Morgunblaðið - 04.06.2002, Blaðsíða 28

LISTIR
28 ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Sjónvarpsfyrirburðurinn Ali G
(Sacha Baron Cohen), hitti naglann
rækilega á höfuðið fyrir fáeinum
árum er hann gaf sig út fyrir að
vera fréttamaður í bresku þáttun-
um 11 O’ Clock News. Tók lands-
frægar persónur á beinið í afkára-
legum viðtölum. Bar litla virðingu
fyrir „mikilvægi“ gestanna en
leiddi þá útí móa með fáránlegum
spurningum og kjafthætti. Hafði
sumar hverja að fíflum og þá var
enskum skemmt. Hinn óforskamm-
aði kjaftaskur eignaðist fjölda
aðdáenda og sporgöngumenn um
allan heim. Skömmu síðar setti
hann af stað sinn eigin þátt, sem
gengur enn, eftir því sem best er
vitað. Vér Íslendingar fórum ekki
varhluta af Ali G, því Johnny Naz
(hann hjálpaði einnig til við að ís-
lenska textun myndarinnar), sér-
íslenskaði fyrirbrigðið. Með þvílík-
um ágætum að roskin vinkona mín
(dálítið sérstök að vísu), sagði þau
tíðindi helst, nýkomin frá Breta-
veldi, að í því landi stórleikara væri
upp sprottinn apaköttur sem stældi
Johnny National. Sló því jafnframt
föstu að herra National þyrfti ekki
að hafa þungar áhyggjur af sam-
keppni úr þeirri áttinni.
Það á ekki illa við á þessum síð-
ustu og verstu, að „söguþráðurinn“
í Ali G Indahouse er einkum
svartagallsskop um kosningar og
kosningabaráttu. Ali G er í byrjun
myndarinnar í sínum gamalkunna
ham, með hugann fanginn við tipp-
ið á sér og reyndar félagsmiðstöð-
ina í slömminu sem hann býr. Það
á að fara að loka þessu athvarfi Al-
is og smáfólksins í hverfinu og góð
ráð dýr. Þá kemur til sögunnar
varaforsætisráðherra landsins
(Charles Dance), sem kemur við-
undrinu á þing. Í framhaldinu
verður Ali þjóðhetja og hægri hönd
forsætisráðherrans (Michael Gam-
bon), ekki orð meira um þá fram-
vindu alla.
Það leynir sér ekki í Ali G Inda-
house, að trúðurinn er mun betri á
skjánum en tjaldinu. Hann gerir
vissulega mikið og oft vel lukkað
grín að ábúðarmiklum og sjálfbirg-
ingslegum ráðamönnum, pólitísku
baktjaldamakki, innantómum mik-
illeik kerfisins, glæstri framhlið
stjórnmálamanna sem þola ekki
minnstu nærskoðun. Framapoti,
eiginhagsmunahyggju, osfrv. Á
köflum jaðra sketsin hans við snilli
en þess á milli liggja þau marflöt
og grútleiðinleg undir hálfrar ann-
arrar klukkustundar setu.
Ali G Indahouse höfðar tvímæla-
laust best til áhorfenda um og inn-
an við tvítugt. Sá ágæti aldurs-
hópur kann hvað best að meta
endalausa, oft subbulega klám-
brandara og sjálfsfróunartaktíkina
sem allt snýst í rauninni um – and-
lega sem líkamlega. Ekki ómerki-
legri leikarar en Michael Gambon
og Charles Dance taka þátt í
furðulegustu satíru ársins og
kunna greinilega að haga seglum
eftir vindi. Meðbyr hins háæru-
verðuga Sacha Baron Cohen er
öllu tvísýnni, en hann kann svo
sannarlega að hagnýta sér og
hressa uppá grámóskuna.
KVIKMYNDIR
Sambíóin Reykjavík,
Akureyri og Keflavík
Leikstjóri: Mark Mylod. Handrit: Sacha
Baron Cohen, Dan Mazer. Kvikmynda-
tökustjóri: Ashley Rowe. Tónlist: Adam F.
Aðalleikendur: Sacha Baron Cohen,
Charles Dance, Michael Gambon, Kellie
Bright, Rhon Mitra. Sýningartími 90 mín.
Working Title Films/UIP. Bretland 2002.
ALI G INDAHOUSE

1⁄2
Allir
kjósa
Alla G
Sæbjörn Valdimarsson
„Það leynir sér ekki í Ali G Indahouse, að trúðurinn er mun betri á
skjánum en tjaldinu,“ segir Sæbjörn Valdimarsson meðal annars.
ÞEIR voru litlir, sætir en líflegir,
hádegistónleikar Þórunnar Guð-
mundsdóttur og Valgerðar Andrés-
dóttur í Listasafninu. Viðfangsefnin
voru nefnilega sótt úr heimi barnsins
og textarnir lagðir því í munn. Hið sjö
laga söngvasafn Modests Mussorgs-
kíjs, Barnaherbergið, var samið
1868-72 á sama tíma og óperur hans
Boris Godunov (píanófrumgerð) og
Khovantsjína og hafa eflaust verið
þessu kannski frumlegasta tónskáldi
Rússa á 19. öld frískandi tilbreyting
frá grimmum heimi fullorðinna. Mus-
sorgsky (1839-81) var sem kunnugt
er áfengissjúklingur frá 17 ára aldri
til dauðadags. Það kom þó ekki í veg
fyrir einstætt næmi á hljóðfall og inn-
tónun talmáls er helzt hefur verið líkt
við meðferð Janáceks á tékkneskri
tungu. Innlifun Mussorgskíjs í lokaða
undraveröld ungra barna var auð-
heyranlega engu minni en í átök og
ástríður óperupersóna hans. Hann
samdi texta Barnaherbergisins sjálf-
ur, og sýna þeir og tónræn útfærsla
þeirra að tónskáldið hélt fullu jarð-
sambandi við þrönga en því sterkar
upplifða veröld bernskunnar.
Lögin fjalla um samskipti
barnanna við fóstru þeirra, um
skammarkrókinn, litla svarta bjöllu
útí garði, samtal við brúðuna, kvöld-
bæn fyrir svefninn, útreiðatúr á priki
og heimilisköttinn Sjómann. Sungið
var á rússnesku og engar prentaðar
textaþýðingar til taks, en það kom
ekki að sök því Þórunn las upp efn-
isþráð á undan hverju lagi, auk þess
sem hún greindi frá verki og höfundi í
tónleikabyrjun. Það var ekki laust við
að sumir kímdu þegar söngkonan
gékk í salinn á hvítum matrósakjól og
í ökklasokkum með hár í fléttum eins
og rússnesk útgáfa af Dorothy í
Töframanninum í Oz frá ofanverðum
Viktoríutíma. Það, ásamt bjartri
sópranrödd að mestu á brjósttóna-
sviði, stundum með nærri því
„Sprechgesang“-legri beitingu tal-
söngs að ógleymdri barnslegri innlif-
un í túlkun, gerði að verkum að litlar
persónur Mussorgskíjs urðu tón-
leikagestum ljóslifandi frá fyrstu
stundu með öllum þeirra kækjum,
kergju, óðagoti og almennt stór-
eygðri upplifun á undrum augna-
bliksins í gleði og sorg.
„Bráð er barna lundin“ segir mál-
tækið, en hér varð hún einum of. Að
vísu veitti verkið takmarkað spilrúm
til túlkunar úr þroskaðri fjarlægð,
þar eð fóstran – einu skiptin sem Þór-
unn brá fyrir sig fullorðinsrödd –
lagði örsjaldan orð í belg. En þó að
fáum dyldist sterk innlifun söngkon-
unnar, urðu bjart tónsviðið, barnsleg
raddmótunin, leikrænu tilþrifin,
dúkkulísugervið og upplesturinn í
álíka stíl samanlagt til að bera í
bakkafullan lækinn. „Overkill“, eins
og Kanar kalla, sem smám saman
hlaut að kalla á andstæða vídd er
aldrei kom.
Að þessu leyti hefði karlsöngvari
e.t.v. getað ljáð flutningi meiri breidd
og tilbreytingu í krafti ólíkrar og full-
orðinslegri raddgerðar. Afrekið hefði
alltjent verið meira – líkt og þegar
undirr. heyrði nýlega sópransöng-
konu á Klassík FM (ókynnta að
vanda) tjá fjórar ólíkar persónur
Álfakóngsins svo manni hríslaðist
kalt milli skinns og hörunds. Þeirrar
viðbótarvíddar saknaði maður hjá
Þórunni, sem í stöðunni hefði senni-
lega átt að halda meira aftur af sér,
a.m.k. með hlutlausari efniskynning-
um. Píanómeðleikur Valgerðar Andr-
ésdóttur var frekar til hlés, en vand-
aður og fylginn.
TÓNLIST
Listahátíð
Listasafn Íslands
Mussorgskíj: Barnaherbergið. Þórunn
Guðmundsdóttir sópran; Valgerður Andr-
ésdóttir, píanó. Föstudaginn 24. maí kl.
12:30.
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Bráð er
barna lundin
Ríkarður Ö. Pálsson
ÞAÐ voru margir sem lögðu leið
sína til að hlýða á Kammerkór Hafn-
arfjarðar í góða veðrinu á sunnudag-
inn fyrir rúmri viku. Á efnisskránni
voru eingöngu íslensk verk og öll vel
kunn. Kórinn er að fara til Kaup-
mannahafnar og ætlar að flytja
sömu efnisskrá á tónleikum í St.
Páls-kirkjunni auk þess sem hann
hyggst halda tvenna útitónleika og
til þess er þessi samsetning efnis-
skrárinnar góð og um leið góð land-
kynning.
Tónleikarnir hófust á þjóðlaginu
Hrafninn flýgur um aftaninn og á
eftir fylgdu Lysthúskvæði, Sof þú
blíðust barnkind mín, Forðum tíð
einn brjótur brands, Vísur Vatns-
enda-Rósu, Ég að öllum háska hlæ,
Hjá lygnri móðu og Gömul vísa um
vorið. Eftir tvö einsöngslög hélt kór-
inn áfram, fyrst með þjóðlaginu Ég
byrja reisu mín í mjög góðri útsetn-
ingu Smára Ólasonar, síðan fylgdu
Veröld fláa, Feigur Fallandason,
Húmar að mitt hinsta kvöld, Sofðu
unga ástin mín, Hættu að gráta
hringaná, Barnagælur, Tíminn líður
trúðu mér, Heilræðavísa við lag Jóns
Nordal, Ég leiddi þig í lundinn, og að
síðustu Hér undir jarðar hvílir
moldu. Kammerkórinn er góður kór
með skýran og mjúkan hljóm,
kannski stundum of mjúkan. Ég
ætla ekki að fjalla um flutning ein-
stakra laga. Kórinn söng alla efnis-
skrána án undirleiks og ótrúlega
lengi með hreinni tónstöðu en fór þó
eðlilega að þreytast þegar á leið. Það
vakti athygli mína að tvö lög, Gömul
vísa um vorið eftir Gunnstein Ólafs-
son og Hér undir jarðar hvílir moldu,
voru með allt annarri hljómgun en
öll hin lögin og þar náði kórinn meiri
fyllingu og krafti og barst betur en í
hinum lögunum. Helgi Bragason er
góður stjórnandi og hefur gott vald á
kórnum sínum og kemur sinni per-
sónulegu túlkun vel á framfæri og vil
ég óska þeim velfarnaðar í söngferð
sinni. Eyjólfur Eyjólfsson söng fjög-
ur lög við undirleik Ástríðar Öldu
inn á milli kórlaga, Draumalandið og
Gígjuna eftir Sigfús Einarsson og
síðan Svanasöng á heiði eftir Sig-
valda Kaldalóns og Sjá dagar koma
eftir Sigurð Þórðarson. Eyjólfur er
mjög ungur að árum og lauk nýverið
burtfararprófi frá tónlistarskólanum
í Hafnarfirði og er að fara til fram-
haldsnáms í London. Eyjólfur hefur
mjög fallega og hreina tenórrödd og
flutti lögin af mikilli innlifun. Ástríð-
ur, sem er við framhaldsnám í píanó-
leik í Bandaríkjunum, er góður
píanóleikari sem hefur mjög gott
vald á hljóðfærinu og kemur öllu því
til skila sem tónskáldið ætlast til og
var samspil þeirra mjög gott og
öruggt. Það verður virkilega gaman
að fylgjast með þessu unga tónlist-
arfólki í framtíðinni. Í fyrri lögunum
tveimur skilaði söngurinn sér ekki
nógu vel til áheyrenda og píanóið
virkaði stundum aðeins of sterkt, en
í tveimur síðari lögunum var jafn-
vægið í lagi. Hér verður sennilega að
kenna salnum um, því kórinn hvíldi
sig í fyrri lögunum en stóð fyrir aft-
an í þeim síðari og dró þar með úr
glymjandanum í þeim enda salarins.
Ekki var boðið upp á aukalög, hvorki
hjá einsöngvara né kór, en kórinn
endurtók í staðinn af efnisskránni.
TÓNLIST
Hásalir í Hafnarfirði
Kammerkór Hafnarfjarðar undir stjórn
Helga Bragasonar. Eyjólfur Eyjólfsson
tenór og Ástríður Alda Sigurðardóttir
píanóleikari. Sunnudaginn 26. maí.
KÓR- OG EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Íslensk þjóðlög og perlur
Jón Ólafur Sigurðsson