Morgunblaðið - 25.03.2004, Blaðsíða 46

UMRÆÐAN
46 FIMMTUDAGUR 25. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FYRIR Alþingi liggur nú að
staðfesta samning við Norðmenn
um síldveiðar, sem í öllum aðal-
atriðum byggist á
vondum samningi
sem Halldór Ás-
grímsson gerði árið
1996 og veitir Íslend-
ingum aðeins 15,54%
hlutdeild af norsk-
íslenska stofninum.
Utanríkisráðherra
hefur nú bætt gráu
ofan á svart með ný-
legum yfirlýsingum á
Alþingi þar sem gefið
er undir fótinn með
enn frekari eftirgjöf
gagnvart Norð-
mönnum upp á 3–
5.000 tonna síld-
arkvóta. Þetta er frá-
leitt og úr öllu
samhengi við sögu-
lega veiðireynslu Ís-
lendinga. Frekari eft-
irgjöf er sömuleiðis
illskiljanleg í ljósi
þess að árum saman
hefur legið fyrir sú
skoðun virtustu
fræðimanna Noregs á
sviði fiskifræða að orsökin að hruni
stofnsins á sínum tíma var ekki
veiðar Íslendinga á fullorðinni síld
heldur fyrst og fremst gríðarleg
rányrkja Norðmanna á síld-
arseiðum og ungsíld. Þær veiðar
væru einfaldlega álitnar glæpur í
dag.
Pólitískur fingurbrjótur
Ég innti ráðherrann á Alþingi 24.
febrúar eftir afstöðu hans til nýrra
krafna Norðmanna. Í umræðunni
lét ráðherrann svo um mælt varð-
andi samskipti okkar og Norð-
manna: „Það er ekki afsakanlegt að
setja samskipti þeirra í uppnám út
af nokkrum þúsundum tonna af
síld.“ Þegar ég innti ráðherrann
eftir því hvað hann ætti eiginlega
við með þessum ummælum skýrði
hann þau með svofelldum hætti:
„Það sem ég átti við þegar ég talaði
um nokkur þúsund tonn af síld er
að ég tel, og ég skal endurtaka það,
að t.d. 3–5.000 tonn af síld séu ekki
af þeirri stærðargráðu að þau rétt-
læti upplausn í samskiptum Íslands
og Noregs. Hvaða efnahagslega
stærð er það fyrir stórveldið Nor-
eg?…Það skiptir meira að segja til-
tölulega litlu máli fyrir Ísland sem
er efnahagslega miklu minna.“
Tal af þessu tagi getur ekki þjón-
að öðru en herða Norðmenn í kröf-
um sínum um aukna hlutdeild á
kostnað Íslendinga. Ummæli utan-
ríkisráðherra voru því pólitískur
fingurbrjótur sem veikir samnings-
stöðu Íslendinga.
Sögufölsun og seiðarányrkja
Það er hrein fölsun á sögunni þegar
Norðmenn halda fram að hrun
stofnsins á sjöunda áratugnum
megi rekja til rányrkju Íslendinga.
Staðreyndin er sú, einsog fulltrúar
Samfylkingarinnar hafa ítrekað
rökstutt, að hrun stofnsins má al-
farið rekja til gífurlegrar rányrkju
Norðmanna á smásíld sem veidd
var til bræðslu. Þetta reyna norsk
stjórnvöld jafnan að fela. Hitt ligg-
ur þó fyrir, að árið 1980 birtu þrír
norskir sérfræðingar fræðilega út-
tekt á þróun veiða úr stofninum.
Ein af meginniðurstöðum þeirra er:
Veiðar Norðmanna á 0–2 ára síld
leiddu til hruns norsk-íslenska
stofnsins á seinni hluta sjöunda
áratugarins.
Á tímabilinu 1950–1965 nam ár-
sveiðin af smásíldinni að jafnaði
250–300 þúsund tonnum. Darraðar-
dansinn var slíkur upp
úr 1965, rétt fyrir hrun
norsk-íslenska stofns-
ins, að árið 1967 öfluðu
Norðmenn 550 þúsund
tonna af smásíldinni,
og 450 þúsund tonna
árinu síðar. Norðmenn
létu sér ekki nægja að
veiða smásíld heldur
stóðu fyrir ótrúlegri
rányrkju á smáseiðum.
Á hverju einasta ári á
tímabilinu 1950–1965
veiddu Norðmenn um
og yfir 100 þúsund tonn
af síldarseiðum sem
voru innan við 2 ára
aldur. Sum árin var
seiðadrápið reyndar
miklu meira. Í byrjun
sjötta áratugarins
murkuðu þeir lífið úr
300 þúsund tonnum af
slíkum smáseiðum og
fast að 250 þúsund
tonnum á fyrsta ári
þess sjöunda. Til sam-
anburðar má geta þess,
að sama ár veiddu Íslendingar tölu-
vert minna magn af fullorðinni síld
úr stofninum. Af mörgum árgöng-
um náðu aðeins örfá prósent að
stálpast og verða hluti af hrygning-
arstofninum. Rányrkjan keyrði um
þverbak 1965, þegar aðeins 0,1 pró-
sent náði hrygningaraldri. Í reynd
voru árgangarnir frá 1965 og fram
að hruninu svo murkaðir niður með
látlausum veiðum að nýliðun í stór-
síldarstofninn varð engin. Seiðin
voru einfaldlega öll drepin áður.
Álit norskra
vísindamanna
Árið 1980 birtu Norðmennirnir
Olav Dragesund, Johannes Hamre
og Öyvind Ulltang yfirlitsgrein um
þróun og hrun norsk-íslenska
síldarstofnsins. Þeir bakreiknuðu
hvernig ýmsar leiðir til stjórnunar
hefðu getað haft áhrif á þróun
stofnsins.Þeir komust að því að ein
leið bar af: Hún fólst einfaldlega í
því að gera ráð fyrir því að veiðar á
0–2 ára síld hefðu verið bannaðar.
Niðurstaða þeirra varð því eftir-
farandi: „Eina takmörkunin sem
þurfti til að koma í veg fyrir
eyðingu stofnsins var að setja á
árunum fyrir 1960 reglur um
lágmarksstærð síldar í afla, sem
vernduðu 0- og 1-árganginn.“
Á þeim grunni fundu þeir út, að
hefði verið gripið til slíks banns í
tíma þá hefði eftirfarandi gerst: (1)
Hrygningarstofninn hefði orðið 6
milljónir tonna árið 1966 (hann
komst aldrei svo hátt eftir 1960);
(2) Veiðarnar hefðu náð 2
milljónum tonna strax árið 1965 og
staðið í því út áratuginn; (3) Eftir
það hefðu veiðarnar sveiflast á milli
1–2 milljóna tonna á ári, og líklega
nær 2 milljónum tonna.
Þessar staðreyndir sýna hversu
fullkomlega óverjandi er að veita
Norðmönnum aukna hlutdeild í
norsk-íslenska stofninum. Í þessu
ljósi er linkind utanríkisráðherra
sem birtist í ummælum hans á Al-
þingi 24 feb. sl. óskiljanleg.
Umdeilt nýmæli
Í samningunum árið 2003, sem nú
liggja fyrir til staðfestingar, er eins
Enga eftirgjöf
gagnvart
Norðmönnum
Össur Skarphéðinsson
skrifar um síldveiðisamninga
við Norðmenn
Össur
Skarphéðinsson
’Norðmenn létusér ekki nægja
að veiða smásíld
heldur stóðu
fyrir ótrúlegri
rányrkju á smá-
seiðum.‘
ÞÓTT iðulega sé fjallað um kyn-
líf í fjölmiðlum hefur
slík umræða ekki ver-
ið mjög áberandi á
síðum Morgunblaðs-
ins. Hvað sem öðru
líður er ljóst að kynlíf
á stóran þátt í vellíð-
an okkar. Það á meira
að segja líka mik-
ilvægan þátt í þjóðlíf-
inu þar sem töluverð-
um fjármunum er
kostað til að hjálpa
körlum og konum að
ná settu markmiði
ástar og kynlífs.
Heilnæmi kynlífs
Hinn 2. febrúar sl. til-
einkaði Time Mag-
azine ástinni stóran
hluta blaðsins. Þar
var m.a. rætt um að
ástin og kynlífið
tengdust órjúf-
anlegum böndum og
þess getið að flestir
líkamshlutar þurfi að vera í lagi til
þess að kynlíf geti átt sér stað. Þar
koma til mörg boðefni og flókin
frumustarfsemi. Kynlíf hefur áhrif
á allan líkamann. Kynlíf er gott
fyrir starfsemi hjartans og líkams-
þyngd, þar sem við samlíf er jafn-
vel brennt allt að 200 kalóríum á
nokkrum mínútum. Fullyrt er að
endorphin sé leyst út í auknum
mæli og hafi þannig jákvæð áhrif á
þunglyndi og kvíða. Jafnvel er
bent á góð áhrif á ónæmiskerfið og
sumir vilja ganga svo langt að
segja að kynlíf geti dregið úr
krabbameinsmyndun. Ef þetta allt
er rétt, hlýtur kynlíf að vera af
hinu góða. Hamingjusöm ást og
kynlíf stuðla að aukinni lífslengd.
Fólki vegnar betur í starfi og nær
meiri árangri í daglegu amstri.
Rannsóknir á kynlífi karla hafa
verið framkvæmdar víða í heim-
inum, þá bæði grunnrannsóknir og
faraldsfræðilegar rannsóknir.
Þekktust þessara rannsókna er
Massachusetts male aging study
þar sem 1.290 karl-
menn á aldrinum 40–
70 ára voru þátttak-
endur. Um 52% þess-
ara karlmanna voru
með ristruflanir af
einhverju tagi, 10%
með algjöra truflun,
25% með meðaltruflun
og 17% með minni-
háttar truflun. Ef
tíðni ristruflana er
svipuð á Íslandi og í
Bandaríkjunum, má
gera ráð fyrir að 10–
30 þús. íslenskir karl-
menn eigi við einhver
einkenni ristruflana
að stríða.
Faraldsfræðileg
rannsókn var gerð á
göngudeild syk-
ursjúkra, Landspítala
– háskólasjúkrahúsi,
fyrir 3 árum. Að rann-
sókninni stóðu Nína
Björk Ásbjörnsdóttir
lyfjafræðingur, Ástráður B. Hreið-
arsson, Guðmundur Vikar Ein-
arsson, Ari Jóhannesson og Sigríð-
ur Jensdóttir. Rannsóknin náði til
203 sykursjúkra karlmanna á aldr-
inum 30–75 ára. Alls reyndust 40%
karla vera með sykursýki af teg-
und I og 56% karla með sykursýki
af tegund II reyndust hafa vægar
til miklar ristruflanir.
Undanfarin ár hafa ný lyf komið
á markað og valdið byltingu í með-
ferð ristruflana karla. Þeirra fræg-
ast er lyfið Viagra sem kom fyrst á
markað en síðan hafa komið önnur
lyf, s.s. Cialis og Levitra.
Rannsókn á kynlífsheilsu
íslenskra karla 45–70 ára
Ný þekking í lífeðlisfræði kynlífs
og stinningar hefur leitt af sér ný
lyf og vænta má fleiri nýjunga í
framtíðinni, bæði hvað rannsóknir
varðar og meðferð. Faralds-
fræðirannsókn á kynlífsheilsu
íslenskra karlmanna hefur aldrei
verið framkvæmd. Þegar við
stöndum meðal annars frammi
fyrir því að notkun fyrrgreindra
lyfja hefur aukist verulega og að
áfram verði framfarir í meðferð, er
afar mikilvægt að gera sér þá
grein fyrir umfangi ristruflana ís-
lenskra karla. Þess vegna hefur
undirritaður ásamt Guðmundi
Geirssyni þvagfæraskurðlækni,
Gesti Þorgeirssyni hjartalækni og
Óttari Guðmundssyni geðlækni,
sem starfa á Landspítala háskóla-
sjúkrahúsi, ákveðið að gangast
fyrir faraldsfræðilegri rannsókn á
kynlífsheilsu karlmanna.
Mikilvægt að
allir svari!
Tilgangur rannsóknarinnar er að
kanna tíðni ristruflana karlmanna
á aldrinum 45–75 ára og öðlast
betri skilning á kynhegðun karl-
manna. Farið verður með öll svör
sem fullkomið trúnaðarmál og mun
IMG Gallup annast framkvæmd
rannsóknarinnar. Fengið hefur
verið leyfi Vísindasiðanefndar og
um leið tilkynnt til Persónuvernd-
ar og þar með sýnt fram á að ekki
verður á nokkurn hátt unnt að
rekja svör til einstakra þátttak-
enda. Tekið verður 3.000 manna
úrtak úr þjóðskrá, sem sam-
anstendur af karlmönnum á
aldrinum 45–75 ára, búsettum á
öllu landinu. Þeir fá sendan
spurningalista í pósti, auk fylgi-
bréfs, um tilgang könnunarinnar
og ástæðu þess að tilefni þykir til
að framkvæma könnunina. Mik-
ilvægt er að allir karlmenn svari
þessu, einnig þeir sem ekki telja
sig hafa einkenni ristruflana. Erf-
itt er að segja til um hver þarf að
takast á við þennan vanda síðar á
lífsleiðinni.
Við viljum þakka styrktaraðilum
sem hafa gert framkvæmd þess-
arar könnunar mögulega.
Við hvetjum karlmenn, sem eiga
eftir að fá fyrrgreinda spurn-
ingalista í pósti, til að taka sér 10–
20 mínútur og svara fyrrgreindum
spurningum til þess að niðurstaða
rannsóknarinnar verði sem örugg-
ust.
Kynlífsheilsa
íslenskra
karlmanna
Guðmundur Vikar Einarsson
skrifar um rannsókn á
kynlífsheilsu
’…ekki verður ánokkurn hátt
unnt að rekja
svör til ein-
stakra þátttak-
enda.‘
Guðmundur Vikar
Einarsson
Höfundur er
þvagfæraskurðlæknir.
Fyrir flottar konur
Bankastræti 11 • sími 551 3930