Morgunblaðið - 29.08.2003, Blaðsíða 27

Hver ber ábyrgð á því? Ekki skip-
stjóri bátsins sem sigldi gat á kvína.
Ekki eigendur sláturlaxins. Jafnvel
þótt eigendur laxeldisfyrirtækjanna
væru skyldaðir til að kaupa ábyrgð-
artryggingar vegna mögulegs tjóns,
þá er ekki líklegt að neinar trygg-
ingar geti bætt hugsanlegan skaða.
Menn verða að fara að opna augu
sín fyrir því að tjón það, sem hlotist
getur af eldislöxum sem sleppa í
stórum stíl úr kvíum, er óbætanlegt.
Verðmæti villtra laxastofna við Ís-
land er gífurlegt. Talið er að eig-
inlegt verðmæti laxveiðiánna okkar
nemi 30 milljörðum króna (sjá Veiði-
manninn 2. tbl. 2002). Þetta er ekki
óeðlilegt þegar litið er til þess að
þær skila 3–4 milljörðum króna til
þjóðarbúsins árlega. Það er heldur
ekki óeðlilegt að landbúnaðarráð-
herra sé krafinn um að axla póli-
tíska og siðferðilega ábyrgð, hann
hefur jú átt sinn þátt í að heimila hið
fyrirhyggjulausa þauleldi á laxi sem
stórfyrirtæki telja sig geta grætt
stóra peninga á. Græðgin í fiskeld-
inu snýst ekki um að fæða jarð-
arbúa, heldur um að græða sem
mest. Því eins og allir vita þá er ekki
lengur í tísku að komast vel af, eng-
inn viðskiptajöfur þykir maður með
mönnum nema hann sökkvi sér nið-
ur í neysluóhóf og þéni miklu meira
en hann eða fjölskylda hans komast
nokkurn tíma yfir að eyða. Þessara
græðgistilburða verður sannarlega
vart í laxeldinu. Á örfáum áratugum
hefur laxeldi breyst úr heimilislegri
aukabúgrein, sem byrjaði í Noregi í
kringum 1960, í stóriðju sem veltir 2
milljörðum dollara á ári (163 millj-
arðar ÍKR) og framleiðir 1,2 millj-
ónir tonna af fiski árlega (National
Geographic, júlí 2003). Íslensk fyr-
irtæki ætla sér stóran hlut af þess-
ari stóriðju, þess vegna hafa þau
valið sér hraðvaxinn norskan eld-
isstofn til ræktunar. En hagsmunir
eldisfyrirtækjanna mega ekki kosta
hrun íslenska laxastofnsins, svo
dýru verði getum við ekki keypt
skammsýna gróðavon einstakra at-
vinnugreina.
Höfundur er þingmaður Vinstri
hreyfingarinnar – græns fram-
boðs.
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. ÁGÚST 2003 27
OFANGREIND fyrirsögn, sem ég sá nýlega í Fréttablaðinu og var
höfð eftir forystumanni í ferðaþjónustunni, vakti athygli mína. Þótt
ætla mætti að fyrirsögnin lýsti skilningi viðkomandi á því að hval-
veiðar lúta að mörgu leyti sömu lögmálum og búrekstur er ég smeyk-
ur um að sá skilningur hafi ekki verið efst í huga þess
sem orðin voru höfð eftir. Sú staðreynd að dýrum er
slátrað og afurðirnar étnar er orðin mörgum nútíma-
mönnum ofraun að hugsa til. Það er erfitt að hugsa til
þess að litlu lömbin, sem vekja í hverju brjósti upp til-
finningar væntumþykju þegar þau skoppa um í hag-
anum, eru að hausti orðin að lærasneiðum og kótilettum
á veisluborðum. Nautgripirnir – heimspekilegir og gæf-
lyndir á svip – eru fyrr en varir orðnir að hamborgurum og allir kjúk-
lingabitarnir á skyndibitastöðunum voru einu sinni lifandi dýr, sem
ekki höfðu annan tilgang með lífi sínu en að seðja hungur fólks. Þetta
eru staðreyndir lífsins og þær breytast ekki þótt höfðinu sé stungið í
sandinn.
Það er velþekkt í hinum svokallaða „upplýsta“ heimi vesturlanda að
fjöldi fólks velur að horfa framhjá hinni augljósu hringrás, sem leiðir
til þess að við fáum kjöt að borða. Fávísin í hinum „upplýsta“ heimi er
slík að því er haldið fram að fjöldi fólks í Bandaríkjunum gerir sér
enga grein fyrir því að kjötið sem þau kaupa í neytendapakkningum í
stórverslunum hafi einhvern tímann verið vöðvar lifandi dýra. Það
tengir á engan hátt uppruna kjötsins við neitt, sem þau þekkja.
Þetta fólk er auðveldur skotspónn þess stóriðnaðar sem nútíma „um-
hverfisvernd“ er orðin. Hvalir hafa þá náttúru að vekja upp sérstakar
kenndir hjá þessu fólki og því er barátta fyrir „verndun“ hvala sér-
lega árangursrík leið að pyngju þess. Fávísin er því oft grundvöllur
fjárhagslegs árangurs svokallaðra „umhverfisverndarsamtaka“.
Í sjálfu sér kemur ekki á óvart að þeir sem hafa af því atvinnu að
sýna ferðafólki hvali skuli vera tortryggnir út í hvalveiðar – jafnvel
þótt veiðarnar séu óverulegar og aðeins í því skyni að kanna áhrif
hrefnunnar á vistkerfi við strendur landsins. Það sem kemur á óvart
er að hér á landi skuli vera farið að örla á því skilningsleysi á sam-
hengi hlutanna, sem fyrirsögnin vitnar um. Hvalirnir eru nefnilega
ekki einu húsdýrin sem eru skotin.
„Hvalveiðar eins og að skjóta á húsdýr“
Eftir Pétur Bjarnason
Höfundur er framkvæmdastjóri Fiskifélags Íslands.
GOJO
hreinlæti
w w w . b e s t a . i s
Nýbýlavegi 18 • 200 Kópavogi • Sími: 510 0000
Brekkustíg 39 • 260 Njarðvík • Sími: 420 0000
Miðási 7 • 700 Egilsstöðum • Sími: 470 0000
Lotion sápa,
Rich heilsusápa,
Spa & Bath sturtusápa,
Purell sótthreinsigel,
Antibac sótthr. sápa.
Hagkvæmt, þrifalegt
og fyrirferðalítið
sápukerfi.
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111
• Kvöldverðarveisla á einum besta Kínastað í London.
• Möguleiki á aukadegi á afmælisflugsýningunni í Duxford.
• Kíkt við á flugminjasafni breska flughersins í Hendon.
• Samkeppni í flugi gefur farþegum val um aðra
brottfarar- og komudaga án aukakostnaðar.
• Ódýrt, fróðlegt og skemmtilegt
jarðlestarallý milli safna og staða.
• Staðkunnugur og flugfróður
fararstjóri.
Gunnar Þorsteinsson
Heill gleðidagur á 100 ára afmæli flugs í heiminum á stærsta
og flottasta flugminjasafni Evrópu, í ekta breskri sveitarómantík
í Duxford, rétt fyrir utan London.
Rauðu örvarnar, listflugssveit breska flughersins,
skartar sínu fegursta í 20-30 mínútur á lofti.
Ógleymanleg sjón til æviloka!
Sérsýning um þróun flugs frá Wright-bræðrum til okkar daga.
50 flugvélar á öllum aldri fljúga viðstöðulaust í þrjá tíma.
Safnið í Duxford er 85 hektarar með 140 sögufrægar flugvélar.
Auk þess smíðaverkstæði, herbílar, skriðdrekar, skammbyssur og
fallbyssur, stórar flugbókaverslanir og flugútmarkaðir.
Skemmtileg hjóna- og fjölskylduferð fyrir fluggeggjara
– fyrir utan aldarflugafmæli og flugminjasöfn er nóg að um að
vera í London fyrir fjölskylduna eða makann!
FLUGVÆN FYRIRTÆKI! - BEINIÐ VIÐSKIPTUM TIL ÞEIRRA SEM STYÐJA OKKUR!
Innifalið: Flug, flugvallaskattar, gisting í 3 nætur
m.v. 2 í herbergi, íslensk fararstjórn og viðhafnarnafnspjöld.
Ekki sitja heima
- Komdu með!
Líflegt í London í 3 daga og 3 nætur
aðeins
45.900.-
Nánari upplýsingar alla vikudaga (einnig um helgina) kl. 09-22 í símum
663 5800 • 663 5801 • 663 5802 • 551 5000
HRINGIÐ STRAX – TAKMARKAÐUR SÆTAFJÖLDI