Morgunblaðið - 18.03.2003, Qupperneq 16

ERLENT
16 ÞRIÐJUDAGUR 18. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
EF íraska stjórnin kemst í heilu lagi
frá fyrstu orrustunni í Persaflóa-
stríðinu hinu síðara getur svo farið
að bandarískir hermenn þurfi að
berjast hús úr húsi við hættulegar
aðstæður í Bagdad, og óbreyttir
borgarar lendi í kúlnahríðinni. Slíkt
væri það versta sem Bandaríkja-
menn gætu lent í, en um leið væri
það besta tækifæri Saddams Huss-
eins Íraksforseta til að breyta inn-
rás ofureflis óvinaliðs í banvænt
kviksyndi og pólitíska martröð fyrir
George W. Bush Bandaríkjaforseta.
Sé svo blandað saman við þetta
atlögum hryðjuverkamanna að baki
víglínunnar, hugsanlegum árásum
með efna- og lífefnavopnum og
óbreyttum borgurum sem notaðir
eru sem skildir fær maður tilfinn-
ingu fyrir þeim martröðum sem
fylgt geta því sem sérfræðingar hafa
kallað „ósamhverf stríðsátök“.
Segjast vel undirbúnir
Þrátt fyrir að mikil hætta sé á að
bandarískir hermenn og óbreyttir
borgarar falli segja embættismenn í
bandaríska hernum að bandaríski
heraflinn sé vel þjálfaður og tilbúinn
til átaka í Bagdad og öðrum íröskum
borgum. Muni þeir koma í veg fyrir
að íraska stjórnin geti leitað þar
skjóls.
„Ef maður ætlar að afvopna þjóð
þarf að afvopna hvarvetna. Því er
óhjákvæmilegt annað en að afvopn-
un fari fram í Bagdad líka,“ sagði
embættismaður í bandaríska varn-
armálaráðuneytinu, sem ekki vildi
láta nafns síns getið.
Höfuðborgin er sá staður í Írak
sem best er varinn, umkringd ein-
hverjum þéttustu loftvörnum í
heiminum og gætt af best þjálfuðu
hermönnum Saddams. Umhverfis
borgina hafa verið gerðar skotgrafir
sem hægt er að fylla af brennandi
olíu. Búist er við að íraskar her-
sveitir taki sér stöðu nærri moskum
og skólum og í íbúðahverfum.
En jafnvel áður en bandarískir
hermenn koma að borgarhliðum
Bagdad þurfa þeir ef til vill að gæta
sín á árásum með efna- og lífefna-
vopnum, og mæta flóðbylgju flótta-
fólks. Stjórnarhermenn sem hafa
bækistöðvar suður af borginni
kunna líka að reyna að tefja framrás
Bandaríkjamanna, en myndu sæta
gífurlegum loftárásum geri þeir það.
Mikið lið í Bagdad
Borgin sjálf er morandi í sérsveit-
arliðum sem valdir hafa verið ein-
mitt vegna dyggs stuðnings við
Saddam. Aðalherinn sem gætir
Bagdad og ríkisstjórnarinnar fyrir
uppreisn eða árás er sérsveit rík-
ishersins – um 15 þúsund hermenn í
fjórum árásarherdeildum og sér-
þjálfaðir í borgarhernaði. Önnur
sérsveit gætir úthverfa borgarinnar.
Og þriðja sérsveitin hefur verið köll-
uð norðan úr landi og hefur nú
bækistöð nær Bagdad, sem frétta-
skýrendur segja vera til marks um
aukinn vígbúnað umhverfis höfuð-
borgina og Tikrit, heimabæ Sadd-
ams.
Svona öryggissveitir og íraska
leyniþjónustan hafa alls á að skipa
um 25 þúsund manns í Bagdad. En
Saddam hefur fleiri sérþjálfaðar
hersveitir á sínum snærum, svo-
nefnda fedayeen, sem er 15 þúsund
manna her undir stjórn sonar Sadd-
ams, Udays, og er þessum mann-
skap einnig beitt til að kæfa hvers
konar uppreisnir og andstöðu sem
upp kann að koma meðal almenn-
ings á þéttbýlum svæðum.
Írösk yfirvöld hafa komið höndum
yfir breska og bandaríska einkenn-
isbúninga, að því er talsmaður
bandaríska varnarmálaráðuneytis-
ins segir, og varaði hann við því að
Írakar myndu slátra óbreyttum
borgurum og kenna innrásarhern-
um um.
Síðan í seinni heimsstyrjöld hefur
bandaríski herinn forðast að berjast
í borgum og haldið sig fjarri þétt-
býlissvæðum sem auðvelt er að
verja en erfitt að hertaka. William
Wallace undirhershöfðingi og yfir-
maður bandarísku herdeildarinnar í
Kúveit sagði við The New York
Times fyrir skömmu að menn
myndu ekkert vera að flýta sér til
borgarinnar.
Hann útlistaði hvernig ráðist yrði
gegn mikilvægum skotmörkum í
Bagdad með flugvélum, þyrlum og
atlögum léttra herdeilda inn í borg-
ina. „Ég á við að gerðar verði árásir
á þá staði sem stjórnvöld þurfa á að
halda en að farið verði mjög varlega
svo að ekki muni margir Banda-
ríkjamenn falla í bardögum hús úr
húsi, líkt og var algengt í seinni
heimsstyrjöld,“ sagði Wallace.
Hert þjálfun í borgarátökum
Bandaríski herinn hefur hert
þjálfun í borgarátökum og haldið
æfingar í tilbúnum borgum. Áætlun
Bandaríkjamanna hljóðar upp á að
einangra óvinina, króa þá af bakvið
„þagnarmúr“ með því að trufla fjar-
skipti og koma síðan í veg fyrir að
þeir fái liðsauka og stuðning, segja
bandarískir herforingjar.
En forskot Bandaríkjamanna í
hátæknisamskiptabúnaði, leyniþjón-
ustu og nákvæmum vopnabúnaði
nýtist ekki sem skyldi í borgarum-
hverfi, sem er vilhallt þeim sem
verjast þar. Árið 1998 króuðust 18
bandarískir hermenn af og voru
drepnir í Mogadishu er misheppnuð
tilraun var gerð til að handtaka
sómalskan stríðsherra.
„Hvers vegna ætti nokkur maður
að vilja fara til Bagdad og berjast í
borginni?“ spyr William Odom, fyrr-
verandi herforingi. „Það eina sem
þarf að gera er að umkringja stað-
inn, skrúfa fyrir rafmagn og vatn og
bíða.“
Aðrir telja að langdregið umsátur
geti reynst hættulegt. „Ég held að
það væri óráðlegt að bíða þarna til
eilífðarnóns og láta Saddam einráð-
an um hversu marga óbreytta borg-
ara hann drepur, eða hversu lengi
hann er tilbúinn til að bíða eða hvers
konar veðri hann lætur okkur berj-
ast í eða hvers konar viðbrögð hann
getur fengið frá aröbum.“
Möguleikar Saddams
sagðir mestir í Bagdad
Washington. AFP.
’ Það eina sem þarfað gera er að um-
kringja staðinn,
skrúfa fyrir rafmagn
og vatn og bíða. ‘
Reuters
Íbúi í Bagdad býr sig undir stríð og gerir skotgröf við hús sitt.
KOFI Annan, framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna (SÞ), greindi frá því í gær að hann
hefði fyrirskipað öllu starfsfólki samtakanna í
Írak að yfirgefa landið, bæði vopnaeftirl-
ismönnum og þeim sem vinni að neyðaraðstoð.
Friðargæsluliðar sem framfylgja vopna-
hléssáttmálanum eftir Persaflóastríðið á landa-
mærum Íraks og Kúveit hafa líka verið kallaðir
á brott.
Ótti við að stríð kunni að skella á alveg á
næstunni hefur valdið því að flestir sem það
geta reyna nú að forða sér út úr Írak. Borg-
urum vestrænna ríkja hefur verið ráðlagt að
halda sig fjarri Persaflóasvæðinu öllu. Banda-
rískir og brezkir borgarar fengu í gær áskorun
frá stjórnvöldum landa sinna um að yfirgefa
Kúveit, og var hættan á yfirvofandi hryðju-
verkaárásum tilgreind sem ástæða.
Í kjölfar þess að George W. Bush Bandaríkja-
forseti gaf á sunnudagskvöld öryggisráði SÞ
sólarhringsfrest til að lýsa stuðningi við hern-
aðaríhlutun eða sitja annars hjá, ráðlagði
Bandaríkjastjórn vopnaeftirlitsmönnum SÞ að
yfirgefa Írak. Yfir 165.000 bandarískir og
brezkir hermenn standa nú gráir fyrir járnum í
eyðimörkinni í norðurhluta Kúveit, tilbúnir til
innrásar í Írak. Um 100.000 til viðbótar eru í
vígstöðu um borð í herskipum og annars staðar
á svæðinu.
Írösk stjórnvöld kröfðust þess í gær að SÞ
hættu að draga saman seglin í landinu og sök-
uðu samtökin um að svíkja „ábyrgð sína á að
viðhalda friði og öryggi í heiminum“.
Erindrekar hinna ýmsu landa biðu heldur
ekki boðanna að koma sér frá Bagdad í gær.
Þjóðverjar, Kínverjar og Svisslendingar voru
meðal þeirra. Erindrekar Frakklands og Grikk-
lands sögðust ætla að bíða þess hvaða fyr-
irmæli vopnaeftirlitsmennirnir fengju.
En rússneski sendiherrann í Bagdad, Vladim-
ír Titorenko, kvaðst ætla að fara hvergi. Rúss-
neska utanríkisráðuneytið ráðlagði hins vegar
rússneskum borgurum að yfirgefa landið.
Bandaríska utanríkisráðuneytið skipaði öllu
öðru starfsliði en því bráðnauðsynlegasta í
sendiráðum og ræðisskrifstofum Bandaríkjanna
í Kúveit, Sýrlandi, Ísrael, á Vesturbakkanum
og Gaza að fara þaðan og bandarískum borg-
urum ráðið frá því að dvelja þar eða ferðast
þangað.
Allt starfsfólk SÞ fari frá Írak
Sameinuðu þjóðunum, Dubai, Kúveitborg. AFP, AP.
Reuters
Kofi Annan greinir fréttamönnum frá boðum
sínum til starfsfólks SÞ í Írak í gær.
ÞESSI ónafngreinda stúlka í
Skotlandi með orðið „friður“
ritað á ennið og friðarmerki á
kinninni var meðal um eitt
hundrað skólabarna sem komu
saman í Edinborg í gær til að
mótmæla yfirvofandi herför á
hendur Írökum.
Stríð mikil
mistök
VLADIMIR Pútín Rússlands-
forseti skar í gær formlega á öll
tengsl Rússa við yfirvofandi
árás á Írak. Sagði Pútín að her-
för „yrði mistök sem myndi
hafa hinar alvarlegustu afleið-
ingar og leiða til óstöðugleika í
heiminum öllum“. Ígor Ívanov,
utanríkisráðherra Rússlands,
sagði að Bandaríkjamenn hefðu
engan lagalegan grundvöll til
að fara út í slíkt stríð.
Segir stríðið
löglegt
LÖGFRÆÐIRÁÐGJAFI
bresku ríkisstjórnarinnar, Pet-
er Goldsmith lávarður, sagði í
yfirlýsingu í gær að stríð gegn
Írak ætti sér lagalegan grunn í
röð ályktana Sameinuðu þjóð-
anna aftur til ársins 1990.
Heimiluðu þær „beitingu valds
í því tiltekna skyni að koma aft-
ur á friði og öryggi í heimin-
um“. Í ályktun öryggisráðsins
númer 1441, sem samþykkt var
í nóvember í fyrra, væri kveðið
á um að ráðið fengi tilkynning-
ar um óhlýðni Íraka og ræddi
hana, en ekki um að frekari
ákvarðana væri þörf um heim-
ild til vopnabeitingar.
Kínverjar
vongóðir
LI Zhaoxing, utanríkisráð-
herra Kína, hvatti í gær utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna
og Bretlands til að leysa Íraks-
deiluna með friðsamlegum
hætti. Lét hann í ljósi þá von,
að friðsamleg lausn fyndist.
Áttu gereyð-
ingarvopn
SADDAM Hussein Íraksfor-
seti sagði í gær að Írakar hefðu
átt gereyðingarvopn í því skyni
að verjast Írönum og Ísraelum,
en ættu þau ekki lengur, að því
er opinber fréttastofa Íraks
greindi frá. Hefði þetta komið
fram í viðræðum Saddams við
sendimann Túnis.
Búnir efna-
vopnum
BANDARÍKJAMENN segj-
ast hafa undir höndum upplýs-
ingar um að sumum meðlimum
sérsveita íraska hersins, er
hafa það hlutverk að verja höf-
uðborgina Bagdad fyrir innrás-
arherjum, hafi verið úthlutað
efnavopnum. Sé þetta í fyrsta
sinn sem upplýsingar berist um
að hermenn fái slík vopn í hend-
ur.
STUTT
Mótmæla
stríði