Morgunblaðið - 12.12.2003, Blaðsíða 10

HALLDÓR Blöndal, forseti Alþing-
is, mælti fyrir frumvarpi um eftirlaun
forseta Íslands, ráðherra, alþingis-
manna og hæstaréttardómara á Al-
þingi í gær. Í frumvarpinu eru lagðar
til viðamiklar breytingar á fyrir-
komulagi eftirlauna æðstu handhafa
framkvæmdavaldsins, löggjafar-
valdsins og dómsvaldsins. Jafnframt
eru gerðar breytingar á þingfarar-
kaupi. Í máli Halldórs kom m.a. fram
að ekki lægi fyrir tryggingafræðilegt
mat á því hve mikinn kostnað frum-
varpið hefði í för með sér fyrir rík-
issjóð. Davíð Oddsson forsætisráð-
herra sagði að gera mætti ráð fyrir
því að útgjöld ríkissjóðs á næsta ári,
vegna frumvarpsins, yrðu um tíu til
tólf milljónir króna ef allt væri talið
með.
Halldór Blöndal er fyrsti flutnings-
maður frumvarpsins en meðflutn-
ingsmenn eru Guðmundur Árni Stef-
ánsson, þingmaður Samfylking-
arinnar, Jónína Bjartmarz,
þingmaður Framsóknarflokksins,
Þuríður Backman, þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, og Sigurjón Þórðarson,
þingmaður Frjálslynda flokksins.
Þrír þingmenn lýstu því yfir í um-
ræðum á Alþingi í gær að þeir styddu
ekki frumvarpið. Það eru þau Ög-
mundur Jónasson, þingmaður VG,
Grétar Mar Jónsson, varaþingmaður
Frjálslynda flokksins, og Kolbrún
Halldórsdóttir, þingmaður VG.
Halldór fór yfir einstakar greinar
frumvarpsins í framsöguræðu sinni.
Þegar hann gerði grein fyrir breyt-
ingum á þingfararkaupi – en þar er
m.a. lagt til að formenn stjórnmála-
flokka fái 50% álag á þingfararkaup –
sagði hann að það væri hollara fyrir
þjóðfélagið að hafa þessa launaupp-
bót opinbera og gagnsæja. Betra
væri að hafa þann háttinn á í stað
þess að alþingismenn færu í kringum
hlutina „með því að biðja um hærri
framlög til stjórnmálaflokka og
greiða formönnum sínum í gegnum
þá hærri laun.“ Í máli hans kom einn-
ig fram að frumvarpið leiddi til skerð-
ingar á kjörum meirihluta þing-
manna en bætti þó kjör þeirra sem
gegndu vandasamari embættum, s.s.
formanna flokkanna og forsætisráð-
herra.
Í lok ræðu sinnar sagði hann að
með umræddu frumvarpi hefði
skýrst sú mynd sem væri á launum
og kjörum helstu embættismanna og
fulltrúa þjóðarinnar. „Á undanförn-
um árum hafa orðið ýmsar breyting-
ar á þessum málum. Ég get nefnt
skattmeðferð á launum forseta Ís-
lands, lög um Kjaradóm og kjara-
nefnd og lög um þingfararkaup og
þingfararkostnað. Þessar breytingar
hafa komið í áföngum en hafa allar
horft til þess að gera skipulag þess-
ara mála skýrara og gegnsærra eins
og stundum er sagt. Að vissu leyti má
líta á þetta frumvarp sem síðasta
skref í þessari endurskoðun.“
Íslensk dollarabúð
Auk Halldórs fluttu þrír þingmenn
framsögu í umræðunni um frumvarp-
ið, þ.e. Grétar Mar Jónsson, vara-
þingmaður Frjálslynda flokksins,
Ögmundur Jónasson, þingmaður VG,
Davíð Oddsson forsætisráðherra og
Kolbrún Halldórsdóttir, þingmaður
VG. Auk þess gerðu tveir þingmenn
Samfylkingarinnar stuttar athuga-
semdir við ræður annarra þing-
manna. Grétar Mar hélt stutta ræðu
og sagðist ekki treysta sér til að
styðja frumvarpið. „Ég treysti mér
ekki til að styðja þetta frumvarp
vegna þess hver staða stjórnvalda er
gagnvart öryrkjum, atvinnulausum
og öðrum þeim sem minna mega sín,“
sagði hann. „Mér finnst ekki rétt að
auka réttindi þingmanna og kannski
sérstaklega ráðherra á meðan ekki er
staðið betur að málum gagnvart þess-
um sem minna mega sín í samfélag-
inu.“
Ögmundur sagði frumvarpið tíma-
skekkju. „Þetta frumvarp er tíma-
skekkja; minjar um kerfi misskipt-
ingar og sérréttinda. Í ríkjum austan
tjalds birtust forréttindi valdastétt-
anna meðal annars í svokölluðum
dollarabúðum. Þar versluðu menn á
sérkjörum. Þetta frumvarp er doll-
arabúð íslenska lífeyriskerfisins.“
Ögmundur spurði m.a. að því hvers
vegna þingmenn gætu ekki verið á
sambærilegum lífeyriskjörum og
aðrir. Hann sagði ekkert sérstakt við
þingmenn og ráðherra, nema hvað
þeim væru sköpuð sérréttindi sem
engin rök væru fyrir. Hann sagði
ennfremur að með frumvarpinu væri
verið að auka mismuninn milli al-
mennra þingmanna annars vegar og
ráðherra hins vegar. „Reyndar kem
ég ekki auga á rök fyrir mörgum
hlutum í þessu frumvarpi. Ég tel
þetta frumvarp vera óeðlilegt og
óásættanlegt frá upphafi til enda.
Vinnubrögðin eru auk þess röng; að
dengja þessu fyrirvaralítið inn á Al-
þingi í flýtiafgreiðslu. Það má ekki
gerast að þjóðin þurfi að óttast
myrkrið þegar Alþingi Íslendinga er
annars vegar; að í skjóli myrkurs sé
flýtifrumvörpum hraðað í gegnum
Alþingi eins og nú virðist eiga að
gera.“ Hann sagði að í frumvarpinu
væru krásir sem þjóðin kynni ekki að
meta og kvaðst myndu greiða at-
kvæði gegn frumvarpinu.
Davíð Oddsson sagði að ef for-
svarsmenn á vinnumarkaði teldu að
frumvarpið gæti raskað horfum í
komandi kjarasamningum þá væri
það framkomið á hárréttum tíma.
Það væri alltént óeðlilegra, miðað við
málflutning forsvarsmanna verka-
lýðsfélaga, að leggja frumvarp sem
þetta fram eftir undirritun kjara-
samninga. „En nú liggur þetta mál á
borðinu fyrirfram áður en til kjara-
samninga kemur,“ ítrekaði hann „og
ég hygg að þegar menn munu skoða
málið betur og hafa haft tíma til að
fara í gegnum það komi á daginn að
hér er ekki um mál að ræða sem
snertir almenna kjarasamninga í
landinu. Hér er ekki um það að ræða
að það sé verið að gera almennar
launabreytingar í þágu þingmanna.
Launabreytingar af því tagi gerir
Kjaradómur – ekki þingmenn sjálf-
ir.“
Davíð sagði einnig að í umræðunni
um frumvarpið hefðu fallið stór orð
um að með því væri verið að hygla
leiðtogum stjórnarandstöðunnar. Í
því samhengi væru nöfn þeirra
manna sem tengdust þeim stöðum
dregin fram í dagsljósið. „Það er al-
gjörlega röng framsetning. Þessi
breyting hefur ekkert með nöfn þess-
ara manna að gera. Forystumenn í
stjórnarandstöðu eru yfirleitt kosnir
af flokkum sínum til tveggja ára í
senn eða svo. Ekki lengur. Og ekki er
algengt að menn sitji mjög lengi í
þeim störfum eins og kunnugt er, því
þau eru auðvitað erfið og umdeild í
öllum flokkum.“
Davíð sagði að hækkun á þingfar-
arkaupi forystumanna stjórnmála-
flokka væri sanngjörn í ljósi þess að
þannig væri minni munur á kjörum
forystumanna stjórnarliða og ráð-
herra annars vegar og kjörum for-
ystumanna stjórnarandstöðunnar.
Með breytingunni væru menn því að
fallast á sanngjarna og lýðræðislega
kröfu um að minnka aðstöðumun
stjórnar og stjórnarandstöðu.
Davíð sagði að auðvitað færu menn
að reikna „með tryggingafræðilegum
hætti lífeyrisgreiðslur og réttindi
manna“. Hann sagði að það væru
sjálfsagt til formúlur um það en þær
lytu reyndar sjaldnast stjórnmála-
mönnum af einhverjum ástæðum.
„Ég var nú bara hér við borðið að
skrifa hjá mér þá menn sem hefur
sjálfsagt verið hægt að reikna hátt til
eftirlaunagreiðslna. Ólafur Thors for-
sætisráðherra naut eftirlauna í eitt
ár. Bjarni Benediktsson forsætisráð-
herra naut engra eftirlauna. Ólafur
Jóhannesson forsætisráðherra naut
engra eftirlauna. Geir Hallgrímsson
forsætisráðherra naut engra eftir-
launa. Gunnar Thoroddssen forsætis-
ráðherra naut engra eftirlauna. Þetta
kemur upp í huga minn. Það er vegna
þess að þessir menn endast ekkert
mjög vel. Þetta er slítandi starf.
Þannig er það. Nú ef menn hefðu til
að mynda í þessum efnum áhyggjur
af þeim sem hér stendur get ég sagt
þeim til huggunar að báðir afar hans
dóu fyrir sextugt. Faðir hans dó sex-
tíu og þriggja ára. Menn geta þannig
borið góðar vonir í brjósti um að hann
verði ekki mjög þungur baggi á fram-
tíðinni. En ég segi þetta frekar til
gamans en annars þó að það sé nú
reyndar ekkert gamanmál hvað þess-
ir nánu forfeður mínir lifðu stutt. En
svona er þetta. Reglur af þessu tagi
segja ekki alla söguna.“
Davíð sagði að lokum að frumvarp-
ið væri ekki afgreitt í skjóli nætur;
því væri ekki hraðað á einum til
tveimur klukkutímum í gegnum
þingið. „Það var ekki gert og stóð
ekki til. Þegar menn kynna sér þetta
mál liggur það fyrir eins og opin bók.
Það eru engin leynd réttindi í þessu
máli. Það hlýtur að hafa heilmikla
þýðingu fyrir menn sem horfa á af-
greiðslu málsins.“
Kolbrún Halldórsdóttir sagði að
sér fyndist tímasetning frumvarpsins
orka tvímælis. Sagði hún auk þess að
sér fyndist að svona frumvarp ætti að
leggja fram á þingi sem væri að ljúka
störfum en ekki á þingi sem væri ný-
tekið til starfa.
Halldór Blöndal mælti fyrir frumvarpi um eftirlaun til æðstu embættismanna
Markmiðið að gera skipulag þess-
ara mála skýrara og gegnsærra
Fyrsta umræða um frumvarp um
breytingar á kjörum æðstu handhafa
framkvæmdavalds, löggjafarvalds og
dómsvalds fór fram á Alþingi í gær. Þrír
þingmenn lýstu því yfir að þeir hygðust
ekki styðja frumvarpið. Umræðan stóð
yfir í rúma klukkustund.
Morgunblaðið/Jim Smart
Halldór Blöndal, forseti Alþingis, mælti fyrir frumvarpinu á Alþingi í gær.
FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 12. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Frumvarpið
taki gagn-
gerðum
breytingum
SIGURJÓN Þórðarson, þingmaður
Frjálslynda flokksins og einn flutn-
ingsmanna frumvarpsins, segir að
frumvarpið þurfi að taka gagn-
gerðum breytingum áður en það
verður að lögum. „Ég vil að þetta
frumvarp taki gagngerðum breyt-
ingum. Ég sé ágalla á þessu sem
þarf að laga og held að það sé of
vel í lagt. En það er sumt sem er til
bóta, sérstaklega varðandi þennan
línulega rétt sem fólk öðlast til líf-
eyrisgreiðslna. Ég tel jákvætt að
mörgu leyti að menn geti komist á
eftirlaun snemma en það þarf ekki
að vera alveg svona vel í lagt. Það
er m.a. vegna þess að ekki sé verið
að koma mönnum inn í einhverjar
stofnanir hjá hinu opinbera og
jafnvel verið að búa til embætti,
eins og „umboðsmaður sjúklinga“
og fleira.“
Að sögn Sigurjóns komu hörð
viðbrögð verkalýðshreyfingarinnar
í sjálfu sér ekki á óvart, en hann
segist ætla að beita sér fyrir því að
frumvarpið taki breytingum. „Ég
mun sérstaklega beita mér fyrir
því að þetta fái góða málsmeðferð,
okkur liggur ekkert á að klára
þetta,“ sagði Sigurjón.
Sigurjón Þórðarson
Odd Nerdrum
verði íslenskur
ríkisborgari
LISTAMAÐURINN Odd Nerdrum
er meðal þeirra nítján einstaklinga
sem allsherjarnefnd Alþingis legg-
ur til að fái íslenskan ríkisborgara-
rétt að þessu sinni. Kemur þetta
fram í lagafrumvarpi nefndarinnar
sem lagt hefur verið fram á Alþingi.
Nerdrum er fæddur í Svíþjóð árið
1944.
Í greinargerð allsherjarnefndar
segir að nefndinni hafi borist 26
umsóknir um ríkisborgararétt á
þessu löggjafarþingi, en Alþingi
veitir ríkisborgararétt með lögum.
Af þessum 26 einstaklingum leggur
nefndin til að 19 fái ríkisborgara-
rétt að þessu sinni.
♦ ♦ ♦
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra sagði í
samtali við Morgunblaðið í gær að lengi, eða í
sjö til átta ár, hefði verið rætt um að gera
breytingar á eftirlaunareglum æðstu
embættismanna. Niðurstaðan hefði verið að
leggja málið fram með þessum hætti nú. „Ef
menn telja að þessi mál hafi áhrif á kjara-
samninga, sem mér þykir ekki líklegt að sé
rétt, þá er það eðlilegt að það liggi fyrir áður
en menn fara á bullandi ferð í kjarasamninga.“
Hann ítrekaði að hér væri ekki um að ræða
neinar almennar launabreytingar til þing-
manna. Þær gerði Kjaradómur, ekki þingið.
Verkalýðsforingjar sögðu í gær að frum-
varpið stefndi kjarasamningum í hættu.
Spurður um það sagði Davíð: „Ég hygg að það
sé vegna þess að þeir hafa ekki enn lesið frum-
varpið, þeir hafi ekki haft tíma til þess.“ Hann
bætti því við að ef menn teldu að frumvarpið
fæli í sér gríðarlegar breytingar, sem það
gerði reyndar ekki, þá væri betra að menn
hefðu það fyrir framan sig áður en kjara-
viðræður hæfust en ekki eftir að þeim væri
lokið.
Í frumvarpinu er opnuð leið fyrir for-
ystumenn í stjórnmálum „að hætta stjórn-
málaþátttöku nokkru fyrr en nú er, að lág-
marki 55 ára, hafi þeir gegnt ráðherrastörfum
í a.m.k. ellefu ár,“ svo vitnað sé beint í grein-
argerð frumvarpsins. Þegar Davíð var
spurður hvort þarna væri verið að sníða frum-
varpið að hans þörfum sagði hann: „Sam-
kvæmt þessu frumvarpi er þetta almenn regla,
sú sama og gildir um forseta Íslands nema
helmingi lægri laun. Reglum forsetans var
breytt í tíð Kristjáns Eldjárns. Þær voru ekki
hugsaðar fyrir Kristján Eldjárn heldur fyrir
forseta Íslands og gilda um þá alla. Þannig að
þetta hefur engar breytingar í för með sér fyr-
ir mig í augnablikinu og hefur engin áhrif á
þær ákvarðanir sem ég kann að taka.“ Davíð
bætti því við að honum fyndist 55 ár ekki vera
mjög hár aldur.
Þegar hann var áfram spurður að því hvort
umrætt ákvæði í frumvarpinu fæli í sér vís-
bendingu um að hann væri að hætta í stjórn-
málum sagði hann svo ekki vera. „Það felst
ekki í þessu nein slík vísbending.“
Lengi rætt um að gera breytingar
♦ ♦ ♦
Alþjóðleg viðskiptafélög
Útgáfu leyfa
verður hætt
ALÞINGI samþykkti í gær frumvarp
um breytingar á lögum um alþjóðleg
viðskiptafélög. Með lögunum er kveð-
ið á um að útgáfu starfsleyfa til al-
þjóðlegra viðskiptafélaga verði hætt
frá og með 1. mars 2004 og að starfs-
leyfi félaga sem þegar hafa fengið
starfsleyfi falli úr gildi 1. janúar 2008
samhliða því að lögin falla úr gildi.
Þá samþykkti Alþingi í fyrradag
lagafrumvarp þess efnis að fjármála-
ráðherra fari með hlutabréf ríkissjóðs
í Landssíma Íslands hf. í stað sam-
gönguráðherra.