Morgunblaðið - 21.05.2002, Blaðsíða 31

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. MAÍ 2002 31
✝ Jakob Svein-björnsson fædd-
ist 15. júní 1921 á
Hnausum í Húna-
þingi. Hann varð
bráðkvaddur í
Reykjavík 13. maí
2002. Foreldrar hans
voru Sveinbjörn Jak-
obsson, bóndi að
Hnausum, f. 20.10.
1879, d. 25.10. 1958,
og Kristín Pálma-
dóttir, húsfreyja að
Hnausum, f. 10.4.
1889, d. 31.5. 1985.
Sveinbjörn var sonur
Jakobs, verslunarstjóra í Flatey á
Breiðafirði, Þorsteinssonar og
Sveinsínu Sveinbjörnsdóttur,
prestsdóttur frá Árnesi á Strönd-
um. Kristín var dóttir Pálma Er-
lendssonar á Vesturá í Laxárdal
og Jórunnar Sveinsdóttur, bónda-
dóttur frá Starrastöðum í Skaga-
firði. Systkini Jakobs eru Guðrún,
f. 5.11. 1917, gift Dýrmundi Ólafs-
syni, f. 8.12. 1914, Leifur, f. 2.10.
1919, kvæntur Elnu Thomsen, f.
11.5. 1936, Jórunn Sigríður
(Stella), f. 9.3. 1925, gift Hafsteini
Hjartarsyni f. 5.9. 1908, d. 20.8.
1994, og Svava Sveinsína, f. 26.1.
1931. Jakob kvæntist 20.10. 1949
Þórdísi Ingu Þorsteinsdóttur hús-
móður, f. 18.9. 1924. Börn þeirra
eru: 1) Sigrún flugfreyja, f. 1.7.
1950, gift Guðmundi Ómari Frið-
leifssyni jarðfræðingi, f. 12.6.
1950. Börn þeirra eru Þórdís, f.
18.3. 1976, Friðleifur Egill, f. 18.6.
1980, og Jakob, f. 11.7. 1990. 2)
Kristín Birna hárgreiðslumeist-
ari, f. 14.12. 1952, gift Finnboga
Ingólfssyni húsasmið, f. 15.12.
1952. Börn þeirra eru Hrund, f.
29.9. 1976, Ingólfur, f. 28.1. 1982,
og Pétur, f. 6.7.
1992. 3) Sveinbjörn
tannlæknir, f. 19.11.
1957, kvæntur Stef-
aníu Björgu Þor-
steinsdóttur hjúkr-
unarfræðingi, f.
28.5. 1960. Börn
þeirra eru Daði Þor-
steinn, f. 27.4. 1985,
og Inga Margrét, f.
27.8. 1991. 4) Guð-
rún, ljósmóðir og
hjúkrunarfræðing-
ur, f. 22.6. 1960, gift
Júlíusi Kristjánssyni
flugvirkja, f. 6.1.
1957. Börn þeirra eru Kristján, f.
23.5. 1992, Aron Snær, f. 29.11.
1996, og Þorsteinn Ingi, f. 5.9.
1998.
Jakob ólst upp í foreldrahúsum
að Hnausum til manndómsára,
lauk almennri grunnmenntun í
heimahéraði og stundaði síðan
nám við Héraðsskólann að Laug-
arvatni tvo vetur, 1939-1941.
Flutti eftir það til Reykjavíkur og
hóf fljótlega störf sem leigubíl-
stjóri hjá Bifreiðastöð Reykjavík-
ur (BSR), samfellt til ársins 1975.
Frá 1975 til 1990 starfaði hann
sem skoðunarmaður hjá Bifreiða-
eftirliti ríkisins, fyrst í Borgartúni
en síðan á Ártúnshöfða, þar til
rekstri fyrirtækisins var breytt
1990. Eftir það hóf Jakob aftur
fullt starf hjá BSR, en stöðvarleyf-
inu hafði hann haldið alla tíð og
stundað akstur með aðalstarfinu
hjá Bifreiðaeftirlitinu. Hann hætti
akstri fyrir aldurssakir 1994, skv.
þá nýútkominni reglugerð um há-
marksaldur atvinnubílstjóra.
Útför Jakobs fer fram frá Foss-
vogskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
Nú að leiðarlokum langar mig að
minnast tengdaföður míns með
nokkrum orðum eftir átján ára
samfylgd. Þar sem hann hafði
ávallt verið heilsuhraustur og lítt
kvartsár kemur skyndilegt fráfall
hans nokkuð á óvart.
Mér er efst í huga glettni hans,
góðsemi og hjálpfýsi í minn garð.
Greiðvikni hans og ósérhlífni var
viðbrugðið. Ávallt reiðubúinn að
rétta fram hjálparhönd í stóru sem
smáu. Vílaði aldrei neitt fyrir sér
og taldi ekkert eftir sér. Nutu
börn mín þess ekki síður og eiga
eftir að sakna afa síns. Sonur Jak-
obs og sonarsonur, sem ég veit að
hann var mjög stoltur af, eins og
reyndar af öllum barnabörnunum,
eru þakklátir fyrir að hafa átt
hljóða kveðjustund hjá föður og
afa, að honum látnum. Þeir eiga
eftir að sakna vinar í stað. Jakob
var mikil stoð börnum sínum,
systrum og ekki síst eiginkonu
sinni, sem öll hafa misst mikið.
Guð styrki þau í sorginni. Blessuð
sé minning Jakobs Sveinbjörns-
sonar.
Stefanía Björg
Þorsteinsdóttir.
Þá er minn ágæti tengdafaðir
Jakob Sveinsbjörnsson allur, fór
skjótt og hljóðlega, án fyrirvara að
heitið gæti, öllum að óvörum, gaf
engum tækifæri á að hafa nokkrar
áhyggjur af sér, aldrei neitt að
honum, hreystin uppmáluð, boðinn
og búinn að rétta öðrum hjálp-
arhönd, mátti ekkert aumt sjá.
Eftir stendur Inga okkar, ásamt
löngu fullorðnum börnum og
tengdabörnum og misgömlum
barnabörnum, hálfhissa á þessu
öllu saman, en í senn þakklát fyrir
farsæla langa og góða daga með
bónda sínum. Bæði ættuð úr
rammíslenskum sveitum, frá
mannmörgum heimilum, alin upp
við vinnusemi frá blautu barns-
beini, hún austur í Rangárvalla-
sýslu hann norður í landi.
Jakob ólst upp í föðurgarði að
Hnausum í Húnaþingi. Þar var tví-
býlt, Magnús á hinu býlinu, sam-
býli gott. Hnausar í þjóðbraut og
með símstöð í ofanálag og því oft
margt um manninn. Gestrisni
Sveinbjörns og Kristínar að ís-
lenskum sið. Hestakyn gott. Jakob
þriðji í röð fimm systkina, alinn
upp við leik og störf, ávallt kall-
aður „Boti“ af vinum og vanda-
mönnum, gælunafnið trúlega til-
komið úr eigin muni í frum-
bernsku. Hann minntist æsku-
áranna ávallt með hlýhug, glettinn
að auki, og ómótstæðilegar voru
hláturstundirnar þegar hann og
systkinin brugðu á leik með sögum
frá æskuheimilinu, t.d. um „Álf-
konuna í Grásteini og smákökurn-
ar góðu“, „Komu útvarpsins“ o.fl.
o.fl. Á manndómsárunum dvaldi
hann á Héraðsskólanum á Laug-
arvatni í tvo vetur, 1939-1941, í
upphafi heimsstyrjaldarinnar síð-
ari. Þá er nútíminn hélt innreið
sína til Íslands fyrir alvöru.
Jakob minntist námsáranna á
Laugarvatni og samnemenda með
hlýhug og virðingu. Söluferð með
hrossastóð að norðan til Laugar-
vatns árið eftir að námi lauk var
honum og minnisstæð. Eftir að
námi lauk starfaði hann um hríð
með rafvirkjameistara, en hóf
fljótlega störf við leigubílaakstur
hjá BSR, enda rífandi tekjur í
þeim bransa í uppgangsplássinu
Reykjavík. Hann hafði stöðvar-
númerið 14. Leigubílaakstur á
stríðsárunum og árunum þar á eft-
ir er sveipaður hálfgerðum ævin-
týraljóma. Haftastefna og
skömmtun gerði mönnum erfitt
fyrir, vonlaust að eignast bíl nema
eftir einhverjum krókaleiðum sem
fáir skildu þá, og þeim mun færri
núna. Jakob komst fljótlega yfir
bíl og þar með voru örlögin ráðin í
hálfa öld. Lítið var um almenna
bílaeign á þessum árum og starf
leigubílstjórans því sveipað ljóma
fjölbreyttra verkefna.Vinnudagur-
inn ætíð langur. Sem jarðfræðingi
á Orkustofnun þótti mér t.d. gam-
an að hlusta á sögur hans af fjöl-
mörgum rannsóknarferðum um
landið með hinum mætustu mönn-
um í jarðvísindum og orkumálum,
Gunnari Böðvarsyni, Eiríki Briem,
Þorbirni Karlssyni, Trausta Ein-
arsyni, Sigurði Thoroddsen og fjöl-
mörgum fleiri. Þá var öldin önnur,
menn óku um landið á amerískum
glæsivögnum með einkabílstjóra.
Tveim til þrem áratugum síðar,
þegar ég hóf störf, þá keyrðum við
allir sjálfir. Ég hafði aldrei séð
neitt nema hjáleigða afdankaða
Willy’sa, Rússa og Land Rovera,
og þótti allnokkrum tíðindum sæta
hin forna frægð þá hetjur óku um
héruð. Og alla þekkti tengdapabbi.
Og svo voru það listamennirnir.
Sérkapítuli. Jakob var einn af
fastabílstjórum Kjarvals svo sem
stofuveggirnir bera glöggt vitni.
Fastabílstjórarnir þurftu að vera
búnir einhverjum sérstökum
mannkostum sem enginn kann
deili á, kannski þurftu þeir að hafa
alist upp í sveit og kunna að bjóða
heim í kaffi og pönnukökur, eða
slátur ef svo bar undir? Minnis-
stæðar ferðir með Öskubuskurnar
um allt land var umræðuefni sem
stundum bar á góma. Þá var gist í
tjaldi. Og svo voru það allir lax-
veiðikallarnir í Straumfjarðará –
annar sérkapítuli. Þar mynduðust
þessi dularfullu tengsl sem vörðu
áratugum saman, út yfir gröf og
dauða að heita má. Jakob ávallt
mættur á réttum tíma, og þótti
fjölskyldunni stundum nóg um for-
ganginn sem laxveiðikallarnir
höfðu. En þannig var hann, traust-
ur og öllum trúr, og skilaði ávallt
heilum vagni heim, enda „princip-
maður“ í umgengni við bíla. Öku-
ferill hans með eindæmum farsæll
svo aldrei bar skugga á. R 273 var
bílnúmerið hans um áratuga skeið,
allt þar til númerakerfinu var
breytt. Og fjölskyldan naut 15 ára
starfa hans í Bifreiðaeftirlitinu
þegar „góð númer“ duttu inn – öll
komin með –273 í endann, ein-
hverjum þúsundum betur þar
framan við og ýmist með R eða G
fremst. Gott ef einn farkosturinn í
fjölskyldunni ber ekki slíkt númer
enn.
Og svo voru það hestarnir. Sér-
kapítuli. Maðurinn átti sér líka
tómstundir um áratuga skeið, öll
uppvaxtarár barnanna og gott bet-
ur því tengdasynirnir nutu góðs af,
þeim er lysti ,og barnabörnin.
Óvíða sáust betur hirtir hestar, og
margan gæðinginn átti hann, þótt
Blesi stæði trúlega fremstur.
Natni hans við hesta var einstök,
tamdi gjarnan sjálfur, sat ótemjur
fram yfir sjötugt svo okkur þótti
nóg um, hafði betur, beitti aldrei
hörku, varkár með afbrigðum.
Lengst af hélt hann hesta í Leyni-
mýri í Öskjuhlíð. Þar stóð tíminn í
stað í miðri Reykjavík. Vatn halað
upp úr brunni kvölds og morgna til
gegninga, og heyjað á nálægum
blettum að misgömlum sið vel
fram yfir 1980. Heyannir hrein
fjölskylduskemmtun þar sem
gamli Stúdí Bakervörubílinn hans
Óla gamla strætóbílstóra var not-
aður til heyflutninga. Seinasta ára-
tuginn hélt Jakob hross í Víðidal.
Átti þar góðar stundir.
Og enn eru nokkrir kapítular
eftir. Hver var þessi maður? Jú –
fjölskyldu átti hann líka, og hún
skipaði veglegasta sessinn. Naut
hann þar fulltingis Ingu, sem aldr-
ei virðist þreytast á kökubakstri
og matseld, gætti bús og barna, og
barnabarna í tíma og ótíma, og
vann þó úti eftir að eigin börn uxu
úr grasi. Jakob hafði m.a. það hlut-
verk um áratuga skeið að keyra út
í öll afmæli innan fjölskyldunnar
þá allra bestu afmælistertu sem
fyrirfinnst í hinum vestræna heimi
og þó víðar væri leitað, auk ýmiss
afraksturs úr eldhúsinu sem virtist
ótæmandi nægtabrunnur. Þá er
ótalin einstök greiðasemi og hjálp-
fýsi Jakobs er taka þurfti til hendi
á einhverju heimilinu, hvort heldur
var vegna flutninga, málningar-
vinnu eða stórframkvæmda af ein-
hverju tagi. Þar var hann mættur
óumbeðinn og hlífði sér hvergi,
laghentur með afbrigðum. Og svo
átti hann sumarbústað í Vatnsdals-
fjalli, gegnt Hnausum og Vatns-
dalshólum. Byggði hann sjálfur í
Leynimýri fyrir hálfum þriðja ára-
tug og flutti hann norður. Þar áttu
barnabörnin dýrðardaga með afa
og ömmu, og foreldrarnir frí á
meðan. Og enn er margt ótalið,
eftirminnilegar heimsóknir tengda-
foreldranna á námsárunum í Ed-
inborg, Flórídaferð einhverjum ár-
um síðar, og svo ótal margt. Fyrir
allt þetta vil ég þakka af heilum
hug og bið tengdamóður minni
Guðs blessunar.
Nú síðari árin fjölgaði heldur
sólarlandaferðum Jakobs og Ingu,
og ekki síður ferðum í bústaðinn í
Vatnsdalsfjalli, nú síðast í dýrð-
arveðri í apríl. Þá hringdi Jakob í
allar fjölskyldurnar svo við mætt-
um eiga þátt í gleði þeirra og
ánægju.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum.)
Guðmundur Ómar
Friðleifsson.
Jakob afi var fullkomin skil-
greining á orðinu afi. Hann var
sérstaklega ósérhlífinn og óeigin-
gjarn maður. Við fráfall hans taka
minningabrot að birtast í huganum
sem gerum okkur fljótt grein fyrir
að eru okkar bestu æskuminning-
ar. Það gildir einu hvort þær
tengjast heimsóknum í Bólstaðar-
hlíðina, hestunum í Leynimýrinni
eða heyskap með Studebaker í
broddi fylkingar í miðri Reykjavík.
En minningin sem við frændsystk-
inin erum sammála um að standi
uppúr tengist sumarbústaðarferð-
unum á Skíðastaði í Vatnsdal.
Dagurinn hófst venjulega á því
að R 273 rann í hlaðið, aftursætið
var vel fóðrað með köflóttu teppi,
sem var fyrirbyggjandi aðgerð
leigubílstjórans, sökum tilhneig-
ingar til ógleði í aftursætinu eftir
ofát á góðgæti sem amma hafði
ávallt meðferðis. Þegar á Skíða-
staði var komið var eldaður dýr-
indis matur, krummi fékk afgang-
ana og svo burstuðum við tennur í
læknum og sofnuðum sæl út frá
veðurfréttum á Gufunni. Eld-
snemma næsta dag var stokkið í
pollagallana og netanna vitjað í
Hnausavatni sem sá gamli hafði
lagt kvöldið áður. Á leiðinni niður
að vatni voru sömu lögin sungin ár
eftir ár. Þar minnumst við helst
laga eins og Bjarnastaðabeljurnar,
Sá ég spóa og Afi minn fór á hon-
um Rauð. Ómissandi þáttur af
ferðinni var að fara í sund á
Blönduósi og koma við í hinu sér-
stæða Krúttkökuhúsi til að kaupa
snúða með ekta súkkulaði. Á
Skíðastöðum eyddum við mörgum
góðum sumrum undir verndar-
væng afa og ömmu. Þó að ferð-
unum á Skíðastaði hafi fækkað
með árunum hélst samband okkar
alltaf sterkt. Alltaf var hann boð-
inn og búinn að aðstoða okkur í
hvívetna, sýndi einskæran áhuga á
öllu því sem við tókum okkur fyrir
hendur. Hann hafði ákveðnar hug-
myndir um hvaða nám við legðum
fyrir okkur en hversu mikil alvara
fylgdi því vitum við ekki. Einn af
draumum hans var að annaðhvort
yrðum við veðurfræðingar eða
prestar. En hvað sem því líður var
hann stoltur af flugfreyjunum sín-
um, lögfræðinemanum og „bílasal-
anum“. Elsku afi, takk fyrir allt
sem þú kenndir okkur í gegnum
tíðina, þú gafst svo miklu meira af
þér en þú gerðir þér sjálfsagt
grein fyrir. Við eigum erfitt með
að koma tilfinningum okkar í orð
og langar því að enda þessa kveðju
til þín á vísubroti eftir formóður
okkar allra, Vatnsenda-Rósu, í
þeirri trú að þú heyrir hugsanir
okkar frá himnum, elsku afi:
Þó að kali heitur hver,
hylji dali jökull ber,
steinar tali og allt hvað er,
aldrei skal ég gleyma þér.
Við vitum að ef einhver á vísan
stað í ríki Guðs þá ert það þú. Við
vitum líka að þú vakir yfir okkur
núna eins og þú gerðir í lifanda
lífi. Við skulum passa ömmu vel
fyrir þig. Þín ástkæru barnabörn,
Þórdís, Hrund, Friðleifur
Egill og Ingólfur.
Hver á sér fegra föðurland
með fjöll og dal og bláan sand,
með norðurljósa bjarmaband
og björk og lind í hlíð?
Með friðsæl býli, ljós og ljóð
svo langt frá heimsins vígaslóð.
Geym drottinn okkar dýra land
er duna jarðarstríð.
(Hulda.)
Þetta ljóð var ég að læra þegar
pabbi sagði að afi væri dáinn. Það
vill svo til að ljóðið minnir mig á
sumarbústaðinn í Vatnsdalsfjalli
mót Hnausum í Húnavatnssýslu.
Þar er fagurt úsýni og friðsælt á
sumarkvöldum. Þaðan á ég margar
góðar minningar. Eins og þegar
ég, afi og frændi minn fórum að
veiða og margar aðrar. Ég mun
sakna afa mikið.
Jakob.
Elsku besti afi, núna ert þú far-
inn til guðs og við fáum aldrei að
sjá þig aftur. Það finnst okkur
mjög sárt og svolítið skrítið að
skilja. Þú varst vanur að koma
ásamt ömmu til okkar og passa
þegar mamma fór í vinnuna. Það
var svo gaman, þú varst svo dug-
legur að leika við okkur. Þú vildir
líka kenna okkur margt eins og
stafina, tefla og fleira. Það var líka
gott að kúra í hlýja trausta fang-
inu þínu og rifumst við gjarnan um
það. En þú áttir alltaf nóg pláss og
lítið mál að hafa okkur þrjá í einu.
Í sumar ætluðum við að fara
með þér í sumarbústaðinn, það
fannst okkur sérstaklega gaman.
Fara í sund með þér og smíða og
reyna að veiða silung. Það er erfitt
að hugsa til þess að hafa þig ekki
lengur, þar sem þú varst svo mikið
hjá okkur og alltaf tilbúinn að
hjálpa öllum. Við eigum svo góðar
minningar um þig og það mun ylja
okkur og styrkja í framtíðinni.
Elsku afi, við þökkum þér fyrir
allar þær stundir sem við áttum
saman. Við hefðum gjarnan viljað
hafa þær fleiri, en guð vildi fá þig
til sín. Við biðjum guð og englana
að passa þig fyrir okkur. Við reyn-
um að passa ömmu góðu fyrir þig.
Okkur langar til að kveðja þig
með lítilli vísu sem þú söngst
gjarnan fyrir okkur og huggaðir ef
við vorum leiðir.
Stígur hún við stokkinn,
stuttan á hún sokkinn,
ljósan ber hún lokkinn
litli telpuhnokkinn.
(Jónas Hallgr.)
Kristján, Aron Snær
og Þorsteinn Ingi.
JAKOB
SVEINBJÖRNSSON