Morgunblaðið - 21.11.2002, Síða 51

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 2002 51
„ENGINN vafi leikur á því
að án stuðningsins frá ESB
hefði verkefnið aldrei orðið
jafnviðamikið og raun ber
vitni. Þessi styrkur hefur
veitt okkur kjörið tækifæri til
að afla upplýsinga um stofn-
gerðir þorsks við Íslands-
strendur, meta hlut ólíkra
stofngerða í veiðistofninum
og þróa stærðfræðilegan
grunn til að meta stofnstærð-
ina,“ segir Guðrún Marteins-
dóttir, prófessor í fiskifræði
við Háskóla Íslands, stofn-
vistfræðingur á Hafrannsóknastofn-
un og verkefnisstjóri alþjóðlegs rann-
sóknaverkefnis undir heitinu
„Hlutverk undirstofna í viðhaldi
þorskstofnsins.“ Rannsóknaverkefn-
ið er samvinnuverkefni íslensku,
dönsku og skosku hafrannsókna-
stofnananna ásamt Háskólanum í
Hamborg.
Heildarkostnaður við verkefnið
emur um 6,2 milljónum evra eða um
25 milljónum íslenskra króna.
Fimmta rannsóknaáætlun ESB
styrkir verkefnið um 3,3 milljónir
evra og þar af renna 1,4 milljónir evra
til íslenskra rannsókna eða um 120
milljónir króna.
Sýni tekin í sumar
Guðrún segir að tekin hafi verið
sýni af þorski vegna verkefnisins í
tveimur áföngum í vor og og haust.
Annars vegar hafi verið tekin vefja-
og kvarnasýni úr þorski á 13 þekktum
hrygningarsvæðum við strendur
landsins síðastliðið vor. Hins vegar
hafi verið tekin svipuð sýni á veiðislóð
bæði vestan og austan við landið síð-
astliðið haust. „Þessi sýni nýtast okk-
ur í tvennum tilgangi,“ segir
hún. „Annars vegar vinnur
Anna Daníelsdóttir, erfða-
fræðingur hjá Hafrannsókna-
stofnun, að því ásamt hópi vís-
indamanna að greina arfgerð
þorsksins, m.a. til að komast
að því hvort þorskur á mis-
munandi hrygningarsvæðum
sé af ólíkum stofnum og hvort
þorskur á veiðislóð eigi upp-
runa sinn að rekja til fárra
eða margra hrygningar-
svæða. Hins vegar vinna Ingi-
björg Jónsdóttir og Björn
Gunnarsson ásamt sérfræðingum á
Iðntæknistofnun að því að efnagreina
kvarnir úr sýnunum í því skyni að
komast að því hvar fiskurinn hefur
haldið sig. Snefilefni í kvörnunum
gefa vísindamönnum nefnilega mikil-
vægar upplýsingar um í hvers konar
umhverfi fiskurinn hefur verið að
svamla, t.d. í tengslum við hitastig,
seltu og efnasamsetningu sjávarins.“
Unnið í þremur löndum
Guðrún tekur fram að vinnan við ís-
lenska hlutann fari ekki alfarið fram á
Íslandi. Kanadískir og ástralskir vís-
indamenn vinni að afmörkuðum liðum
verkefnisins í sínum heimalöndum.
„Núna vinnur kanadíski vísindamað-
urinn David Brickmann að því að búa
til svokallað straumalíkan. Markmið-
ið með því líkani er að herma eftir
flutningi eggja, lifra og seiða þorsks-
ins frá hrygningarsvæðunum og meta
framlag hinna mismunandi svæða
m.a. með því að bera saman niður-
stöður úr líkaninu við útbreiðslu ung-
viðis í haust- og vorleiðöngrum Haf-
rannsóknastofnunarinnar.
Vonast er til að upplýsingar um arf-
gerðir og eiginleika hinna mismun-
andi hópa bæði ungviðis, hrygningar-
fisks og þorsks á veiðislóð muni að
lokum gera okkur kleift að meta mik-
ilvægi einstakra hrygningarhópa eða
stofna hverju sinni.“
Annar hluti heildarverkefnisins
felst í því að rannsaka þrosk í Norð-
ursjó. „Þessi hluti er unninn í sam-
vinnu Skota, Dana og Þjóðverja og er
nánast alveg hliðstæður okkar hluta
fyrir utan að erfitt hefur reynst að
afla sýna í Norðursjó eins og gert hef-
ur verið við Ísland þar sem lítið hefur
fundist af þorski. Þessar rannsóknir
gefa okkur því tækifæri á að bera
saman niðurstöður á tveimur svæðum
þar sem þorskstofnarnir eru annars
vegar illa farnir og hins vegar í betra
lagi.“
Ný hugmynd kynnt fyrir ESB
Þegar Guðrún er spurð að því hvort
einhver ný Evrópuverkefni séu í bí-
gerð viðurkennir hún að hún hafi
ásamt fleiri kennurum við háskólann
sent inn hugmynd að verkefni (Ex-
pression of interest) í tengslum við 6.
rannsóknaáætluninna í vor. „Hug-
myndin byggist upp á því að þróa lík-
an til að segja fyrir um hvaða afleið-
ingar ákveðnar ákvarðanir/breyting-
ar í tengslum við veiðar hafi á lífríkið
og samfélagið í heild sinni, t.d. ætti
líkanið að geta sagt fyrir um hvaða
áhrif breytt neyslumynstur hafi á
fiskistofnana.“ Myndi líkanið geta
sagt fyrir um hvaða áhrif ákveðnar
breytingar hefðu á byggðaþróun við
strendur landsins? „Hugsanlega en
þar sem þessi hugmynd var lögð inn
til Evrópusambandsins þá var eðli-
lega lögð áhersla á þær félagslegu af-
leiðingar sem samdráttur í fiskveið-
um hefði á þéttbýl svæði í Evrópu
eins og t.d. strandsvæðin við Norð-
ursjó enda tóku alls 21 háskóli og
rannsóknastofnanir vítt og breitt um
alla Evrópu þátt í að móta þessa verk-
efnishugmynd.“ Guðrún viðurkennir
að hugmyndin hafi ekki fengið alltof
jákvæðar undirtektir í Brussel.
„Fulltrúum framkvæmdastjórnarinn-
ar fannst hugmyndin vera fullyfir-
gripsmikil, þ.e. þrátt fyrir að óskað
hafi verið eftir stórum verkefnum.
Annað vandamál felst í því að með 6.
rannsóknaáætluninni verður minni
áhersla lögð á fiskveiðar og áhrif
þeirra á lífríki sjávar en oft áður.
Við verðum bara að sjá til hvort við
fáum einhvern stuðning frá ESB.
Þar fyrir utan munum við einnig
leita eftir samstarfsaðilum í Banda-
ríkjunum og hugsanlega víðar. Við
gefum verkefnið ekki upp á bátinn
þótt stuðningur komi ekki frá Bruss-
el.“
Alþjóðlegt verkefni styrkt af fimmtu rammaáætlun Evrópusambandsins
Kvarnirnar
geyma dýrmæt-
ar upplýsingar
Morgunblaðið/Kristinn
Prófessor Guðrún Marteinsdóttir stýrir viðamiklu alþjóðlegu verkefni und-
ir yfirskriftinni „Hlutverk undirstofna í viðhaldi þorskstofnsins“. Verk-
efnið er stutt af fimmtu rammaáætlun ESB.
ago@mbl.is
Umferðarþing verður haldið á
Grand Hóteli Reykjavík við Sigtún,
í dag, fimmtudaginn 21. kl. 10 og
föstudaginn 22. nóvember. Við-
urkenning Umferðarráðs, Umferð-
arljósið, verður veitt fyrir árang-
ursrík störf á sviði
umferðaröryggismála. Dagskrá
þingsins er að stórum hluta helguð
rannsóknum á sviði umferðarörygg-
ismála hér á landi. Einnig verður
fjallað um umferðaröryggisáætlanir
og um breytingar á umferðarlögum
og nýja skipan umferðarörygg-
ismála í landinu. Umferðarþing er
öllum opið, þátttökugjald er kr.
9.500. Þátttaka tilkynnist í tölvu-
pósti til postur@umferd.is. Nánari
upplýsingar er að finna á vef Um-
ferðarráðs, www.umferd.is
Samtök lungnasjúklinga standa
fyrir fræðslukvöldi í kvöld, fimmtu-
daginn 21. nóvember kl. 20 í Safn-
aðarheimili Hallgrímskirkju í
Reykjavík – inngangur frá Eiríks-
götu. Steinn Jónsson lyf- og lungna-
læknir flytur fræðsluerindi sem
hann nefnir „Lungnasjúkdómar af
völdum reykinga“. Hann mun fjalla
um orsakasamband reykinga og al-
gengra lungnasjúkdóma svo sem
teppusjúkdóma í lungum og lungna-
krabbameins. Fundurinn er öllum
opinn.
Fræðslufundur verður í Alþjóða-
húsinu Hverfisgötu 18 í kvöld
fimmtudaginn 21. nóvember, kl.
20.15. Fundurinn er hluti af röð
fræðslufunda ætlaðri innflytj-
endum, um íslenskt samfélag. Sér-
fræðingar frá félagsmálaráðu-
neytinu og Íbúðalánasjóði munu
fjalla um húsnæðismál á Íslandi,
bæði leigu og kaup. Fræðslan fer
fram á íslensku og verður túlkuð á
rússnesku. Þátttaka er ókeypis og
allir velkomnir.
Í DAG
Brákarborg 50 ára Í tilefni af hálfr-
ar aldar afmæli Brákarborgar, sem
haldið verður upp á morgun, föstu-
daginn 22. nóvember, er aðstand-
endum og velunnurum boðið í heim-
sókn og að þiggja léttar veitingar.
Frá kl. 14.30–16 verður opið hús, kór
Brákarborgar syngur nokkur lög og
gestir geta skoðað leikskólann.
Opið Evrópuhús verður í Perlunni í
Reykjavík dagana 22.–24. nóv-
ember. Þar verður sýning og kynn-
ing á þeim samstarfsáætlunum Evr-
ópusambandsins sem Íslendingar
hafa þátttökurétt að í gegnum EES-
samninginn og reka þjónustuskrif-
stofur á Íslandi. Samstarfsáætl-
unum ESB er ætlað að ýta undir
samskipti á milli fyrirtækja, stofn-
ana og einstaklinga á Íslandi og í
öðrum Evrópulöndum. Tilgangurinn
er að styrkja rannsóknir og þróun
og samstarf stofnana og fyrirtækja,
auðga menningarlíf og gefa fólki
kost á að afla sér menntunar utan
landsteinanna – og veita ungu fólki
tækifæri til að mennta sig, kynnast
og upplifa Evrópu. Íslenskum fyr-
irtækjum, stofnunum og ein-
staklingum gefst kostur á að taka
þátt í 30 samstarfsáætlunum ESB á
ýmsum sviðum. Áætlanirnar byggj-
ast á verkefnabundnu samstarfi sem
aðilar í álfunni sækja um að vinna að
sameiginlega yfir landamæri. Sam-
starfsáætlanir Evrópusambandsins
skiptast upp í um 250 sjóði sem hafa
mismikið fjármagn til ráðstöfunar –
frá einni milljón til 15 milljarða evra.
Í ár hafa EFTA-ríkin möguleika á
þátttöku í 32 samstarfsáætlunum á
vegum ESB.
Michael Svendsen Pedersen,
lektor við Hróarskelduháskóla,
heldur fyrirlestur í stofu 101 í Lög-
bergi, föstudaginn 22. nóvember kl.
15.30. Erindið kallar hann: „Sprog-
fagenes faglighed. Glimt af en aktu-
el diskussion i Danmark.“ Efni fyr-
irlestrarins snýst um umræðu sem á
sér stað í Danmörku um þessar
mundir um inntak og tilhögun
tungumálakennslu. Fyrirlesturinn
er á vegum Stofnunar Vigdísar
Finnbogadóttur í erlendum tungu-
málum.
Nýr Renault Trafic, sendibíll ársins
2002, verður
sýndur á sýningu
B&L á atvinnu-
og fyrirtækjabíl-
um að Grjóthálsi
1, föstudaginn 22.
og laugardaginn 23. nóvember. Auk
Renault Trafic getur að líta á sýn-
ingunni atvinnu- og fyrirtækjabíla
sem atvinnubíladeild B&L hefur í
boði. Sem dæmi má nefna Renault
Kangoo, Terracan jeppa og Santa
Fe, Hyundai Accent og Renault
Clio.
Fyrrverandi starfsmenn Smjör-
líki-Sól-Víking ætla að hittast,
föstudaginn 22. nóvember og verður
húsið opnað kl. 20, í Kiwanishúsinu á
Smiðjuvegi 13a, Kópavogi. Aðgangs-
eyrir er kr. 1.000. Allir fyrrverandi
starfsmenn velkomnir.
Ráðstefna um upplýsingastjórn-
un á vegum Margmiðlunar verður
föstudaginn 22. nóvember á Grand
hóteli klukkan 9. Velt verður upp
spurningum um hvers konar stjórn-
un á flæði og birtingu upplýsinga sé
almennt í gangi og hvernig megi
bæta árangur fyrirtækja í stýringu
og nýtingu þeirra upplýsinga sem
þau búa yfir. Hægt er að skrá sig á
ráðstefnuna á vefsvæði margmiðl-
unar www.mi.is/radstefna.
Ráðstefna um uppeldishæfni
verður haldin á Hótel Sögu á morg-
un, föstudag, frá kl. 9 til 16.30. Að
ráðstefnunni standa ÓB ráðgjöf í
samvinnu við Kennaraháskóla Ís-
lands, Landssamtökin Heimili og
skóla og Barnaverndarstofu.
Aðalfyrirlesari á ráðstefnunni verð-
ur Jean Illsley Clarke. Hún er virtur
fræðimaður á sviði uppeldismála í
Bandaríkjunum. Á ráðstefnunni
mun Clarke meðal annars fjalla um
þarfir fullorðinna og samfélagsins
sem og þarfir barna og afleiðingar
þess að börn séu afskipt. Hún kynn-
ir rannsókn sína á ofdekri og fjallar
um einelti.
Á ráðstefnunni flytja ennfremur er-
indi Ragnhildur Bjarnadóttir dós-
ent, Herdís Egilsdóttir kennari og
Kristbjörg Hjaltadóttir fram-
kvæmdastjóri Heimilis og skóla.
Á MORGUN