Morgunblaðið - 29.12.2003, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 MÁNUDAGUR 29. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Á MEÐAN flestir landsmenn eyddu
jólunum með ástvinum sínum hafa
þrír íslenskir sjálfboðaliðar dvalið í
Palestínu við friðarstörf yfir hátíð-
irnar. Þau Steinunn Gunnlaugs-
dóttir, Saga Ásgeirsdóttir og Finn-
bogi Vikar Guðmundsson hafa verið
að störfum í borgunum Qalqilya og
Nablus og í Balata-flóttamannabúð-
unum, en Qalqilya er umkringd átta
metra háum múr og allri umferð inn
og út úr henni stýrir Ísraelsher.
Steinunn og Saga eru báðar tví-
tugar og eru í Palestínu í fyrsta
skipti. Steinunn segir stúlkurnar að-
allega hafa valið að vera í Palestínu
yfir jólahátíðina vegna þess að þær
eru báðar námsmenn og eiga frí þá.
Foreldrar stúlknanna sýndu þeim
mikinn stuðning, þótt þarna sé um
mikla hættu að ræða. „Mamma
Sögu og stjúppabbi minn hafa unnið
mikið í hjálparstarfi þannig að við
höfum fullan stuðning að heiman.“
Steinunn segir hermennina nota
hljóðbombur og táragas óspart,
jafnvel þegar sjálfboðaliðar reyna að
tala við þá til fá þá ofan af ósann-
gjörnum kröfum og sleppa föngum
sem hafa verið teknir í geðþótta-
handtökum. „Saga er til dæmis
mjög lasin núna eftir táragasárás á
mótmælasamkomu í gær. Hermenn-
irnir eru taugaveiklaðir og hræddir.
Þetta eru ungir strákar, flestir frá
átján til tuttugu ára, og maður er
smeykur við þá vegna þess hve þeir
eru óstöðugir. Þeir eru eins og litlir
hræddir strákar með mikilmennsku-
brjálæði og virðast ekki líta á Palest-
ínumenn sem manneskjur. Þeir
stungu til dæmis ólétta konu í Ba-
lata fyrir skömmu. Fólkið í Balata
verður skíthrætt þegar það fréttir af
sjálfsmorðsárásum, því þá veit það
að fyrir hvern Ísraela verða margir
Palestínumenn myrtir af hermönn-
um og einnig sett á útgöngubönn og
ofbeldi beitt.
Það er búið að taka af fólki at-
vinnumöguleikana og öll ferðalög
stjórnast af geðþótta hersins. Manni
finnst eins og ætlunin sé að útrýma
þessu fólki og taka land þeirra og
vatn. Ísraelar tóku helming vatns-
bóla Qualqilya-borgar þegar þeir
byggðu múrinn.
Það er alls staðar verið að króa
fólk inni og gera því alla hluti erfiða.
Fólk horfir upp á fjölskyldumeðlimi
drepna, landið tekið af þeim og
endalaust ofbeldi, það hefur ekkert
að missa og þá er ekki furða að það
grípi til örþrifaráða í þessu vonleysi.
Bandarísk kona sem var hérna
sagði að Bandaríkjamenn sem eru
svona uppteknir af stríðinu gegn
hryðjuverkum ættu að koma og sjá
ástandið hér. Í þessa veggi fara
skattpeningarnir þeirra. Það er ver-
ið að berjast gegn hryðjuverkum og
um leið er verið að búa til nýja
hryðjuverkamenn hér á hverjum
degi með þessu ofbeldi.“
Að sögn Steinunnar er fólkið í
Qualqilya gersamlega einangrað frá
umheiminum. „Atvinnuleysið hér
var um fimmtán prósent áður en
veggurinn var byggður, nú er það
um sjötíu og sex prósent. Fólkið er
því sem næst bjargarlaust og lifir á
matargjöfum frá Rauða krossinum
og öðrum hjálparsamtökum. Það er
búið að taka mjög stór svæði af
bændunum og þeir komast ekki á
akrana og geta ekki uppskorið eða
neitt. Fyrst reyndi fólk að berjast
gegn þessum múrabyggingum og
fyrir frelsi sínu, en það eina sem það
uppskar var fangelsun eða dauði.
Við erum báðar búnar að upplifa
gríðarlegt vonleysi hjá fólkinu hér.
Það er endalaust verið að taka af
fólki og það er ekki til neins að berj-
ast gegn þróuninni því þá er fólk
fangelsað og myrt,“ segir Steinunn
og biður fyrir kveðju til Íslands.
„Mig langar að biðja fólkið heima
að muna að við sem búum í þessum
heimi eigum öll rétt á því að lifa í
friði og sátt og samlyndi. Mér finnst
ótrúlegt að stjórnvöld og fólkið í
landinu viðurkenni þessa framkomu
Ísraelsmanna bæði með þögninni og
stuðningi við framkomu þeirra. Að
vera hérna setur hversdagslegu
vandamálin heima í nýtt samhengi,“
segir Steinunn að lokum.
Mættu vonleysi og eymd
Saga og Steinunn fara í dag til Ramallah að taka þátt í mótmælum, síðan
verður haldið til Jerúsalem í þjálfun í því hvernig á að ræða við hermenn
við erfiðar aðstæður. Síðan verður haldið til flóttamannabúðanna í Bal-
ata, nálægt borginni Nablus, þar sem þeirra er virkilega þörf.
Þrír íslenskir
sjálfboðaliðar í
Palestínu um jólin
Ljósmynd: Mahmoud Shanti
VALGERÐUR Sverrisdóttir, við-
skiptaráðherra, segist hafa byggt
þá skoðun sína, að það stæðist að
öllum líkindum ekki ákvæði stjórn-
arskrárinnar að banna með lögum
að selja stofnfjárbréf á yfirverði, á
áliti fleiri manna en Páls Hreins-
sonar prófessors. „Þetta var sú nið-
urstaða sem við komumst að eftir
að hafa kynnt okkur málið frá ýms-
um aðilum sem við tökum mark á,“
segir Valgerður. Hún segir ekki
tímabært að fjalla nánar um málið
að svo stöddu og hún muni fara yfir
það innan ráðuneytisins á næstu
dögum.
Páll Hreinsson, prófessor við
lagadeild Háskóla Íslands, komst
að þeirri niðurstöðu í álitsgerð, sem
hann vann fyrir viðskiptaráðuneyt-
ið í september 2002 við undirbún-
ing laga um framsal stofnfjárhluta
sparisjóða, að það gæti jafngilt
eignarnámi að banna sölu stofn-
fjárbréfa á yfirverði.
Hefði bakað ríkissjóði
skaðabótaskyldu
Benedikt Árnason, skrifstofu-
stjóri í viðskiptaráðuneytinu, segir
að starfshópur hafi fjallað um yf-
irtökuvarnir sparisjóðanna þar sem
fulltrúar frá viðskiptaráðuneytinu,
sparisjóðunum og viðskiptabönkun-
um sátu.
Ráðuneytið lét Pál Hreinsson í
framhaldinu vinna þessa álitsgerð
auk þess sem lögfræðingar ráðu-
neytisins könnuðu hvort unnt væri
að banna viðskipti með stofnbréf á
öðru verði en uppreiknuðu nafn-
virði.Hann segir að niðurstaða Páls
hafi verið afdráttarlaus og það
hefði verið afar hæpið að taka þá
áhættu að setja inn ákvæði, sem
bannaði viðskipti með stofnbréf á
yfirverði.
„Það hefði getað bakað ríkissjóði
skaðabótaskyldu ef dómstólar
hefðu komist að þeirri niðurstöðu
að slíkt ákvæði bryti í bága við
stjórnarskrá,“ segir Benedikt.
Það hafi verið álit Páls að þar
sem tilboð var komið í stofnbréf
SPRON sumarið 2002 hafi myndast
verð á bréfunum. Fyrir þann tíma
hefði verið unnt að setja inn ákvæði
í lög, að ekki mætti eiga viðskipti
með stofnbréf á yfirverði, en þarna
var kominn verðmiði á þessa eign.
Óheimilt að banna viðskipti með stofnbréf á yfirverði
Ekki eingöngu byggt á
áliti Páls Hreinssonar
EINAR K. Guðfinnsson, alþingis-
maður, segir að með nýrri löggjöf um
fjármálafyrirtæki, sem samþykkt var
í desember 2002, hafi átt að tryggja
að stofnfjáreigendur væru jafnsettir,
yrði sparisjóðum breytt í hlutafélag.
Einar hefur vísað í nefndarálit
meirihluta efnahags- og viðskipta-
nefndar þegar umrædd lög voru til
meðferðar á Alþingi. Í álitinu segir:
„Hvað varðar gagngjald stofnfjáreig-
anda fyrir stofnfjárhluti sína við
hlutafélagavæðingu sparisjóðs tekur
meirihlutinn eftirfarandi fram: Í lög-
um nr. 71/2001, um breytingu á lögum
nr. 113/1996, um viðskiptabanka og
sparisjóði, var m.a. kveðið á um
hlutafé sem stofnfjáreigendur fá sem
gagngjald fyrir stofnfjárhluti sína við
hlutafélagavæðingu sparisjóðs. Skal
samanlagt hlutafé sem stofnfjáreig-
endur fá í sparisjóðnum nema sama
hlutfalli af hlutafé hans eftir breyt-
inguna og endurmetið stofnfé nemur
samtals af áætluðu markaðsvirði
sparisjóðsins. Þetta átti að tryggja að
áætlað verðmæti hlutafjár stofnfjár-
eigenda væri hið sama og endurmetið
stofnfé fyrir hlutafélagavæðingu
sparisjóðsins.
Þessi aðferð tryggir hins vegar
ekki að stofnfjáreigendur séu jafn-
settir fyrir og eftir hlutafélagavæð-
ingu. Það kemur einkum til af því að
gengisáhætta er mikil í hlutafélagi en
innlausnarvirði stofnfjárhluta er
þekkt. Jafnframt er möguleiki fyrir
sparisjóði að greiða góðan arð af
stofnfjárhlutum skv. 59. gr. laga nr.
113/1996, sbr. 68. gr. frumvarpsins, og
ráðstafa hluta hagnaðar til hækkunar
á stofnfé. Eðlilegt er að tryggja eins
og kostur er að stofnfjáreigendur séu
jafn vel settir fyrir og eftir hluta-
félagavæðingu.“
Hafa arðsvon til hliðsjónar
„Þeirri breytingu sem hér er lögð
til er ætlað að ná því markmiði,“ segir
þar jafnframt og lagði meirihlutinn
samhliða nefndarálitinu fram breyt-
ingartillögu og bætti þessari setningu
við 74. gr. laganna, sem forsvarsmenn
SPRON hafa m.a. vísað til: „Við mat á
hlut stofnfjár skal hafa til hliðsjónar
arðsvon stofnfjárhluta skv. 68. gr.
annars vegar og arðsvon og áhættu
hlutabréfa í sparisjóði hins vegar.“
Áfram segir svo: „Til að tryggja að
sparisjóðsstjórnir gæti ekki hags-
muna stofnfjáreigenda umfram hags-
muna sjálfs eignarfjár sparisjóðsins
er lagt til að óháður aðili verði fenginn
til að meta ákvörðun hlutafjár. Til við-
bótar við hinn óháða aðila fer Fjár-
málaeftirlitið yfir matið. Við matið
skal hinn óháði aðili leggja til grund-
vallar þekktar aðferðir við mat á
áhættu og hafa til hliðsjónar arðsvon
og áhættu stofnfjárshluta skv. 68. gr.
annars vegar og arðsvon og áhættu
hlutabréfa í sparisjóði hins vegar.“
Stofnfjáreigendum bætt upp
gengisáhætta hlutabréfa
UM áramótin tekur Kaupþing Bún-
aðarbanki upp nafnið KB banki. Sig-
urður Einarsson, stjórnarformaður,
segir að þetta nafn hafi orðið til
nokkurn veginn af sjálfu sér og ver-
ið samþykkt í stjórn félagsins. Bæði
voru viðskiptavinir farnir að nota
nafnið og það hafði birst í fjöl-
miðlum. Einnig vísi KB banki til
bankanna tveggja sem sameinuðust
fyrir skömmu.
Sigurður segir að nafnið Kaup-
þing Búnaðarbanki sé langt og því
hafi verið ljóst að finna þyrfti nýtt
nafn eftir sameininguna. Öll útibú
og starfsemi fyrirtækisins verður
því undir nafni KB banka. Eftir ára-
mót verður hafist handa við að
merkja afgreiðslustaðina með nýju
firmamerki. Hins vegar verður not-
ast við nafnið Kaupþing erlendis þar
sem það sé svo vel kynnt í Svíþjóð og
annars staðar að sögn Sigurðar.
Kaupþing Búnaðarbanki verður KB banki
Nafnið kom
af sjálfu sér
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Nýjar merkingar eru nú þegar
komnar upp í KB banka í Hamra-
borg í Kópavogi.
ÓLAFUR Ragnar Grímsson,
forseti Íslands, og Halldór Ás-
grímsson, utanríkisráðherra,
sendu á laugardag samúðar-
kveðjur frá sér og íslensku
þjóðinni til Mohammad Kha-
tami, forseta Írans, og írönsku
þjóðarinnar vegna jarðskjálfta
sem urðu í suðausturhluta
landsins.
Íslensk stjórnvöld hyggjast
kanna með hvaða hætti þau
geti orðið írönskum stjórnvöld-
um að liði við mannúðaraðstoð
á skjálftasvæðinu.
Sendu
samúðar-
kveðjur
til Írans
LANDSVIRKJUN er með til at-
hugunar þá kosti sem standa til
boða við að koma upp sjónvarps- og
útvarpssendum við Kárahnjúka-
virkjun. Þorsteinn Hilmarsson
upplýsingafulltrúi segir að engin
ákvörðun liggi fyrir um hvort fyr-
irtækið taki þátt í kostnaði með
Sjónvarpinu við að koma upp send-
um á svæðinu.
Fram kom í Morgunblaðinu á
sunnudag að stjórn og starfsmenn
Impregilo hefðu hvatt íslensk
stjórnvöld til aðgerða þannig að ís-
lenskar sjónvarpsútsendingar næð-
ust á virkjanasvæðinu.
Að sögn Þorsteins er Landsvirkj-
un að skoða „fleiri og hagkvæmari“
tæknilausnir en Sjónvarpið hafi boð-
ið. Einnig þurfi að skoða þátt verk-
takanna í þessum kostnaði. Þor-
steinn bendir á að á sínum tíma hafi
Landsvirkjun tekið þátt í kostnaði
við sendibúnað á Búrfelli. Það hafi
tryggt starfsmönnum Búrfellsvirkj-
unar aðgang að sjónvarpi. Allt aðrar
aðstæður séu við sjálfa Kárahnjúka-
virkjunina þar sem starfsmenn
Landsvirkjunar verði ekki þar þeg-
ar virkjunin tekur til starfa heldur í
stöðvarhúsinu í Fljótsdal, þar sem
sjónvarpssamband sé nú þegar gott.
„Af hálfu Landsvirkjunar er þetta
spurning um aðgang starfsfólks að
sjónvarpi á framkvæmdatíma eða
starfstíma í framtíðinni,“ segir Þor-
steinn og telur að ákvarðanir muni
liggja fyrir í upphafi nýs árs.
Sjónvarps-
mál við
Kárahnjúka
í athugun