Morgunblaðið - 21.11.2002, Page 45

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 2002 45
✝ Þórný ÞuríðurTómasdóttir
fæddist á Miðhóli í
Sléttuhlíð í Skaga-
firði 11. júní 1921.
Hún lést 12. nóvem-
ber síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Ólöf Sigfríður Þor-
kelsdóttir, f. 30. júlí
1885 á Ósbrekku í
Ólafsfirði en hún lést
í Reykjavík 26. nóv-
ember 1963, og Tóm-
as Jónasson bóndi og
kaupfélagsstjóri, f. 5.
ágúst 1887 á Miðhóli í
Sléttuhlíð, drukknaði á leið til
Siglufjarðar frá Hofsósi 7. febrúar
1939. Foreldrar Ólafar voru Sig-
ríður Þorláksdóttir, f. 16. ágúst
1862 Einarssonar, bónda á Una-
stöðum í Kolbeinsdal, og Þorkell
Dagsson, f. 13. september 1858 á
Karlsstöðum í Ólafsfirði. Foreldr-
ar Tómasar voru Jónas Árnason, f.
13. júní 1858, og Guðrún Tómas-
dóttir, f. 20. júní 1862. Börn Ólafar
og Tómasar voru tíu talsins og er
nú aðeins Margrét á lífi, en hin eru
Guðrún, Sigurður Þorkell, Jónas-
ína, Anton, Björg, Ólöf, Eggert,
Hallfríður Anna og nú Þórný Þur-
íður.
Fjölskyldan fluttist til Hofsóss
vorið 1923 en faðir Þórnýjar gerð-
ist þá kaupfélagsstjóri; hann hafði
búið þar að nokkru leyti frá stofn-
un Kaupfélags Fellshrepps 1919.
Þau bjuggu í kaupfélagshúsinu,
sem nú hýsir Vesturfarasetrið á
Hofsósi.
Eftir nám í barna- og unglinga-
skólum stundaði
Þórný nám í Sam-
vinnuskólanum og
útskrifaðist þaðan
1942. Hún vann síðan
m.a. í Kaupfélaginu
á Siglufirði þar sem
hún kynntist manni
sínum Jóni Kjartans-
syni, síðar bæjar-
stjóra og forstjóra
ÁTVR, en þau giftu
sig 17. júní 1945. Jón
var fæddur 5. júní
1917, en hann lést 21.
nóvember 1985.
Jón og Þórný
bjuggu á Siglufirði til 1958, er þau
fluttu til Reykjavíkur. Börn þeirra
eru: 1) Jónína Helga, f. 29. apríl
1946, sambýlismaður Sigmundur
Franz Kristjánsson. Börn hennar
og Ólafs S. Björnssonar eru:
Óskírður, f. 22.10. 1965, d. 11.11.
1965, Jón Þór, f. 16.6. 1967, Þórey,
f. 11.11. 1971, Örvar, f. 21.10.
1976, og Anita, f. 4.4. 1979. 2)
Tómas Óli, f. 20. ágúst 1948,
kvæntur Matthildi Helgadóttur.
Börn þeirra eru Þórný, f. 27.1.
1975, Helgi, 7.2. 1978, og Jónína, f.
31.8. 1987. 3) Kjartan, f. 1. maí
1950, kvæntur Þórunni Elínu
Tómasdóttir. Börn þeirra eru Kar-
itas, f. 26.1. 1973, Jón f. 14.11.
1977, og Helga Grethe, f. 22. 10.
1985. 4) Ólöf Guðrún, f. 5. júlí
1958, en maður hennar er Sævar
Sigurhansson. Dóttir þeirra er
Þórný Helga, f. 11. 9. 1991.
Þórný Þuríður verður jarðsung-
in frá Háteigskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
Misjafnar eru minningar frá
bernsku og fyrstu árum. Flestar
þeirra eru þeim örlögum undirorpn-
ar að skærir litir dofna og útlínur
mást út. Einstaka þó þeirrar gerðar
að jafnmiklum ljóma stafar af þeim
eins og þá þær urðu hluti raunveru-
leika eða ævintýra bernskunnar. Ein
slík er mér mjög dýrmæt og hefur
ekki sjaldan komið upp í huga mér
við margs konar minningarhvata.
Umhverfið er Siglufjörður árið 1945
og það er 17. júní. Fjörðurinn skart-
ar sínu fegursta, baðaður í skini sól-
ar. Ekki var þó okkar ástkæri for-
seti, Jón Sigurðsson, í öndvegi
þennan þjóðhátíðardag. Nei, það var
annar Jón sem var önnur aðalper-
sóna þessarar björtu minningar
minnar. Hin var föðursystir mín,
Þórný Tómasdóttir.
Ég var ekki annað en stelpuhnokki
og hafði vart aðgang að fleiri ævin-
týrum en hinum vinsælu sunnudags-
bíósýningum. Tilhlökkunin og eftir-
væntingin var því mikil þegar okkur
Tómasi bróðir var boðið, ásamt for-
eldrum okkar, í brúðkaupið. Kirkjan
fallega var þéttsetin og fagur söngur
og orgelleikur hljómaði, er prestur-
inn, séra Óskar J. Þorláksson, gaf
þau saman, Jón Kjartansson og Þór-
nýju Tómasdóttur. Ég sat þarna með
augun svo opin, að vart hefði mátt
vænta þess, að svefn sigraði þau að
kveldi, enda var langt til þeirra
þáttaskila. Þegar komið var út í sól-
skinið mátti líta fjölda prúðbúins
fólks, sem beið þess að berja brúð-
hjónin augum. Í veglegri veislu sem
haldin var á Hótel Hvanneyri, voru
brúðhjónin hyllt með ræðum og
húrrahrópum og til heiðurs hinni
skagfirsku brúður var sunginn þjóð-
söngur Skagfirðinga, „Skín við sólu
Skagafjörður“.
Ég hygg að ekki hafi einvörðungu
komið til ungur aldur minn, að þessi
mynd frá bernskudögum er jafn-
fersk og raun ber vitni, svo aldrei
hefur fallið á hana skuggi né dregið
úr birtu og sterkum fagurlitum.
Vissulega var þetta sú fyrsta slíkra
athafna sem ég fékk að vera nær-
stödd og þótt margar hafi fylgt ár-
unum síðar, held ég þó að ekki sé of
djúpt í árinni tekið, þótt staðhæft sé
að þessi beri af öllum öðrum.
Þessi bjarti og fagri júnídagur á
Siglufirði, þegar Jón og Þórný
frænka mín staðfestu fyrir bæjarbú-
um öllum og fjölda aðkomugesta
ásetning sinn um að vera samstiga
þaðan í frá, er í slíku hefðarsæti í ríki
minninganna, að ég hef ekki aðeins
laðað hann fram við sérstök tæki-
færi, heldur einnig sagt frá honum
og hlotið að launum bros frá Þórnýju
og klapp á kinn frá Jóni.
Jón Kjartansson var áberandi í
bæjarlífinu á Siglufirði og var falið
það mikla og vandasama hlutverk að
stýra bæjarfélaginu sem bæjarstjóri
á erfiðum tímum, er síldin brást sum-
ar eftir sumar og þeim húsum fjölg-
aði sem hýstu ekki lengur fjölskyld-
ur, heldur minntu á brottflutta. Og
við hlið honum stóð hin styrka kona
hans, tók á móti gestum og hélt veisl-
ur eða bar fram annan góðan beina
eftir aðstæðum. Fylgdi honum einn-
ig ekki sjaldan, þegar hún átti heim-
angengt til höfuðborgar, er hann
gekk frá einum ráðamanni til annars
til að tala máli Siglfirðinga og benda
á leiðir til lausnar þeim vanda, sem
heimamenn báru enga sök á.
En fjölskyldan flutti hingað suður
og heimsóknir á heimili foreldra
minna og veislur sem slíku fylgdu,
gerðu hversdag að hátíð og venjuleg-
ar stundir himinhafnar. Og ekki var
það síður er boðið var í Grænuhlíðina
og síðar á Háteigsveginn, þar sem
glæsilegt heimili Þórnýjar og Jóns
var og virtist hver hlutur valinn með
það fyrir augum að hann yki við
glæsibrag veglegs heimilis og hefði
eins og alltaf átt að vera þar stað-
settur, sem honum hafði verið komið
fyrir. Já, það voru forréttindi að
heimsækja Jón og Þórnýju. Þar
komu börnin vitanlega einnig við
sögu og er fram liðu stundir, tengda-
börn og glæsileg barnabörn er árum
fjölgaði.
Sviplegt fráfall Jóns á besta aldri
varpaði skugga yfir fjölskylduna og
alla vini sem ættingja. Hann hafði
ævinlega verið húsbóndinn og mark-
að stefnu. Þórný var samt í engu smá
og axlaði ábyrgð sína án eiginmanns-
ins og vildi í sem fæstu frá því víkja
sem báðum hafði verið kært. En vit-
anlega breyttu árin ekki aðeins
henni sjálfri heldur einnig aðstæðum
öllum. Hún dró sig meira í hlé, enda
sjálfsagt orðin þreytt og heilsan far-
in að bila.
Hún kom úr stórum systkinahópi
og gestkvæmu heimili þar sem Tóm-
as faðir hennar var kaupfélagsstjóri
á Hofsósi. Bjó fjölskyldan í Húsinu á
sandinum, sem kallað var og er nú
Vesturfarasetrið. Bjó fjölskyldan
uppi og verslunin var á neðri hæð-
inni. Seinna, er afi drukknaði, flutti
Ólöf amma með börnin sín að Miðhóli
í Sléttuhlíð. Nú er Margrét ein eftir
af systkinunum, en faðir minn and-
aðist í vor. Voru þau Þórný afar náin
og innilegur kærleikur þeirra í milli.
Talaði hún um að gott væri að fá að
fara eins og hann Sigurður bróðir.
Ég þakka þeim hjónum, Jóni og
Þórnýju, fyrir að hafa gefið mér allar
þessar góðu bernskuminningar og
síðan aukið við þær. Þykir mér miður
að geta ekki fylgt henni að leiðarlok-
um. Einnig flyt ég kveðjur Ólafs og
barna okkar um leið og ég bið góðan
Guð að blessa Þórnýju og ástvini
hennar alla.
Ebba Sigurðardóttir.
Lífshlaupi minnar ágætu föður-
systur, Þórnýjar Þ. Tómasdóttur, er
lokið. Hún á sinn hlut í því púsluspili
sem skapar heildarmynd minnar til-
veru.
Hún var afar falleg kona sem
sýndi samferðafólki sínu virðingu,
mildi og rausn.
Þannig er minning mín um hana.
Fjölskylda mín tvístraðist
snemma, tengslin við föður minn
rofnuðu og ég á nokkru flakki fram
að tvítugu, þannig að samneyti við
föðurfólk mitt var lítið á þeim árum.
En alltaf vissi ég af föðurættinni, þau
fylgdust með og spurðust fyrir um
hag okkar systkina. Eftir að ég festi
ráð mitt og eignaðist eigin fjölskyldu
leið ekki á löngu áður en Þórný gerði
vart við sig og bauð til heimsókna
þar sem hún safnaði saman þeim
ættingjum sem mögulegt var. Þetta
voru miklar hátíðir og ekkert til
sparað enda þau hjón rómuð fyrir
rausnarskap. Af einlægum áhuga og
hlýju ræktaði hún þannig frændsemi
og treysti ættarböndin.
Langvarandi veikindi höfðu sett
sitt mark á hana frænku mína. Hún
átti orðið mjög erfitt með gang og
aðra hreyfingu. En þrátt fyrir hrum-
an líkama og lélega sjón var hugs-
unin skýr. Það var gaman að ræða
við hana, hún kunni margar sögur
um menn og málefni og frásögn
hennar af fólki var lifandi og
skemmtileg, en ávallt sett fram á já-
kvæðan hátt og enginn lítillækkaður.
Fyrir tæpum tveimur árum gafst
mér tækifæri á að kynnast henni
nánar og sá þá enn betur að þau lýs-
ingarorð sem ég gef henni hér í upp-
hafi voru í fullu gildi.
Ég þakka Þórnýju allt sem ég hefi
af henni þegið og að láta sig varða
um mig og mína. Það skapar yl í sál-
ina.
Börnum hennar og þeirra fjöl-
skyldum sendi ég samúðarkveðjur.
Sigríður Antonsdóttir.
Amma á skilið bestu minningar-
grein sem um getur, enda merkileg
kona, hún amma.
Seinustu daga hefur fjölskyldan
eytt miklum tíma saman og þótt það
virðist kannski skrýtið hefur mikið
verið hlegið. Rifjaðar hafa verið upp
ótal sögur af okkur krökkunum, þótt
við viljum ekkert við sumar þeirra
kannast. Við munum best eftir ömmu
og afa á Háteigsveginum en þar var
sko allt leyfilegt.
Foreldrar þessa villta barnahóps
hafa fljótlega gert sér grein fyrir því
að uppeldi barnanna skyldi lagt á
hilluna um leið og yfirhafnirnar voru
hengdar upp.
Jólin með ömmu og afa eru okkur
sérstaklega minnisstæð. Þá var að
sjálfsögðu boðið upp á rjúpur sem við
systkinin afþökkuðum fram eftir
aldri. Afi var þá ekki lengi að skella í
sérrétt hússins sem hann kallaði afa-
brauð. Uppskriftin að því var ekki
flókin; tvö samlokubrauð, skinka,
ostur og tómatsósa og börnin voru
hæstánægð.
Það var þó ekki eingöngu á jól-
unum sem haldin voru matarboð á
Háteigsveginum. Amma var einstak-
lega mikil og góð húsmóðir og hélt
heimsins bestu veislur. Henni fannst
gaman að bjóða fólki heim og ekkert
var til sparað, kristalsglös og postu-
línsstell á veisluborði sem nánast
svignaði undan veitingunum. Veislu-
gleði ömmu virðist hafa gengið í
beinan kvenlegg og skrýtið að
mamma skuli fárast yfir boðum okk-
ar systranna.
Amma var einkar glæsileg kona,
alltaf spariklædd og bauð af sér góð-
an þokka. Hún var líka einkar góður
sögumaður og fannst fátt skemmti-
legra en að segja sögur að norðan og
hafði lag á því að láta persónurnar í
sögum sínum skipta máli og gerði
þær þannig ljóslifandi og spennandi.
Í dag þökkum við ömmu fyrir að hafa
vakið upp forvitni okkar á stöðum
eins og Hofsósi og Siglufirði. Skrýtið
hvað fólkið í kringum okkur kennir
okkur oft miklu meira en skólabæk-
urnar.
Sú gamla var einn besti kennari
sem fyrirfinnst og hafði einstakt lag
á því að láta manni finnast maður
vera framúrskarandi námsmaður og
búa yfir öllum helstu mannkostum
sem til eru. Það var ósjaldan sem
hún viðraði þá hugmynd við Anítu að
skella sér í læknisfræðina enda væri
hún nú með eindæmum greind. Sjálf
hefur hún nú alltaf verið þeirrar
skoðunar að hlutdrægni ömmu spil-
aði þarna nokkuð stórt hlutverk.
Áhuga sinn á læknisfræðinni viðraði
hún þó við Anítu fram á sinn síðasta
dag.
Amma sparaði ekki sögurnar af
sínu fólki og lýsingarorðin í frásögn-
um hennar oft á tíðum ansi háfleyg.
Lýsingar hennar hafa þó trúlega
ekki hljómað neitt ótrúlega fyrir
áheyrendum ömmu enda gat hún
alltaf fært góð og gild rök fyrir máli
sínu. Hún var mjög áhugasöm um
allt það sem barnabörnin voru að
fást við og spurði spurninga um allt
og ekki neitt.
Sérstakan áhuga hafði hún þó á
ættfræði og vildi gjarnan vita hverra
manna vinir okkar væru og verður að
viðurkennast að oft varð fátt um svör
af okkar hálfu þegar umræður náðu
lengra en um foreldra viðkomandi.
Amma bjó yfir einstakri mann-
gæsku og tók þarfir annarra fram yf-
ir sínar eigin. Hún kenndi okkur
þannig sanna merkingu þess að
sælla er að gefa en þiggja. Amma var
líka einstakur vinur og hún deildi
með okkur ófáum leyndarmálum.
Árin sem Þórey bjó hjá ömmu yngd-
ist hún um nokkur ár og fannst fátt
skemmtilegra en að setjast niður
með stelpunum og vildi alltaf vita allt
um alla. Vinkonurnar urðu strax
þáttur í hennar lífi og á hennar síð-
ustu dögum vildi hún ólm fá að vita
hvað væri að frétta af þeim og bað að
sjálfsögðu fyrir kveðju til þeirra
allra.
Það er erfitt að hugsa til þess að
við amma munum aldrei aftur ræða
lífsins gang yfir bolla af heitu súkku-
laði sem hún gerði manna best. Aldr-
ei aftur munum við spila marías og
sú gamla mun ekki bjóða allri fjöl-
skyldunni í kjúklingaveislu aftur. Við
vitum að seinna hittum við ömmu
aftur og það kæmi okkur ekki á óvart
þó að amma og afi tækju á móti
okkur með heitu súkkulaði og afa-
brauði. Víst er að minningin um
elskulega ömmu mun lifa í hjarta
okkar um ókomna tíð. Við vitum að
hún hvílir við hlið afa í faðmi guðs.
Þau munu áfram vaka yfir okkur hin-
um rétt eins og þau hafa alltaf gert.
Sofðu rótt, elsku amma.
Þínar ætíð elskandi dótturdætur,
Aníta og Þórey.
Svefn á augu sígur,
svefninn þreyttir lofa.
Daggardropinn hnígur,
dalablómin sofa
Léttur lækjaniður,
ljósgræn tún og hagi.
Ríkir ró og friður,
Rennir sól í ægi.
Yfir láði og legi
liggur geislamóða.
Liðnum dýrðardegi
dísir faðminn bjóða
(Margrét Jónsdóttir.)
Alveg var með eindæmum
skemmtilegt að kíkja í kaffi til henn-
ar ömmu okkar. Hvert sem tilefnið
var kom hún á móti okkur með opna
arma, tilbúin að hlusta á okkar lífsins
getgátur. Alltaf boðið uppá lapþunnt
kaffi og ekki spillti ef við hefðum
komið við í bakaríi og keypt eitthvert
kaffibrauð.
Við vorum öll svo miklir snillingar
í hennar augum. Hvort sem um var
að ræða nám eða vinnu, þá var hún
afar stolt af sínum barnabörnum og
vildi einna helst sjá okkur sem lækna
eða lögfræðinga svo eitthvað sé
nefnt. Það var ekkert það erfitt að
ekki væri hægt að takast á við það.
Þegar við vorum búin að létta á
hjörtum okkar upphófst sögustund.
Sögur af ýmsu fólki, bæði hér
heima og erlendis, og allt var þetta
fólk sem tengdist okkur á einn eða
annan hátt. Mörg voru nöfnin og
staðirnir og því mikilvægt að hlusta
vel því hún átti það til að vitna í þess-
ar samræður síðar og var því vissara
að hafa þetta allt á hreinu.
Þegar barnabarnabörnin fóru að
líta dagsins ljós var amma ekki síður
stolt. Hver snillingurinn á fætur öðr-
um fæddist og eins og hún orðaði það
þá voru þau öll afar miklar guðs gjaf-
ir. Líkt og hún sjálf var í okkar aug-
um. Guðs gjöf til okkar.
Mikill friður ríkir í hjarta okkar
núna þegar við vitum að þú og afi
hafið sameinast á nýjan leik og sitjið
þið eflaust nokkur saman, á nokkr-
um borðum, spilandi bridds.
Hvíl í friði, elsku amma.
Þín elskandi
barnabörn og barnabarnabörn.
ÞÓRNÝ ÞURÍÐUR
TÓMASDÓTTIR
Sími 562 0200
Erfisdrykkjur
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Sími 581 3300
Allan sólarhringinn — www.utforin.is
Suðurhlíð 35, Fossvogi
Sverrir Olsen,
útfararstjóri.
Sverrir Einarsson,
útfararstjóri.
Bryndís Valbjarnardóttir,
útfararstjóri.
Baldur Frederiksen,
útfararstjóri.