Vísir - 08.11.1980, Blaðsíða 9

Laugardagur 8. nóvember 1980
r........
Einhvernveginn er
I maður ekki búinn að
venja sig við þá tilhugs-
I un, að Ronald Reagan sé
| orðinn forseti Bandaríkj-
anna. Nafn hans hefur
| lengi verið í sviðsljósi
i bandarískra stjórnmála,
I en fæstum hefur dottið í
| hug, að hann gæti nokkru
. sinni orðið forseti. Til
I þess hafa sjónarmið hans
■ og málf lutningur verið of
langt til hægri, miðað við
þá strauma sem sterkast-
■ ir hafa verið í bandarísk-
um þjóðmálum undan-
I farinn áratug. Reagan
■ hefur verið átrúnaðargoð
svokallaðra hægri afia,
viljað draga stórlega úr
m alríkisstjórninni i Was-
, hington, hefur gert lítið
■ úr vandamálum blökku-
manna, gagnrýnt al-
mannatryggingar og ver-
I ið hreinn og klár and-
■ stæðingur þeirrar jafn-
réttishreyfingar, sem er
mjög öflug í Bandaríkj-
■ unum.
Hollywood og Kissinger
Ronald Reagan hefur aö sjálf-
| sögöu notiö þess aö vera frægur
. kvikmyndaleikari, en hann hef-
■ ur lika goldiö þess. Háösmerki
■ hefur gjarnan veriö sett aftan
■ viö ummæli um annars flokks
I leikarann frá Hollywood og
■ imynd hans meö kúrekahatt og
| ljósku viö hliö sér, hefur ekki
[ veriö til aö auka álit hans sem
® stjórnmálamanns. Astæöulaust
I er aö dæma blessaöan manninn
1 af kvikmyndafrægöinni oggervi-
I mennskunni i Hollywood, en
| óneitanlega finnst manni aö
ferill hans sé dæmigeröur um
bandariskt þjóöfélag, og er þaö
| þá ekki eingöngu sagt i nei-
■ kvæöu skyni.
Þrátt fyrir herská ummæli
I Reagans i utanrikismálum,
| andstööu hans gegn Salt II
. samningnum og umdeilanlegt
| tal um hernaöarmátt og vopna-
I búnaö, er afar óliklegt aö utan-
■ rikisstefna Bandarikjanna taki
n róttækum breytingum viö for-
■ setaskiptin. Allar likur benda til
■ þess, aö Kissinger veröi áhrifa-
■ mikill ráögjafi, ef ekki ráöherra
■ i rikisstjórn Reagans, og fáir
® bandariskir stjórnmálamenn
| eru virtari um heimsbyggöina
® en hann.
Hægri stefna
Margir hafa tilhneigingu til aö
setja samasemmerki milli
þeirrar hægri stefnu, sem Reag-
an er fulltrúi fyrir i Bandarikj-
unum og þeirrar stefnu, sem
kennd er viö Sjálfstæöisflokkinn
á íslandi.
An þess aö veriö sé aö afneita
mörgum þeim grundvallarhug-
myndum, sem sameiginlegar
eru i alþjóölegum kennisetning-
um um frelsi og framtak ein-
staklingsins, markaöslögmál og
dreifingu valds, hvort heldur
þær eru settar fram i banda-
riskum eöa Islenskum stjórn-
málum, þá er langur vegur á
milli Ihaldssjónarmiöa Reagans
og sjálfstæöisstefnunnar á Is-
landi.
Pólitisk hugmyndafræöi er
alls góös makleg, en stjórn-
málaflokkar, eöli máls sam-
kvæmt, taka miö af þvi þjóöfé-
lagi, sem þeir starfa I. Þeir
veröa ekki alhæföir og þeir mót-
ast af þeim jarövegi sem þeir
spretta úr. Sjálfstæöisstefnan á
tslandi er reist á einstaklings-
hyggjunni, en félagslegt öryggi,
hagur launafólks og jafnrétti
kynjanna eru einmitt ofarlega á
stefnuskrá sjálfstæöismanna
vegna þess aö þaö hlúir aö ein-
staklingnum og rétti hans til aö
lifa mannsæmandi og frjálsu
Fjölskyldan í
frjálsu samfélagi
Frelsi einstaklingsins felst
ekki einvöröungu i frelsinu til aö
hagnast efnalega, heldur fcelsi
hans til aö leita aö eigin lifs-
hamingju, án tillits til starfs,
efnahags eöa kyns.
Forsenda framfara
Hitt er rétt, aö sú pólitiska
stefna hefur veriö kennd viö
Sjálfstæöisflokkinn, aö fólk
megi og eigi aö hagnast. For-
senda framfara i þjóöfélaginu
er sú, aö þar skapist aröur, aö
framleiösla og þjónusta sé
ábatasöm, aö hugvit komi aö
hagnýtu gagni, aö dugnaöur og
sjálfsbjargarviöleitni njóti sln.
Bættur efnahagur, aukin laun,
eru afliö sem rekur okkur
áfram. Þaö er bæöi eölilegt og
heilbrigt.
Þaö er vel ef sérhver ein-
staklingur efnast, ef til þess er
unniö á heiöarlegan hátt.
Þaö er hinsvegar lifsskoöun
sósialista, aö gróöi sé af hinu
illa. Hinir riku eru vondir.
Hagnaöur er arörán. Þessar
heilögu kenningar eru ekki ætiö
haföar i hávegum, enda þótt eft-
ir þeim sé unniö meö lævlsum
hætti. Menn vara sig ekki alltaf
á flagöinu undir hinu fagra
skinni.
Sanntrúaður sósíalisti
Þvi er það nokkuö óvæntur at-
burður, þegar þessi hugsunar-
háttur er opinberaður svo hrein-
skilnislega og afdráttarlaust,
eins og Guðrún Helgadóttir
geröi I umræöum á alþingi fyrr i
vikunni.
Guörún Helgadóttir hefur
veriö eftirlætisframbjóöandi Al-
þýöubandalagsins I seinni tiö.
Hún hefur reynst þeim flokki
drjúg i atkvæðum, enda greind
kona, málsnjöll og dugleg. En
hún er sanntrúaöur sósialisti,
sem ekki nennir aö hræsna eöa
villa á sér heimildir.
Þaö er þess vegna, sem Guö-
rún stendur upp i ræöustól á al-
þingi og flokkar eignir kaup-
mannsins undir arörán.
Avöxturinn af lifsstarfi duglegs
manns er illa fengiö fé úr vösum
alþýöunnar.
I máli hennar endurspeglast
sú öfund og óvild, sem sósialist-
ar þrifast á. Hún er rödd þeirrar
pólitisku baráttu, sem miðar aö
þvi aö reyra alla menn við rikis-
jötuna og fletja þá út I meöal-
mennsku.
ritstjórnar
pistill
Ellert B. Schram
ritstjóri skrifar
Auðsöfnun
Fram til skamms tima hefur
þaö veriö vörn manna gegn
veröbólgu og skattagræögi
rikisins aö koma sér upp fast-
eign, án þess aö þaö teldist um-
talsverö eöa illræmd auösöfnun.
Nú fer að fjúka I þaö skjól lika.
Fasteign telst nú gróöi á máli
þeirra, sem ráöa I þjóðfélaginu
og síöustu fréttir um 60% hækk-
un á fasteignamati, eru undan-
fari þess, aö ibúöir almennings
verði gildari skattstofn fyrir hiö
opinbera, svo réttlátt sem það
er.
Allt viröist stefna I þaö, aö
húsnæöi og ibúöir teljist auöur,
sem enginn eigi rétt á, en skuli
skattpindur ella.
Hitt er annaö, aö hver litur
sinum augum á auöinn. Auöur
er fólginn I fleiru en fasteignum.
Lifshamingjan veröur ekki
mæld á hlaupareikningi. Þetta
er velferöarþjóöfélagiö smám
saman aö koma auga á. Stjórn-
málaflokkarnir eru nú I neyöar-
leit aö haldreipi, og þaö er von-
andi timanna tákn, aö margar
borgarlegar dyggöir og lifsform
eru hafin til skýja á nýjan leik.
F jölsky Idupólitík
Vinsælasta umræöuefniö um
þessar mundir er fjölskyldu-
pólitik. Nú hafa menn uppgötv-
aö aö heimiliö og fjölskyldan
séu þeir hornsteinar, sem þurfi
aö styrkja og efla. Þaö eru auö-
vitaö ekki ný sannindi, enda þótt
rauösokkum, kommúnufólki og
öörum sértrúarhópum hafi tek-
ist aö rugla fólk svo i riminu, aö
menn voru farnir aö halda sig
skritna viö þaö aö láta sér annt
um sitt borgaraiega heimili.
Jafnvel Alþýöubandalagiö
hefur að sögn sett á fót starfs-
hópa til aö móta fjölskyldupóli-
tik fyrir sinn flokk. Og þaö var
alþýöubandalagsfulltrúinn Vil-
borg Harðardóttir, sem stýröi
sjónvarpsumræöum um þetta
efni á dögunum.
Sá þáttur þótti þungur og
klisjukenndur, og eftirþankarn-
ir eru þeir, aö sennilega tekst
blessuöum sálfræöingunum og
félagsfræöingunum og öörum
nýfræöingum aö drepa alla
skynsamlega umræöu meö
óskiljanlegum vangaveltum um
einfalda hluti.
I frjálsu samfélagi
í þessu sambandi er ástæöa til
aö geta þess aö sjálfstæöiskonur
I Hvöt hafa gefiö út bók, sem ber
heitið: „Fjölskyldan I frjálsu
samfélagi”.
Viö lestur þeirrar bókar óttast
maður á stundum, aö hún beri
um of flokkspólitiskan keim, sé
nokkurskonar trúarbiblia, sem
óflokksbundnu fólki reynist
erfitt aö tileinka sér vegna hins
pólitiska ivafs.
Bókin er engu aö siöur afar
fróöleg um margt, og rennir
vissulega stoöum undir þá skoö-
un, aö vernd fjölskyldunnar,
sem stofnunar, sé háö pólitisk-
um viöhorfum.
1 einni grein bókarinnar rifjar
Sigurlaug Bjarnadóttir upp
kafla úr Alþýöubók Halldórs
Laxness, þar sem segir:
„Hvert byggöarlag hafi vand-
aö uppeldisheimili þar sem
kappkostað sé aö ala hvern ein-
stakling upp i samræmi við
kröfur fullkomins menningar-
lifs. Uppeldisheimiliö hefur
þann kost I för með sér aö gera
börnin óháö heimilisbrag og
heimilisástæðum foreldranna
og bjarga þeim þannig úr þeirri
hættu sem heimauppeldi skapar
almennt, en þó einkum þar sem
foreldrarnir eru illa siöaðar
manneskjur og litlir sálfræöing-
ar, eða eigingjarnir um of til aö
skapa hinn hamingjusama aga .
Kokkabækur
kommúnismans
Sigurlaug tekur fram, aö hún
geri ráö fyrir þvi aö skáldiö hafi
tekið sinnaskiptum, en þaö er
engin dauöasynd, þótt minnt sé
á, að á þessum árum skrifaði
Laxness samkvæmt kokkabók-
um kommúnismans. Hann
sjálfur hefur auðvitaö haft
greind og þroska til að hverfa
frá þeim kenningum, sem fram
koma I ofangreindri tilvitnun,
en i kommúnistfskum rikjum
eru þær enn i fullu gildi.
„Vist er um þaö”, segir Sigur-
laug, „aö hin gamla alræöishug-
sjón gengur þvert á hugmyndir
borgaraiegralýðræöissinna um
heimiliö og fjölskylduna sem
höfuðvígi gegn upplausn og
jafnvægisleysi, sem einkennir i
vaxandi mæli nútima samfélög,
jafnvel þau, sem teljast hvaö
fullkomnust velferöarriki”.
Ellert B. Schram