Morgunblaðið - 09.07.2003, Blaðsíða 26

Íslenskt se
Sementsv
ÍSLENSKT sement ehf. náði í fyrradagsamkomulagi við framkvæmdanefndum einkavæðingu um kaup á Sem-entsverksmiðjunni hf. á Akranesi.
Verksmiðjan hefur verið í eigu íslenska rík-
isins frá árinu 1958 en var breytt í hlutafélag
árið 1994. Allt hlutafé verksmiðjunnar, alls
450 milljónir króna að nafnvirði, er í eigu rík-
isins. Söluverðið sem gefið er upp í tilkynn-
ingu frá einkavæðingarnefnd, sem er fulltrúi
ríkisins í viðræðunum, nemur 68 milljónum
króna. Gert er ráð fyrir að endanlega verði
gengið frá kaupsamningi um næstu mánaða-
mót og að þá taki nýir eigendur formlega við
verksmiðjunni.
Fyrirtækið sem kaupir verksmiðjuna, Ís-
lenskt sement ehf., er í eigu Framtaks fjár-
festingarbanka hf., BM Vallár ehf., Björg-
unar ehf. auk norsku
sementsve
í eigu Hei
stærsta se
Fimm h
ræðum um
verksmiðj
sölu í mar
hefur gert
um kaupin
þegar Ste
Norcem A
útboði á h
unnar haf
Innsend
gjöf og við
tekið var t
keppni á í
hagslegs s
fyrirtækis
Með sölu Sementsverksmiðjunnar fyr
eftir 45 ára eignarhald í verksmiðjunn
26 MIÐVIKUDAGUR 9. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Valgerður Sverrisdóttir
iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra segist mjög ánægð
með að samkomulag um
söluna hafi náðst. „Von-
andi verður endanlega
undirritað um næstu mán-
aðamót. Það var mjög
ákveðin skoðun seljand-
ans, stjórnvalda, að leggja
áherslu á það að kaupandi hefði uppi áform
um áframhaldandi rekstur verksmiðjunnar
til að halda uppi samkeppni á markaðnum.
Það skiptir líka máli að starfsfólk haldi sín-
um störfum. Kaupandinn ætlar sér að reka
verksmiðjuna áfram sem framleiðslufyrir-
tæki.“
Spurð að því hvort söluverðið, 68 milljónir
króna, sé viðunandi segir Valgerður svo
vera. „Þetta er lágt verð. En við verðum að
hafa það í huga að við erum að selja verk-
smiðju sem er í miklum taprekstri og staða
okkar þess vegna mjög þröng. Sem tals-
maður seljanda get ég verið alveg bærilega
sátt við þetta. Það varð samkomulag um það
að ríkið taki lífeyrisskuldbindingar á sig,
sem það hefði þurft að gera líka ef þurft
hefði að loka verksmiðjunni sem vissulega
gat blasað við. Ríkið kaupir að auki ýmsar
eignir í tengslum við þessi viðskipti, til dæm-
is eignarhlut í Speli og fleiri fyrirtækjum.“
Valgerður segir að án þessa samkomulags
hefði ríkissjóður staðið frammi fyrir kostn-
aði við að rífa verksmiðjuna niður sem næmi
hundruðum milljóna. „Það var að mínu mati
augljóslega verri kostur, þó að ég geri mér
grein fyrir að þetta samkomulag er ekkert til
að hrópa húrra yfir,“ segir Valgerður.
Samningsstaða
ríkisins þröng
Ekki komist hjá
uppsögnum
Framkvæmdanefnd um
einkavæðingu sá um sölu
Sementsverksmiðjunnar.
Að mati Ólafs Davíðs-
sonar, formanns fram-
kvæmdanefndar um
einkavæðingu, er verðið
sem fæst fyrir verksmiðj-
una ekki aðalatriðið. „Við
þurfum að athuga hvað
þarna er verið að selja. Þarna er um að ræða
fyrirtæki sem hefur átt við mikla rekstrar-
erfiðleika að etja á undanförnum árum. Það
sem var lögð megináhersla á, og réði því
ekki síst að gengið var til viðræðna við
þennan hóp, var að það var sérstaklega tek-
ið fram í tilboðinu að þeir ætluðu sér að reka
fyrirtækið áfram,“ segir Ólafur.
Spurður að því hvort hann telji að ræða
hefði átt við fleiri tilboðsgjafa um möguleg
kaup segist Ólafur ekki telja svo vera. „Við-
ræðurnar tóku einfaldlega lengri tíma en
við höfðum vonast til í upphafi. Það var ekki
fyrirfram ákveðið að fara í viðræður við einn
aðila í tvær vikur og svo strax við þann
næsta. Það var vonast eftir því að þessar
viðræður myndu taka styttri tíma en raun
bar vitni. Við mátum það svo að það væri
mikilvægast að það tækist að leiða málið til
lykta þó að það tæki lengri tíma en gert var
ráð fyrir
myndir t
verksmið
Það hafi
hópi sem
hópum a
halda áfr
við það a
áfram. Í
að þessi
verðið sé
annað þa
gangi eft
lífeyrissk
voru fær
að hlutaf
Ólafur
ils virði þ
samkvæm
irtekur r
skuldbin
eignir. Þ
að ráðsta
Tók lengri tíma
en áætlað var
Að sögn Þorsteins Víg-
lundssonar fram-
kvæmdastjóra BM Vallár,
sem er einn af kaup-
endum Sementsverk-
smiðjunnar, verður hag-
rætt eins og kostur er í
rekstrinum.
„Það hefur alltaf verið
markmið hópsins að reka
verksmiðjuna áfram. Við teljum það vera
lykilatriði fyrir íslenskan byggingariðnað að
hafa aðgang að íslensku sementi og það er
ekki síður mikilvægt að tryggja áframhald-
andi samkeppni á sementsmarkaðnum,“
segir Þorsteinn Víglundsson.
„Þetta er í samræmi við þá niðurstöðu
sem menn komust að. Verðið er hátt miðað
við mikinn taprekstur verksmiðjunnar und-
angengin ár. Uppsafnað tap hennar nemur
nú um 700 milljónum króna og það er ljóst
að sú ábyrgð er lögð á herðar nýrra eigenda
að snúa þessum mikla taprekstri við. Þetta
samkomulag endurspeglar því einfaldlega
það rekstrarumhverfi og fjárhagslega stöðu
verksmiðjunnar við söluna.“
„Við erum búnir að liggja ásamt stjórn-
endum verksmiðjunnar yfir því hvaða að-
gerðir eru mögulegar. Það er ljóst að það
verður ráðist í þær á næstu vikum og mán-
uðum. Við sjáum fram á vel færa leið til að
ná jafnvægi í rekstri miðað við það við-
skiptamagn sem verksmiðjan hefur til
skiptanna núna, annars værum við nú ekki
að fara út í þetta,“ segir Þorsteinn.
Inntur eftir því hvort einhverjum verði
sagt upp segir Þorsteinn að ekki verði kom-
ist hjá því að segja einhverju starfsfólki
upp. „Það er hins vegar markmið okkar að
vinna hratt í þeim efnum svo starfsfólk
verksmiðjunnar verði ekki skilið eftir í
óvissu,“ segir Þorsteinn.
Þorsteinn segir Íslenskt sement sjá tölu-
verð sóknarfæri í endurvinnslu og efnaeyð-
ingu. „Á hinum Norðurlöndunum er sem-
entsverksmiðjum og öðrum sambærilegum
aðilum greitt fyrir eyðingu spilliefna. Verk-
smiðjurnar fá í raun tekjur af því að eyða
þeim,“ segir Þorsteinn.
„Ég fagna því að það er
fengin niðurstaða í þessu
máli og óvissu þar með
eytt. Ríkisstjórnin hefur
lagt áherslu á að það yrði
gert samkomulag sem
miðaði að því að fram-
leiðslu sements yrði haldið
áfram,“ segir Sturla Böðv-
arsson samgönguráðherra
og fyrsti þingmaður Norðvesturkjördæmis.
Hann segir mikilvægt að styrkja sam-
keppni á þessum markaði. Spurður að því
hvort honum þyki verðið sem samkomulagið
kveður á um lágt segist hann treysta fulltrú-
um ríkisins í málinu til að meta það. „Ég tel
að einkavæðingarnefndin hafi unnið vel að
þessu og hafi verið í bestu aðstöðunni til að
meta þennan feril. Þarna var margs konar
óvissa á ferðinni sem niðurstaða hefur náðst
um,“ segir Sturla.
Hann kveðst bera traust til þess hóps sem
gert er ráð fyrir að taki við stjórnartaumum í
Sementsverksmiðjunni um næstu mánaða-
mót. „Ég hef fulla trú á því að sá hópur geti
tekist á við þetta verkefni,“ segir Sturla
Böðvarsson.
Óvissu eytt
þjóðhags
framleið
því að þa
isins og þ
þá velkom
að vinna
höfum tr
mundur
Akranes
flokks í b
Að sög
starfsma
Sem
leið
BLAIR, BBC OG
GEREYÐINGARVOPNIN
Breska ríkisstjórnin og breskaríkisútvarpið, BBC, hafa síð-astliðnar vikur átt í harðri
deilu um það hvernig upplýsingar
voru notaðar í aðdraganda Íraks-
stríðsins. BBC hefur fullyrt að ríkis-
stjórnin hafi ýkt þá ógn er stafaði af
gereyðingarvopnum Íraka, ekki síst í
skýrslu er gefin var út síðastliðið
haust. Þar hafi verið bætt inn fullyrð-
ingum gegn vilja leyniþjónustunnar,
m.a. þess efnis að Írakar gætu gripið
til gereyðingarvopna með 45 mínútna
fyrirvara. Blaðamaður BBC, Andrew
Gilligan, segist hafa heimildir fyrir því
að Alastair Campbell, talsmaður Ton-
ys Blairs forsætisráðherra, hafi bætt
þeirri staðhæfingu við skýrsluna til að
hún yrði meira sláandi.
Öllum fullyrðingum um að upplýs-
ingar hafi verið ýktar eða falsaðar hef-
ur hins vegar alfarið verið vísað á bug
af stjórninni og talsmenn hennar hafa
gengið svo langt að saka BBC um að
beita lygum til að koma höggi á stjórn-
ina.
Þingnefnd sem kannaði málið skil-
aði niðurstöðu sinni á mánudag. Hún
telur að stjórnin hafi ekki beitt vísvit-
andi blekkingum til að styrkja málstað
sinn. Þvert á móti hafi fullyrðingar í
skýrslunni sem stjórnin gaf út í sept-
ember átt rétt á sér í ljósi þeirra upp-
lýsinga er þá lágu fyrir.
Nefndin telur hins vegar að stjórnin
verði að svara fjórum spurningum. Í
fyrsta lagi hvort hún telji að þær upp-
lýsingar er fram komu um efna- og
sýklavopn Íraka í septemberskýrsl-
unni séu enn í gildi. Í öðru lagi hvort
fullyrðingar um flugskeytaeign Íraka
séu enn taldar eiga við rök að styðjast.
Í þriðja lagi hvort stjórnin telji að full-
yrðingin um 45 mínútna viðbragðs-
tíma Íraka hafi reynst rétt í ljósi
reynslunnar af stríðinu og í fjórða lagi
hvenær Jack Straw utanríkisráðherra
hafi verið tjáð að gögn um að Írakar
hafi reynt að verða sér úti um úran í
Afríkuríkinu Níger hafi reynst rang-
ar.
Í Bandaríkjunum hefur svipuð um-
ræða verið í gangi og nokkrar þing-
nefndir kanna nú hvort eitthvað sé
hæft í ásökunum um að stjórnvöld hafi
beitt blekkingum í aðdraganda stríðs-
ins eða hvort leyniþjónustur hafi verið
beittar þrýstingi í þá veru að leggja
fram upplýsingar er féllu að stefnu
stjórnarinnar en draga úr vægi upp-
lýsinga er kæmu stjórninni illa.
Bandaríkjastjórn viðurkenndi í gær
að ekki hafi verið grundvöllur fyrir
þeirri fullyrðingu, sem m.a. var sett
fram í stefnuræðu Bandaríkjaforseta
snemma árs, að Írakar hafi reynt að
kaupa úran í Afríku. Sagði talsmaður
forsetans að byggt hefði verið á upp-
lýsingum frá Bretum í þessu sam-
bandi. Það vakti hins vegar mikla at-
hygli um síðustu helgi er fyrrum
embættismaður, er sendur var til Níg-
er á síðasta ári á vegum bandarísku
leyniþjónustunnar, ritaði grein í New
York Times þar sem hann fullyrðir að
ekkert hafi komið fram í þeirri ferð
sem benti til að Írakar hefðu keypt úr-
an frá Níger. Segist hann hafa ritað
skýrslu um málið sem væntanlega hafi
verið dreift til stjórnmálamanna og
embættismanna er fjölluðu um málið.
Jafnt í Bandaríkjunum sem Bret-
landi snýst þetta mál um traust og það
hvernig meðhöndla eigi upplýsingar.
Skiptir þar ekki máli hvort stjórn-
málamenn eða fjölmiðlar eiga hlut að
máli. Ef grunsemdir vakna um að upp-
lýsingum hafi verið leynt eða að ein-
ungis þeim atriðum sé haldið á lofti er
henta málstað viðkomandi, dregur það
úr því trausti sem almenningur ber til
viðkomandi.
Breska stjórnin fullyrðir að hún hafi
samið umrædda skýrslu í góðri trú en
sakar BBC um að vera í herferð gegn
sér. Þá hefur breska varnarmálaráðu-
neytið sent frá sér yfirlýsingu um að
embættismaður hjá ráðuneytinu hafi í
óleyfi átt fund með Gilligan þar sem
þessi mál hafi verið rædd. Hann hafi
hins vegar ekki veitt upplýsingar er
réttlæti frétt Gilligans.
Forráðamenn BBC hafa varið
fréttaflutning stofnunarinnar og segja
Gilligan hafa byggt á traustum heim-
ildarmanni. Lýsing hans á þeim heim-
ildarmanni falli ekki að lýsingu varn-
armálaráðuneytisins á þeim manni er
sagður er hafa átt fund með Gilligan.
Það er forvitnilegt í þessu máli að
BBC hefur á síðastliðnum misserum
sætt harðri gagnrýni úr röðum
breskra stjórnarandstæðinga fyrir að
sýna bresku stjórninni ekki nægjan-
lega hörku. Sumir hafa jafnvel gengið
svo langt að fullyrða að stofnunin
gangi erinda Blairs og Verkamanna-
flokksins. Það verður erfitt að halda
slíku fram í kjölfar þessa máls.
BBC er sá fjölmiðill er nýtur hvað
mestrar virðingar í heiminum. Sú
virðing byggir á áratuga reynslu af
vinnubrögðum stofnunarinnar og
fréttaflutningi. Því verður ekki trúað
að BBC taki þá áhættu að glata þeirri
virðingu til að koma höggi á sitjandi
ríkisstjórn.
Þetta mál sýnir hins vegar hversu
varasamt það getur verið að treysta
um of á einstaka heimildarmenn. Jafn-
vel þótt viðkomandi telji sig vera að
veita upplýsingar í góðri trú er raunin
oft sú að fleiri hliðar eru á málinu og
því stundum um skynjun eða túlkun
heimildarmanns að ræða. Nefnd
breska þingsins telur sannað að þær
fullyrðingar sem BBC setti fram eigi
ekki við rök að styðjast. Hugsanlega
hafði heimildarmaður BBC ekki að-
gang að öllum upplýsingum. Það má
heldur ekki útiloka að hann hafi hrein-
lega viljað koma ákveðnu sjónarmiði á
framfæri í pólitískum tilgangi eða sem
lið í valdabaráttu eða togstreitu innan
einhvers anga leyniþjónustunnar.
Þessi deila sýnir jafnframt hversu
mikilvægt er að fara varlega við með-
ferð og túlkun á leynilegum upplýs-
ingum. Slíkar upplýsingar eru yfir-
leitt einungis mat á aðstæðum,
byggðar á margvíslegri heimildaöflun.
Það mat kann að vera hið besta sem er
til staðar. Það er hins vegar jafnframt
háð mikilli óvissu einmitt vegna þess
hvers eðlis upplýsingarnar eru. Það
getur því reynst varasamt að fullyrða
of mikið á grundvelli þeirra líkt og nú
er að koma í ljós.
Sú staðreynd að engin gereyðingar-
vopn hafa enn fundist í Írak hefur eðli-
lega vakið upp spurningar um það
hvernig upplýsingar voru notaðar.