Morgunblaðið - 10.05.2002, Blaðsíða 39

mér líka að minna á orð Svavars
Gestssonar menntamálaráðherra
við opnum Þjóðleikhússins eftir
stórfellda endurreisn fyrir 10 árum
þegar hann sagði að ef Árni John-
sen hefði ekki tekið að sér að finna
leið til þess að hefja endurbyggingu
Þjóðleikhússins hefði það ekki verið
gert og ef Árni Johnsen hefði ekki
tekið að sér framkvæmd endur-
byggingarinnar þá „værum við ekki
að opna Þjóðleikhúsið núna sam-
kvæmt tímaáætlun“. Þessi þrjú
verkefni sem ég ætti eflaust að vera
hvað stoltastur yfir, hafa á undan-
förnum 10 mánuðum verið notuð til
þess að hnýta mér endanlega heng-
ingaról. Þó hef ég unnið kauplaust í
þeim öllum, því eina kaupið sem ég
hef fengið eru um 10 þúsund krónur
á mánuði fyrir framkvæmdastjóra-
starfið við endurbætur Þjóðleik-
hússins og inni í þeirri upphæð er
alls konar kostnaður, en að því kem
ég síðar. Ekki veit ég til þess að
neinir aðrir alþingismenn hafi sinnt
sambærilegum verkefnum.
Mitt fyrsta og síðasta „fyllirí“
Á undanförnum misserum og ár-
um hafa komið upp mistakamál
bæði hjá ráðherrum og alþingis-
mönnum, mál sem að umfangi í pen-
ingum hafa verið samsvarandi plús
eða mínus miðað við það sem er
raunverulegt að tala um í mínu sam-
bandi og í ákveðnum tilfellum hafa
þau verið miklu stærri. Mitt mál er
þó sérstakt m.a. að því leyti að ég
hef sannanlega unnið fyrir mínu og
miklu meira en það þótt „láglauna-
greiðsla mín í vöruúttektum sé
vissulega með rangri aðferð og
klaufalegri, sem ég vona að sé mitt
fyrsta og síðasta „fyllirí“. Að því
kem ég síðar.
Þegar hjörtu fólks
slá fyrir mann
Gjörningaveðrið í fjölmiðlunum á
miðju síðasta sumri var með ólík-
indum, tryllt og sjúkt og ekki í
neinu samhengi við raunveruleik-
ann. Ég reyndi að bregðast við, en
ýmist var því sleppt sem ég sagði
við fjölmiðlamenn eða snúið út úr
því. Ég ákvað því að þegja og gera
allt sem ég mætti til þess að mál
kæmust á hreint sem fyrst. Síðan
má segja að mér hafi verið haldið í
gíslingu í mjög óeðlilega langan
tíma. Þessi tími hefur kostað mikla
kvöl og pínu, en ég get þó ekki
kvartað, því ekki þjáist ég af erf-
iðum sjúkdómum eða ástvinamissi,
sem hlýtur þó að vera mesta kvölin.
Það sem hefur orðið mér til bjargar
er hlýja og vinarþel fólks. Fólks
hvaðanæva af landinu, hundraða
manna, sem hafa haft samband,
sent mér kveðjur, hugsað til mín og
beðið fyrir mér. Þegar mitt hjarta
var hætt að slá fann ég hjörtu ann-
ars fólks slá fyrir mig. Það hefur
munað öllu, stuðningur fjölskyldu
minnar, vina, fólks úr öllum áttum
óháð stjórnmálaskoðunum, óháð
byggðarlögum þótt ég hafi fundið
mest fyrir bakstuðningi í mínu kjör-
dæmi, Suðurkjördæmi. Öllu þessu
fólki er ég óendanlega þakklátur.
Það er hrikalega erfið ákvörðun
að segja af sér þingmennsku og þó
er refsingin í raun miklu meiri og
viðkvæmari, en ég sem gamall
blaðamaður átti auðvelt með að lesa
það móðursýkiskast sem ég var
lentur í hjá mannætum fjölmiðlanna
og því brást ég við eins og ég gerði,
ekki vegna mistakanna í sjálfu sér
þótt slæm væru og óafsakanleg,
heldur til þess klára málið sem fyrst
og losa fólkið mitt og velunnara út
úr geggjun sumra fjölmiðlanna í
þeirri von að ég fengi umfjöllun eins
og venjulegt fólk. Hvað er ég annað
en venjulegt fólk með venjulegar
vonir og þrár og á bak við mig er
hvorki ættarveldi né auður og hefur
aldrei verið. Það kvelur mig að geta
ekki verið að vinna á fullu fyrir mitt
fólk.
Mannæturnar í hópi
fjölmiðlamanna
Ég ætla að geta um ótrúleg
vinnubrögð fjölmiðla þar sem
mannæturnar ráða ferðinni. Það er
sagt að á Borneó séu síðustu mann-
æturnar sem eins og aðrar mann-
ætur, sem við höfum lesið um, vilja
matreiða fólk. Nýja stéttin innan ís-
lenskra fjölmiðla sem þó búa við
mikinn fjölda frábærra blaða-
manna, vill ekki kalt mannkjöt, hún
vill lifandi fólk sem hún getur nagað
í tíma og ótíma og skáldað í skörðin
að eigin geðþótta. Subbulegasta
fréttastofa landsins eftir mína
reynslu er fréttastofa Ríkisútvarps-
ins. DV kemst ekki með tærnar þar
sem útvarpið hefur hælana í vond-
um vinnubrögðum einstakra blaða-
manna þar. Fréttastofa Ríkisút-
varpsins hefur um langt árabil verið
misnotuð hrikalega í pólitískum til-
gangi og persónulegum. Ég ætla að
nefna tvö dæmi frá síðasta sumri.
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir
hringdi í mig frá fréttastofu Út-
varpsins til að leita upplýsinga. Hún
sagðist ekki vera að taka upp sam-
tal, heldur leita upplýsinga. Ég
svaraði henni að ég vildi ekki tjá
mig neitt eða láta hafa neitt eftir
mér en þakkaði henni fyrir að
hringja. Hún hélt samtalinu áfram
og í stað þess að leggja á eyddi ég
samtalinu með því að svara henni í
kerskni og með útúrsnúningum.
Þrátt fyrir það sem okkur hafði far-
ið á milli hafði hún tekið upp samtal
okkar og birti það sem fréttaviðtal
þar sem ég var auðvitað eins og fífl,
en áður en hún birti viðtalið fór hún
um ganga Útvarpsins að sögn
starfsmanna þar og hrópaði í geðs-
hræringu. Nú skal blóðið renna, nú
skal blóðið renna. Ég veit ekki til
þess að fréttastofa Ríkisútvarpsins
eigi að vera blóðsugubæli, en frétta-
maður sem brýtur á þennan hátt
leikreglur blaðamennskunnar er
ekki vandur að virðingu sem blaða-
maður. Næsta dag opnaði frétta-
stofa Ríkisútvarpsins fréttastofuna
fyrir þeim sem vildu tala illa um
mig, opið hús, takk fyrir, og fyrstur
reið á vaðið gamall vinur minn sem
þvældi um ávirðingar vegna sam-
skipta minna við Blindrafélagið.
Reyndar var það svo að það sem
hann sagði var ámælisvert fyrir
hann sjálfan en ekki mig, en það var
tekið gott og gilt athugasemdalaust
og blóðsugur fréttastofu Ríkisút-
varpsins sváfu ugglaust sælt og
rótt. Þarna fór ekkert á milli mála
að móðursýkiskastið var komið í al-
gleyming. Það var líka sérkennilegt
þegar Framkvæmdasýsla ríkisins
opnaði skrifstofur sínar á laugar-
dagskvöldi fyrir fréttastofu Ríkis-
útvarpsins til þess að hjálpa til við
að finna á á mig ávirðingar. Lög-
reglan hefði ekki einu sinni fengið
svo skjóta þjónustu og þetta er
þeim mun sérstæðara fyrir það að
Framkvæmdasýslan hafði fengið
mánaðarlega á annan áratug
greidda þóknun til þess að bera
ábyrgð á og yfirfara reikninga
byggingarnefndar Þjóðleikhússins,
en tilkynnti síðan í haust að raun-
verulega hefði reikningunum bara
verið raðað eins og hjá servíett-
usöfnurum.
Dagblaðið birti þessa daga í júlí
sl. ár heilsíðumynd af mér á forsíðu
með steytta hnefa á lofti fyrir fram-
an Þjóðleikhúsið, glottandi og ögr-
andi. Myndin var fölsuð, hún var
tölvuunnin til þess að búa til úr mér
hrokagikk. Auðvitað vissu allir fjöl-
miðlamenn að þessi mynd var föls-
uð. Enginn benti þó á það. Það
fyrsta og eina sem mér var kennt í
upphafi blaðamennsku minnar á
Morgunblaðinu var boðorð Matt-
híasar Johannessen ritstjóra blaðs-
ins að maður yrði alltaf að hafa sam-
úð með því viðfangsefni sem maður
skrifaði um, fjalla um gott og slæmt
með samúð. Það er ekki mikið af því
í íslenskri hversdagsfréttamennsku
í dag þótt sumir fjölmiðlar beri af
eins og gull af eiri. Það er áberandi
mismunur á fréttamönnum í þess-
um efnum, sumir eyða málsbótun-
um í hverju máli að eigin geðþótta.
Þetta er áberandi hjá Fréttastofu
Ríkisútvarpsins og nornaveiðarnar
hafa haldið áfram jafnt og þétt. Síð-
ast í gær, fimmtudag, voru þeir með
rangar og villandi tilbúnar fréttir
um mig í túlkun sem ætti að vera
fyrir neðan virðingu ríkisfjölmiðils,
sem er rekinn af mér og þér, lesandi
góður. Ætli fréttamennirnir þar séu
sjálfstæðir verktakar án ábyrgðar
eða er gamla grýlustefnan svona
föst í sessi hjá mínum gömlu koll-
egum. Það gæti verið fróðlegt að
rifja ýmislegt upp í þessum efnis-
tökum fjölmiðlanna, en það liggur
allavega um sinn. Ég gæti til að
mynda nefnt þrjá fréttamenn með
nafni sem allir höfðu orð á því sl.
sumar að þeir ætluðu að ganga svo
nærri mér að ég myndi taka lífið
mitt. Svo erum við að hneykslast á
talibönum og öðru fólki úti í heimi.
Hvað veldur móðursýkis-
köstum íslenskra fjölmiðla
Því miður eru móðursýkisköst ís-
lenskra fjölmiðla og hliðarþátta eins
og dulinn smitsjúkdómur sem rýkur
upp með einhverju millibili og fer í
tóma vitleysu. Hvað var Geirfinns-
málið annað? Hvað var Hafskips-
málið annað? Hafskipsmálið er gott
dæmi. Hafskip var sett á hausinn
vegna árása stjórnmálamanna, sér-
staklega eins, og verka embættis-
manna í bankakerfinu. Síðar kom í
ljós að Hafskip var aldrei gjald-
þrota þótt aðstandendur fyrirtæk-
isins væru slegnir niður, slegnir
niður og margslegnir. Síðar kom í
ljós að þeir tveir alþingismenn sem
vörðu Hafskip á Alþingi Íslendinga
höfðu rétt fyrir sér í hverju orði.
Þetta voru Matthías Bjarnason, þá-
verandi samgönguráðherra, og sá
er þetta ritar. Ég setti mig vel inn í
málið og varði Hafskip í ljósi þess
gegn straumnum í móðursýkiskast-
inu. Hvert orð stóðst. Kannski eru
þessi fjölmiðlaköst vegna þess að
við söknum svo Sturlungaaldar?
Störf mín fyrir Þjóðleikhúsið
Víkjum að kjarna málsins, störf-
um mínum fyrir Þjóðleikhúsið. Um
langt árabil hafði ég sem blaðamað-
ur Morgunblaðsins skrifað um starf
Þjóðleikhússins, lengi vel greinar
með myndum til að kynna allar
frumsýningar leikhússins. Mér hef-
ur því alla tíð þótt mjög vænt um
Þjóðleikhúsið. 1985 var ég beðinn
um það af þáverandi menntamála-
ráðherra, Sverri Hermannssyni, að
kanna leiðir til þess að hefja end-
urbyggingu Þjóðleikhússins. Það
hafði engum tekist í 35 ár og ég fór
af stað með þeirri hvatningu ráða-
manna að ég hlyti að finna leið á
minn hátt eins og það var orðað.
Næsti menntamálaráðherra, Birgir
Ísleifur Gunnarsson, fól mér að
halda verkefninu áfram og ég sigldi
því í ákveðinn farveg sem leiddi til
þess að framkvæmdir voru
ákveðnar. Ég var ekki beðinn um að
vera formaður þriðju nefndarinnar,
þ.e. byggingarnefndar sem átti að
sjá um framkvæmd verkefnisins,
loka Þjóðleikhúsinu tímabundið, en
Svavar Gestsson, þáverandi
menntamálaráðherra, bað mig að
vera í byggingarnefndinni. Nokkr-
um mánuðum síðar var fram-
kvæmdin í uppnámi og ég var þá
beðinn að taka að mér formennsku.
Ég gerði það með góðum mönnum í
byggingarnefnd og málin voru rek-
in mjög ákveðið. Niðurstaðan varð
sú að tímaáætlun stóðst og húsið
var opnað á réttum tíma og miðað
við að magnaukning verksins jókst
um 40% vorum við 10% undir upp-
haflegri kostnaðaráætlun þegar
upp var staðið. Þetta kostaði að vísu
talsverða hörku í stjórnun, en það
skilaði árangri. Ég hef aldrei spurt
um laun fyrirfram þar sem ég hef
unnið og það gerði ég ekki heldur í
þessu verkefni. Þegar Þjóðleikhúsið
hafði verið opnað á ný var Gunnar
Torfason, verkfræðingur og verk-
efnisstjóri Þjóðleikhússins frá því
að ég tók við formennsku bygging-
arnefndar, fenginn til þess að meta
mína vinnu. Hann þekkti best til. Út
úr því kom mat upp á ákveðinn
vinnustundafjölda á lægsta taxta
verkfræðinga, sem þýddi að mér
voru metin laun fyrir liðlega 3 ár
upp á 5–6 millj. kr. Ég var ekki að
biðja um það og reyndar voru mér
borguð laun sem losuðu eina millj-
ón, eða 20–25% af því sem mér hafði
verið metið. Ég tók því. Síðan héldu
áfram endurreisnarverkefni sem ég
hafði frumkvæði að og stjórnaði
nánast einn. Það var uppbygging
matsalar húsins í glæsilegan sal frá
því að vera í 20 m2 kolageymslu
með liðlega tveggja metra lofthæð í
kjallara hússins, uppbygging
saumastofu, hárgreiðslustofu,
leikmunageymslu, Þjóðleik-
húskjallara, lagnakerfis og fleira og
fleira. Þessi verkefni hafa verið
unnin á síðustu 10 árum, en sú
ótrúlega staðreynd er í þessum
efnum að tvisvar sinnum á um 15
árum hef ég fengið útborgað fyrir
vinnu mína við að stjórna öllum
endurbótum í Þjóðleikhúsinu og þar
af síðustu 10 árin einn því
breytingar urðu á byggingarnefnd.
Einn af þremur byggingarnefndar-
mönnum mætti aldrei á fund og
kom aldrei í húsið og þjóðleik-
hússtjóri taldi að hann væri
óformlega í nefndinni. Allt klabbið
var því á mínum herðum. Ég leitaði
eftir fjármagni, ég hafði frumkvæði
að endurbótum eftir beiðnum og
ábendingum starfsmanna og
þjóðleikhússtjóra og hvert einasta
verkefni sem þjóðleikhússtjóri bað
mig að leysa leysti ég og það var
aldrei farið fram úr fjárheimildum.
Ugglaust hef ég verið orðinn eins og
heimaríkur hundur að fást við þetta
einn, vinna margra manna verk, en
það skilaði allavega árangri. Ég var
búinn að nefna launagreiðsluna
1991, en seinni greiðsluna fyrir
þessi störf við stjórnun
framkvæmda og endurbóta fékk ég
1995 og þá í sama hlutfalli, um
20–25% af því sem mér hafði verið
metið. Í bæði skiptin tók það
tæplega eitt ár að fá greiðslurnar
vegna þess að það vildi enginn taka
af skarið að ég ætti yfirleitt að fá
einhver laun. Þannig er nú
sannleikurinn í málinu, að tvisvar
sinnum á 15 ára tímabili fékk ég
greiðslu fyrir störf mín, en síðustu
tæp 7 árin hef ég ekki fengið krónu
greidda þótt ég hafi unnið að jafnaði
40 tíma á mánuði vegna endurbóta.
Laun mín sem formanns
byggingarnefndar hafa verið um 10
þúsund kr. á mánuði, en laun mín
fyrir framkvæmdastjórn endurbóta
hafa verið nánast þau sömu þótt
metin árslaun fyrir þetta starf ættu
að vera um 1.100 til 1.200 þúsund.
Eftir seinni launagreiðsluna 1995
og árs tuð og tog gerði ég þau
mistök að taka mér upp í
launagreiðslur með vöruúttektum,
að jafnaði um 250–300 þúsund kr. á
ári eða fimmtung af því sem ég átti
raunverulega inni. Síðan dregst
eins og gengur að gera þetta upp og
í því liggja mín mistök, en
Þjóðleikhúsið hefur aldrei átt krónu
inni hjá mér þegar báðar hliðar
málsins eru teknar til greina. Þær
úttektir sem ég tók þannig með
rangri aðferð, endurgreiddi ég í
ágúst sl., alls um 1.850 þús. kr. Þær
háu upphæðir sem ég á
raunverulega inni hjá
Þjóðleikhúsinu mun ég væntanlega
aldrei rukka inn, hef ekki geð í mér
til þess. Það réttlætir þó að
sjálfsögðu ekki mistök mín að
aðferðin var vitlaus. Laun sem mér
voru metin á ári í þessum
verkefnum miðað við tímafjölda,
eru líklega 4–5 sinnum lægri heldur
en það hefði kostað að nota
þjónustu verkfræðistofu og það vita
líka allir sem vilja vita að mín aðferð
við að stjórna endurreisn
Þjóðleikhússins á lokunartímanum
hefur sparað um 300 millj. kr.
10 þúsund kr. laun á mánuði
fyrir framkvæmdastjórn
endurbóta Þjóðleikhússins
Í þeim hundruðum verkefna sem
ég hef komið að hef ég aldrei fengið
greitt fyrir enda ekki ætlast til þess
en ég átti að fá greitt fyrir störf mín
sem framkvæmdastjóri við
endurbætur Þjóðleikhússins. Það
mun ugglaust mörgum þykja
kynlegt að mín laun hafi verið um 10
þúsund kr. á mánuði og enn
kynlegra þegar inni í þeirri tölu var
ýmis kostnaður, bílakostnaður og
fleira sem ég lagði sjálfur út. Þegar
upp er staðið hef ég raunverulega
verið að borga með mér allan
tímann og líklega hefur
Þjóðleikhúsið aldrei átt slíkan
bakhjarl og þann sem þetta ritar og
berst nú við að bjarga ærunni með
því að rekja einfaldar staðreyndir
sem enginn hefur spurt um, kannski
af því að þar rennur ekkert blóð.
Leikhúsverkið í öllu þessu máli er
ömurlegt, en vonandi verður hægt
að hreinsa dekkið og flórinn sem
fyrst, sigla því jákvæða fram fyrir
það neikvæða.
Höfundur er fv. þingmaður.
SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. MAÍ 2002 39
FRÉTTIR
RAFMAGNSVEITUR ríkisins
færðu nýverið námsbraut í rafiðn-
fræði við rafmagnsdeild Tækniskóla
Íslands öfluga fistölvu að gjöf með
viðeigandi hugbúnaði.
„Fistölvan og hugbúnaður sem
fylgir kemur sér afar vel fyrir nem-
endur í rafiðnfræði og eru RARIK
færðar bestu þakkir fyrir þessa
höfðinglegu gjöf. Það er skólanum
mjög mikils virði að atvinnulífið sýni
stuðning sinn við skólastarf TÍ í
verki með einum eða öðrum hætti.
Góð tengsl skólans við atvinnulífið í
landinu hafa verið einkenni hans frá
upphafi. Tækniskólinn hefur átt afar
gott samstarf við RARIK í gegnum
tíðina í formi lokaverkefna nemenda
í rafiðnfræði. Er það von forsvars-
manna við deildina að það samstarf
muni eflast og styrkjast enn frekar í
framtíðinni ekki síst í ljósi þess að
stefnt er að því að kenna rafmagns-
tæknifræði til lokaprófs hér við skól-
ann,“ segir í fréttatilkynningu.
Rarik gefur
rafmagnsdeild
TÍ fistölvu
FRAMBOÐSLISTI framsóknar-
manna í Mýrdalshreppi fyrir sveit-
arstjórnarkosningarnar 25. maí hef-
ur verið kynntur.
Listann skipa: Elín Einarsdóttir,
Sólheimahjálegu, 2. Karl Pálmason,
Kerlingadal, 3. Ólafur Steinar
Björnsson, Reyni, 4. Gísli Sigurðs-
son, Vík, 5. Jóhanna S. Jónsdóttir,
Nikhól, 6. Andrína Guðrún Erlings-
dóttir, Sólheimakoti, 7. Sigurður K.
Hjálmarsson, Vík, 8. Halldór Ingi
Eyþórsson, Vík, 9. Svanhvít M.
Sveinsdóttir, Vík, 10. Sigurður Ævar
Harðarson, Vík.
B-listi framsókn-
armanna í
Mýrdalshreppi
Fagradal. Morgunblaðið.
FYRRVERANDI starfsmenn
Tæknivals hf. og makar þeirra ætla
að hittast á Players í Kópavogi í
kvöld, föstudagskvöldið 10. maí kl.
20.30. Tilboðsverð verður á mat og
drykk, segir í fréttatilkynningu. Nán-
ari upplýsinar hjá: bjorkk@kpmg,
gudruno@atv.is, rosa@atv.is
Fyrrverandi
starfsmenn
Tæknivals hittast
ÞANN 1. maí s.l. var stofnfundur fé-
lagsdeildar Vinstri hreyfingarinnar
– græns framboðs í Sveitarfélginu
Skagafirði. Á fundinum voru sam-
þykkt lög fyrir félagsdeildina og kos-
in stjórn.
Stjórnina skipa: Guðrún Sigur-
björg Guðmundsdóttir, formaður,
Úlfar Sveinsson, gjaldkeri og Gísli
Rúnar Konráðsson, ritari. Að auki
voru kosnir í varastjórn: Valgeir
Bjarnason og Rúnar Páll Stefáns-
son.
Félagsdeild VG í
Skagafirði
AÐALFUNDUR Vinafélags
Blindrabókasafns Íslands var hald-
inn mánudaginn 6. maí í Litlu
Brekku við Bankastræti. Að loknum
aðalfundarstörfum kynnti Björg
Einarsdóttir rit sitt um sögu Hrings-
ins í Reykjavík í 90 ár.
Blindrabókasafni Íslands voru
færðar 400.000 kr. frá Vinafélaginu í
tilefni 20 ára afmælis safnsins.
Stjórn Vinafélags Blindrabókasafns
Íslands er núna skipuð á eftirfarandi
hátt: Hildur G. Eyþórsdóttir for-
maður, Þorbjörg Guðmundsdóttir
varaformaður, Hafþór Ragnarsson
ritari, Ólafur Jensson gjaldkeri og
Birna Stefánsdóttir meðstjórnandi.
Færðu Blindra-
bókasafninu gjöf