Morgunblaðið - 31.12.2002, Blaðsíða 10

10 ÞRIÐJUDAGUR 31. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
Ú HEFUR sagt að sam-
starfið í R-listanum í að-
draganda kosninganna hafi
verið í kreppu vegna upp-
stillingar á lista og flokks-
apparötin hafi ekki viljað
óflokksbundið fólk inn.
Ég er alls ekki að segja
að samstarfið hafi áður lent í nokkurri kreppu.
En þegar verið er að stilla upp á lista og búa til
pólitíska stefnuskrá þá sýnist sitt hverjum og
menn þurfa oft að verja miklum tíma í að ræða
saman og komast að sameiginlegri niðurstöðu.
Ég hef alltaf verið þeirrar skoðunar að
Reykjavíkurlistinn væri annað og meira en
bara kosningabandalag þriggja flokka. Heldur
hefði óflokksbundið fólk líka eignarhald á
Reykjavíkurlistanum, fólk sem hefur mikinn
áhuga á borgarmálum og vill leggja borg-
armálum lið og krafta sína. Þess vegna hef ég
alltaf lagt áherslu á það að á listunum sé líka
óflokksbundið fólk og það gerði ég í vor. Það
verður að segjast alveg eins og er að það hefur
mælst misjafnlega fyrir og það var tekist tals-
vert á um þetta fyrir síðustu uppstillingu. Nið-
urstaðan varð samt sú að það kom inn fólk á
listann sem ég fann þá og valdi í samstarfi við
uppstillingarnefndina. Ég lagði mikla áherslu
á þetta í viðræðunum og jafnframt að finna
yrði annan borgarstjóra ef fólk vildi ekki fall-
ast á að Reykjavíkurlistinn væri annað og
meira en flokkabandalag. Það var alveg
áreitnilaust af minni hálfu og ég hefði engu að
síður stutt Reykjavíkurlistann. Niðurstaðan
varð að uppstillingarnefndin féllst á að það
kæmi inn óflokksbundið fólk á listann og við
völdum þetta fólk [Dag B. Eggertsson og Jónu
Hrönn Bolladóttur] og ég held að það hafi
lukkast afskaplega vel. Það var í raun eina
ágreiningsmálið og eina málið sem ég ræddi
við uppstillingarnefndina.
Voru einhverjir samningar eða samkomulag
í gangi?
Nei, engir.
Lofaðir þú á þessum tímapunkti innan
R-listans að þú færir ekki fram í landsmálin?
Nei. Það gerði ég ekki og ég hef heyrt því
haldið fram að það hafi verið eitthvert heið-
ursmannasamkomulag um það, en það er ekki
rétt. Uppstillingarnefndin sem sá um viðræð-
urnar við mig fyrir hönd flokkanna ræddi
þetta aldrei við mig.
Ef við víkjum aftur að flokksapparötunum.
Verður R-listinn ekki að sætta sig við það að
hann er þrír flokkar, sem hafa heilmikið bak-
land, auk þessara óflokksbundnu?
Jú, en Reykjavíkurlistinn verður líka að fá
að lifa á eigin forsendum. Galdurinn við
Reykjavíkurlistann og ástæðan fyrir því hvað
honum hefur tekist vel upp í þessu samstarfi
er að hann hefur lifað svolítið á eigin for-
sendum. Hann hefur verið með sinn eigin
borgarstjórnarflokk þar sem málin eru rædd.
Hann lýtur eigin lögmálum og verður að vera
til þannig. Mín persónulega skoðun er að þessi
gamla hugmynd um flokksræðið, og mið-
stjórnarvald flokkanna sem tekur ákvarðanir
sem eru kannski ekki í samræmi við hagsmuni
þess fólks sem starfar fyrir flokkinn á ýmsum
sviðum, mér finnst það svolítið gamaldags
hugmyndafræði og leifar af pólitísku kerfi
gærdagsins.
Finnst þér að flokkarnir hafi verið að skipta
sér of mikið af þessari deilu og vandamálum
innan R-listans síðustu tvær vikur?
Já, það finnst mér. Ég hef sagt það og hef
nokkuð góða sannfæringu fyrir því að ef borg-
arstjórnarflokkurinn hefði haft frið til að að
takast á við þetta, ræða þetta og leysa málið,
hefði okkur tekist það. Það hafi verið of mikil
íhlutun úr valdakjörnum flokkanna.
Telur þú að R-listasamstarfið sé skaðað eftir
það sem á undan hefur gengið og þau orð sem
hafa fallið?
Nei, ég held að þrátt fyrir allt sem á gekk
hafi flestir passað sig á því að meiða ekki aðra
persónulega, menn hafi ekki beinlínis verið að
veitast að einstaklingum í þessu máli. Menn
eru svolítið vígamóðir einmitt núna og eftir
fundinn í gærkvöldi [sunnudagskvöld] sem við
áttum, sem var mjög góður og hreinskiptinn,
hef ég fulla trú á því að þetta fólk muni vinna
áfram saman og vonandi af sömu heilindum og
verið hefur. Það er kannski líka það góða við
Reykjavíkurlistann að hann hefur þróað
ákveðna samræðuhefð í pólitík og menn hafa
ekki verið bornir þar atkvæðum heldur hefur
mönnum tekist að ræða sig til niðurstöðu sam-
eiginlega. Það er í raun mjög merkileg hefð
sem hefur byggst þarna upp og sem er mjög
mikilvægt að varðveita og mikilvægt að mínu
mati að ferja yfir í flokkana en ekki öfugt, að
ferja lesti flokkanna inn í Reykjavíkurlistann.
Heldur þú nú þegar nýr borgarstjóri kemur
til valda að hópurinn verði jafnsamstiga og
hann hefur verið?
Já, ég hef enga ástæðu til að ætla annað, en
ég veit það ekki. Nú reynir á. Þessi hópur ber
auðvitað mikla ábyrgð og þetta er verkefni
sem hann verður að takast á við og ögrun. Ég
held að hann geti alveg axlað það.
Finnst þér líklegt, eftir það sem á undan er
gengið, að R-listinn bjóði fram aftur að þrem-
ur árum liðnum?
Ég sé enga ástæðu til þess að útiloka að svo
verði og það ræðst af því hvernig næstu þrjú
árin verða.
Nú kemur inn „ópólitískur borgarstjóri“,
hver verður talsmaður borgarstjórnar?
Ég vil nú aðeins vara við því að tala um
ópólitískan borgarstjóra, þótt hann sé ekki
kjörinn fulltrúi. En auðvitað á borgarstjóri,
sem er ráðinn til starfa eins og í þessu tilviki,
að vera í málsvörn fyrir þann lýðræðislega
kjörna meirihluta sem fer með stjórn borg-
arinnar. Hann hlýtur auðvitað að tala máli
þess meirihluta og þeirra ákvarðana sem hann
tekur, þannig að ég geri ráð fyrir því að hann
verði í ákveðnu málsvarahlutverki, til viðbótar
við þá sem gegna störfum sem formenn borg-
arráðs og forseti borgarstjórnar og síðan hver
borgarfulltrúi á sínu sviði, fyrir hverri nefnd.
Ef við skoðum umræðuna sem var í haust
þegar niðurstöður skoðanakönnunar lágu fyrir
sem bentu til þess að fylgi Samfylkingar
myndi aukast um þriðjung ef þú byðir þig
fram. Var ekki fyrirsjáanlegt miðað við við-
brögð samstarfsflokkanna þá að þeir tækju
framboði þínu ekki þegjandi?
Jú, það má segja að það hafi verið viðbúið.
Ég bjóst ekki við því að það yrði einhver him-
insæla með það, en ég sá algjöran grundvall-
armun á því hvort ég væri að fara í prófkjörs-
slag hjá Samfylkingunni með það að markmiði
að leiða Samfylkinguna í öðru hvoru Reykja-
víkurkjördæmanna eða taka sæti á lista hjá
Samfylkingunni. Þetta fimmta sæti sem ég tók
er ekki þingsæti miðað við allar aðstæður í
dag. Þegar maður fer í þingframboð er það af
því að maður ætlar að einbeita sér að þing-
mennsku og landsmálavettvangi. En telst það
vera þingframboð að taka sæti á lista? Hvar
má maður þá vera, í 10. eða 20. sæti? Mér
fannst þetta vera óvenjulega hörð viðbrögð
miðað við þær aðstæður. Ég hefði skilið þetta
ef ég hefði verið að fara í fyrsta sætið, það var
ekki nokkur vafi í mínum huga að þá gæti ég
ekki gegnt þessu starfi.
En krafan um að þú segðir af þér, kom hún
þér á óvart?
Ég get ekki sagt að ég hafi átt von á svo
harkalegum viðbrögðum. Ég bauðst til að taka
mér leyfi og þá ekki til þess ég gæti hellt mér
af krafti í kosningarbaráttuna heldur svo ég
væri ekki sýnileg sem borgarstjóri á þeim tíma
úr því að það truflaði svona mikið. Það kom
ekki til greina og ég bauðst líka til þess að fá
tímabundna lausn frá starfi og þá hefði ein-
hver annar tekið við, það hefði þess vegna get-
að verið Árni Þór, Stefán Jón eða Alfreð. Það
var heldur ekki léð máls á því þannig að okkur
var aldrei gefið færi á því að sýna og sanna að
þetta gæti gengið. Það var fyrst og fremst inn-
an Framsóknarflokksins því að Vinstri grænir
voru tilbúnir til að fallast á slíka lausn.
Heldur þú að formaður Framsóknarflokks-
ins hafi óttast um eigið framhaldslíf á Alþingi?
Ég veit það ekki og mér fyndist það ekki
skynsamlegt af honum. Ef ég hefði verið á lista
og verið jafnframt borgarstjóri hefði það þýtt
að ég hefði þurft að stíga mjög varlega til jarð-
ar og hefði ekki hellt mér út í kosningaslag.
Þegar ég þarf að standa upp úr stólnum þýðir
það að ég tek slaginn af fullum krafti og það
verður aldrei af mér tekið, hvað sem öðru líð-
ur, að ég hef sinnt borgarmálum í næstum því
tuttugu ár og verið borgarstjóri í tæp níu ár.
Það fer ég auðvitað með í farteskinu inn í þá
baráttu.
Þannig að þú munt kannski verða harðari í
garð t.d. Framsóknarflokksins í kosning-
unum?
Ég segi ekkert um það, ég er algjörlega
óbundin, ég á mig sjálf núna og hef ekki nein-
um formlegum skyldum að gegna við aðra
flokka. Auðvitað virði ég flokkana og það fólk
sem þar starfar og kem fram við það af fullri
virðingu, en það á ekkert inni hjá mér.
Er þá ekki nokkuð ljóst að þú hafir vanmetið
stöðu þína innan R-listans?
Jú, ég held að það hljóti að vera. Ég ætla
ekki að skorast undan því að ég hafi lagt þarna
rangt mat á stöðu mína og ég ber fulla ábyrgð
á mínum gjörðum. En ég get ekki borið ábyrgð
á viðbrögðum annarra, þeir verða að axla þá
ábyrgð sjálfir og hún er auðvitað ekkert síður
mikil.
Hvað varð til þess að þú ákvaðst að segja af
þér sem borgarstjóri?
Það var stór ákvörðun sem ég vildi í raun-
inni ekki taka. Ég var búin að reyna ýmislegt
til að ná sáttum á öðrum nótum. Ástæðan fyrir
því að ég tók þessa ákvörðun var að ég taldi
mig vita það að ég stæði andspænis því að ann-
aðhvort gerði ég þetta og Reykjavíkurlistinn
myndi starfa áfram eða samstarfinu væri lok-
ið. Ég gerði það reyndar að skilyrði að ég fengi
tryggingu fyrir því og allt þetta fólk samþykkti
að starfa saman af heilindum í R-listanum til
loka kjörtímabilsins á þeim grundvelli sem við
mörkuðum síðastliðið vor. Það var ástæðan
fyrir því að ég fór í þennan leiðangur. Ég hefði
náttúrulega aldrei staðið upp úr mínum stól ef
ég hefði ekki talið mig hafa tryggingu fyrir því.
Hin ástæðan var sú að ég stóð andspænis því
að það var raunverulega möguleiki að Fram-
sóknarflokkurinn færi með Sjálfstæðis-
flokknum í meirihluta í borginni. Hvers hefði
ég þá verið bættari? Það vildi ég ekki sjá ger-
ast.
Þannig að þú varst í raun að fórna embætt-
inu til að koma í veg fyrir að Sjálfstæðisflokk-
urinn kæmist til valda?
Já. Það liggur ljóst fyrir að það var ekki það
sem borgarbúar kusu í vor.
Hversu hætt var samstarfið komið? Veistu
til þess að fundir hafi verið byrjaðir hjá Fram-
sókn og Sjálfstæðisflokki?
Mér fannst öll atburðarásin bera þess vott
að menn væru farnir að tala saman. Þeir sögðu
„engar formlegar viðræður“, að sjálfsögðu
ekki. Menn fara ekki í formlegar viðræður um
nýtt samstarf fyrr en þeir hafa slitið öðru. En
ég er sannfærð um að það voru samræður milli
manna og þreifingar. Ég spurði náttúrulega að
því, þetta er ekki bara mín tilfinning, ég ítrek-
aði þá spurningu við þá á laugardag hvort það
væri þannig að annaðhvort stæði ég upp úr
borgarstjórastólnum eða hætti við þing-
framboð og ef ég gerði ekki annað tveggja færi
Framsóknarflokkurinn í viðræður við Sjálf-
stæðisflokk. Mér var sagt að þannig væri það
og ég hef áreiðanlegar heimildir fyrir því að
það hafi legið fyrir nokkuð ítarleg útfærsla á
hvernig samstarfi þeirra yrði háttað.
Það hefur aldrei komið til greina af þinni
hálfu að hætta við framboðið?
Nei. Það er fjarri mér að fallast á að vera
settir slíkir afarkostir eða lúta valdboði. Ég er
þeirrar skoðunar að ef maður beygir sig einu
sinni undir slíkt í svona samstarfi þá gangi
menn á það lag. Þetta eru ekki vinnuaðferðir
sem ég sætti mig við.
Má ekki segja að það hefði ekki þurft að
bjarga R-listanum ef þú hefðir ekki ákveðið að
fara í þingframboð?
Sínum augum lítur sjálfsagt hver silfrið, ég
ber ábyrgð á mínum gerðum en ekki ábyrgð á
viðbrögðum annarra. Ég tel að harkan í þeim
viðbrögðum hafi verið út í hött. Þegar maður
stendur andspænis því að það er haft í hót-
unum við mann verður að taka slíku alvarlega.
Berðu minna traust til Framsóknarflokks-
ins eftir atburði síðustu daga?
Það er heilmikil reynsla að ganga í gegnum
þetta. Mér finnst ég hafa séð inn í ákveðinn
kjarna í þessum flokkum og séð kannski
hvernig menn beita valdi sínu sem mér finnst
Ég á mig sjálf og er al
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri telur að
borgarfulltrúar R-listans hefðu vel getað fundið leið út
úr sínum vanda hefðu þeir fengið frið til þess frá valda-
kjörnum samstarfsflokkanna. Hún sagði Nínu Björk
Jónsdóttur að síðustu daga hefði hún horft inn í ákveð-
inn kjarna í stjórnmálaflokkum og séð hvernig menn
beittu valdi sínu á ógeðfelldan hátt.