Morgunblaðið - 07.03.2004, Síða 21

erfitt er fyrir heyrnarlaust fólk að
sækja um vinnu, það þarf að fá túlk
og er mismunað þótt það sé auðvitað
ekki leyfilegt. Atvinnuveitendur í
Bandaríkjunum þurfa að greiða fyr-
ir túlkinn og það fælir þá frá að taka
heyrnarlausa í viðtal. Eftir að ég
fékk starfið í Gallaudet tók við
margra mánaða bið eftir atvinnu-
leyfi, en það kom þó að lokum.“
Ákveðinn í að taka mastersgráðu
Hver er munurinn á að búa í
Bandaríkjunum og hér á Íslandi?
„Fyrir mig er það mikill munur,
ég vinn í táknmálsumhverfi þar sem
táknmál er talað, flestir eru heyrn-
arlausir sem vinna með mér, en í
deildinni eru heyrandi líka og þurfa
þeir að tala táknmál sín á milli til að
hinir heyrnarlausu geti fylgst með.
Þó að Bandaríkin séu stór og erfitt
að ná til allra, geta margir sagt takk
fyrir á táknmáli og sumir segja „þú
ert velkominn“ á táknmáli og svo
getur fólk skrifað skilaboð á blað. Á
Íslandi er ömurlegt að sjá heyrnar-
lausan mann skrifa skilaboð á blað
og starfsmanninn reyna að tala við
hann alveg eins og í gamla daga, en
þetta gerist því miður enn á Íslandi.
Það er mikil vanþekking eða fáfræði
meðal fólks á Íslandi um hvernig á
að hafa samskipti við heyrnarlausa.
Þar þyrfti að gera átak. Einnig er
vandamálið það að allmargir heyrn-
arlausir eru illa læsir vegna þess að
þeir fengu ekki góða menntun og
eru smeykir við að skrifa.
Í Bandaríkjunum er flest sjón-
varpsefni textað og á að texta 100%
fyrir árið 2006. Ég fæ áfall í hvert
skipti þegar ég kem til Íslands, því
sáralítið efni er textað í Sjónvarpinu
og alls ekkert af innlendu efni hinna
stöðvanna. Þó að tæknin sé fyrir
hendi er ekki hugsað um þetta nema
að litlu leyti. Ég hef líka heyrt að Ís-
land sé í hópi þeirra landa sem texta
minnst af innlendu efni. Það er auð-
vitað til skammar. Ef allt væri text-
að myndu heyrnarlausir og heyrn-
arskertir geta skilið íslenskuna
betur og lært af því og verða því fær-
ari til að taka þátt í þjóðfélaginu.
Það er alltaf erfitt að koma og sjá að
lítið sem ekkert þokast í réttinda-
málum heyrnarlausra, þó að vilji sé
hjá fólki til að reyna að viðurkenna
móðurmál heyrnarlausra sem ís-
lenskt táknmál og þau réttindi sem
þeim fylgja.“
Hafa stórstígar framfarir í upp-
lýsingatækni, svo sem SMS-tæknin
og netvæðingin ekki gjörbreytt að-
stæðum fyrir heyrnarlausa?
„Tækni fyrir heyrnarlausa á Ís-
landi hefur eiginlega staðnað og ekki
eru nýtt þau tækifæri sem sem fyrir
hendi eru. Ef við förum aftur til 1984
þegar vinur minn sem var skipti-
nemi í Bandaríkjunum kom með
textasíma til landsins var það mesta
stökk sem orðið hafði í símamálum
heyrnarlausra. Við fórum að nota
þetta strax á árinu 1985 og fengum
tvö tæki á mann ókeypis, til dæmis
annað til að hafa heima og hitt hjá
foreldri eða á vinnustaðnum. Mér
fannst þetta allt annað líf, ég gat far-
ið að hafa samband við aðra heyrn-
arlausa og svo þróaðist þetta með
stofnun textasímamiðstöðvar á
árinu 1991 og þannig gat maður haft
samband við aðra í þjóðfélaginu í
gegnum textasímamiðstöð.
Heyrnarlausir fengu svo tölvu og
textasímaforrit sem var áfram þróað
frá 1991 til 1999. Á árinu 1999 fóru
heyrnarlausir á Íslandi að taka
SMS-tæknina í sínar hendur sem
var stórkostlegt og mér fannst frá-
bært að geta sent skilaboð hvar sem
var. En gallinn er að þú getur bara
sent stutt SMS-skilaboð til þeirra
sem hafa GSM-síma. Þú getur ekki
nýtt þetta til að hringja og tala við
aðra. Með tilkomu SMS-skilaboða
hefur notkun á textasímamiðstöðv-
um dottið út, notkun textasímamið-
stöðvar var um 250 skipti á mánuði
en er núna aðeins 15 skipti á mánuði.
Ég tók eftir að ég gat ekki hringt í
leigubíl um daginn, þegar ég var
einn í íbúð og með SMS-síma. Það
var sími í íbúðinni en ég gat ekkert
heyrt í honum. Ég fór því út og
reyndi að ná í bíl þannig en það gekk
ekki og ég þurfti því að biðja heyr-
andi að hringja fyrir mig. Mér finnst
það alveg óþarfi fyrir mig að biðja
aðra að gera þetta, svona lagað vil ég
gera sjálfur.
Heyrnarlausir í Bandaríkjunum
eru með þróaðri boðtæki, og eru
ennþá með textasíma í þróun með
textunarsímamiðstöð. Heyrnarlaus-
ir geta notað þetta boðtæki til að
senda tölvupóst, skilaboð, fax, tala á
milli eða vafra á Netinu, en SMS er
takmarkað. Einnig eru textasíma-
sjálfsalar þar sem símasjálfsalar eru
staðsettir og hægt er að komast að
textasíma víða. Einnig eru sum hótel
með textasíma í herbergi fyrir
heyrnarlausa gesti. Í Bandaríkjun-
um eru heyrnarlausir farnir að nota
textunarsímamiðstöð í gegnum
tölvu og margir eru farnir að nota
háhraðanet eða ADSL til að eiga
samskipti sín á milli með „auga“ þar
sem þeir þurfa ekki að hringja á
milli, og komin er textunarsímamið-
stöð þar sem túlkur er sjáanlegur og
er það frábært að geta hringt til
hans og talað við einhvern í gegnum
túlkinn. Þetta er sú tækni sem koma
skal. Við þurfum ekki rándýra
myndsíma sem notast við símalínu
og eru hægvirkari. Fyrir fáeinum
árum komu myndsímar til Íslands til
prófunar, en ég veit eiginlega ekki
hvernig það hefur gengið þar sem
þetta hefur ekki verið almennt notað
meðal heyrnarlausa.
Á Íslandi nota heyrnarlausir mik-
ið spjallrásir eða MSN á milli sín í
staðinn fyrir síma og nota þá SMS til
að spyrja viðkomandi hvort hanni
vilji spjalla í gegnum MSN. Ég sé
enga þróun í textunarsímamálum
fyrir heyrnarlausa á Íslandi þar sem
heyrnarlausir eru með úrelta tölvu
og hafa ekki fengið búnaðinn end-
urnýjaðan. Einnig hef ég rekið mig á
að eldri kynslóð heyrnarlausra er
ekki vel læs á íslensku vegna mennt-
unar sem hún fékk áður fyrr og því
erfitt fyrir hana að nýta sér þennan
búnað. Táknmál í gegnum túlk er
besta lausnin fyrir alla, held ég.“
Varðandi framtíðina sagði Krist-
inn Jón að hann væri ráðinn í
vinnunni til þriggja ára og ákveðinn
í að taka mastersgráðu. „Ég er ekki
ákveðinn í hvað ég tek fyrir í nám-
inu, líklega þó eitthvað sem tengist
stjórnun eða tölvunarfræðum. Það
er erfitt að komast inn í góða há-
skóla, maður þarf að vera mjög góð-
ur í ensku og sumum prófum eins
GRE eða GMAT er krafist að maður
hafi lokið til að komast inn í fram-
haldsnámið, og miðað er við að mað-
ur sé heyrandi til að þreyta slíkt
próf. Ég hef verið að dunda mér við
að undirbúa það. Það er því ljóst að
ég verð í Bandaríkjunum næstu ár-
in.“
svg@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. MARS 2004 21
Allur hagna›ur af sölu plastpokamerktumPokasjó›i rennur
til uppbyggjandi málefna, en Pokasjó›ur, sem á›ur hét
Umhverfissjó›ur verslunarinnar, veitir styrki til umhverfis-
menningar-, íflrótta- og mannú›armála.
Bæ›i einstaklingar og félagasamtök geta sótt um styrki
úr sjó›num.
A› Pokasjó›i standa allar helstu verslanir á Íslandi.
Styrkir úr
Pokasjó›i
pokasjodur.is MERKI UM UPPBYGGINGU
Frestur til a› sækja um styrk úr Pokasjó›i rennur
út 12. mars n.k. Umsóknum skal skila› á
www.pokasjodur.is en flar eru allar uppl‡singar
um sjó›inn, fyrirkomulag og styrki.
fieim sem ekki geta n‡tt sér Neti›
er bent á a› umsóknarey›ublö›
liggja frammi á skrifstofu sjó›sins í
Húsi verslunarinnar, 6. hæ›.
UMSÓKNARFRESTUR
RENNUR ÚT 12. MARS
Aðgöngumiðar að fundinum verða afhentir stofnfjáreigendum
í afgreiðslu Sparisjóðsins miðvikudaginn 10. mars og
fimmtudaginn 11. mars í Borgartúni 18 svo og á fundarstað
og hefst afgreiðsla þeirra þar kl. 15:00.
Stjórnin.
Aðalfundur
Aðalfundur Sparisjóðs vélstjóra
verður haldinn föstudaginn 12. mars kl. 16.00
á Hótel Nordica, Suðurlandsbraut 2, Reykjavík.
Fundarefni:
1. Skýrsla stjórnar um starfsemi
Sparisjóðsins síðastliðið starfsár.
2. Lagðir fram endurskoðaðir reikningar
Sparisjóðsins fyrir síðastliðið reikningsár.
3. Tillaga um breytingar á samþykktum
Sparisjóðsins sem fela í sér hækkun
á hámarksfjölda stofnbréfa sem einstakur
stofnfjáraðili getur eignast.
4. Ákvörðun um greiðslu arðs.
5. Kosning sparisjóðsstjórnar.
6. Kosning löggilts endurskoðanda/
endurskoðunarskrifstofu.
7. Ákvörðun um þóknun til stjórnar.
8. Önnur mál.