Tíminn - 24.12.1969, Blaðsíða 29

TOíaW-JötmAt)
29
ÞÝZKAILAND.
Kiehiur eriu upphaílega
þý^ikt jölaibakkelsi. Sagan seg-
ir, að í bm'ð'kaupsveizlu einni
á 17. öld Ihafi Iþjúnustufólki'ð
verið að bankast á í eldhús-
inu. Ung stúlba átti að bera
inn súpuskál, og einhver gerði
það í stniðni að setja deig-
klessu út í súpuna. Hún kom
óðara þjótandi bálreið inn í
eldihúísið aiftur og kastaði deig-
klesstnmi £ átt til hrekkjalóms-
ins, en stúlkan var ekki sérlega
■hitfin, öl ;aiirar hamingju fyrir
Meinuætnr síðari tíma, og deig
ið hafnaði í potti með sjóð-
andi feití. Skömmu seinna fann
dnatsveinninn deigklessuna,
sem hafði bólgnað út, og hragð
aði á. Sagt er, að hann hafi
þegar í stað bakað heilan
skammt og iboðið brúðkaups-
gestum. Þegar húsmóðirin, sem
var furstafrú, vildi vdta deili
á níeðlæti þessu, byrjaði hann:
„Eine kleine . . (ijítil . . .)
og Ikomst ekki lengra og iklein-
urnar höfðu fengið nafn.
ACSTUKRÍKI.
Austurríkismönnum eigum
við aíð þaikfea lagið „Hehns um
bói, helg eru jól“. í Austur-
rí&i kemur fólkáð tíl messu á
jólanótt og ber kvndia og
kertaljós. Það kemur frá fijar-
lægustu heimiiunum uppi í
f jöllum og fer frá húsi til húss.
Heiiagur Núouiás icemur þegar
6. desemiber og gefur góðum
börnum gjafir og sælgœtii Og
þau £á leyfi til að fylgjast með
íionum til nágrannanna. Marg-
ir fifbúa jötu með Jesúbarn-
inu og hafa með í ferðinni,
og í fjarska heyrist horna-
blástur, sem nýtur vinsælda,
og er leikinn í kirkjuturnin-
um eða á kirkj-utröppunum.
í fjallahéruðunum einkenn-
ast tátíðahöld jölanna mjög- af
samgangi milli fjölskyldna.
SVISS.
í Sviss eru haldin kaffiboð
milli jóla og nýárs. Aðalhátíð-
isdagai-nir era aðfangadags-
fevöld og arinar í jólum, dag-
ur Heilags Stefáns. Á jölanótt
fá börnin að sjá Jesúbarnið,
englatoarn, sem ekur um á
sleða, sem sex hreindýr eru
spennt fyrir. Englabarnið kem-
ur á bvert heimili með jóla-
gjafirnar, en bögglarnir eru
ekki opnaðir fyrr en éftir jóla-
matinn, sem er fremur fá-
breyttur. Hann er að vísu betri
og rífculegri eo aðra daga, en
engir sérstakir jplaréttir. í stað
súpu er þó stun<ium lostætur
makkarónuréttar og gott hvít-
vín með.
BALKANLÖND.
f fjaHahéruðum Balkanskag-
ans em til margir skemmti-
legir siðir. Einn serbnesk-
króatískur siður er að útfoúa
örlítinn hveitiakur á stórum
flöfcum diski 10. desember. Á
jólafcvöld er svo tilbúin fers’k
græn skreyting á borðið. Með-
an jólatréð er borið inn í hús-
ið snemma á jóladagsmorgun,
er haldið á togandi kertam við
útidyrnar. Síðan er korni og
víni stökkt á tréð. í Serfoíu
er sett hey eða hálmur á
jóladúkinn til minningar um
jötu jólabarnsins.
Víða í Balkanlöndum er heil-
steiktur aligrís jólamaturinn,
og er hann skorinn niður með
sérstökum seremóníum. í Rúm
eníu og Búlgaiúu er það ofn-
bakaður karfi með ólifusósu.
Húsmóðir hvers heimilis mat-
býr hann eftir uppskrift frá
móður sinni, sem komin er
aftur frá móður hennai- o.s.frv.
í Rúmeníu er sá siður, a'ð
heimilisfólkið geymir deig-
klessu frá jólabakstrinum. Hús
bóndinn fer svo að tré í garð-
inum og skammar það fyiir
að bera efeM ávöxt. Siðan feem-
ur feonan með deigslettu í báð-
um höiidum og segir, að hún
sé eins viss um að tréð beri
ávöxt næsta ár, eins og áð hún
sé með hendurnar fullar af
deigi. Þessi æringaathöfn á
rætur sínar að refeja til þess
tíma er Ceres rífeti yfir strönd-
um Svartahafs og verndaði frjó-
semi hvers eina.
Einnig er farið ' með sær-
inga-r yfir eldi. Húsbóndinn
fer að' eldstæðinu og slær í
logandi viðai-bol. Hann slær
þrívegis og ber fram ósfc við
hvert högg, eina fyrir fevikfén-
aöinum, eina fyrir landareign-
i.nni og eina fyrir ríkulegri
uppskeru. Askan er síðan
geymd ásamt smápeningi.
Sviðnir viðarhútar eru hengd-
ir upp í trén til að tryggja
góða uppskeru.
Ef við hverfum frá Austur-
Evrópu og skyggnumst um í
Frakiklandi, Hollandi og Eng-
landi, verðum við vör við ka-
þólsk áhrif í jólasiðunum. Ileil
agur Nikulás setar miMnn
svip á hátíðina. Sögurnar um
hann eru þó með ýmsum hætti.
viðikomandi pláss sýndar vi'ð
jötu Jesúbarnsins, t.d. borgar-
stjórinn, presturinn, lögreglu-
þjónninn og bakai'inn. Líkön
þessi eru nefnd „santons", lítil
dýrlingalíkneski, sem gerð eru
úr eik, tré eða nú á síðustu og
verstu tímum úr plasti.
Enginn undrast, að franskur
jólamatur sku-li vera gómsætur.
Ýmist er snædd önd, gæs,
kalkún eða svínasteik. í einu
héraði var aðaljólamaturinn
til skamms tíma hveitikökur
mcð súrum rjóma.
ENGLANI).
Hinum rnegin við sundið er
heimaland jólakortauna.
Þeirra er fyrst getið 1840.
í Englandi eru líka til ýmsir
sérkennilegir siðir. Fyrir fund
Ameríku er sagt, að jólamatur-
inn hafi verið páfuglasteik. Síð-
an kom kalkúninn og var a'ð
sameiginlegum jólarétti Engil-
saxa og Bandaríkjamanna. Og
á eftir er að sjálfsögðu borð-
aður plómubúðingur.
Á írlandi er logandi kerti
sett út í glugga til að vísa
fólM til vegai' og bjóða alla þá
velkomna, sem eru að leita að
húsaskjóli. Ferðamaðurinn
sem fær húsaskjól á jólanótt
fær að morgni nestispakka og
nofckra sMl'dinga í veganes-ti.
Þessi siður á rætar að rek-ja
til þess, er Jósef og María voru
a'ð 1-eit-a sér næturgistingar í
Betlehem.
Hvabvetna þar sem mikið
hefur verið um innflutning
fólks frá öðrum löndum hef-
ur það flut-t með sér siði, sem
lipL-fa - síðan breytet :.í, nýjum
héimkynnúm.
MEXÍKÓ.
í Mexíkó út-býr fólk j-ötu, en
he-fur efcki eins margt fólk um-
hverfis hana. Jesúbarnið, Jós-
e-f og Maiúa og nofekrir fjár-
hirðar eru látnir nægja. Frá
því 16. desember, er hátíðin
(„posada") hefst, eru heknil-
in ihötfð skrey-tt. Það er ekki
fyrr en síðasta dag há-tíðarinn-
ar a'ð Jesúbarniö er sett í j-öt-
una.
Me'ðan hátí'ðin stendur yfir,
skemmtir fólk sér oft við að
„slá í krufefcuna". Leirkrukka
me'ð sælgæti, leikföngum og
ávöxtuim er hengd upp í stof-
unni eða á v-eröndinni. Börn-
in eiga síðan, með bundi'ð fjyrir
augun, að reyna a'ð slá í krufck
una svo bún brotni. Þegar það
te-kst steypir all-ur hópurinn
sér yfir innihaldið.
Jólagjafirnar fá þau ekki
fyrr en á að'fangadagskvöld.
Áður en við hverfum frá
Vestui'iheimi má geta ga-mals
sið-ar frá Nýfundn-alandi, en
hann var sá, að menn fóru á ■
fisk- e'ða dýraveiðar, eða
hjuggu brenni og gáfu kirfcj-
unni það sem þeir bám úr
býtum. Bandarísfe-ar -venjur eru
af eðlilegum áslæðum mjög
með ewópskum svip, þótt ■
margar þeirra hafi me'ð tím-
anu-m orðið „stra-umlínulaga'ð-
ar“. Maturinn er í aðalatrið-
um framreiddur að ovrópskum
sið.
Fiskur er jólamatur á ýms- 1
um kaþólskum svæðuni, s.vo f
sem í Portúgal og á Spánd.
SPÁNN.
Á Spáni koina vitringarnir :
þrír með jólagjafirnar, og í i
liópi fólfesins við jötuna enu 1
vinsælustu nautabanarnir
ásamt vemj-ulegu alþýðufóIM.
Jóla-máltí'ðari nnar er neytt ,
efti-r messu á jólanótt. Aligrís -
eða lamb er víða a'ðalróttar- -
inn. Þá er siður, að flólfe efnir ;
t-il söfnunar handa þeim, sem -
eru fátasfcari en þeir sjálfír. 1
Það er gert bæði með þvi a'ð
setja sm-ámynt í jötuna <vg að
bjóða gestum í jólamatinn.
Þessi Ihringferð ætti eigin-
lega að Ijúka í Betletoem, þar
sem fyrstu jólin voru. En <J,yð-
ingar halda nú ekki jölin há-
tíðleg, svo. við sfeulum láta
'sta'ð'ar numið á Ítalíu og í .
Róm.
ÍTALÍA.
Riómverska kirkj-an faerði á
sínuim tírna barbörunum í
norðri jólaboðsfcapinn, og nú .
endurgjlalda norðurlandafoúar .
með því að senda sífellt fleiri .
jólatré suður til Ítalíu.
Keppzt er um að útbúa sem
(egurs-tar jólajötur í kirkjum á
ftaliu. Á aðfangadag cr haldin
fasta, en eftir messuna um mið
nættið bæta menn sér það
Framhald á bls. 43.
HOLLANI).
f Hollandi var bisfeupinn
góði svo vænn, áð sjá þrem
dætru-m fát-æks aðalsmanna fyr
ir ríf-legum heimanmundi.
Hann ikastaði peningapoka nið
ur u-m reyfeháfinn til hvérrar
þeirra. Af tiliviljun höfðu þær
hengt sokka til þerris við reyk
háfinn, og peningarnir höfn-
uðu í þeim. Nú setja hollenzk
börn tréskóna sína við ofninn
í þeirri von, að þau verði
eins happin 6. desember. Að
kivöldi þess dags k-emur HeE-
agur Nifeu-lás í höf-n í Amster-
dam og tekur þátt í f-jölda-
samkomu, sem efnt er til hon-
u-m til heiðurs. Allur gle'ðskap-
ur verður að vera afstaðinn
fyrir jól, því þau eru alvarleg
hátíð í Hollandi.
Heilagur Frans af Assisi
fann upp á því 1224, að end-
urs-kapa á mynd fyrsta jóla-
fevöldið í Betlehem. Þess vegna.
eru enn myndir og lífeön af
jötunni, Jósef, Máríu og Jesú-
.barninu og ölluin öðrum, sem
vi'ðstaddir voru í öUum Frans-
iskanakirkjum. Frá Fransis-
k-önum hefur þessi siður bor-
izt til annarra og er uú út-
breiddur í ýmsum myndum
með rómönskum þjó'ðum bæ'ð'i
í Evrópu u" Ameríku.
FRAKKLAND.
Á mörgu-m stö'ðum í Suður-
Evrópu, einlcum í Frakklandi,
er si'ður, a'ð í stað persóna
biblí-unnar. séu st-andspersónur
Sterkur, snotur, vandaóur,
Sturtubíll fyrir stráka
©
Foreldrar vita að leikföng barnanna þurfa
að vera snotur og vönduð, og þau þurfa
aö líkjast fyrirmyndinni.
En umfram allt þurfa leikföng að vera sterk.
Chevrolet vörubillinn frá Reykjalundi hefur
þessa kosti. Hann er úr tré, sterklega smíðaður,
með sturtupalli, tvöföldum gúmmíhjólbörðum
og stýrisútbúnaði. Hentar til leikja úti sem
inni. F-æst í öllum leíkfangaverzlunum.
VINNUHEIMILIÐ AÐ REYKJALUNDI
AÐALSKRIFSTOFA REYKJALUNDI,
Mosfellssveit — Sími 91-66200
SKRIFSTOFA I REYKJAVlK
Bræðraborgarstig 9 — Simi 22150