Morgunblaðið - 07.06.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 LAUGARDAGUR 7. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
AFTURKÖLLUN Jökuls ehf. á upp-
sögn 50 starfsmanna mun að lík-
indum ekki hafa áhrif á endanlega
niðurstöðu um framtíð rekstrarins
á Raufarhöfn. Guðný Hrund Karls-
dóttir, bæjarstjóri, telur þó að þessi
aðgerð kunni að gefa málsaðilum
lengri frest til þess að leita úrræða.
Guðbrandur Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Brims hf., sem er
ráðandi hluthafi í ÚA, sem á Jökul
ehf., segir mestar líkur á að þetta
sé einungis tímabundin aðgerð. „Ef
ekkert nýtt kemur fram í viðræðum
okkar við fulltrúa starfsmanna er
líklegt að það verði bara óbreytt
staða í þessu máli,“ segir Guð-
brandur.
ASÍ sendi forsvarsmönnum Jök-
uls bréf á miðvikudaginn þar sem
því var haldið fram að ólöglega
hefði verið staðið að uppsögnunum
og þess krafist að þær yrðu dregn-
ar til baka. Forsvarsmenn Jökuls
telja að rétt hafi verið að málum
staðið en vilja fremur draga upp-
sagnirnar til baka en að láta reyna
á lögmæti þeirra fyrir dómstólum.
Slíkt væri aðeins til þess fallið að
auka óvissuna.
Ekki látið átölulaust ef illa er
staðið að hópuppsögnum
Pálína Auðbjörg Valsdóttir, for-
maður Verkalýðsfélags Raufar-
hafnar, fagnar því að uppsagnirnar
hafi verið dregnar til baka og segir
mikilvægt að ASÍ-verkalýðsfélög
láti það ekki átölulaust ef illa er
staðið að hópuppsögnum. Hún telur
afturköllunina vera viðurkenningu
á því að ólöglega hafi verið staðið
að verki.
Forsvarsmenn Jökuls munu óska
eftir fundi með forsvarsmönnum
starfsmanna og verkalýðsfélögum
strax eftir helgi til þess að fara yfir
stöðu mála.
Uppsagnir Jökuls
dregnar til baka
Hefur ekki
áhrif á
stöðuna
STARFSHÓPUR um atvinnuvand-
ann á Raufarhöfn, sem skipaður er
fulltrúum Byggðastofnunar, félags-
málaráðuneytis og iðnaðarráðuneyt-
is, vinnur nú að tillögum til lausnar
þeim vanda sem skapast hefur í kjöl-
far uppsagna hjá Jökli ehf. Nefndin
heimsótti Raufarhöfn í vikunni og
átti fundi með sveitarstjórn og fleir-
um. Gert er ráð fyrir að einhverjar
tillögur starfshópsins muni liggja
fyrir strax eftir helgi.
Bjartsýni um lausn mála
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins var mikill samhljómur á
milli aðila á fundunum á Raufarhöfn
og nokkur bjartsýni um að lausnir
finnist sem gagnast muni sveitarfé-
laginu. Hugmyndir eru uppi um
stofnun starfshóps sem skipaður
yrði fulltrúum ráðuneytisins,
Byggðastofnunar, sveitarfélagsins
og Brims hf.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins hefur afturköllun uppsagna
ekki áhrif á vinnu starfshópsins. Um
er að ræða lausnir vegna hins bráða
vanda sem nú ríkir og heilsteyptari
áætlun til lengri tíma. Valgerður
Sverrisdóttir, ráðherra byggðamála
og fyrsti þingmaður Norðaustur-
kjördæmis, segist ánægð með ferð
starfshópsins til Raufarhafnar sl.
fimmtudag: „Ég er mjög ánægð með
hve vel gærdagurinn nýttist hópn-
um. Starfshópurinn fékk mjög góðar
móttökur á Raufarhöfn og það eru
allir af vilja gerðir en það er augljóst
að þetta er ekki einfalt mál.“
Valgerður telur að ríkið hafi
ákveðna skyldu til þess að aðstoða
sveitarfélög sem lenda í svo miklum
hremmingum. „Það sem mér finnst
mikilvægast er að það eru allir að
leggja sig fram og það er góður andi í
þessu þrátt fyrir þessa miklu erfið-
leika. Þetta er mjög fámennt byggð-
arlag og áfallið verður þetta stórt.
Stjórnvöld hafa því ákveðnar skyld-
ur til þess að reyna að stýra þessu í
réttan farveg.“
Fram hefur komið að vandi Rauf-
arhafnar sé ekki einstakur og ekki
útilokað að svipaður vandi kunni að
koma upp annars staðar. Valgerður
telur að málið sé vandmeðfarið og að
lausn málsins þurfi ekki endilega að
fela í sér mikil útgjöld úr ríkissjóði.
„Nú verður bara að komast í gegn-
um helgina og sjá svo til hvað hægt
verður að leggja fram,“ segir Val-
gerður.
Leiða saman aðila
„Við þurfum ekki endilega alltaf
að sjá þetta fyrir okkur eins og þetta
séu eingöngu framlög frá ríkinu. Það
er nú stundum sem ríkið getur látið
gott af sér leiða með því að leiða sam-
an aðila. Það væri það besta í stöð-
unni. Það má segja að málið sé tví-
þætt, annars vegar að hafa eitthvað
til að hverfa að þegar skilin verða,
þegar fólkið missir vinnuna. Hins
vegar þarf að móta tillögur sem
gætu leitt af sér að þarna yrðu til
framtíðarstörf og hugsanlega eitt-
hvert nýtt fyrirtæki. Það þarf að
tryggja að það verði ekki algjört
tómarúm,“ segir Valgerður. Hún
kveðst vonast til þess að ÚA eða
Brim hf. komi að málum: „Það er
rétt að hafa í huga að ÚA hefur látið
þau orð falla að það komi til greina
að taka þátt í uppbyggingu atvinnu-
lífs ef það er eitthvað sem fyrirtæk-
inu finnst vera til framtíðar. Það eru
því jákvæðir punktar í þessu.“
Margrét Vilhelmsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Jökuls ehf., staðfestir
að Brim hf. sé tilbúið til þess að taka
þátt í starfshópi um lausn á atvinnu-
vandanum á Raufarhöfn.
Tillögur starfshóps um atvinnuvanda Raufarhafnar gætu legið fyrir eftir helgi
Brim hf. taki þátt í aðgerðum
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
REKSTUR Kjötmjöls ehf. í Hraun-
gerðishreppi á Suðurlandi hefur
verið afar erfiður eftir að kúariðan
kom upp í Evrópu fyrir tæpum
þremur árum og heimsmarkaðs-
verð á kjötmjöli hrundi. Torfi Ás-
kelsson, framkvæmdastjóri Kjöt-
mjöls, segir að fyrirskipun land-
búnaðarráðherra í vikunni um
innköllun á áburðinum Bruma úr
verslunum bæti ekki rekstrarstöð-
una. Brumi hefur verið í dreifingu
frá árinu 2001 og frá þeim tíma selst
tæplega fimm tonn, þar af tæp tvö
tonn á síðustu vikum. Torfi reiknar
með að innkalla þurfi ríflega hálft
tonn sem legið hafi á lager.
Málefni fyrirtækisins hafa verið
til umfjöllunar í ríkissstjórn og
verða að öllum líkindum á dagskrá
næsta fundar eftir helgi, sam-
kvæmt upplýsingum Morgunblaðs-
ins. Þar getur framtíð fyrirtækisins
ráðist, en til umræðu er að breyta
rekstri Kjötmjöls í eyðingarverk-
smiðju fyrir slátur- og dýraúrgang.
Til að tryggja þann rekstur hefur
komið til tals að setja á svonefnt úr-
vinnslugjald á sláturúrgang en
breyta þarf lögum til að svo megi
verða.
Morgunblaðið hefur undir hönd-
um bréf sem ráðherra sendi for-
ráðamönnum Kjötmjöls í lok maí sl.
Var bréfið sent í kjölfar fundar
þeirra með ráðherra um rekstrar-
vanda fyrirtækisins. Guðni segir að
verði ekkert aðhafst muni rekstur
Kjötmjöls stöðvast innan skamms
tíma. Þar eru hugmyndir Kjötmjöls
um samning við hið opinbera um
kaup á kjötmjöli til notkunar í skóg-
rækt og landgræðslu ekki taldar
raunhæfar miðað við ríkjandi að-
stæður. Því sé þeim möguleika
hafnað. Segist ráðherra vera
reiðubúinn, í samstarfi við um-
hverfisráðherra, að leggja nauðsyn-
lega vinnu í að kanna með hvaða
hætti rekstrarstoðum verði komið
undir starfsemi Kjötmjöls en þá í
formi eyðingarverksmiðju. „Hef ég
í hyggju að gera ríkisstjórn Íslands
grein fyrir málinu á næsta fundi
hennar og setja í framhaldinu upp
starfshóp skipaðan fulltrúum ráðu-
neytanna og þeim aðilum sem eðli-
legt er að aðkomu eigi að málinu,
s.s. Bændasamtök Íslands. Slík
breyting á rekstri fyrirtækisins
þyrfti m.a. að grundvallast á úr-
vinnslugjöldum á sláturúrgang og
verður nauðsynlegt að huga að
lagabreytingum í þessu sambandi,“
segir í bréfinu.
Guðni segir við Morgunblaðið að
Ísland hafi mikla sérstöðu í heim-
inum í vörnum gegn dýrasjúkdóm-
um og öryggi gagnvart neytendum
sé ávallt í fyrirrúmi. Þegar Kjöt-
mjöli hafi á sínum tíma verið veitt
rekstrarleyfi hafi legið strangt
bann við að nýta mjölið fyrir dýr til
manneldis og ströng skilyrði sett
fyrir notkunar til áburðargjafar eða
fóðurs.
„Við viljum hafa alla varúð í mál-
inu, þannig að landbúnaðurinn og
íslenskir neytendur njóti vafans.
Því var ákveðið að stöðva alla sölu á
þessum áburði og innkalla hann.
Þetta er fyrst og fremst varúðar-
ráðstöfun, ekki að menn trúi að hér
sé nokkur hætta á ferðum. Emb-
ætti yfirdýralæknis óskar eftir að
varan verði innkölluð og við tökum
undir það og biðjum fólk að skila
áburðinum inn,“ segir Guðni
Ágústsson.
Skiljum ákvörðun ráðherra
Torfi Áskelsson segir að eigend-
ur Kjötmjöls hafi fullan skilning á
ákvörðun landbúnaðarráðherra um
innköllun vörunnar, ekki síst í ljósi
nýs riðutilfellis í Ölfusi. Eins og
staðan sé í dag sé ekki annað hægt
en að binda vonir við að áform ráð-
herra um að tryggja breyttan
rekstur nái fram að ganga. For-
ráðamenn Kjötmjöls hafi ítrekað
sett fram hugmyndir um að koma á
úrvinnslugjaldi sláturafurða. Gjald-
ið muni byggja upp sjóð sem tryggi
eyðingu sláturúrgangs og Kjötmjöl
ehf. sé tilbúið í þann rekstur.
Torfi segir að frá ársbyrjun 2001
hafi heimsmarkaðsverð á kjötmjöli
lækkað úr 35 krónum kílóið niður í
eina krónu. Rekstrargrundvöllur sé
í raun brostinn og fyrirtækið „á
hausnum“, segir Torfi, en helstu
eigendur Kjötmjöls, sem stofnað
var haustið 2000, eru Sorpstöð Suð-
urlands, Sorpa, Hraungerðishrepp-
ur, Gámaþjónustan, Sláturfélag
Suðurlands og Reykjagarður.
„Við höfum verið að byggja upp
markað með sölu á Bruma og salan
verið að aukast síðustu vikur. Við
gátum ekki búist við þessu riðutil-
viki og ekkert hægt að segja við
þessu í sjálfu sér. Við vorum farnir
að undirbúa framleiðslu á svona
áburði í kögglaformi en ekkert
verður af því. Við bíðum bara eftir
niðurstöðu stjórnvalda,“ segir
Torfi.
Hætta á riðusmiti
Halldór Runólfsson yfirdýra-
læknir segir við Morgunblaðið að
sala á Bruma til almennrar notk-
unar hafi verið án vitundar embætt-
isins á síðasta ári og í hitteðfyrra.
Nýlega hafi verið vakin athygli
embættisins á málinu. Eðlilegra
hefði verið að forráðamenn Kjöt-
mjöls hefðu borið það undir emb-
ættið hvernig varan yrði seld og
merkt.
Halldór segir það vera mjög vill-
andi að tala um áburðinn sem „al-
hliða fóður fyrir allan gróður“. Var-
an megi ekki nokkrum hætti fara
sem fóður í jórturdýr, það sé alvar-
legasti hluti málsins þó að ekki sé
vitað um dæmi þess að skepnur hafi
etið Bruma. Hættan á því geti hins
vegar verið til staðar.
Halldór segir ennfremur hættu á
að riðusmitefni hafi borist í kjöt-
mjölið vegna tilfellis sem kom upp
nýlega í Ölfusi. Það geti hafa gerst
sl. haust þó að riðueinkenni hafi
ekki komið fram fyrr en nýverið.
Meðal annars af þessum sökum hafi
verið gripið til aðgerða með vísan til
laga um dýrasjúkdóma og varnir
gegn þeim og reglugerðar um með-
ferð og nýtingu á sláturúrgangi og
dýraúrgangi.
Kjötmjöli ehf. gert að hætta sölu áburðarins Bruma og innkalla hann úr verslunum
Framtíð fyrirtækisins
til umræðu í ríkisstjórn
Kjötmjöli verði breytt í eyðingarverksmiðju og úr-
vinnslugjald sett á sláturúrgang með lagabreytingu
Morgunblaðið/Sigurður Jökull