Morgunblaðið - 10.11.2003, Blaðsíða 19

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. NÓVEMBER 2003 19
T R Y G G I N G A S T O F N U N
R Í K I S I N S
Ársfundur TR
fimmtudagsmorguninn 13. nóvember 2003
kl. 8.30 að Grand Hótel, Sigtúni
Morgunverðarhlaðborð frá kl. 8.15
FUNDARSTJÓRI:
Sigríður Lillý Baldursdóttir
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra, Jón Kristjánsson, flytur ávarp.
Varaformaður tryggingaráðs, Margrét S. Einarsdóttir, flytur ávarp.
Forstjóri Tryggingastofnunar ríkisins, Karl Steinar Guðnason, kynnir staðtölur almannatrygginga.
FUNDAREFNI:
Forvarnafaraldurinn
- siðfræðileg og fjárhagsleg átakasvæði -
Jóhann Ág. Sigurðsson, prófessor
Vinsamlega skráið þátttöku í síðasta lagi þriðjudaginn
11. nóvember nk. í síma 560 - 4404 eða skraning@tr.is.
F.h. Tryggingastofnunar ríkisins og starfsfólks
Karl Steinar Guðnason, forstjóri
Í SUMAR gekk dómur í máli sem
undirritaður höfðaði gegn íslenska
ríkinu vegna brottvikningar úr starfi
safnstjóra Kvik-
myndasafns Íslands í
árslok 2001. Dóm-
urinn tók undir þau
sjónarmið að upp-
sögnin hafi verið
ólögmæt og dæmdi
undirrituðum bætur.
Ríkislögmaður sá ekki ástæðu til að
áfrýja málinu til Hæstaréttar og unir
því dómi. Á sama tíma og þessi dóm-
ur er áfellisdómur yfir embætt-
isverkum fyrrverandi fram-
kvæmdastjóra Kvikmyndasjóðs,
gefur dómurinn tilefni til þess að
velta fyrir sér hver ábyrgð stjórnar
Kvikmyndasafnins var í málinu. Þær
vangaveltur eiga erindi inní almennar
umræður um hvert sé ábyrgð-
arhlutverk stjórna og ráða á vegum
ríkisins.
Í því tilefni sem hér um ræðir sam-
þykkti fyrrverandi stjórn Kvik-
myndasafnsins á fundi í lok nóv-
ember 2001 framlagt erindi
fyrrverandi framkvæmdastjóra að
grípa þyrfti til þeirra ráðstafana að
reka safnstjóra Kvikmyndasafnsins.
Samkvæmt fundagerð tók stjórnin
einróma undir tillögu fram-
kvæmdastjórans og var safnstjór-
anum sent uppsagnarbréf stuttu eftir
að fundinum lauk. Enginn stjórn-
armeðlima sá ástæðu til þess að
hreyfa við mótbárum, kalla eftir
gögnum til rökstuðnings málinu eða
að kalla safnstjórann á fund til þess
að koma fram með andsvör. Slík
málalok eru umhugsunarverð sé tek-
ið tillit til þess að enginn aðdragandi
var að þessu máli á öðrum stjórn-
arfundum, engin gögn voru lögð fram
sem rökstuddu uppsögnina og brotin
var sú hefð stjórnarinnar að kalla til
safnstjórann í málefnum sem snertu
Kvikmyndasafnið. Örlög safnstjórans
voru ráðin á þessum fundi og var fast
haldið í þá ákvörðun af fyrrverandi
framkvæmdastjóra og stjórn Kvik-
myndasjóðs þrátt fyrir skýlausan úr-
skurð menntamálaráðuneytis í árs-
byrjun 2002 að uppsögnin hafi verið
ólögleg og að semja ætti um bætur. Í
stjórn Kvikmyndasafnsins sátu
fulltrúar sem allir þáðu greiðslur frá
ríkinu fyrir fundasetur sínar.
Stjórnarmeðlimir sinntu ekki
þeirri rannsóknarskyldu, hvorki á ör-
lagafundinum né síðar, að kalla eftir
gögnum um ástæður uppsagn-
arinnar. Einnig var ekki grennslast
fyrir um hvort rétt hafi verið staðið
að öllum málatilbúningi sem gerði
uppsögnina löglega. Í báðum þessum
tilfellum er fullt traust lagt á orð og
aðgerðir framkvæmdastjórans eins
og hér hafi verið um daglegan rekst-
ur að ræða sem stendur vanalega fyr-
ir utan ábyrgðarsvið stjórna. Rann-
sóknarskyldunni var einnig ekki
sinnt er snerti sameiginlega ábyrgð
stjórnenda þessarar stofnunar á um-
kvörtunarefnum framkvæmdastjóra
Kvikmyndasjóðs og yfirmanni safn-
stjóra Kvikmyndasafnsins. Ástæða
uppsagnarinnar sagði fram-
kvæmdastjórinn voru að safnstjórinn
hefði farið út fyrir fjárhagslegt vald-
svið sitt, þrátt fyrir að fram-
kvæmdastjórinn einn hefði fjárhags-
legt vald á stofnuninni og skrifaði
uppá alla reikninga hennar. Þetta
hefði stjórnarmeðlimum mátt vera
ljóst en ekkert var aðhafst um að
kanna hvar raunveruleg ábyrgð á
umkvörtunarefni framkvæmdastjór-
ans lægi.
Það sem vekur einnig eftirtekt í
þessu máli er að hagsmunir Kvik-
myndasafnsins komu aldrei uppá yf-
irborðið eða voru settir í samhengi
við þá ákvörðun að segja upp fagleg-
um stjórnanda hennar. Spurningar
sem snertu framhaldið af brottvikn-
ingunni voru ekki reifaðar. Einnig
var sniðgengið að ræða hver ætti að
taka við stjórnun á safninu og stýra
verkefnum í höfn og jafnframt hvern-
ig bæri að kynna starfsfólkinu þessi
tíðindi. Og síðast en ekki síst var ekki
rætt um það hvort einhverjum hags-
munum stofnunarinnar væri stefnt í
hættu með jafnbráðri ákvörðun og að
senda uppsagnarbréfið.
Spurningar sem þessar hefðu átt
að vera stjórnarmeðlimum efst í huga
þar sem þeir voru í stjórn til að gæta
heildarhagsmuna stofnunarinnar.
Fyrir lágu miklar breytingar á Kvik-
myndasafni Íslands þar sem stofn-
unina átti að skilja frá Kvikmynda-
sjóði Íslands og gera að sjálfstæðri
skilaskyldustofnun er heyrði beint
undir menntamálaráðuneytið. Und-
irbúningur fyrir þær breytingar voru
hafnar og hafði stjórninni verið gerð
grein fyrir þeim breytingum. Þessi
umskipti urðu að veruleika í upphafi
þessa árs og á sama tíma margföld-
uðust fjárveitingar til safnins.
Af þessari stuttu yfirferð má vera
ljóst að stjórnarmeðlimum brást að
mörgu leyti bogalistin í því að sinna
launuðu hlutverki sínu og studdu við
bakið á ólöglegri uppsögn. Margt af
þessu fólki situr enn í veigamiklum
stjórnum og ráðum fyrir ráðuneyti og
aðrar samfélagsstofnanir. Vísast
spyrja fáir sig að því hvort slíkt sé
viðeigandi og hvort slíkir fulltrúar
geti sinnt hlutverki sínu þannig að
réttlætis sé gætt og að farið sé að lög-
um. Í því andrúmslofti endurbóta
sem íslenskar menningastofnanir
hafa gengið í gegnum síðustu ár
mætti hins vegar fara að spyrja að
því þar sem stjórnarseta getur ráðið
örlögum bæði starfsfólks og stofnana.
Þau örlög geta ekki einungis verið
dýrkeypt í krónum talið þeim sem
verða fyrir því að fá uppsagnarbréf,
heldur einnig íslensku samfélagi sem
í þessu máli þurfti að greiða bætur
fyrir embættisafglöp, lögfræðikostn-
að beggja deiluaðila og fyrirtöku í
réttarkerfinu.
Örlagastjórnir
Eftir Sigurjón Baldur Hafsteinsson
Höfundur stundar doktorsnám
í Bandaríkjunum.
Fyrir
flottar
konur
Bankastræti 11
sími 551 3930
Úrslitin úr
enska boltanum
beint í
símann þinn
Fréttasíminn
904 1100