Morgunblaðið - 24.01.2003, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. JANÚAR 2003 25
SETRI‹
útsala!
Skeifunni 17 • 108 Reykjavík • Sími: 550-4150
EFTIR að það spurðist að ég hefði
léð máls á því að taka sæti á lista
Samfylkingarinnar í Reykjavík hafa
margir spurt: hvað ert þú, gamall og
gegn sjálfstæðismaður að fara í
framboð fyrir Samfylkinguna?
Að verulegu leyti má finna skýr-
inguna í greinum Agnesar Braga-
dóttur, sem birtust í Morgunblaðinu,
fyrr í þessum mánuði. Í hnotskurn er
því lýst hvernig fámennur hópur
manna er að sölsa undir sig hags-
muni, fyrirtæki og banka. Þar er
reynt að brjótast til valda í krafti
peninga. Sumir þessara manna eru
að ráðstafa fé, sem þeir sjálfir hafa
unnið til, en aðrir í krafti fjármuna
sem eru í eigu annarra. Síðastur en
ekki minnstur er sá hópurinn sem
hefur komist yfir auð og eignir í skjóli
þeirra forréttinda sem þeir hafa not-
ið. Þar á ég einkum við sægreifana
sem fengu stóran hlut þjóðarauðsins
afhentan ókeypis frá stjórnvöldum.
Með öðrum orðum: peningarnir hafa
tekið völdin. Ekki stjórnmálaflokkar.
Ekki kjörnir fulltrúar, ekki samtök
fólksins. Ekki hinn almenni borgari.
Fyrir sum okkar var þetta löngu
ljóst en fyrir hinn stóra fjölda fólks
voru greinar Agnesar algjör opinber-
un.
Almenningur fékk greinagóða lýs-
ingu á því hvernig tekist er á um hans
eigin hagsmuni, hans eigið líf, bak við
luktar dyr. Þetta er veröld út af fyrir
sig. Og auðmenn út af fyrir sig.
Á meðan þessu vindur fram eykst
fátækt í landinu og tómlæti gagnvart
þeim sem minna mega sín. Stór gjá
hefur myndast á milli fjármagnsins
og fólksins.
Öll er þessi þróun í nafni frjáls-
hyggjunnar sem líkt hefur verið við
lögmál frumskógarins. Sá sterki lifir
af. Hinir deyja.
Viljum við svona þjóðfélag? Vild-
um við að sameign þjóðarinnar,
óveiddur fiskurinn í sjónum, væri af-
hentur ókeypis til örfárra einstak-
linga sem síðan mala gull í krafti
gjafakvótans? Er þetta hugsjónin um
einstaklingsfrelsið í framkvæmd?
Þjónusta við sérhagsmunina? Viljum
við að dýrkun auðhyggjunnar leiði til
stórfelldrar misskiptingar? Eða
hvert er frelsi einstaklingsins, laun-
þegans, lífeyrisþegans eða hins al-
menna manns, sem verður að sitja og
standa samkvæmt duttlungum
þeirra ríku sem ráða?
Frelsið breytist í fjötra –
Fjötra mammons
Um hvað er slegist nema um eign-
aryfirráð, hagsmuni, valdastöður,
sem teygja sig í allar áttir og verða
áður en yfir lýkur voldugustu öflin í
samfélaginu, voldugri en flokkarnir,
voldugri en lýðræðið? Allt í krafti
fjármagnsins og forréttindanna.
Svo sorglegt sem það er hefur
minn gamli flokkur átt sinn þátt í
þessari þróun og enda þótt ég telji
mig góðan og gegnan sjálfstæðis-
mann þá er ég, bæði pólitískt og til-
finningalega, mótfallinn þeirri hugs-
un (eða því hugsunarleysi) að velferð
hins breiða fjölda eigi að ráðast af
lögmálum markaðarins, að félagslegt
réttlæti sé fyrir borð borið, að frelsi
einstaklingsins sé það eitt að græða.
Að því leyti á ég samleið með
frjálslyndum jafnaðarmannaflokki.
Sérhagsmunagæsla Sjálfstæðis-
flokksins gagnvart handhöfum gjafa-
kvótans brýtur hins vegar í bága við
þá grundvallarhugsjón að hafa al-
mannahagsmuni að leiðarljósi. Á
þetta hef ég margsinnis bent og var-
að við. En ætíð fyrir daufum eyrum
og nú er langlundargeð mitt á þrot-
um. Ég treysti mér ekki til að verð-
launa þann annars ágæta flokk með
atkvæði mínu. Ég kyssi ekki vöndinn.
Skyldur sérhvers hugsandi manns
einskorðast ekki við hollustu gagn-
vart flokki um aldur og ævi. Hann
hefur skyldur gagnvart sannfæringu
sinni, réttlætistilfinningu og sam-
visku. Til þess eru kosningar. Til þess
höfum við þann dýrmæta lýðræðis-
lega rétt að hafa skoðun og láta hana
kom fram á kjörseðlinum í stað þess
að kjósa alltaf eins, af gömlum vana.
Ég er sem sagt að hrista af mér
viðjar vanans og hugsunarlausrar
hollustu og svara kalli samvisku
minnar.
Vonandi verð ég ekki einn um það.
Ég kyssi ekki vöndinn
Eftir Ellert B. Schram „Við höfum
þann dýr-
mæta lýð-
ræðislega
rétt að hafa
skoðun.“
Höfundur er fyrrv. þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Í SÍÐASTA greinarkorni var
rifjuð upp stefna ríkisstjórnarinnar
í öndverðu að sala ríkisbankanna
skyldi vera dreifð. Um þá stefnu
virtist vera fullt samkomulag allra
sem létu sig málið varða.
Röksemdirnar fyrir dreifðri
eignaraðild að íslenzku ríkisbönk-
unum eru afar einfaldar og aug-
ljósar: Bankarnir eru slíkir risar í
hinu íslenzka fjármálakerfi að full-
komin glæframennska verður að
telja að fá þá í hendur einum eða
örfáum aðilum. Um víða veröld
finnast engin fjármálafyrirtæki
sem, vegna stærðar sinnar og um-
svifa í einu og sama þjóðfélagi,
nálgast þessi íslenzku fyrirtæki,
bankana tvo.
Þetta er hollt að rifja upp við
lestur greina Agnesar blaðamanns,
þar sem hún lýsir af nákvæmni að-
för tveggja stórfursta í tilraunum
þeirra til að sölsa undir sig Íslands-
banka. Í þeim greinum má einnig
kynnast tilraunum stórfiskanna
fjögurra í Orca-hópnum til að ná
undir sig Framkvæmdabanka at-
vinnulífsins.
Hér og nú er rétt að vitna í aðal-
málgagn ríkisstjórnarflokkanna,
Morgunblaðið, sem segir svo í for-
ystugrein hinn 14. ágúst 1999:
,,Nú segja sumir: er nokkuð að
því, að hópur athafnamanna eignist
ráðandi hlut í FBA? Á móti má
spyrja: eftir að hin nýja viðskipta-
blokk, sem gengur undir nafninu
Orca SA, hefur eignazt 28% í FBA,
hvernig mundi þjóðinni hugnast sú
þróun að t.d. Burðarás hf., eign-
arhaldsfélag Eimskipafélagsins,
eignaðist ráðandi hlut í Lands-
banka Íslands við einkavæðingu
hans og að t.d. Sambandsfyrirtæk-
in gömlu eignuðust ráðandi hlut í
Búnaðarbanka Íslands? Eftir við-
skiptin nú með hlutabréf sparisjóð-
anna væri alls ekki hægt að útiloka
slíka þróun, ef ekkert yrði að gert
og raunar væri mjög líklegt að mál
mundu skipast á þennan veg.
Þetta er sá vandi, sem ríkis-
stjórnin stendur frammi fyrir. Ef
þjóðin horfðist í augu við að þrjár
viðskiptablokkir hefðu skipt banka-
kerfinu upp á milli sín með þessum
hætti má ganga út frá því sem vísu,
að allur almenningur mundi telja
það fráleita niðurstöðu á einkavæð-
ingaráformum ríkisstjórnarinnar.
Af þessum sökum er alveg ljóst,
að lagasetning, sem tryggir dreifða
eignaraðild að bönkum er forsenda
þess, að ríkisstjórnin geti hrundið
stefnumálum sínum varðandi rík-
isbankana í framkvæmd.“
Forspáir menn, Morgunblaðs-
menn.
Og hvernig fór þegar til kast-
anna kom?
Ríkisstjórnin yfirgaf stefnu sína
um dreifða eignaraðild að ríkis-
bönkunum og fór nokkurn veginn
að eins og Morgunblaðið taldi 14.
ágúst 1999 fjærst öllu viti og
ódæmum næst: Í stað Burðaráss
hf. var ,,Bruggmeisturum ehf.“
seldur ráðandi hlutur í Landsbank-
anum en ,,Sambandsfélögin gömlu“
eignuðust Búnaðarbankann! En –
hvernig mun ,,allur almenningur“
bregðast við?
Lítum að lokum á falsrök við-
skiptaráðherra Framsóknar, þegar
ríkisstjórnin hvarf frá dreifðri sölu
bankanna. Lómatjarnarfrúin full-
yrti að þýðingarlaust væri að setja
lög um dreifða eignaraðild bank-
anna. Þau myndu ekki halda.
Nokkrum vikum síðar flutti hún
frumvarp og fékk samþykkt um
dreifða eignaraðild að sparisjóðum!
Segi menn svo að framsóknar-
mennskan lifi ekki góðu lífi í ís-
lenzkum stjórnmálum, enda situr
hún nú sæl til borðs með nýfrjáls-
hyggju Sjálfstæðisflokksins.
Nýja Ísland II.
Eftir Sverri
Hermannsson
„Segi menn
svo að fram-
sóknar-
mennskan
lifi ekki
góðu lífi í íslenzkum
stjórnmálum, enda situr
hún nú sæl til borðs
með nýfrjálshyggju
Sjálfstæðisflokksins.“
Höfundur er formaður
Frjálslynda flokksins. Alltaf á þriðjudögum