Morgunblaðið - 17.11.2003, Blaðsíða 4

Morgunblaðið - 17.11.2003, Blaðsíða 4
FRÉTTIR 4 MÁNUDAGUR 17. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ ÍSLENSK erfðagreining hefur keypt nýtingar- rétt á lyfi sem talið er að geti haft áhrif á hjarta- áfall og áætlar fyrirtækið að hefja prófanir á lyf- inu í byrjun næsta árs. Með þessum hætti sparar fyrirtækið sér a.m.k. fimm ár og gríðarlegan kostnað við að þróa lyf frá grunni út frá uppgötv- unum á erfðavísi, sem tengist ákveðnum sjúk- dómi, yfir í vöru á markaði. Í samtali við Morgunblaðið sagði Kári Stefáns- son, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, að nýt- ingarrétturinn á þessu lyfi væri sannkallaður hvalreki á fjörur fyrirtækins. „Með þessum hætti er fyrirtækið í raun að stökkva fimm ár fram í tím- ann, þannig að þetta er geysilega spennandi. Menn eru að spara sér óhemju vinnu, fé og tíma.“ Að sögn Kára er hjartaáfall banvænasti sjúk- dómur vestrænna samfélaga og takist að þróa lyf sem hefur tilætluð áhrif er óhemju stór markaður fyrir hendi við sölu á lyfinu. „Það er auðvitað mikil áhætta sem felst í þess- um iðnaði, en ef varan virkar verður árangurinn stórbrotinn. Það þarf ekki nema eitt lyf til að skila óhemju tekjum. Ef við tökum til dæmis lyf eins og líditor, sem er mest selda fitulækkandi lyf í heimi, held ég að það sé rétt hjá mér að heildarsalan á því lyfi sé 16 milljarðar dollara á ári.“ Sparar fyrirtækinu 5 ára vinnu og um 250 milljónir dollara Íslensk erfðagreining keypti nýtingarréttinn, eða svokallað sérnytjaleyfi, á lyfinu af þýska lyfja- fyrirtækinu Bayer AG. Fyrirtækið hafði þróað lyf- ið í öðrum tilgangi en fékk það ekki til að virka og því var lyfið lagt á hilluna. Vísindamenn ÍE höfðu hins vegar einangrað erfðavísi með breytanleika sem eykur líkurnar á hjartaáfalli mjög mikið. „Það vildi svo til að eggjahvítuefnið sem erfða- vísirinn býr til hafði verið notað af nokkrum lyfja- fyrirtækjum sem lyfjamark í allt öðrum sjúkdómi. Lyfið hafði flott áhrif á eggjahvítuefnið en engin áhrif á sjúkdóminn. Þannig að lyfið var uppi í hillu hjá lyfjafyrirtækinu og við einfaldlega keyptum það af þeim. Nú hefjum við tilraunir í byrjun næsta árs og vonum að okkur takist að sýna fram á að lyfið geti minnkað líkurnar á því að fólk í ákveðnum áhættuhópi fái hjartaáfall,“ sagði Kári. Með því að kaupa nýtingarrétt lyfsins og hefja tilraunir þegar á næsta ári er Íslensk erfðagrein- ing að stytta ferlið frá uppgötvun til vöru á mark- aði um a.m.k. fimm ár. Yfirleitt er reiknað með að það taki a.m.k. tíu ár að þróa lyf frá uppgötvun yf- ir í vöru og að kostnaðurinn nemi um 500 millj- ónum dollara. Með því að kaupa lyf, sem er komið á þennan rekspöl í tilraunum, má áætla að Íslensk erfðagreining spari fyrirtækinu fimm ára vinnu og um 250 milljónir dollara. Fyrir utan upphafs- greiðslu fær Bayer áfangagreiðslu frá ÍE þegar og ef niðurstöður rannsókna gefa til kynna að lyfið fari á markað, auk hlutdeildar í tekjum af mögu- legri sölu lyfsins. Mikilvægur áfangi í sögu erfðafræðiiðnaðar Að sögn Kára voru tilraunir Bayer búnar að sýna fram á að lyfið veldur engum aukaverkunum hjá mönnum og er því eins öruggt lyf að byrja með í tilraun eins og hægt er að hugsa sér. „Þetta er mikilvægur áfangi, ekki bara í okkar sögu, heldur líka í sögu þessa erfðafræðiiðnaðar. Þarna er verið að nota erfðafræði til að einangra meingen og síð- an erum við komnir með lyf í hendurnar sem hefur áhrif á eggjahvítuefnið sem er búið til úr þessum meingenum. Fyrir okkur er þetta áfangi af þeirri gerð að maður tapar svefni af spenningi,“ segir Kári. Áætlað er að hefja tilraunir á lyfinu í byrjun næsta árs og segist Kári reikna með að þær fari að mestu leyti fram hér á landi. Tilraunum af þessu tagi er skipt í þrjá fasa. Í fasa I er reynt að ganga úr skugga um að hvort lyfið sé eitrað fyrir menn og í þessu tilfelli er fasa I lokið. Þá tekur við fasi II þar sem kannað verður hvort lyfið hafi tilætluð áhrif. Að lokum hefst síðan fasi III þegar stórum hópi fólks er gefið lyfið, ekki síst til að ganga úr skugga um hvort það hafi aukaáhrif sem aðeins koma í ljós þegar búið er að gefa það stórum hópi. „Við reiknum með að þessar tilraunir, sem við hefjum í byrjun næsta árs, muni taka tvö ár. Ef allt gengur síðan upp eins og best verður á kosið ætti lyf að geta verið komið á markað eftir um fimm ár, sem er auðvitað miklu styttri tími en menn höfðu reiknað með,“ segir Kári. Möguleikar á að þróa önnur lyf með sama hætti Dr. Eric Topol, yfirmaður hjarta- og æðadeild- ar Cleveland Clinic í Bandaríkjunum, mun starfa sem ráðgjafi við uppsetningu og framkvæmd lyfjaprófananna. Að sögn Kára er nafn dr. Eric Topol líklega það þekktasta í heiminum í dag varðandi rannsóknir á hjartaáföllum og hefur hann stjórnað mörgum álíka rannsóknum. „Hann er mikill gæðastimpill fyrir þetta verkefni og það var okkur mjög mikilvægt að fá hann til sam- starfs,“ segir Kári. Að sögn Kára er þetta lyf, sem ÍE hefur keypt nýtingarrétt á, sannkallaður hvalreki á fjörur fyr- irtækisins og jafnframt sé sá möguleiki fyrir hendi að hægt verði að fara sömu leið varðandi þróun lyfs við öðrum sjúkdómum. „Við erum með erfðavísi úr þremur öðrum sjúkdómum þar sem erfðavísirinn býr til eggjahvítuefni sem lyfjafyr- irtæki hafa notað til þess að reyna að búa til lyf við allt öðrum sjúkdómum. Mér finnst ekki ólíklegt að við getum farið sömu leið í nokkrum öðrum sjúk- dómum. Sem er auðvitað mjög spennandi,“ sagði Kári. Íslensk erfðagreining fær nýtingarrétt á lyfjaefni og áætlar að hefja lyfjaprófanir í byrjun næsta árs Morgunblaðið/Júlíus Höfuðstöðvar Íslenskrar erfðagreiningar. Styttir ferlið um 5 ár frá uppgötvun að vöru FJARSKIPTAFYRIRTÆKIÐ Og Vodafone hyggst bæta sjö sendum við net sitt á Vesturlandi í framhaldi af þeirri ákvörðun Símans, að slökkva á reiki á farsímastöðvum á Suður- og Vesturlandi á miðnætti. Með því munu viðskiptavinir Og Vodafone ekki eiga aðgang að 50 sendum Landssímans á þessum svæðum. Pétur Pétursson, upplýsinga- fulltrúi Og Vodafone, segir að með nýju sendunum sjö megi veita sam- bærilega þjónustu og verið hafi fyrir hendi á Vesturlandi. Hann segir enn fremur að Og Vodafone hafi því sem næst lokið uppbyggingu á Suðurlandi og þar sé nú þéttriðið farsímanet. „Við settumst yfir stöðuna og hóf- um í framhaldi af því undirbúning að uppsetningu stöðvanna. Vonast er til þess að vinna á vettvangi geti hafist í desember og ætti verkinu að vera að fullu lokið í janúar eða febrúar.“ Aðgangur að 10 nýjum sendum Símans Pétur segir að ákvörðun Lands- símans um lokun sendanna 50 sé meðal annars tekin á grundvelli úr- skurðar Póst- og fjarskiptastofnunar frá 7. nóvember síðastliðnum þar sem beiðni um framlengingu á reikiþjón- ustu sé vísað frá. „Í sama úrskurði er kveðið á um að Landssíminn skuli veita Og Vodafone aðgang að hátt í 10 nýjum sendum á Norðurlandi, Aust- urlandi og Suðurlandi. Við lítum því svo á að opnað verði fyrir þjónustu með þessum nýju sendum um leið og Landssíminn lokar fyrir hina,“ segir hann. Pétur segir rétt að Og fjarskipti hafi haft frumkvæði að því að segja upp öllum reikisamningum við Landssímann á sínum tíma því ætl- unin hafi verið að þétta eigið net. Síð- ar hafi komið á daginn að menn hafi ætlað sér fullstuttan tíma til þess og þá hafi verið óskað eftir framleng- ingu til 1. maí 2004. Væntanleg lokun Landssímans þýðir tímabundna skerðingu á þjónustu fyrir viðskipta- vini Og Vodafone með símanúmer sem byrja á 82 og sem eiga leið um Borgarfjörð og Mýrar. Sjö nýir sendar í bí- gerð hjá Og Vodafone HLUTABRÉF Austurstrandar ehf. sem rekið hefur Björnsbak- arí Vesturbæ síðastliðin 14 ár hafa verið seld. Árni Kr. Magn- ússon var stærsti hluthafinn en föðurbróðir hans stofnaði Björns- bakarí snemma á síðustu öld. Árni segir að bakaríið hafi ein- ungis verið í eigu tveggja fjöl- skyldna þar til nú. Nýir eigendur eru Jón Albert Kristinsson, áður hluthafi í Myllunni, og sonur hans, Steinþór Jónsson. Undir Austurströnd heyrði Björnsbakarí Vesturbæ sem rak bakarí við Hringbraut, Fálkagötu og Austurströnd. „Ástæða sölunnar er engin önn- ur en sú að áhugasamur aðili sóttist eftir því að kaupa bréfin. Tímasetningin var ágæt, því sam- keppni fer ekki minnkandi og maður ekki að yngjast. Nú eru yngri menn teknir við rekstr- inum,“ segir hann. „Björnsbakarí var mjög stórt fyrirtæki á stríðsárunum og hef- ur verið í eigu tveggja fjöl- skyldna alla tíð, þar til nú. Föð- urbróðir minn keypti bakaríið. Svo fór faðir minn að starfa hjá bróður sínum og loks fór ég að starfa hjá föður mínum. Svona gekk þetta mann fram af manni,“ segir hann. Árni kveðst nú ætla að taka sér gott frí eftir 30 ár í bakaríi. „Það var alveg kominn tími til þess að hvíla sig eftir vinnu dag- inn út og daginn inn, laugardaga, sunnudaga, jól og páska. Maður er smátíma að átta sig á því að vera ekki í vinnunni þegar aðrir eru í fríi, en ég finn mér eitt- hvað,“ segir hann. Hjá bakaríinu voru 30-40 starfsmenn í 15 stöðugildum og var Árni sá eini sem hætti þegar nýir aðilar yfirtóku reksturinn í byrjun október. Fyrirtæki á gömlum merg skiptir um eigendur Morgunblaðið/Sverrir Björnsbakarí var stofnað snemma á síðustu öld og hafði aðeins verið í eigu tveggja fjölskyldna þar til það skipti um eigendur á dögunum.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.