Morgunblaðið - 20.10.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MÁNUDAGUR 20. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Svona, komið þið ykkur inn, draugarnir ykkar. Draugabaninn er að koma.
Málþing um stærðfræðimenntun
Ræða tungumál
stærðfræðinnar
MOGENS Niss, pró-fessor við Háskól-ann í Hróarskeldu
í Danmörku, er einn frum-
mælanda á málþingi sem
fram fer í Kennarháskóla
Íslands 24.-25. október nk.
Menntamálaráðuneytið
gengst fyrir málþinginu
þar sem m.a. verður fjallað
um reynslu af nýjum nám-
skrám, almenna færni í
stærðfræði og námsmat í
ljósi samræmdra prófa.
Málþingið er haldið í sam-
vinnu við Kennaraháskóla
Íslands, stærðfræðiskor
HÍ, Íslenska stærðfræði-
félagið, Flöt, samtök stærð-
fræðikennara, og Félag
raungreinakennara í fram-
haldsskólum.
Niss kemur víða við í fyrirlestri
sínum og dregur fram í dagsljósið
ýmis vandamál sem stærðfræði-
kennarar þurfa að glíma við.
Spurður hvort mikilvægi stærð-
fræðiþekkingar í nútímasamfélagi
sagði Niss að flestir gerðu sér
grein fyrir því að stærðfræði væri
gríðarlega mikilvægur þáttur í nú-
tímasamfélagi. Tæknin væri alls-
ráðandi á öllum sviðum mannlífsins
en vandamálið væri að hinn al-
menni borgari sæi ekki heildar-
myndina á bak við stærðfræði-
þekkingu. „Það eiga margir erfitt
með sjá hvernig stærðfræðin kem-
ur þeim að gagni sem einstakling-
um. Ég hef velt því fyrir mér hvort
þær aðferðir sem notaðar hafa ver-
ið frá lokum seinni heimstyrjaldar
hafi skilað sér. Það er „stærðfræði
fyrir alla“. Ef litið er til baka þá býr
meirihluti þeirra sem útskrifast
t.d. úr grunnskóla ekki yfir þeirri
færni og þekkingu sem stefnt var
að. Á undanförnum árum hefur
komið upp sú hugmynd að kenn-
arar ættu að einbeita sér að fáum
nemendum sem myndu ná betri
tökum á stærðfræðinni, og fá þar
með meiri innsýn í fagið. Sumir
nemendur hafa lítinn áhuga á
stærðfræði en aðrir hafa mikla
hæfileika á því sviði. Það er mat
margra að stærðfræðin myndi efl-
ast ef kröfurnar til meirihluta nem-
enda yrðu aðrar en til þeirra sem
sýna faginu áhuga. Við erum því að
veðja á færri hesta en áður, enda
reiða flestir sig á tölvur, reiknivél-
ar og aðra tækni ef þeir þurfa að
leysa verkefni sem tengjast stærð-
fræði. Skilningurinn þarf ekki að
vera mikill til þess að nota slíkt.“
– Eru kennarar misjafnlega í
stakk búnir til þess að koma stærð-
fræðinni til skila?
„Já. Kennaramenntun í Dan-
mörku og víðar er með þeim hætti
að í grunnskóla eru kennarar með
yfirgripsmikla þekkingu á mörg-
um efnisþáttum. Í því námi kynn-
ast þeir aðferðum til þess að koma
því til skila sem þeir kunna en
dýptin t.d. í stærðfræðinni er ekki
gríðarlega mikil. Grunnskólakenn-
arar hafa flestir ekki mikla reynslu
við fög sem tengjast stærðfræð-
inni, eða stærðfræðilegum úr-
lausnum. Þegar komið er að elstu
nemendum í grunn-
skóla og jafnvel í fram-
haldsskólum er þessu
oft öfugt farið. Þar taka
við kennarar sem eru
með sérfræðiþekkingu, langt nám
að baki tengt stærðfræði, en hins-
vegar skortir þá kannski að geta
komið því til skila sem þeir kunna.
Margir hafa „endað alveg óvart“
sem stærðfræðikennarar. Flestir
hafa þeir séð fyrir sér starf við
rannsóknir, eða við störf tengd iðn-
aði eða framleiðslu.“
– Starfa grunnskólar, fram-
haldsskólar og háskólar nægilega
vel saman að því að ná fram sam-
fellu í námsefni sem tengist stærð-
fræði?
„Í Danmörku hefur það verið
raunin að flestir hafa litið á aðrar
menntastofnanir sem „keppi-
nauta“ eða andstæðinga í stað þess
að líta á þá sem samstarfsaðila. Það
myndast ákveðnar hefðir og venjur
á hverju skólastigi, og nemendur
hafa ekki hugmynd um hvað er
verið að tala þegar minnst er á
ákveðna hluti sem þeir eiga hafa
tileinkað sér. Þá kemur í ljós að t.d.
í grunnskólanum hafa ekki verið
notaðar sömu aðferðir eða skil-
greiningar og t.d. eru notaðar í
framhaldsskóla. Síðan tekur við
annað ferli þegar sömu nemendur
fara úr framhaldsskóla í háskóla-
nám. Þrátt fyrir að ávallt sé verið
að vinna með sömu hlutina upplifa
nemendurnir það á þann veg að
ávallt sé verið að tala um nýja
hluti,“ sagði Niss og bætti því við
að margar kennsluaðferðir og
nálganir við kennslu væru í raun
frumstæðar.
„Það á að vera hægt að tala um
stærðfræðina á sama tungumáli í
gegnum öll skólastig. Í dag er það
ekki raunin, háskólaprófessor á að
geta rætt við barn í grunnskóla um
einfaldar stærðfræðilegar lausnir á
sama „tungumáli“og barnið notar.
Því miður er það ekki raunin – en
ég vona að svo verði í framtíðinni.“
Íslandsheimsóknin verður sú
fyrsta hjá Niss en hann segir að
það hafi lengi staðið til að koma til
landsins. „Ég hef lesið
mikið af ritverkum
Halldórs Laxness.
Bækur hans eru lista-
verk í mínum huga en
þrátt fyrir að hafa farið víða um
heim á undanförnum árum hefur
mér aldrei tekist að hefja „Íslands-
ferðina“ fyrr en nú. Það verður
spennandi að koma og margir hafa
sagt mér að Íslendingar séu vel
móttækilegir fyrir stærðfræði.
Gleggsta dæmið er hve margir ís-
lenskir skákmenn geta státað sig
af alþjóðlegum titlum, eruð þið
ekki fremst í heiminum á þessu
sviði miðað við höfðatölu?“
Mogens Niss
 Mogens Niss er fæddur í Kaup-
mannahöfn og verður 59 ára síðar
í þessum mánuði. Niss er prófess-
or í stærðfræði við Háskólann í
Hróarskeldu. Hann hefur verið
mikilvirkur á sviði stærðfræði-
menntunar, er eftirsóttur fyr-
irlesari á því sviði og er einn af
forstöðumönnum PISA-
verkefnisins á vegum OECD.
Hann var aðalfyrirlesari á níunda
alþjóðaþinginu um stærðfræði-
menntun, International Congress
on Mathematics Education,
ICME-9, sem haldið var í Japan
árið 2000, og hann verður forseti
ráðstefnunnar ICME-10 sem
Norðurlöndin halda sameiginlega
í Kaupmannahöfn í júlí árið 2004.
Verða „óvart“
stærðfræði-
kennarar
ORKAN lækkaði verð á dísilolíu á
einni stöð félagsins í Hafnarfirði sl.
laugardagsmorgun, í 34,80 kr. lítr-
ann. Eins og fram kom í Morgun-
blaðinu sl. laugardag hefur Atlants-
olía hafið sölu á olíu til einkabíla á
einni stöð sem staðsett er við Hafn-
arfjarðarhöfn og selur lítrann á 35
kr.
Annars staðar, eins og á útsölustað
Orkunnar í Kópavogi, er útsöluverð-
ið 38,80 kr. eða 4 kr. hærra en í Hafn-
arfirði. Atlantsolía telur að það varði
við samkeppnislög að lækka verð á
einum útsölustað og mun láta á það
reyna með kæru til Samkeppnis-
stofnunar.
Gunnar Skaftason framkvæmda-
stjóri Orkunnar, segir Orkuna alltaf
bjóða lægsta verðið og það hafi verið
rangt sem fram hafi komið í frétt
blaðsins sl. laugardag að Atlantsolía
hafi verið með lægsta verðið. „Þeir
voru ekki búnir að opna þegar við
vorum búnir að lækka. Svo eru þeir
með ólöglega stöð, þetta er ekki
bensínstöð,“ segir Gunnar.
„Við erum að standa við það sem
við höfum lofað okkar viðskiptavin-
um, að við ætlum alltaf að vera ódýr-
astir. Við höfum gert þetta í gegnum
tíðina, stundum verið ódýrari á einni
stöð en annarri og ég man ekki eftir
að hafa fengið neinar athugasemdir
við það,“ segir hann.
Vilja að farið sé að lögum
Spurður hvort hið sama eigi ekki
við um þetta mál og í kærumáli Ice-
land Express gegn Flugleiðum, en
þar kom í ljós, að Flugleiðir gátu ekki
boðið netsmelli á tveimur flugleiðum
heldur urðu þeir að bjóða þau far-
gjöld á öllum flugleiðum og hvort í
ljósi þess úrskurðar megi líta svo á að
Orkan sé að brjóta samkeppnislög,
sagðist Gunnar ekki líta svo á. „Ég lít
ekki svo á en það verður þá bara ein-
hver að úrskurða um það. Ég tel að
við megum vera með það verð sem
okkur lystir og það er ekkert sem
segir að við þurfum að vera með
sama verð á öllum stöðvum,“ svarar
Gunnar.
Símon Kjærnested, framkvæmda-
stjóri Atlantsolíu, sagði í samtali við
Morgunblaðið, að þeir vildu að farið
væri að landslögum og eftir því sem
þeim væri sagt þá væri ekki leyfilegt
að vera með mismunandi verð með
þessum hætti. Eftir hans upplýsing-
um væri þetta til dæmis ástæðan fyr-
ir að „anti trust“ lögin voru sett í
Bandaríkjunum. Þar var verð á bens-
íni lækkað þar sem var samkeppni og
hækkað annars staðar. Að mati lög-
manna þeirra varðaði þetta við sam-
keppnislög og þeir mundu láta á það
reyna hjá Samkeppnisstofnun. Að
öðru leyti mundu þeir halda sínu
striki. Þeir væru vanir því að berjast.
Orkan lækkar olíuverð
á einni stöð í Hafnarfirði
Morgunblaðið/ÞorkellAtlantsolía hefur hafið sölu á olíu á bíla.
Atlantsolía telur
að samkeppnis-
lög séu brotin
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
dæmdi fyrrverandi framkvæmda-
stjóra einkahlutafélags í 30 milljóna
króna sekt og þriggja mánaða skil-
orðsbundið fangelsi í gær fyrir skatt-
svik á árunum 2001 og 2002. Undan-
skot ákærða nam um 15 milljónum
króna. Hann var ákærður fyrir brot á
lögum um virðisaukaskatt með því að
hafa eigi staðið tollstjóranum í
Reykjavík skil á virðisaukaskatti að
fjárhæð 11,3 milljónir króna, sem inn-
heimtur var í nafni einkahlutafélags-
ins, og lögum um staðgreiðslu opin-
berra gjalda sem fól í sér undanskot
upp á 3,8 milljónir króna.
Ákærði játaði brot sín skýlaust.
Tekið var tillit til þess að hann greiddi
bæði virðisaukaskatt og staðgreiðslu
að hluta eftir gjalddaga.
Guðjón St. Marteinsson héraðs-
dómari dæmdi málið. Helgi M. Gunn-
arsson fulltrúi efnahagsbrotadeildar
ríkislögreglustjóra sótti málið.
30 milljóna króna sekt
og fangelsi fyrir skattsvik