Morgunblaðið - 18.03.2003, Blaðsíða 32

MINNINGAR
32 ÞRIÐJUDAGUR 18. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
F
áar vísbendingar eru
nú um að Banda-
ríkjamenn og Bret-
ar ráðist ekki á
Írak. Öll mótmælin
og dómsdagsspárnar hafa komið
fyrir ekki. Þetta er dapurleg nið-
urstaða á sorglegu máli.
En umræðan – deilurnar – um
málið hefur verið með dálítið
skringilegum hætti, oft á tíðum,
á Vesturlöndum, og stundum
hefur manni virst sem stríðs-
andstæðingarnir hafi verið búnir
að gleyma því um hvað málið
snerist, það er að segja um Írak.
Um það, hvort írösk stjórnvöld
hefðu yfir að ráða gereyðing-
arvopnum sem hætta væri á að
yrði beitt gegn saklausu fólki
einhvers-
staðar í heim-
inum; um það,
hvort eina
leiðin til að
tryggja að
slíkt yrði ekki
að veruleika væri að verða fyrri
til, og afvopna Íraka með valdi.
Og um hvort það sé betra fyrir
Íraka að sitja áfram undir Sadd-
am eða verða fyrir árás Vest-
urlanda.
Nei, hin meinta andstaða við
stríð virtist oft vera í rauninni
andstaða gegn Bandaríkjunum –
því sem þau eru, standa fyrir og
hafa gert, fremur en gegn því
sem þau eru að gera nákvæm-
lega núna – þ.e. að fara í stríð við
Írak.
Það, að fara í stríð, er hið
skelfilegasta mál og hér skal því
alls ekki mælt bót, en umræðan
hefði átt að snúast um nákvæm-
lega það. Umræðan hefði ekki
átt að snúast um það hvort
Bandaríkin séu orðin of öflug,
áhrif þeirra séu vond og Banda-
ríkjamenn alltof hrokafullir og
geti sjálfum sér um kennt að allir
séu á móti þeim.
Þetta mál snýst um Írak, en
ekki um Bandaríkin, nema ein-
ungis það sem Bandaríkjamenn
eru að gera núna. Ekki um
meintan hroka þeirra. Ekki um
meintar fyrri syndir þeirra. Að
beita slíkum rökum gegn Banda-
ríkjamönnum væri það sem í
rökfræði heitir ad hominem, að
ráðast á andstæðinginn persónu-
lega, en ekki orð hans eða gjörð-
ir. Ad hominem er yfirleitt talið
einskonar rökvilla.
Hvers vegna hefði verið æski-
legt að tekist hefði að koma í veg
fyrir að farin yrði herför á hend-
ur Saddam Hussein? Þetta er nú
eiginlega bjánaleg spurning, svo
augljóst er svarið. Það er næst-
um því allt á sig leggjandi til að
forðast styrjaldir.
En samt hefur þessari spurn-
ingu verið svarað með öðrum
hætti. Um daginn sagði í frétt, að
franskur almenningur hefði verið
hæstánægður með forsetann
sinn, Jacques Chirac, er hann
lofaði því að beita neitunarvaldi í
öryggisráði Sameinuðu þjóðanna
til að tryggja að ályktunardrög
Bandaríkjamanna, Breta og
Spánverja um árás á Írak myndi
ekki fást samþykkt.
Og hvað var franski almenn-
ingurinn svona ánægður með?
Jú, að forsetinn skarpgreindi
skyldi standa uppi í hárinu á
Bandaríkjamönnum.
Gleymdist ekki eitthvað
þarna?
Bandaríkjamenn eru fyrir
löngu orðnir mjög fúlir út af því
að Frakkar skuli ekki vilja vera
með í því að lýsa stuðningi SÞ
við stríðið, og það er einmitt það
sem Frökkum finnst svo dæmi-
gert fyrir þessa hrokafullu
Bandaríkjamenn – þeir láta eins
og allir skuli lúta þeirra vilja en
hundar heita ella.
Kannski er eitthvað til í þessu
hjá Frökkunum, en það vill svo
til að þeir eru kannski svolítið að
kasta þarna grjóti úr glerhúsi.
Ekki er langt síðan þessi sami
Chirac hundskammaði nokkur
verðandi Evrópusambandsríki
fyrir að vera með uppsteyt og
gera ekki eins og Frakkar vildu
að þau gerðu. Er nema von að
maður hafi meinta greind þessa
franska forseta í flimtingum?
En svo hann njóti nú sann-
mælis er rétt að taka fram að
þau rök sem heyrst hafa frá hon-
um í málinu eru helst á þá leið,
að vopnaeftirlitsmenn SÞ fullyrði
að hægt sé að afvopna Íraka á
friðsamlegan hátt. Sé þetta rétt
hjá eftirlitsmönnunum þýðir það
að hægt væri að ná yfirlýstu
markmiði Bandaríkjamanna – af-
vopnun Íraka – án átaka. Þetta
eru sterk rök hjá Chirac.
Að vísu er málið örlítið flókn-
ara því að Bandaríkjamenn vilja
hrekja Saddam frá völdum þar
eð þeir álíta hann hættulegan
brjálæðing. Þess vegna væri frið-
samleg afvopnun ekki nema hálf
sagan. Ekki hefur heyrst neitt
frá Chirac um þetta atriði.
En hvað veldur því að skyn-
samt fólk gleymir aðalatriðum og
notfærir sér Íraksdeiluna til að
koma höggi á Bandaríkjamenn?
Svo spurningin sé nú orðuð að-
eins meira blátt áfram: Af hverju
eru menn svona foj útí Banda-
ríkjamenn?
Einn af fáum eindregnum
bandamönnum Georges W. Bush
Bandaríkjaforseta í Evrópu,
spænski forsætisráðherrann
Jose Maria Aznar, hefur kannski
veitt nokkra innsýn í það í stuttu
viðtali við Newsweek nú um síð-
ustu helgi. Þar var Aznar meðal
annars spurður hvort hann teldi
vandann að hluta til sprottinn af
því, að margir Evrópumenn litu
á Bandaríkin sem einskonar fant
sem böðlaðist áfram án tillits til
annarra. Aznar svaraði:
„Ef þú ert að spyrja hvort
ímyndir skipti máli þá tel ég svo
vera. Evrópa er haldin einskonar
vitsmunalegu stórmennskubrjál-
æði. Henni þykir ekki mikið
koma til bandarískra forseta. Ef
forsetinn er repúblíkani þykir
enn minna varið í þá. Ef forset-
inn er frá Texas og repúblíkani
þykir jafnvel ennþá minna varið í
þá.“
Þeim sem ræða þetta mál eins
og það snúist um fantaskap og
hroka Bandaríkjamanna hefur
ekki bara orðið á ofangreind rök-
villa. Þeir eru í rauninni líka að
nota sér neyð Íraka til að koma
höggi á Bandaríkin. Og það hef-
ur aldrei þótt sérlega fallegt að
nota fólk.
Vondurík-
in og Írak
Þetta mál snýst um Írak, en ekki um
Bandaríkin, nema einungis það sem
Bandaríkjamenn eru að gera núna.
Ekki um meintan hroka þeirra. Ekki
um meintar fyrri syndir þeirra.
VIÐHORF
Eftir Kristján G.
Arngrímsson
kga@mbl.is
✝ Margrét Þor-björg Thors
fæddist 16. janúar
1929 í Reykjavík.
Hún lést á Landspít-
alanum í Fossvogi 5.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Ólafur Thors
forsætisráðherra, f.
19. janúar 1892, d.
31. desember 1964,
og Ingibjörg Indr-
iðadóttir Thors, f.
21. ágúst 1894, d. 5.
ágúst 1988. Auk
Margrétar, sem var
yngst systkina sinna, eignuðust
Ingibjörg og Ólafur fjögur börn:
Thor Jensen, f. 17. september
1916, d. 10. febrúar 1921, Mörtu,
f. 28. mars 1918, d. 20. desember
1998, Thor, f. 31. mars 1922, d. 9.
desember 1992, og Ingibjörgu,
sem fædd er 15. febrúar 1924 og
lifir nú ein systkina sinna.
Margrét giftist 30. ágúst 1952
Þorsteini Elton Jónsson flug-
manni, f. 19. október 1921, d. 30.
desember 2001. Þau skildu 1965.
Foreldrar hans voru Snæbjörn
Jónsson bóksali, f. 1887, d. 1978,
og Annie Florence Westcott Jóns-
son, f. 1893, d. 1936. Margrét og
Þorsteinn eignuðust fjögur börn.
Þau eru: 1) Ingibjörg Jónsson, f.
Margrét var lífsglöð og átti við-
burðaríka ævi. Hún ólst upp í
Reykjavík og lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum í Reykjavík
árið 1950, en hafði þá einnig varið
tveimur árum við menntaskóla í
Bandaríkjunum þar sem hún lauk
Junior College-námi. Eftir stúd-
entspróf nam hún frönsku í París
en gerðist síðan flugfreyja hjá
Flugfélagi Íslands. Þar kynntist
hún Þorsteini eiginmanni sínum.
Þau hófu búskap í Reykjavík en
fluttu til Leopoldville í Belgísku
Kongó sumarið 1956, þar sem
Þorsteinn starfaði sem flugmað-
ur. Heim fluttu þau í hasti 1960
vegna yfirvofandi stjórnarbylt-
ingar. Þrátt fyrir skilnaðinn 1965
hélst vinátta þeirra Þorsteins alla
tíð.
Eftir Afríkudvölina starfaði
Margrét meðal annars sem leið-
sögumaður hjá ferðaskrifstofunni
Lönd og leiðir, einnig á tónlist-
ardeild Ríkisútvarpsins og sem
blaðamaður á Morgunblaðinu.
Hún var um árabil upplýsinga-
fulltrúi og bókasafnsvörður
Menningarstofnunar Bandaríkj-
anna í Reykjavík. Meðfram því
stundaði hún nám við enskudeild
Háskóla Íslands og lauk þaðan
BA-prófi. Einnig var hún barna-
kennari við Landakotsskóla einn
vetur. Eftir að Margrét hætti
störfum utan heimilis var hún virk
í félagslífi og naut lífsins eins og
hún gat meðan heilsan leyfði.
Útför Margrétar fer fram frá
Bústaðakirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
27. desember 1952, d.
22. júní 1998, gift Páli
Herbert Þormóðs-
syni, f. 1. janúar 1951.
Þeirra börn eru Indr-
iði Viðar, Kjartan
Thor, Anna Theresa
og Ríkharður Hjalti.
Sambýliskona Kjart-
ans er Berglind Þyrí
Guðmundsdóttir og
eiga þau soninn Sæv-
ar Thor. 2) Anna Flo-
rence Jónsson, f. 2.
mars 1954, gift Paul
Masselter, f. 13. maí
1954, þau eiga soninn
Michel Thor. Fyrri maður Önnu
var Óttar Jóhannsson og eiga þau
synina Ingvar Pétur og Ólaf Örn,
en elsti sonur Önnu og Þorsteins
Daníelssonar er Þorsteinn Elton
Jónsson. Hann er kvæntur Maryse
Wagner og eiga þau dótturina
Chloé Fanny. 3) Margrét Þorbjörg
Jónsson, f. 9. febrúar 1956, gift
Aðalgeiri Arasyni f. 22. apríl 1957
og eiga þau þrjá syni, Pétur Ólaf,
Ara Hálfdán og Þorstein Hjalta. 4)
Ólafur Tryggvason, f. 13. júlí
1960, í sambúð með Auði Sigríði
Kristinsdóttur f. 1. október 1962.
Hann á tvo syni af fyrra hjóna-
bandi, Kristján Rícharð og Daníel
Tryggva, móðir þeirra er Soffía
Alice Sigurðardóttir.
Það er ekkert langt síðan ég
kynntist henni Möbbu. Hún tók mér
opnum örmum frá fyrstu stundu, svo
hamingjusöm fyrir hönd sonar síns,
að ég held að við höfum orðið fyr-
irfram ástfangnar í gegnum hann.
Sú væntumþykja jókst við kynnin og
varð í raun meira en væntum, því
fyrir mig hefur þetta orðið upplifun
sem ég mun alltaf búa að. Svo gerð-
umst við sambýliskonur og deildum
söguheimi okkar í þetta tæpa ár sem
við fengum að búa saman. Ég vand-
ist því að svara því nafni sem hún
valdi mér í hvert skipti. Ég hef reynt
að greina hvort eitthvað mynstur
væri á nöfnunum og er ekki frá því
að ég hafi frekar verið Rósa þegar ég
var að taka til, Hjördís í kringum
mat og Sigrún svona almennt, en þó
var það ekki algilt. Svo var ég líka
Auður inn á milli. Mabba kenndi mér
hvað orðabækur eru máttlausar,
með frjórri hugsun sinni. Ég hef
heyrt að á blaðamennskuárum henn-
ar hafi hún verið á þeirri skoðun að
kvenkynsblaðamaður ætti að kallast
blaðra. Orðanotkun hennar var
skemmtileg, hún svaf ekki bara eins
og engill, heldur eins og tveir englar
eða fleiri eftir atvikum.
Þrátt fyrir stutt kynni, get ég ekki
gert öllum góðu kostunum hennar
skil í svona stuttri grein, því hún var
stór persónuleiki. Eitt af því skil-
virkasta í fari hennar var hvað hún
var skemmtileg. Eftir að við gerð-
umst sambýliskonur gerðist það ein-
hver skipti að ég hitti fólk sem ekki
þekkti hana og sagði með vorkunn-
semi í röddinni við mig: „Ó, býrðu
með tengdamömmu þinni?“. En ég
gat vorkennt þeim til baka, því þeir
höfðu ekki einu sinni hugmyndaflug
til að átta sig á hvað ég var heppin.
Ég bjó ekki bara með „tengda-
mömmu“, ég bjó með stórskemmti-
legri konu, víðförulli og fróðri,
ákveðinni og einlægri. Hún var mikil
lífsnautnakona, í öllum merkingum
þess orðs; naut bæði lífsins og lífsins
lystisemda. Einlægnin hennar var
einstaklega skemmtileg í kringum
góðan mat, því þá gat hún ekki setið
á sér að gera Ohhoho af hrifningu og
það var mikið af Ohhoho þegar hann
Óli okkar kokkaði. Tillitssemi henn-
ar var líka einstök. Nú síðast þegar
við biðum eftir sjúkrabílnum í jan-
úar, og hún átti erfitt með mál og all-
ar hreyfingar vegna áfallsins sem
hún var að ganga í gegnum, þá hætti
hún ekki fyrr en hún hafði gert sig
skiljanlega með að biðja mig um að
hringja fyrir sig í dansarann og af-
boða hann, svo hann færi ekki fýlu-
ferð. Dansarinn hennar Möbbu er
enn eitt dæmið um skemmtilega til-
veru hennar. Ég og flestir aðrir hefð-
um líklega slysast til að líta svo á að
hann væri bara sjúkraþjálfari, sem
kom tvisvar í viku eftir að hún slas-
aðist í haust, en hún kaus að hafa
þetta skemmtilegra.
Ég er þakklát fyrir þann yndis-
lega tíma sem ég fékk með henni.
Þótt heilsu hennar væri farið að
hraka, er ég kynntist henni, hafði
hún samt mikið að gefa og virtist
eiga nóg handa öllum. Ég þakka fyr-
ir minn skammt. Ég mun alltaf njóta
okkar kynna.
Ég vona að þú skemmtir þér vel á
nýjum slóðum, Mabba mín. Takk
fyrir að vera svona yndisleg. Er ekki
veröldin dásamleg?
Auður Sigr. (ásamt Rósu,
Hjördísi og Sigrúnu).
Þau vináttubönd sem tengdu mig
Möbbu tengdamóður minni fæ ég
seint fullþökkuð. Ég kynntist henni
fyrir 26 árum, gat verið eitthvert
sumarfiðrildi ellegar verðandi
tengdasonur en hús hennar stóð
strax opið mér og öllum vinum mín-
um. Mabba reyndist allskyld sumum
þeirra. Það var því margt í fari henn-
ar sem mér fannst fyrirfram kunn-
uglegt. Hún fékk góðan skammt af
þeim bestu eiginleikum sem einnig
einkenna frændfólk hennar allt, var
heil og traust og velviljuð, með mikla
persónutöfra og kunni vel að gleðja
geð annarra. Hverrar þjóðar sem
nærstaddir voru, tungumál voru
henni enginn þröskuldur í að tjá
hressileika, orðheppni og snarpan
húmor. Alvaran var auðfundin með-
fram og einlæg guðsást og blessun-
arorð hrein og bein. Henni, systk-
inum hennar og móður er ég afar
þakklátur fyrir að hafa fengið að
kynnast og allt sem þau hafa gefið og
gert fyrir fjölskyldu okkar Maggýj-
ar. Minni fjölskyldu var Mabba
sannarlega elsk, var umhugað um
hagi foreldra minna og frændfólks
og bar virðingu fyrir þeim. Hún var
amma Mabba sona minna, og þegar
átti að velja einum þeirra nafn vildi
eldri bróðir hans að hann yrði
skírður Emmi Mebbi. Sjálf unni hún
orðaleikjum, einn jólapakkinn inni-
hélt booze-áhöld, lítil sérrýglös. Og
þvílík matargerðarlist og nöfnin eftir
hennar höfði – Dálæti furstans frá
Timbúktú, sem gat líka eins verið
bara vöfflur úr grjónagraut.
Lífið er ekki alltaf leikur, alvar-
legur heilsumissir síðasta mánuðinn
sýndi vanmátt okkar andspænis
snúningi lífshjólsins. Ég man atvik
fyrir nokkrum árum sem leið án
orða, það var eins og Mabba sæi
kusk á enninu á mér og fjarlægði
það, en jafnskjótt hvarf höfuðverkur
sem ég hélt að enginn vissi af. Sann-
arlega var óskandi að geta endur-
goldið þannig í veikindum hennar.
En hún kvaddi í fullkomnum friði og
ég samgleðst henni og þeim sem nú
njóta félagsskapar hennar efra. Guð
blessi þig alla daga Mabba mín.
Aðalgeir Arason.
Mabba móðursystir. Hvað dettur
manni fyrst í hug? Engin spurning:
ef Mabba var einhvers staðar, þá var
gaman þar. Garanterað að hún héldi
uppi fjöri með sinni óviðjafnanlegu
orðheppni og húmor. Hún var full af
óstýrlátum lífskrafti, sem sprengdi
utan af sér alla ramma. Hún var eig-
inlega nokkrum númerum of stór
fyrir venjulegt samfélag. Það verður
aldrei um hana sagt að hún hafi verið
prúð eða pen. Nei, Mabba var stór í
sniðum og hjartahlýjan þvílík að það
þurfti ekkert að kynda nálægt henni.
Lengi fannst mér eins og Mabba
hefði fæðst á röngum stað. Sálin
hefði sennilega verið póstmerkt til
New Orleans, því hennar rétta ele-
ment var jazzinn, marglitu Kreola-
kjólarnir og besti matur í heimi í
tonnatali. Maturinn hennar var æð-
isgenginn, en alltaf allt of mikið af
honum, því Mabba nennti ekki að
elda ofan í fjóra, fjórtán var nær lagi
hvort sem von var á þeim í matinn
eða ekki. Alltaf pláss fyrir einn í við-
bót, allar áætlanir sveigjanlegar, ef
þær voru þá til. Hún Mabba jazzaði í
gegnum lífið, og spilaði bara eftir
eyranu.
Allir sem þekktu hana eiga litríkar
minningar. Sjálf man ég fyrst eftir
henni þar sem hún stóð fyrir ofan
mig í tröppunum á svölunum út í
garð hjá afa og ömmu og var að
reykja langa sígarettu með stæl. Í
ljósbláum kjól og ótrúlega háhæluð-
um korkskóm. Flottir fótleggir.
Jafnvel ég, fimm ára, tók eftir því.
Hún var svoldið fjarlæg og flott með
hláturmildan náunga upp á arminn,
sem ég hélt að væri sýslumaður af
því að hann var með vínarbrauð á
öxlunum. En þetta var auðvitað hann
Steini flug, maðurinn hennar Möbbu
og stóra ástin í lífi hennar alla tíð.
Þótt þau hafi skilið fyrir – nú trúi ég
ekki mínum eigin útreikningum –
nærri 40 árum! þá slitnaði aldrei
strengurinn á milli þeirra. Þau voru
alltaf vinir og félagar og hún sá aldr-
ei sólina fyrir honum. Enda var það
ekkert hægt, því annar eins sjarmör
var vandfundinn. Hann var hugrakk-
ur, lítillátur og heillandi ævintýra-
maður, en það lá ekki sérlega vel fyr-
ir honum að eiga bara eina konu í
einu, frekar en James Bond. En
þetta vissu þær vel, Kata seinni kon-
MARGRÉT
ÞORBJÖRG THORS