Morgunblaðið - 25.08.2003, Blaðsíða 32

32 MÁNUDAGUR 25. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Sýnd kl. 8 og 10. B i. 16. Sýnd kl. 5.50. ísl tal.Kl. 5.30, 8 og 10.30. B.i. 12.
NÓI ALBINÓI
Sýnd kl. 6, 8 og 10. B.i. 10 ára.
KVIKMYNDIR.IS

ÓHT RÁS 2

SG DV

MBL
Sýnd. kl. 6.
YFIR 35.000 GESTIR!
98% aðspurðra í USA sem
höfðu séð myndina sögðu
“góð” eða“ stórkostleg”!

KVIKMYNDIR.COM

Skonrokk FM 90.9
Sýnd kl. 6.40, 9 og 11.15. B.i. 12 ára.
Ofurskutlan Angelina
Jolie er mætt aftur
öflugri en nokkru
sinni fyrr í
svakalegustu
hasarmynd sumarsins!
HULK B A S I C Ástríkur & Kleópatra
BRUCE ALMIGHTY
KEFLAVÍK
Sýnd kl. 8 og 10.
ÁLFABAKKI
Sýnd kl. 3.50, 5.40, 8 og 10.20. B.i. 12.
98% aðspurðra í USA sem höfðu séð myndina
sögðu “góð” eða“stórkostleg”! 98% aðspurðra í USA sem höfðu séð myndina
sögðu “góð” eða“stórkostleg”!
98% aðspurðra í USA sem höfðu séð myndina
sögðu “góð” eða“stórkostleg”!
Ofurskutlan Angelina Jolie er
mætt aftur öflugri en nokkru
sinni fyrr í svakalegustu
hasarmynd sumarsins!
EINNIG SÝND Í LÚXUS VIP Í ÁLFABAKKA KL. 5.40, 8 OG 10.20.
NÚ ERU liðin rétt um tíu ár síð-
an Björk gaf út sína fyrstu
einherjaskífu, Debut. Alla tíð síðan
hefur hún verið iðin við tónleika-
hald. Sú hlið hennar er hér tekin
saman á snyrtilegan hátt; fjórir
tónleikadiskar fyrir hverja þá
hljóðversplötu sem hún hefur gefið
út og aukreitis mynddiskur með
fimm lögum. Tónleikaupptökur með
Björk hafa þvælst manna á millum
allan hennar starfstíma en hér er,
loksins, því besta safnað saman í
einn aðgengilegan og einkar aðlað-
andi pakka. Úrvinnsla öll, skemmst
frá að
segja, er
hrífandi.
Þetta box,
kassi, er
ríkt af
framúr-
skarandi
góðri tón-
list. Veru-
lega ríkt
verð ég að segja. Því Björk hefur
aldrei, fremur en á hljóðversplötum
sínum, fetað troðnar slóðir er að
tónleikahaldi kemur. Lögum er
snúið á alla lund af sömu andagift
og listamaðurinn nálgast hljóðvers-
plöturnar. Það er ekki síst vegna
þessa sem kassi þessi er mikilvæg
viðbót í hljóðritaðar útgáfur Bjark-
ar.
Debut
Fyrsta plata Bjarkar er einn
sterkasti frumburður sem út hefur
komið í popptónlist. Miðað við þann
tíma sem hún var gerð á (er tæknó-
tónlist í sem víðustum skilningi var
að slíta barnsskóm) ætti hún var að
vera barns síns tíma, jafnvel pínu
hallærisleg. En þvert á móti hefur
hún staðið tímans tönn algerlega og
hljómar jafn ævintýralega fersk í
dag og hún gerði á sínum tíma. Sí-
gilt verk. Þetta stafar fyrst og
fremst af þrennu: a) sterkum laga-
smíðum, b) sjarmerandi nálægð
flytjandans og c) næmu eyra hans
fyrir hljóðum og hljómum sem eru í
senn með rætur í þeim tíma sem
verkin eru gerð á um leið og þau
láta lögin hljóma sem framandi
væru. Þetta þrennt, þessi gáfa ef
svo má segja, skipar Björk í
fremstu röð skapandi tónlistar-
manna í dag.
Fyrsti diskur kassans, Debut
Live, inniheldur að mestu upptökur
sem gerðar voru fyrir þáttinn MTV
Unplugged árið 1994.
Enginn listamaður, í stöðu
Bjarkar á þeim tíma, hefði tekið
þann pól í hæðina sem hún gerir, ef
þeim hefði hlotnast svipað tæki-
færi. Í stað þess að fara öruggu
leiðina og reiða fram nýju plötuna
sína á silfurfati snýr Björk glæsi-
lega úr henni. Sterkt tákn, snemma
á ferlinum, um að hér væri kominn
listamaður sem færi eigin leiðir og
engra annarra.
Ég þykist líka gruna af hverju
MTV hefur aldrei gefið þetta út.
Þetta hefur einfaldlega þótt of súrt
á sínum tíma. Ég þykist þó viss um
að stöðin myndi ekki hika við að
gefa þetta út núna.
Það er unun að heyra lög eins og
„Human Behaviour“, „Big Time
Sensuality“ og „One Day“ spiluð á
torkennileg hljóðfæri, alltént fyrir
poppmúsík. Tabla, harpa, túba og
ýmisleg ásláttarhljóðfæri m.a.
mynda stórundarlegan en fullkom-
lega heildstæðan hljómavef sem
strípar lögin niður snoturlega.
Söngur Bjarkar er frábær – eins og
reyndar á öllum diskunum hér.
Innlifunin er t.a.m. rosaleg í „Ven-
us As Boy“ (tekið upp í þætti Jools
Holland, Later) og lyftir þeirri
smíð upp á annað plan. Blásturs-
hljóðfæri umbreyta „Aeroplane“ í
hálfgert jaðardjasslag og síðan er
það auðvitað hið tilfinningaþrungna
„Anchor Song“ eða „Akkerið mitt“;
óður Bjarkar til heimalandsins.
Þetta lag er … uu … einhvers kon-
ar akkeri framan af ferli Bjarkar
og er á öllum diskunum hér nema
þeim síðasta.
Það er einnig skrýtið og
skemmtilegt að heyra að á þessum
tíma gerir Björk nokkuð af því að
skjóta inn íslenskum línum hér og
hvar í ensku textana.
Post
Hér færum við okkur yfir í Shep-
herds Bush-tónleikahöllina í Lond-
on, svona að mestu. Þrátt fyrir að
vera um margt ójöfn plata inniheld-
ur Post mörg af sterkustu lögum
Bjarkar; t.d. „Possibly Maybe“,
„Isobel“, „Army Of Me“ og ekki
síst „Hyperballad“.
„Army Of Me“ er hreint ótrúlegt
opnunarlag á plötu og hér er það í
kraftmikilli og rokkaðri útgáfu.
Hiklaust mesta rokklag sem Björk
hefur gert enda var það tekið upp
síðar af rokksveitunum Helmet og
Carcass! Þetta sýnir vel fjölhæfn-
ina sem Björk býr yfir.
Hljómur hér er allur fremur
harður og nokk frábrugðinn því
sem á eftir að koma. Það er ein-
hvers konar heillandi, vélræn ákefð
í gangi. „Isobel“ er frábært og fetil-
gítarinn í „Possibly Maybe“ gefur
laginu flotta áferð (það lag er tekið
úr Later Hollands). Sömuleiðis
kemur „Hyperballad“ úr þeim
þætti, stingandi fallegt lag.
Einnig er hér smellurinn „It’s oh
so Quiet“, mögulega einasta feil-
spor sem Björk hefur stigið á ferl-
inum til þessa.
Homogenic
Björk hefur sagt eitthvað á þá
leið að Debut og Post séu plötur
sem hún hafi viljað koma frá sér,
þær innihaldi efni sem hafi norpað
lengi vel hjá henni (sem útskýrir að
einhverju leyti titlana). Þannig má
segja að nýr kafli hefjist með
Homogenic þar sem Björk stígur
að mörgu leyti öruggari og
ákveðnari skref en áður. Að vissu
leyti er efnið nú heildstæðara og
sterkur einkennishljómur er tekinn
að stíga upp – lögin hér tilheyra
hljóðheimi sem er algerlega Bjark-
ar og um leið algerlega einstakur.
Lögin eru tekin af hinum og þess-
um tónleikum en frá og með Homo-
genic gerði Björk það að vinnu-
reglu að allir tónleikar skyldu settir
á band. Hér fylgir henni strengja-
oktettinn íslenski og Mark nokkur
Bell, fyrrum meðlimur raftónlist-
arbrautryðjendanna í LFO. Sam-
sláttur popps og því sem mætti
kalla „nútíma klassík“ (eins fárán-
legt og það hugtak er) er snurðu-
laus. Það er svo eitthvert ergelsi
undir öllum þessum fallegu, við-
kvæmnislegu lagasmíðum sem gef-
ur efninu aukna dýpt (sjá t.d. „5
years“, sem er hreinlega að springa
af reiði og „Pluto“ sem er einfald-
lega „brjálað“ lag). Maður tekur
svei mér þá ofan þegar hér er kom-
ið sögu, þar sem hver snilldin rekur
aðra. Rennsli efnisins er magnað og
gæðin ótvíræð.
Vespertine
Fjórða og síðasta plata Bjarkar
er hennar besta til þessa. Hún er
erfiðust í hlustun en verðlaunar að
sama skapi vel þegar „inn“ er kom-
ið (þessi eiginleiki hennar olli því
að undirritaður skrifaði harðan
áfellisdóm er platan kom út!). Ef
hljóðheimur Bjarkar var opnaður á
Homogenic þá erum við nú komin
lengst inn í hann, villt í skóginum
jafnvel. En það er um leið hlýrra
hér en á Homogenic. Lögin eiga
það sammerkt að vera næsta inn-
hverf, mjúk, þægileg, blíð, næm –
einstök og einlæg. Og tónleikaupp-
lifunin er ótrúleg. Grænlenskur
kór, allra handa hörpuleikari, nær
óþekktur rafdúett (Matmos) og heil
sinfóníusveit. Og allt nær þetta
saman á fumlausan hátt. Það er
ástæðulaust að taka út einhver sér-
stök dæmi hér en magn þeirra tón-
leika sem hægt var að velja úr ger-
ir að verkum að lög eins og
„Aurora“, „Cocoon“, „Hidden
Place“, „Pagan Poetry“ t.d. rista
enn dýpra en áður ef eitthvað er.
Snilld Bjarkar verður kristaltær á
þessum síðasta diski safnsins. Að
lag eins og „Generous Palmstroke“
hafi verið sett á b-hlið smáskífu
segir t.a.m. ýmislegt um listfengið
sem í gangi er.
Fimmti diskur kassans er svo
mynddiskur og inniheldur upptökur
frá MTV þættinum órafmagnaða,
Óperuhúsinu í London, Later þætti
Jools Holland og þættinum
Taratata (þar sem hún flytur „It’s
oh so Quiet“ með stórsveit). Hin
þekkilegasta viðbót.
Að lokum
Að auki er hönnun kassans frá-
bær, ein sú besta sem ég hef lengi
séð. Hljómur allur er þá fyrsta
flokks. Bæklingurinn sem fylgir er
góð viðbót en hann inniheldur
myndir svo og viðtal sem Ásmund-
ur Jónsson, framkvæmdastjóri
Smekkleysu, tók við Björk varðandi
tónleikahald og skylda hluti. Fróð-
leg lesning. Texti sem fylgir „nær-
buxum“ diskanna keyrir þó úr hófi
í tilgerð. Þar er í fyrsta lagi að
finna tilvitnanir í Björk, sem lætur
hana líta út eins og einhvers konar
hálfguð og svo er lýsing Ásmundar
á tónlist Bjarkar og tilurð viðkom-
andi tónleika full upphafin. Þessu
hefði hreinlega verið best að
sleppa.
Björk er listamaður sem notar
sviðið, nærfellt að sama marki og
hljóðverið, til að skapa. Þetta safn
er því í raun skyldueign fyrir
Bjarkaraðdáendur og aðra þá sem
vilja heyra einlæga, framsækna og
nýskapandi dægurtónlist eins og
hún gerist allra, allra best. Safn
þetta er hverrar krónu virði, þó að
heildarverðið eigi líklega eftir slaga
yfir einhverja þúsundkalla. Svo ríkt
er það af frábæru efni.
Þrátt fyrir orðaleikinn í fyrir-
sögninni má ekki skilja svo að allt
hér sé á höndum og í heila Bjarkar.
Hún hefur alla tíð notið aðstoðar
fjölda hæfileikaríkra listamanna.
En ferðinni stýrir hún ein, hug-
sjónin öll er hennar. Livebox er því
sannarlega glæsileg rós í úttroðið
hnappagat Bjarkar.
Arnar Eggert Thoroddsen
„Livebox er … glæsileg rós í úttroðið hnappagat Bjarkar,“ segir Arnar
Eggert Thoroddsen m.a. um nýtt tónleikasafn Bjarkar Guðmundsdóttur.
Björk
Livebox
One Little Indian
Tónleikaupptökur með Björk frá 1994–
2001. Fjórir diskar ásamt mynddiski.
Einnig veglegur bæklingur.
Eins manns herTónlist