir sam-
félags okkar hafa verið eyðilagðir.“
Hann gagnrýndi einnig hversu lengi
umsátrið um Fæðingarkirkjuna hefði
verið látið viðgangast og sakaði þjóðir
heims um hræsni:
„Ég áskil mér rétt til að furða mig á
því að menn skuli þegja þunnu hljóði
yfir ástandinu hér þegar eyðilegging
líkneskjanna í Afganistan olli jafn
miklum mótmælum og raun bar vitni,“
sagði Arafat og spurði. „Hvernig er eig-
inlega hægt að samþykkja slíka fram-
komu?“
Ísraelar hafa undanfarið gengið allt
of langt í aðgerðum sínum og í raun
ekki gert annað en að spila upp í hend-
urnar á þeim, sem standa að baki sjálfs-
morðssprengingunum. Þeir eiga ekki að
ráða ferðinni og það er aðeins ein leið
til að færa þeim heim sanninn um það.
Sú leið liggur um samningaborðið, en
hún er ekki fær nema þjóðir heims með
afl Bandaríkjamanna sem undirstöðu
séu reiðubúnar til að skuldbinda sig til
að leggja sitt af mörkum bæði í mann-
afla og þrýstingi.
NÁTTÚRUSPJÖLL
Þau stórfelldu náttúruspjöll sem unn-in voru við Krókamýrar, skammt
norðan Vigdísarvalla á Reykjanesi, sl.
sunnudag hafa orðið til þess að vekja
enn einu sinni umræðu um nauðsyn
þess að til séu úrræði er draga þá sem
slíkri eyðileggingu valda til ábyrgðar
fyrir gjörðir sínar.
Með reglugerð um akstur í óbyggðum
sem sett var af umhverfisráðherra síðla
árs 1998 var gert ljóst að „allur akstur
utan merktra vega og merktra slóða þar
sem náttúruspjöll geta af hlotist [er]
bannaður“ og að „brot gegn reglum
þessum varða sektum eða fangelsi allt
að tveimur árum“. Í reglugerðinni er
jafnframt tekið fram að ekki skiptir
máli hvort líkur eru á varanlegum skaða
eða tímabundnum. Það er því ljóst að
úrræði til þess að refsa þeim sem ganga
af svo mikilli lítilsvirðingu um landið
eru fyrir hendi og því ástæða til að
ítreka mikilvægi þess að þeim sé beitt
þannig að enginn vafi leiki á því hvaða
augum athæfið er litið af yfirvöldum.
Í þessu ákveðna tilviki hefði öllum
viðkomandi bílstjórum átt að vera ljóst
að Vegagerðin hafði lokað veginum sem
þeir fóru um, sem út af fyrir sig er al-
varlegt. Enn alvarlegra er þó að öku-
mennirnir sóttu bíla sína í trássi við
fyrirmæli lögreglu og unnu þannig enn
frekari landspjöll. Það sýnir í raun full-
komið skilningsleysi á eðli og alvöru
brotsins og því mikilvægt að tekið sé á
málinu af fullum þunga.
Íslensk náttúra er afar viðkvæm og
má sín lítils gagnvart eyðandi öflum og
tillitslausri umgengni. Þetta viðkvæma
jafnvægi sem hér ríkir í sambandi
manna og náttúru er þó jafnframt eitt
meginaðdráttarafl þeirra ósnortnu
landsvæða sem landið býr enn yfir, auk
þess að marka sérstöðu landsins í huga
þeirra sem um það ferðast. Ábyrgð okk-
ar hvað varðveislu þess varðar er því
mikil, bæði gagnvart gestum okkar og
komandi kynslóðum.