Morgunblaðið - 02.04.2004, Síða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. APRÍL 2004 11
ÚR VERINU
SLÁTRUN hófst í vik-
unni hjá Kví sem er með
áframeldi á þorski í
Klettsvík. Að sögn Krist-
jáns Óskarssonar var
átta tonnum slátrað
fyrstu tvo dagana. „Þetta
hefur gengið ágætlega en
við erum með aðstöðu
inni á Fiskmarkaði þar
sem Íslensk matvæli voru
til húsa, fínt að fá líf í hús-
ið,“ sagði Kristján, hress
að vanda. Þeir vonast til
að sextíu tonn séu í
kvínni.
Fjögurra kílóa þorskur
og stærri fer út en minni
þorskur fer í vinnslu í
Godthaab.
Bræðurnir Kristján,
Sigurjón og Matthías
Óskarssynir, Sævar Sveinsson
frændi þeirra og Jóhann Halldórsson
standa að fyrirtækinu. „Það er búið
að úthluta okkur 75 tonnum af þorski
til áframeldis fyrir árið 2004. Við eig-
um 16 tonn eftir frá því í fyrra sem
við fengum að flytja yfir á þetta ár
þannig að í heild eru þetta um 90
tonn. Úthlutunin þyrfti að vera 100
tonn. Við urðum fyrir talsverðum af-
föllum í fyrra og við erum búnir að
leggja út í talsverðan kostnað við æv-
intýrið.“
Kristján segir að þeir hafi náð í
fiskinn á 50 til 60 metra dýpi í snur-
voð. „Við fengum líka tindabikkju og
fleiri tegundir sem vildi særa þorsk-
inn og þá getur hann sýkst. Við erum
í samningaviðræðum við Grundfirð-
inga um að þeir veiði fyrir okkur í
gildrur en þeir ná í fiskinn á 8 til 10
metra dýpi. Það gekk vel hjá þeim,
þeir urðu ekki fyrir áföllum eða sýk-
ingu eins og við.“ Þá yrði fiskurinn
fluttur hingað með sérútbúnu tank-
skipi sem Samherji á og þeir hafa
notað til flutnings á lifandi laxi.
„Annars er þetta rannsóknaverk-
efni og það kemur í ljós hvort þetta er
eitthvað sem skiptir máli eða ekki.
Við erum að vonast eftir að fá jafnari
fisk sem er svona u.þ.b. tvö kíló þegar
hann er veiddur og ætti hann að vera
orðinn 4 kíló eftir sex mánuði í eld-
iskvínni. Ef fiskurinn er misstór er
erfiðara að eiga við fóðrun en það er
alls staðar eins úti í náttúrunni, frek-
ustu einstaklingarnir komast best
af,“ sagði Kristján og segir spenn-
andi að takast á við þetta verkefni.
„Við erum í þessu vegna þess að
við höfum gaman af því. Ég er fimmti
parturinn og mér finnst skemmtilegt
að taka þátt í frumkvöðlastarfi. Við
erum reynslunni ríkari og við vitum
að góðir hlutir gerast hægt. Það er
ýmislegt spennandi að gerast í þess-
um bransa,“ sagði Kristján.
Morgunblaðið/Sigurgeir
Þorskslátrun Þeir eru vígalegir félagarnir í Kví
í Vestmannaeyjum, Sigurjón og Kristján Ósk-
arssynir, Jóhann Halldórsson og Matthías Ósk-
arsson.
Þeim gula slátrað
Vestmannaeyjum. Morgunblaðið.
NÆRRI tveir þriðju hlutar ýsu-
afla ísfiskbáta og togara í Fær-
eyjum eru seldir óunnir úr landi.
Hærra verð á erlendum mörk-
uðum en til vinnslu heima
fyrir ræður mestu um ráð-
stöfun aflans.
Aldrei hefur
jafnlítið hlut-
fall ísfisks
komið til vinnslu
í Færeyjum eins og í
fyrra, en þá var þriðjungur
fersks þorsks, ýsu og ufsa seldur
óunninn úr landi. Alls lönduðu ís-
fiskskip og bátar 105.000 tonnum
af þorski, ýsu og ufsa á síðasta ári
og 35.000 tonn af því voru ann-
aðhvort seld óunnin úr landi eða
landað erlendis. Það þarf að fara
aftur til ársins 1996 til að sjá svip-
að hlutfall, en þá fóru 21.000 tonn
óunnin úr landi eða 32% heildar-
innar.
Það er mest ýsa sem fer óunnin
úr landi. Af 25.000 tonna ýsuafla
var 20.000 tonnum landað ferskum
í Færeyjum. Helmingur þess,
10.000 tonn, fór svo
óunninn úr
landi, þannig
að af 25.000
tonna heild,
komu aðeins 10.000 tonn
til vinnslu heima. 60% ýsunnar
fóru því óunnin úr landi, en það er
tvöfalt meira en árið 2000.
Rúmlega fjórðungur af ferskum
ufsa var seldur óunninn úr landi,
ýmist á fiskmarkaði eða var landað
erlendis. Fyrir þremur árum voru
96% af ufsanum unnin í Færeyj-
um, en aðeins 4% fóru óunnin úr
landi.
Þriðji hver fiskur
óunninn úr landi
NORSKA fiskvinnslan fleygir
árlega aukaafurðum eins og af-
skurði, hausum og fleiru að verð-
mæti tuga milljóna króna í sjó-
inn, eða vinnur í ódýrar afurðir.
Norski sjávarútvegsráðherrann,
Svein Ludvigsen, vill að þessar
aukaafurðir verði nýttar.
Þetta kom fram í ræðu ráð-
herrans á aðalfundi Samtaka
sjávarútvegs og fiskeldis nú í
vikunni. Ráðherrann vonast til
að sjávarútvegurinn, sem nú er
að rétta úr kútnum eftir þrjú
mögur ár, fari að leita eftir nýj-
um leiðum til að bæta hag sinn.
600.000 tonn af roði, innvolsi,
hausum og hryggjum falla til ár-
lega og er litið á það sem annars
flokks afurðir. Magnið svarar til
fimmtungs alls fiskafla og eld-
isfisks á ári í Noregi. Megnið af
þessu er unnið í gæludýrafóður
og lím, en 140.000 tonn fara beint
í hafið. „Sérfræðingar hafa metið
það svo, að hægt sé að auka
verðmætin mikið með vinnslu
aukaafurða. Jafnvel um allt að
fimm milljörðum króna (50 millj-
örðum íslenzkum). Það svarar til
árlegs útflutningsverðmætis á
fiskflökum frá Noregi,“ sagði
Ludvigsen.
Hann segir að jafnvel smá-
þjóðir eins og Færeyjar og Ís-
land standi Norðmönnum miklu
framar í nýtingu þeirra aukaaf-
urða, sem til falla við hefðbundna
fiskvinnslu. „Færeyingar fluttu í
fyrra út 8.000 tonn af þorskhaus-
um og Íslendingar voru með
13.000 tonn. Norðmenn fluttu að-
eins út 4.000 tonn. Það er ástæða
til að spyrja hvers vegna hlutur
okkar er svona lítill,“ sagði Lud-
vigsen.
Miklu kastað á glæ
HEILBRIGÐISRÁÐUNEYTIÐ
hefur í samvinnu við Tryggingastofn-
un ríkisins og lyfjaverðsnefnd gripið
til ráðstafana sem miða að því að
lækka lyfjakostnað á þessu ári um
450 milljónir. Tekið verður upp við-
miðunarverð lyfja með sambærileg
áhrif í þremur kostnaðarsömustu
lyfjaflokkunum. Ennfremur verður
greiðsluþátttöku TR vegna svokall-
aðra Coxib bólgueyðandi lyfja hætt.
Vill ekki hækka kostnaðarhlut-
deild sjúklinga í lyfjaverði
Samkvæmt fjárlögum er gert ráð
fyrir að náð verði fram 450 milljón
króna sparnaði í lyfjamálum á þessu
ári.
Jón Kristjánsson heilbrigðisráð-
herra sagði að einfaldasta leiðin til að
ná þessum sparnaði hefði verið að
hækka kostnaðarhlutdeild sjúklinga í
lyfjaverði, en hann hefði viljað forðast
að fara þá leið. Í stað þess hefði hann
sett af stað vinnu innan ráðuneytisins
til að ná fram sparnaði eftir öðrum
leiðum.
Allir þættir lyfjamála
verði endurmetnir
Jón sagði að þær aðgerðir sem nú
hefðu verið ákveðnar kæmu í kjölfar
sérstaks átaks í lyfjamálum heil-
brigðisstofnana sem kynnt var í byrj-
un ársins en það sneri einkum að vali
lyfja, innkaupum og útboðum. Jón
sagði að á næstu mánuðum og miss-
erum væri ætlunin að endurmeta alla
helstu þætti í lyfjamálum og heild-
arstefnu í málaflokknum. Við endur-
matið yrði skýrsla sem Ríkisendur-
skoðun er að vinna um lyfjamál lögð
til grundvallar.
Jón sagði að þær aðgerðir sem nú
hefði verið ákveðið að ráðast í væru í
nokkrum liðum. Í fyrsta lagi hefði
lyfjaverðsnefnd að undanförnu unnið
að athugun á lyfjaverði og myndi inn-
an tíðar kynna breytingar á álagn-
ingu og verðlækkun og einstökum
lyfjum. Í öðru lagi yrði frá 1. maí nk.
tekið upp viðmiðunarverð lyfja með
sambærileg klínísk meðferðaráhrif í
þremur kostnaðarsömustu lyfja-
flokkunum, þ.e. sýrubindandi lyf,
blóðfitulækkandi lyf og þunglyndis-
lyf. Tryggingastofnun mundi miða
greiðsluþátttöku sína við þessi við-
miðunarverð með svipuðum hætti og
gildir um viðmiðunarverð samheita-
lyfja.
Jón sagði að í þriðja lagi hefði hann
gefið út reglugerð sem kvæði á um að
greiðsluþátttöku almannatrygginga í
svokölluðum Coxib-lyfjum og örvandi
lyfjum, m.a. ritalíni, yrði hætt. Eftir
sem áður yrði hægt að sækja um
greiðsluþátttöku almannatrygginga í
þessum lyfjum hjá TR sem gefur út
lyfjaskírteini að gefnum ákveðnum
forsendum. Jón sagði að reglugerðin
fæli einnig í sér að felld yrði niður 30
daga takmörkun á ávísun sýrubind-
andi lyfja og þunglyndislyfja. Þá fæli
reglugerðin í sér að heimild til að gefa
út skírteini um greiðsluþátttöku al-
mannatrygginga í vítamínum fyrir
börn yngri en 18 ára með efnaskipta-
sjúkdóma þegar meðferðin væri hluti
af lífsnauðsynlegri meðferð.
Ennfremur sagði Jón að hann
myndi leggja fram frumvarp um
breytingar á lyfjalögum sem gera
m.a. ráð fyrir að sameina lyfjaverðs-
nefnd og greiðsluþátttökunefnd með
það að markmiði að einfalda og
styrkja stjórnsýsluna.
Ísland í öðru sæti
í rítalínnotkun
Einar Magnússon, yfirlyfjafræð-
ingur í heilbrigðisráðuneytinu, sagði
að sú aðgerð að taka upp viðmiðunar-
verð í þremur kostnaðarsömustu
lyfjaflokkunum væri sambærileg við
það sem þegar hefði verið gert varð-
andi samheitalyfin. Þetta byggðist á
því að flokka saman þau lyf sem kalla
mætti sambærileg og miða greiðslu-
þátttöku TR við ódýrasta lyfið í
flokknum. Hann sagði að Danir væru
búnir að vinna mjög góða skýrslu um
þetta sem byggt yrði á við flokkunina.
Einar sagði ráðuneytið vonast eftir
að þessi ákvörðun hefði þau áhrif að
læknar ávísuðu frekar á ódýru lyfin
og eins að verð á dýrari lyfjunum
myndi lækka. Einar tók fram að
ráðuneytið gerði sér grein fyrir að
þessi aðgerð myndi mæta andstöðu
hjá læknum og lyfjafyrirtækjum.
Ingolf J. Petersen, skrifstofustjóri
í heilbrigðisráðuneytinu, sagði að
ákvörðun um að hætta greiðsluþátt-
töku vegna örvandi lyfja gengi ekki
út á að spara peninga. Ráðuneytið
teldi hins vegar fulla þörf á að ná
stjórn á notkun þessara lyfja sem
hefði aukist mjög mikið síðustu ár.
Hann sagði að 1986 hefði verið gefin
út auglýsing sem takmarkaði ávísun
lækna á þessi lyf. Þetta hefði gefist
mjög vel, en árið 2001 hefði útgáfu
lyfjakorta verið hætt m.a. vegna þess
að menn hefðu talið að takmörkun á
þessu sviði væri óþörf. Þá hefði hins
vegar notkunin aukist mjög mikið og
í dag væri Ísland næst á eftir Banda-
ríkjunum, en þar væri ávísað mest á
rítalín. Ákveðið hefði því verið að af-
nema greiðsluþátttöku, en að TR
myndi gefa út lyfjaskírteini. Þetta
ætti því ekki að leiða til aukinna út-
gjalda foreldra þeirra barna sem not-
uðu rítalín, en náð yrði betri stjórn á
notkun á lyfinu.
Hætta greiðsluþátttöku í
Coxib bólgueyðandi lyfjum
Eggert Sigfússon, deildarstjóri í
heilbrigðisráðuneytinu, sagði að
notkun á Coxib bólgueyðandi lyfjum
hefði aukist mjög mikið frá því að lyf-
in komu fyrst á markað árið 2000, en
þess lyf eru dýrari en eldri lyf. Notk-
unin hér á landi væri mun meiri en í
nágrannalöndum okkar. Eggert
sagði að í ljós hefði komið að árangur
af notkun þessara lyfja væri ekki
betri en eldri lyfja og að mati lyfja-
yfirvalda í Danmörku og Svíþjóð
væri ekki ástæða til að nota þau við
fyrstu meðferð.
Inga Arnardóttir, lyfjafræðingur á
Tryggingastofnun, sagði að fyrsta
árið sem þessi Coxib-lyf hefðu komið
á markað hefði kostnaður numið 70
milljónum, en hann hefði verið 173
milljónir á síðasta ári. Í dag næmi
þessi kostnaður 55% af kostnaði við
öll bólgueyðandi lyf. Í Danmörku
væri þetta hlutfall 20%, en Danir
teldu samt að þessi kostnaður væri of
hár. Inga sagði að vonast væri eftir
að hægt væri að ná fram 65-130 millj-
óna króna sparnað með þessari að-
gerð.
Hún sagði að í þeim tilvikum þegar
um væri að ræða læknisfræðileg rök
fyrir því að nota þessi nýju bólgueyð-
andi lyf frekar en eldri lyf fengju
sjúklingar lyfjaskírteini. Lyfin hefðu
upphaflega orðið vinsæl vegna öfl-
ugrar markaðssetningar um að þau
væru án þeirra aukaverkana sem
gætu fylgt gömlu lyfjunum. Nú hefði
hins vegar komið í ljós að þessum
nýju lyfjum fylgdu einnig aukaverk-
anir.
Morgunblaðið/Ásdís
Breytingar sem eiga að leiða til lækkunar á lyfjakostnaði um 450 milljónir á þessu ári voru kynntar á blaðamanna-
fundi. Frá vinstri Inga Arnardóttir, Einar Magnússon, Jón Kristjánsson, Ingolf J. Petersen og Eggert Sigfússon.
Heilbrigðisráðherra kynnir aðgerðir sem
ætlað er að draga úr lyfjakostnaði
Stefnt að því að spara
450 milljónir króna
Heilbrigðisráðuneytið hefur ákveðið að
taka upp viðmiðunarverð lyfja með sam-
bærileg áhrif í þremur kostnaðarsömustu
lyfjaflokkunum. Kostnaðarhlutdeild TR
miðast við ódýrasta lyfið.