Morgunblaðið - 29.12.2003, Blaðsíða 14

ERLENT
14 MÁNUDAGUR 29. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
TVÖ írösk börn og bandarískur her-
maður biðu bana í sprengjuárás á
götu í Bagdad, höfuðborg Íraks, í
gærmorgun. Þá féll bandarískur
hermaður í sprengjuárás nálægt
íraska bænum Fallujah.
Fimm bandarískir hermenn,
íraskur túlkur þeirra og átta liðs-
menn íraskrar öryggissveitar særð-
ust í sprengjuárásinni í Bagdad. Hún
var gerð í Karrada-hverfi, en meiri-
hluti íbúa þess er kristinnar trúar og
þar er verslunargata sem margir
bandarískir hermenn venja komur
sínar í.
Nítján falla í Karbala
Þá var greint frá því að einn af for-
ystumönnum Kúrdíska lýðræðis-
flokksins, sem barðist áður gegn
stjórn Saddams Husseins, hefði
særst og þrír lífverðir hans fallið í
árás úr launsátri í kúrdísku borginni
Arbil í gær.
Daginn áður biðu nítján manns
bana í sprengjutilræðum í borginni
Karbala, þeirra á meðal tólf Írakar.
Sjö hermenn í hernámsliðinu, fimm
Búlgarar og tveir Taílendingar, féllu
einnig í árásunum.
Um 160 Írakar særðust í
sprengjutilræðunum í Karbala,
helgri borg sjíta, og 34 hermenn og
starfsmenn hernámsliðsins, 26 Búlg-
arar, sex bandarískir hermenn og
tveir Pólverjar.
Íraska framkvæmdaráðið í Bag-
dad og hernámsliðið kenndu erlend-
um hryðjuverkamönnum um árás-
irnar, sem voru gerðar á tvær
stöðvar hersveita undir stjórn Pól-
verja og ráðhúsið í Karbala.
Hátt í 30 falla í
árásum í Írak
AP
Búlgarskur hermaður á verði við herstöð í Karbala sem varð fyrir
sprengjuárás á laugardag. Nítján manns féllu þá í árásum í borginni.
Bagdad. AFP.
Í ÞEIM hluta Afríku, sem eitt sinn var
nærri eins franskur og hvert annað hérað í
Frakklandi sjálfu, er franski herinn að
glíma við að halda liði þeirra sem vilja
halda tryggð við tengslin við Frakkland og
liði uppreisnarmanna frá því að berast á
banaspjót. Jafnframt reyna erindrekar
Frakklandsstjórnar að lappa upp á stoðir
gamla nýlenduveldisins.
Jacques Chirac Frakklandsforseti er
staðráðinn í að bæla niður átök á Fílabeins-
ströndinni og í hinni glæstu hafnarborg
þess Vestur-Afríkulands, Abidjan, ekki að-
eins í þeim tilgangi að verja franska hags-
muni sem slíka, heldur ekki síður í því
skyni að hjálpa til við að koma á stöð-
ugleika í Suðurálfu.
Í reynd er París enn þann dag í dag mik-
ilvægasta stjórnsýsluborg Vestur-Afríku,
þótt yfir 40 ár séu liðin frá því Charles de
Gaulle veitti sjálfstæði nýlendunum sem
náðu allt frá Senegal til Kongó.
Og nú, er valdhafar í Washington eru
farnir að líta í meiri mæli til Afríku, treysta
þeir á að Frakkar leiki þar sitt hefðbundna
hlutverk: að gæta friðarins á meðan afr-
ískir leiðtogar vinna að því að byggja upp
lýðræði og markaðshagkerfi í heimalöndum
sínum.
Bandaríski heraflinn í Mið-Austurlöndum
treystir líka mjög á aðstoð frönsku her-
stöðvarinnar í Djibouti yzt á austurströnd
Afríku, en þar, við Rauða hafið gegnt Jem-
en og Sádi-Arabíu, þjóna að jafnaði 3.000
franskir hermenn.
Ítök Frakka eftir sem áður mikil
En nýjar kynslóðir í Frakklandi og í Afr-
íku spyrja sig hvort þetta gamla hlutverk
nýlenduherraþjóðarinnar fyrrverandi passi
inn í nýja tíma og breytt landslag heims-
stjórnmála. Stuðningur meðal fransks al-
mennings við kostnaðarsöm ævintýri í Afr-
íku fer þverrandi. Sístækkandi hópur
innflytjenda frá nýlendunum fyrrverandi
bætir öðrum pólitískum kostnaði við.
Þrátt fyrir áhuga sinn á Afríku er Chirac
að stýra Frakklandi inn í nánara pólitískt
samstarf innan Evrópusambandsins, en það
stefnir að því að móta sér eigin utanríkis-
og varnarstefnu. Í efnahagsniðursveiflu síð-
ustu missera hefur þrýstingur aukizt á að
frekari hömlur verði settar á útgjöld
Frakka til varnarmála, sem nú eru um 40
milljarðar evra á ári, um 3.600 milljarðar
króna.
Í bili eru Frakkar þó ekki á þeim bux-
unum að sleppa hendinni af Afríku. Um
10.000 franskir hermenn og liðsmenn út-
lendingahersveitarinnar frægu eru á vett-
vangi í fjórum Afríkulöndum, til alls búnir.
Þegar uppreisnarmenn komu öllu í uppnám
á Fílabeinsströndinni síðla árs 2002 sáu
frönsku hermennirnir um að ferja Frakka
sem og aðra útlendinga út úr landinu.
Frakkland er stærsti fjárhagsbakhjarl og
stærsta viðskiptaland Afríkulandanna.
Franski seðlabankinn ábyrgist CFA-
frankann, sem er gjaldmiðill 13 landa í álf-
unni. Frönsk olíufyrirtæki eru umsvifamikil
þar. Afrískir leiðtogar fljúga reglulega til
Parísar til að setjast þar að snæðingi.
Um miðjan síðasta áratug sýndi þáver-
andi forsætisráðherra Frakklands, sósíal-
istinn Lionel Jospin, viðleitni til að draga
úr ítökum Frakka í Afríku. „Við fundum
strax að það var engin leið að Frakkar
gætu yfirgefið sögulegt hlutverk sitt eða
hagsmuni á þessu svæði,“ segir Guy Tes-
sier, formaður varnarmálanefndar franska
þingsins, í samtali við AP. „Frakkland
gegnir lykilhlutverki við að tryggja stöð-
ugleika og þróun í stórum hluta álfunnar,“
segir hann.
En jafnvel hörðustu fylgismenn sterkra
ítaka Frakka í Afríku gera sér grein fyrir
því að tímarnir hafa breytzt. Á áttunda og
níunda áratug síðustu aldar var það oft af-
ráðið á fundum franskra ráðamanna á bak
við luktar dyr, hverjir settust í forsetastóla
í nýlendunum fyrrverandi. Í varnarsamn-
ingum var svo búið um hnúta, að Frakkar
ábyrgðust vernd nýsjálfstæðu Afríkuríkj-
anna frá öllum ytri ógnum, og fengju í stað-
inn ábatasama viðskiptasamninga og nýt-
ingarrétt á náttúruauðlindum. Á sama tíma
og franskir dómstólar reyna að fletta ofan
af gömlum spillingarmálum í tengslum við
slíka samninga og fulltrúar franskra
(ríkis-)stórfyrirtækja voru oft viðriðnir
vaxa og dafna ný fyrirtæki og ný viðskipti.
Margt stendur þó óhaggað. Hinir árlegu
fransk-afrísku leiðtogafundir eru rótgróin
stofnun sem fyrrverandi nýlendur Belga –
Kongó, Rúanda og Búrúndí – og Portúgala
(Angóla) hafa fengið aðild að.
„Við sáum hve hættulegt það væri að
draga okkur í hlé frá Afríku,“ segir Pierre
Morange, þingmaður á franska þinginu og
formaður hóps þingmanna sem ræktar vin-
áttusamband við Fílabeinsströndina. „Í
okkar augum er þetta spurning um lífs-
afstöðu, um mannúð, auk þjóðarhagsmuna,“
segir hann. „Það er óhugsandi að Frakk-
land yfirgefi Afríku. Það mun aldrei ger-
ast.“
Nýlenduvandi Frakka á nýrri öld
París. AP.
AP
Þátttakandi í götumótmælum kastar steinum að innganginum að franskri herstöð í Abidj-
an á Fílabeinsströndinni í byrjun þessa mánaðar. Frakkar eru staðráðnir í að bæla niður
átök í landinu og franskir hermenn sinna friðargæzlu víða í Vestur-Afríku.
’ Það er óhugsandi aðFrakkland yfirgefi Afr-
íku ‘
ROMANO Prodi, forseti fram-
kvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins, slapp ómeiddur þegar
hann opnaði böggul, sem innihélt
sprengju, á heimili sínu í Bologna
á Ítalíu á laugardag.
Eldur kviknaði þegar böggullinn
var opnaður og húsgögn og gólf-
teppi skemmdust.
Í vikunni sem leið sprungu tvær
litlar sprengjur í öskutunnum við
heimili Prodis en engan sakaði.
Áður óþekkt samtök stjórnleys-
ingja lýstu þeirri árás á hendur
sér og sögðu hana hafa beinst að
Prodi og Evrópusambandinu.
Sprengjan „ekki
mjög vel gerð“
Í bögglinum var bókin „Ánægj-
an“ eftir ítalska rithöfundinn
Gabriele D’Annunzio sem var
þekktur fyrir eldheita þjóðernis-
hyggju og lést 1938. Inni í bókinni
var eldfimt púður og rafhlaða.
„Þetta var lítil sprengja. Ég
held að hún hafi ekki verið mjög
vel gerð,“ sagði Marco Vignudelli,
talsmaður Prodis. Hann bætti við
að lögreglan væri að rannsaka
málið og því gæti hann ekki veitt
frekari upplýsingar.
Stjórnin sökuð um
að vanmeta hættuna
Prodi sagði að vegna fyrra til-
ræðisins hefði hann verið mjög
varkár þegar hann opnaði bögg-
ulinn og haldið honum frá líkam-
anum.
Stjórnarandstaðan á Ítalíu
gagnrýndi stjórnina harðlega fyrir
að vanmeta hættuna sem Prodi
stafaði af hryðjuverkum.
Dagblaðið La Repubblica sagði
það sæta mikilli furðu að bréf-
sprengja skyldi geta borist inn á
heimili Prodis og skoraði á stjórn-
völd að bæta öryggisgæsluna.
Var árás á Páfagarð
fyrirhuguð?
Prodi býr í Brussel en var í
heimaborg sinni, Bologna, yfir jól-
in. Hann var forsætisráðherra
Ítalíu á árunum 1996–98 og talið
er að hann hyggist snúa sér aftur
að ítölskum stjórnmálum eftir að
hann lætur af störfum sem forseti
framkvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins í október. Stuðnings-
menn Prodis vona að undir forystu
hans verði vinstri- og miðflokk-
arnir á Ítalíu nógu öflugir til að
geta fellt hægristjórn Silvios Ber-
lusconis forsætisráðherra í næstu
þingkosningum.
Berlusconi skýrði frá því í við-
tali, sem dagblaðið Libero birti á
laugardag, að ítölskum yfirvöldum
hefðu borist upplýsingar um að
hryðjuverkamenn hefðu lagt á ráð-
in um að ræna flugvél til að fljúga
henni á Páfagarð á jóladag. Ítölsk
dagblöð sögðu í gær að upplýsing-
arnar hefðu komið frá lögreglu-
manni á Miðjarðarhafseyjunni
Sardiníu.
Blaðið La Stampa sagði að
leyniþjónustan hefði ekki talið
upplýsingarnar trúverðugar þótt
öryggisgæslan á flugvöllum og í
grennd við Páfagarð hefði verið
hert.
Romano Prodi
sýnt banatilræði
Róm. AFP.
AP
Romano Prodi ræðir við blaðamenn ásamt eiginkonu sinni, Flaviu Fran-
zoni, fyrir utan heimili þeirra í Bologna eftir banatilræðið á laugardag.