Morgunblaðið - 09.05.2002, Blaðsíða 42

UMRÆÐAN
42 FIMMTUDAGUR 9. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÁNÆGJULEG
stefnubreyting er að
verða hjá Veiðimála-
stofnun ef marka má
pistil Sigurðar Guð-
jónssonar fiskifræð-
ings í Morgunblaðinu
nýlega. Þar talar hann
um hófsemi í veiði og
hvetur stangaveiði-
menn til þess að
sleppa endrum og
sinnum veiddum laxi
aftur í árnar. Þetta
eru veiðimálastofnanir
um allan heim farnar
að boða – nema í Nor-
egi; þó þyrftu Norð-
menn ef til vill þjóða
helst að huga að því að sleppa aftur
stangaveiddum fiski, því villtir
stofnar þeirra eru löngu hrundir.
Veiðimálastofnanir á Bretlands-
eyjum og í Bandaríkjunum hafa
talið árangursríkustu leiðina til
uppbyggingar fiskistofna að
tryggja næga hrygningu. Hug-
myndafræðin byggist á því að
minnka veiðiálagið án þess að
veiðimenn fari á mis við ánægjuna
af því að veiða.
Ég var býsna ákafur veiðimaður
og svo er mörgum farið. En ég tel
mig nú vera frelsaðan mann í þeirri
merkingu að ég fæ orðið mikla
ánægju af því að horfa á silfraðan
laxinn þjóta aftur út í hyl með
sporðaköstum, þegar hann hefur
verið tældur og sigraður. Stanga-
veiðiíþróttin felst í því að egna lax-
inn til að taka (helst fluguna) og
hafa betur í togstreitunni. Þeir sem
kóróna verkið með því að greiða
honum rothögg, þótt hann sé ekki
nema öngulsár, eru svangir menn –
og víst er það hluti af veiðimennsk-
unni að ná sér í soðið. En öllu má
ofgera og hér er ég kominn að játn-
ingunni: Ég hef komið með feng úr
vorveiðiferð að frystikistunni minni
barmafullri af veiði fyrra árs og
orðið að henda úr henni til þess að
rýma fyrir nýjum afla.
Gefur augaleið að frystur fiskur
bætir ekki hrygninguna í ánum.
Þess vegna er ég far-
inn að leggja mitt af
mörkum með því að
sleppa fiski og þarf þá
ekki að neita mér um
þær lystisemdir sem
ég tel stangaveiðar
vera.
Ég veiði mér vissu-
lega í soðið – en ekki
umfram það.
Landssamband
stangaveiðifélaga
hvetur stangaveiði-
menn til að gæta hófs
á árbakkanum og tek-
ur heils hugar undir
með Sigurði Guðjóns-
syni fiskifræðingi.
Andmælendur þess að sleppa
veiddum laxi fullyrða oft að öng-
ulsár fiskur drepist eftir baráttuna
og því sé til einskis að gefa honum
líf. En fiskifræðingurinn virðist
vera á öðru máli.
Í bæklingi sem landssambönd
veiðifélaga, landeigenda og veiði-
málastofnanir á Bretlandi gáfu út
til kynningar á átaki í þessum efn-
um kemur fram að litlar sem engar
líkur eru á því að fiskurinn drepist
sé vatnshiti undir 20°C og öllum
leiðbeiningum fylgt varðandi
sleppinguna. Einnig er athyglis-
vert að enginn munur virðist vera á
vorfiski eða legnum fiski. Líkurnar
á því að hann lifi til að hrygna eru
jafnmiklar. Reynslan við Vatns-
dalsá, þar sem sleppingar af þessu
tagi eru stundaðar, sýna þetta
sama.
Því verður ekki lengur haldið
fram að það sé ómannúðlegt að
sleppa veiddum laxi.
Hver hrygna hrygnir að jafnaði
6.000 hrognum. Ef veiðimenn
sleppa t.d. 10% af afla sínum, sem
mundi í tilfelli Norðurár þýða á
bilinu 90–200 laxar á sumri sem
aftur þýddi allt að hálf milljón af
aukahrognum á ári, hefði það gríð-
arlega mikið að segja fyrir árnar.
Aðrar aðferðir til þess að efla
laxastofna og auka veiði eru einnig
vænlegar til árangurs eins og
menn þekkja, svo sem að sleppa
niðurgönguseiðum sem ekki keppa
við seiði ánna um æti. En það mæl-
ir ekki gegn þessari aðferð. Allar
hjálpast þær að og það er nauðsyn-
legt að grípa til aðgerða áður en
fer fyrir íslenska laxinum eins og
t.a.m. þeim norska.
Við Íslendingar þurfum að nýta
okkur reynslu nágrannaþjóðanna
sem eru að byggja upp eftir ára-
langa hnignun fiskistofnanna.
Skýrsla Veiðimálastofnunar, sem
kynnt var á dögunum, gefur ekkert
tilefni til bjartsýni. Í henni er var-
að við of miklu veiðiálagi.
Veiðisumarið er að hefjast.
Hvernig væri að íslenskir stanga-
veiðimenn legðust á eitt um að
reyna það í sumar að sleppa þó
ekki væri nema einum af hverjum
fimm fiskum sem þeir veiddu og
upplifa ánægjuna af því að sjá lax-
inn skjótast aftur út í djúpið og
fagna frelsinu? Væntanlega bæri
þessi tilraun ávöxt þegar á næsta
ári. Svo geta menn tekið þátt í um-
ræðunni reynslunni ríkari og tekið
afstöðu með eða á móti því að
sleppa laxi.
Góða skemmtun.
Hófsemi og verndun
fiskistofna
Hilmar
Hansson
Veiði
Hvernig væri að ís-
lenskir stangaveiði-
menn, segir Hilmar
Hansson, legðust á eitt
um að reyna það í sumar
að sleppa þó ekki væri
nema einum af hverjum
fimm fiskum sem
þeir veiddu.
Höfundur er formaður
Landssambands stangaveiðifélaga.
ÞAÐ er athyglis-
vert að fylgjast með
umræðunni um fjár-
mál Reykjavíkurborg-
ar nú í aðdraganda
borgarstjórnarkosn-
inganna. Reykjavíkur-
listinn og Sjálfstæðis-
flokkurinn eru ekki á
eitt sáttir um hvernig
fjármálastjórn borg-
arinnar hefur verið
háttað undanfarin 8
ár og því er nauðsyn-
legt að fara yfir
helstu staðreyndir
málsins.
Fyrst ber að nefna
að skuldir borgarsjóðs
hafa lækkað í tíð Reykjavíkurlist-
ans. Ef við lítum á heildarskuldir
borgarsjóðs fyrir árið 2000 sem
hlutfall af skatttekjum eru þær
66,07% en árið 1994 þegar Reykja-
víkurlistinn tók við stjórn borg-
arinnar voru þær 123,7%. Árið
1994 dugðu skatttekjur Reykvík-
inga ekki fyrir rekstri Reykjavík-
urborgar. Það hefur því orðið al-
gjör viðsnúningur á rekstri
borgarsjóðs og Reykjavíkurlistinn
hefur þar með afsannað gamla
klisju hægrimanna að vinstrimönn-
um sé ekki treystandi fyrir fjár-
munum.
Sjálfstæðismenn
tala gjarnan um að
heildarskuldir
Reykjavíkurborgar
hafi aukist og það er
rétt. Til að menn átti
sig á því nákvæmlega
hvað hér er á ferð er
gott að gera sér grein
fyrir að samkvæmt
sveitarstjórnarlögum
frá árinu 1998 ber
sveitarfélögum að
fara eftir vissri flokk-
un í reikningsskilum
og skulu sveitarfélög
skipa starfsemi sinni í
tvo hluta. Annarsveg-
ar A-hluta sem er
sveitarsjóður (borgarsjóður) og er
aðalsjóður sveitarfélagsins auk
annarra sjóða og stofnana er sinna
starfsemi sem að hluta til eða öllu
leyti er fjármögnuð af skatt-
tekjum. Dæmi um starfsemi A-
hlutans eru leikskólar og grunn-
skólar borgarinnar, hreinsun
strandlengjunnar og ótal önnur
verkefni. Hinsvegar höfum við B-
hluta, sem eru stofnanir sveitarfé-
laga, fyrirtæki eða aðrar rekstr-
areiningar sem eru að hálfu eða
meirihluta í eigu sveitarfélaga og
eru reknar sem fjárhagslega sjálf-
stæðar einingar. Dæmi af fyrir-
tækjum borgarinnar sem flokkast
undir B-hluta eru m.a. Orkuveita
Reykjavíkur, Reykjavíkurhöfn og
Bílastæðasjóður. Við verðum þó að
átta okkur á því að þessi fyrirtæki
eru sjálfstæðar rekstrareiningar
og skattfé okkar Reykvíkinga er
ekki notað til að fjármagna starf-
semi þessara fyrirtækja. A- og B-
hlutarnir eru nefndir samstæðu-
reikningur og skuldir hans hafa
aukist. Á móti koma miklar fjár-
festingar og þess ber að geta að
hrein eign bæði A- og B-hlutans
hefur aukist um 55 milljarða á
valdatíma Reykjavíkurlistans. Með
miklum fjárfestingum Reykjavík-
urlistans er verið að leggja grunn-
inn að þeirri þjónustu sem allir
borgarbúar njóta. Til fróðleiks má
geta þess að ríkið gerir ekki sam-
stæðureikning og því er aðeins
gerð grein fyrir annarsvegar stöðu
ríkissjóðs og hinsvegar stöðu rík-
isfyrirtækja.
Reykjavíkurlistinn
fjárfestir í fólki
Í valdatíð Reykjavíkurlistans
hefur verið lögð mikil áhersla á
framtíð barnanna í borginni. Í dag
eru næstum allir grunnskólar
Reykjavíkur einsettir og því átaki
mun ljúka haustið 2002. Það hafa
verið byggðir fimm nýir grunn-
skólar og grunnskólarými hefur
stækkað um 50 þúsund fermetra.
Tíu milljörðum hefur verið varið í
uppbyggingu grunnskóla sem er
ígildi 10 ráðhúsa. Málefni leik-
skólabarna hafa einnig verið of-
arlega í forgangsröð Reykjavíkur-
listans. Hundrað nýjar
leikskóladeildir hafa verið gang-
settar og öllum foreldrum er gef-
inn kostur á að sækja um heils-
dagsvist á leikskólum fyrir börn
sín. Það þarf vart að minna borg-
arbúa á hvernig þessum mála-
flokki var sinnt í tíð sjálfstæð-
ismanna. Uppbygging leikskóla og
grunnskóla er mikið afrek sem
Reykvíkingar geta verið stoltir af
og munu njóta um ókomna tíð.
Það sem gerst hefur á þessum
átta ára valdatíma Reykjavíkur-
listans er að tekið hefur verið af
festu á fjármálum borgarinnar og
rekstur á borgarsjóði fær hæstu
einkunn nefndar á vegum félags-
málaráðuneytisins.
Skuldir borgarsjóðs
hafa lækkað
Magnús Ó.
Hafsteinsson
Reykjavík
Uppbygging leikskóla
og grunnskóla er mikið
afrek sem Reykvíkingar
geta verið stoltir af,
segir Magnús Ó.
Hafsteinsson, og munu
njóta um ókomna tíð.
Höfundur er háskólanemi.
ÍBÚALÝÐRÆÐI
hefur verið mikið til
umræðu hjá Samfylk-
ingarfólki um allt land
undanfarin misseri.
Sveitarstjórnarkosn-
ingar í vor hafa orðið
til að skerpa á um-
ræðunni, hafa hvatt
menn til þess að
glöggva sig betur á
möguleikunum á að
tíðka milliliðalaust
lýðræði í sveitarfélög-
um. Íbúalýðræði snýst
einmitt um það að
fólki gefist kostur á að
hafa sem beinust áhrif
á ákvarðanir stjórn-
valda.
Nálægð og samráð
Verkefni sveitarstjórna verða sí-
fellt fleiri og stærri og útlit er fyrir
að ekkert lát verði á þeim vexti. En
um leið eykst vissulega vandi
þeirra sem fást við að stjórna.
Styrkur sveitarfélaganna liggur í
nálægðinni sem er milli stjórnvalda
þar og íbúanna. Ef rétt er á málum
haldið gefur nálægðin færi á að
skapa traust milli almennings og
sveitarstjórna og þar með aukast
möguleikarnir á að verulegur ár-
angur náist í veigamiklum mála-
flokkum. Nægir þar að nefna um-
hverfis- og skipulagsmál,
æskulýðs- og skólamál. Ósætti og
sundurþykkja er allt of dýru verði
keypt í litlum samfélögum eins og
flest íslensk sveitar-
félög eru; þau þurfa
sannarlega á öllu sínu
að halda til að stand-
ast kröfur tímans um
velferð og fagurt
mannlíf.
Með því að auka
lýðræðislegt samráð
við íbúana, virkja
íbúalýðræðið, eru
nýttir þeir kostir, sem
liggja í nálægðinni,
sveitarfélögum til
verulegs framdráttar.
Um leið verður til
mikill félagslegur auð-
ur í fólki sem tekist
hefur á við knýjandi
verkefni í næsta nágrenni sínu af
samviskusemi og ábyrgð.
Íbúaþing í
Árborg
Ein leið, sem hefur verið reynd
til að láta íbúalýðræðið virka, er
svokölluð íbúaþing. Til íbúaþings
er efnt til að kalla eftir sjónarmið-
um fólks í ýmsum málum eins og
þeim sem nefnd eru hér á undan.
Þá eru íbúaþing ákjósanlegur vett-
vangur fyrir mál sem ætla má að
ágreiningur sé um. Á íbúaþingum
móta menn tillögur um málin áður
en til ákvörðunar kemur í sveit-
arstjórn í stað þess að taka upp
baráttu þegar allt er um garð
gengið eins og mörg dæmi eru um.
Samvinna og samábyrgð styrkja og
efla þá innviði, eða mannauðinn,
sem þroskavænlegt samfélag
byggist á.
Beint lýðræði er næsta skref til
enn manneskjulegra samfélags,
samfélags jafnaðar og réttlætis.
Íbúaþing er frjór vettvangur til að
þróa lýðræðið.Vegna góðrar
menntunar og upplýsingar fólks
um allt samfélagið er nú lag að
nýta íbúalýðræði til að renna
traustari stoðum undir sveitar-
félögin. Samfylkingin í Árborg ætl-
ar að stjórna með fólkinu. Það er
ekki eftir neinu að bíða.
Íbúalýðræði – Að
stjórna með fólki
Ásmundur Sverrir
Pálsson
Höfundur er í efsta sæti á lista
Samfylkingarinnar Árborg.
Árborg
Með því að auka lýðræð-
islegt samráð við
íbúana, virkja íbúa-
lýðræðið, eru nýttir þeir
kostir, segir Ásmundur
Sverrir Pálsson, sem
liggja í nálægðinni.