Morgunblaðið - 08.11.2003, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 8. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÓHÆTT er að segja að um-ræður á Alþingi fari oft umvíðan völl. Hverjum hefðit.d. dottið í hug að umræð-
ur um rjúpuna gætu endað í vanga-
veltum um íslenskukennslu? Eða að
umræður um hlutafé í Símanum end-
uðu í spurningum um heilbrigð-
isstefnu Samfylkingarinnar? Svona
þróuðust hins vegar umræður á Al-
þingi í vikunni og ekki í fyrsta skipti
og örugglega ekki það síðasta, sem
umræður þróast í allt aðra átt en í
upphafi hefði mátt ætla.
Gunnar Birgisson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, mælti í byrjun
vikunnar fyrir tillögu um að þriggja
ára bann við veiðum á rjúpu verði
fellt úr gildi. Þegar umræðan hafði
staðið yfir í rúma tvo tíma, og ljóst
var að mörgum var heitt í hamsi, kom
Hjálmar Árnason, þingmaður Fram-
sóknarflokksins, upp í pontu og fór
með ljóðið Óhræsið, eftir Jónas Hall-
grímsson. Öll erindin sjö! Ku þetta
vera í fyrsta sinn sem ljóðaflutningur
er uppistaðan í ræðu alþingismanns.
„Hæstvirtur forseti, með yðar
leyfi,“ sagði þingmaðurinn og hóf
flutninginn:
„Ein er upp til fjalla,
yli húsa fjær,
út um hamrahjalla,
hvít með loðnar tær,
brýst í bjargarleysi,
ber því hyggju gljúpa,
á sér ekkert hreysi
útibarin rjúpa.“
Næsta erindi hefst síðan á þessum
orðum: „Valur er á veiðum, vargur í
fuglahjörð, veifar vængjum breiðum,
vofir yfir jörð ...“
  
Eftir að þingheimur hafði hlýttá flutning Óhræsisins, komGuðmundur Árni Stef-
ánsson, þingmaður Samfylking-
arinnar, í pontu og rifjaði upp að
Hjálmar hefði kennt sér íslensku á
árum áður. „En nú bið ég um ljóða-
skýringar. Hver er valurinn í kvæð-
inu?“ spurði hann. Hjálmar tók aftur
til máls og sagði að sér hefði aug-
ljóslega ekki tekist hönduglega upp í
íslenskukennslunni forðum. Kvaðst
hann ekki treysta sér til að mæla bet-
ur en Jónas Hallgrímsson í tiltölulega
einföldu ljóði, „fullu af myndlík-
ingum“, sagði Hjálmar, „sem fjallar
um þetta viðkvæma efni, blessaða
rjúpuna.“
Guðmundur Árni lét ekki þar við
sitja, kom aftur í pontu, og hafði
greinilega myndað sér skoðanir á því
hver valurinn væri. „Ég sá hvert
háttvirtur þingmaður [Hjálmar]
beindi augum sínum þegar hann tal-
aði um valinn sem engu eirði.“ Full-
yrti Guðmundur að Hjálmar hefði þá
horft beint í augu Gunnars Birg-
issonar, sem er fyrsti flutningsmaður
rjúpnatillögunnar. Hjálmar kom enn
og aftur í pontu og sagði: „Ég sé að
myndlíkingarnar og kennslan eru að
skila sér hægt og rólega en minni á að
valurinn er merki Sjálfstæðisflokks-
ins.“ Síðar, eða eftir umræðuna í
þingsal, veltu ýmsir þingmenn því
fyrir sér hver væri Óhræsið í þessu
sambandi og er ljóst að sitt sýndist
hverjum.
Því má bæta við þessa frásögn að
Hjálmar á annan fyrrverandi nem-
anda í þingheimi, en það er Árni M.
Mathiesen sjávarútvegsráðherra.
Hjálmar hefur stundum haft það í
flimtingum að hann hafi ákveðið að
hætta íslenskukennslunni og gefa
kost á sér til þingmennsku eftir að
hafa heyrt Guðmund Árna tala um
það í umræðum á Alþingi að „silfur
hafsins væri þorskur“ og Árna
Mathiesen segja að „fljótt skiptist
veður í lofti“.
  
Ég vék í upphafi að umræðumum Símann sem síðan fóru útí vangaveltur um heilbrigð-
isstefnu Samfylkingarinnar. Eins og
kunnugt er lauk landsfundi Samfylk-
ingarinnar sl. sunnudag. Degi síðar
mælti Davíð Oddsson forsætisráð-
herra fyrir frumvarpi til laga um að
fjármálaráðherra fari með eignarhlut
ríkisins í Símanum í stað samgöngu-
ráðherra. Sennilega hefur landsfund-
urinn verið mörgum þingmönnum of-
arlega í huga og því var aftur og aftur
vikið að þeirri yfirlýsingu Össurar
Skarphéðinssonar, formanns Sam-
fylkingarinnar, að skoða þyrfti með
opnum huga breytt rekstrarform í
heilbrigðisþjónustunni. Þingmenn
Vinstri grænna túlkuðu þetta þannig
að Samfylkingin vildi einkavæða heil-
brigðiskerfið, en þingmenn Samfylk-
ingarinnar vísuðu þeirri túlkun ítrek-
að á bug. Helgi Hjörvar sagði m.a. að
í ræðu Össurar á landsfundinum
hefði ekki falist nein yfirlýsing um að
selja ætti ríkisfyrirtæki í heilbrigð-
isþjónustu.

  



Ein er upp til fjalla …
EFTIR ÖRNU SCHRAM
ÞINGFRÉTTAMANN
arna@mbl.is
STEINGRÍMUR J. Sigfússon, for-
maður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, sagði í setningar-
ræðu sinni á landsfundi flokksins síð-
degis í gær að víglínur í íslenskum
stjórnmálum hefðu um margt orðið
skýrari í síðustu alþingiskosningum
og að þær væru enn að skýrast.
„Vinstrihreyfingin – grænt framboð
er með miklu skýrari hætti en fyrr
eini valkostur vinstri manna í land-
inu,“ sagði hann. Steingrímur sagði
að Samfylkingin hefði á landsfundi
sínum um síðustu helgi tekið stórt
skref til hægri og að Vinstri grænir
hefðu stærra og veigameira hlutverki
að gegna „hvað snertir varðstöðuna
um samábyrgt velferðarkerfi í land-
inu í dag heldur en fyrir viku síðan“,
eins og hann orðaði það.
Steingrímur sagði að Samfylkingin
hefði dekrað við markaðslausnir í
heilbrigðismálum á landsfundi sínum
síðustu helgi. „Það má segja að þróun
Samfylkingarinnar inn að miðju, sem
formaðurinn Össur [Skarphéðinsson]
taldi til helstu afreka sinna í blaða-
viðtali fyrir um ári síðan, hafi náð í
nýjan næturstað með dekri Samfylk-
ingarinnar við markaðslausnir í heil-
brigðismálum og einnig því hvernig
fjallað var, eða öllu heldur ekki
fjallað, um umhverfismál, utanríkis-
mál og fleira.“ Hann sagði að það
væru vissulega vonbrigði að Sam-
fylkingin skyldi létta undir með
markaðsöflunum í Sjálfstæðisflokkn-
um með þeim hætti sem raun bæri
vitni.
Allt tal um botnlausa hít
stenst ekki skoðun
Steingrímur sagði ennfremur að
ekki hefði heldur staðið á fagnaðar-
látunum á síðum Morgunblaðsins.
„Það er ekki á hverjum degi sem því-
líkt eggjahljóð kemur í Morgunblað-
ið. Enda lagði ritstjóri eða leiðarahöf-
undur blaðsins sérstaka lykkju á leið
sína til að draga athyglina að þeirri
staðreynd að a.m.k. í einum mála-
flokki, heilbrigðismálunum, væri nú
orðið styttra á milli Samfylkingarinn-
ar og Sjálfstæðisflokks en Sjálfstæð-
isflokks og Framsóknarflokks. Þegar
við bætist að formaður Samfylking-
arinnar stakk svo sjálfum Evrópu-
málunum inn í kæli er engu líkara en
að helsta leiðarljós flokksins hafi ver-
ið að gera Samfylkinguna samstarfs-
hæfari í augum sjálfstæðismanna.“
Steingrímur lagði áherslu á að
þessar víglínur í stjórnmálum legðu
auknar skyldur á herðar Vinstri
grænna. „Við munum reyna af okkar
fremsta megni að standa undir því.
Við erum því ekki óvön að þurfa ein
að bera hitann og þungann af mik-
ilvægri málefnabaráttu í stjórnmál-
um og eru þar umhverfismál og utan-
ríkismál nærtækt dæmi. Því hefur á
hinn bóginn oft verið haldið fram að
meiri samstaða ríkti með stjórnar-
andstöðuflokkunum og styttra væri á
milli okkar og Samfylkingarinnar
þegar kæmi að hinum sígildu velferð-
armálum. Um það atriði má sumpart
deila nú, því miður. Svo mikið er víst,
að standist Jón Kristjánsson heil-
brigðisráðherra þann mikla þrýsting
sem á hann er nú lagður af einkavæð-
ingaröflunum þá á hann okkar stuðn-
ing vísan. Við munum í þessu tilviki
eins og öðrum láta málefnin ráða. Og
þó að það sé ekki sérstaklega mín
íþrótt að klappa framsóknarmönnum
þá skal þetta vera alveg á hreinu.“
Steingrímur fór yfir fjölmörg fleiri
málefni í ræðu sinni og lagði m.a.
áherslu á að Vinstri grænir væru
andvígir einkavæðingu „hvað þá al-
gerri markaðsvæðingu grunnþjón-
ustunnar,“ ítrekaði hann. „Við teljum
að heilbrigðiskerfið og menntakerfið
eigi að vera rekið á samábyrgan hátt
á opinberum grunni. Í aðalatriðum
erum við sátt við þá verkaskiptingu
sem þar ríkir í dag. Við erum algjör-
lega andvíg því að hleypa einka-
rekstri í ágóðaskyni lengra inn í sjálf-
an kjarna velferðarþjónustunnar
vegna þeirra afleiðinga sem slíkt
óumdeilanlega hefur fyrr eða síðar.“
Steingrímur sagði að vissulega kost-
aði rekstur hinna stóru og sérhæfðu
heilbrigðisstofnana mikið. „En þar
hafa líka miklar framfarir í læknis-
þjónustu komið til sögunnar, nýr
tækjakostur, aðgerðir gerðar hér-
lendis sem áður voru unnar erlendis
og þá borgað fyrir þær dýrum dóm-
um af Tryggingastofnun ríkisins.“
Hann sagði einnig að skv. skýrslu
OECD fyrir árið 2001, væri Ísland í
sjöunda sæti miðað við útgjöld á
mann til heilbrigðismála og í því átt-
unda ef tekin væru heildarútgjöld til
heilbrigðismála sem hlutfall af þjóð-
artekjum. „Aðalatriðið er að allt talið
um botnlausa hít heilbrigðismála,
stjórnlausa aukningu eða að þróunin
hér skeri sig frá öðrum sambæri-
legum löndum, stenst einfaldlega
ekki skoðun.“ Hann sagði ennfremur
um heilbrigðismál að efla bæri
grunnþjónustuna sem og almenna
heilsugæslukerfið. Þá sagði hann að
möguleikarnir til raunverulegra um-
bóta í heilbrigðiskerfinu lægju ekki í
því að daðra við markaðslausnir og
leggja niður allar varnir „gegn ásókn
einkavæðingar- og gróðaaflanna inn í
velferðarþjónustuna.“
Norpa í kuldanum
Steingrímur vék einnig að um-
hverfismálum og framkvæmdunum
við Kárahnjúka. Sagði hann að
myndir sem þaðan hefðu borist á
undanförnum mánuðum hefði níst
margan manninn í hjartað. „Má þá
ekki á milli sjá hvort hefur komið ver
við mann að sjá sárin í hlíðum Kára-
hnjúka og bergfyllur falla fram í
Dimmugljúfur eða illa klædda og illa
launaða farandverkamenn norpa í
kuldanum,“ sagði hann.
„Um hneykslið sem þar hefur átt
sér stað gagnvart réttindum launa-
manna, aðbúnaði og öðru slíku þarf
ekki að hafa mörg orð. Vonandi leiðir
barátta verkalýðshreyfingarinnar og
almenn fordæming á framkomunni
við hina erlendu verkamenn til veru-
legra úrbóta enda annað ekki líðandi.
Sljóleiki stjórnvalda hefur hins vegar
verið með endemum og snautlegust
alls framganga ráðherra Framsókn-
arflokksins.“
Steingrímur gerði drög að nýrri
náttúruverndaráætlun einnig að um-
talsefni, en Siv Friðleifsdóttir um-
hverfisráðherra hefur verið að kynna
drögin undanfarnar vikur. Hann
sagði m.a. að þær fræðilegu og fag-
legu undirstöður sem hefðu verið
lagðar í þeirri undirbúningsvinnu
væru til fyrirmyndar. „En tillögurnar
sjálfar um þau svæði sem taka á til
friðunar valda miklum vonbrigðum,“
sagði hann. „Þar er t.d. nær algerlega
sneitt framhjá sjálfu miðhálendinu og
þeim perlum sem þar eru enn
óverndaðar og er nú ógnað af stór-
virkjanaáformum ýmissa aðila.
Hefðu tillögur í náttúruverndaráætl-
uninni falið í sér ákvörðun um út-
færslu friðlandsins í Þjórsárverum
hefði a.m.k. einhverju verið hægt að
flagga í þeim efnum. Það eru því og
munu áfram verða ærin verkefni á
sviði umhverfismála hér heima fyrir.“
Stefnuyfirlýsing endurskoðuð
Steingrímur gagnrýndi framkomu
stjórnarflokkanna í öryrkjamálinu
svokallaða. „Framkoma ríkisstjórnar
Sjálfstæðisflokks og Framsóknar-
flokks í garð öryrkja var rifjuð upp
nú á dögunum þegar enn féll dómur í
máli öryrkja sem hafa neyðst til að
heyja réttindabaráttu sína um langt
árabil fyrir dómstólum. Sú saga er
með miklum endemum og það gerist
ekki á hverjum degi í vestrænum lýð-
ræðisríkjum að ein og sama ríkis-
stjórnin fái í tvígang á sig hæstarétt-
ardóm vegna brota á stjórnarskránni
í sama máli og það í samskiptum við
öryrkja.“
Í lok ræðu sinnar sagði Steingrím-
ur að á landsfundinum lægi fyrir til-
laga um að hafin verði undirbúningur
að endurskoðun stefnuyfirlýsingar
flokksins, sem verið hefur óbreytt frá
stofnfundi árið 1999. „Sérstakt mark-
mið þeirrar endurskoðunar verður að
styrkja og samþætta áherslur kven-
frelsis eða femínisma og alþjóða-
hyggju í stefnuyfirlýsingu flokksins,“
sagði hann.
Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs
Flokkurinn eini valkostur
vinstri manna í landinu
Morgunblaðið/Sverrir
Landsfundur Vinstrihreyfingarinnar er haldinn í Hveragerði. Honum lýkur á morgun.
Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs, setti
landsfund flokksins á Hótel Örk í Hvera-
gerði í gær. Lagði hann þar m.a. áherslu á
að flokkurinn væri velferðarflokkur.
Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstrihreyfingarinnar,
gagnrýndi stefnu ríkisstjórnarinnar harðlega í ræðu sinni.