Tíminn - 24.12.1969, Blaðsíða 37

I
TÍMINN - JÖLABLAÐ 37
ÞJÓÐLÍF
Framhald af bls. 27.
„Eklki getur þú neitað Árna
Magmíssyni um 1 poka“, —
50 tog. ef m'enn skiija það bet-
ur. —
M gekfcst Þórði (hiugur við.
Þetta var rétt um aldamót.
Til er önnur sönn gaman-
saga, er lýsir báðum vel, Þórði
og Friðlfinni.
Víð andlát Árna í Skriðu tók
Friðfinnur út til erfisins úr
innstæðureikningi hjá Guð-
jofensen og nam etoki mjög við
nöigl. — Þórður annaðist sjálf-
ur afgreiðslu.
— Þetta faest Ihér ekki. Þú
verður að fara í K.Þ.
— Nei, til jarðarfarar Árna
Magnússonar tek ég hvergi út
nema hiér.
Þóiði gektost hugur við þess-
ari miklu tryggð, og imat trú-
mennsfcu Fnðfinns við minn-
ingu hins látna. Sendi mann
og lét taka það út í K.Þ. á
sinn reikning er á brást að
hann hefði. Bætti því við að
fylgja vini síaum til grafar, en.
þess munu fáir bændur hafa
notið.
m.
Þ. Th. helgar Huldufélagi
Þingeyinga nofckrar bls. í loto
bókar sinnat.
Það er ljóti félagsskapurinn
að hans dómi. Harla viðsjárverð-
ur, stofnaður í góðum tilgangi
og komið ýrrusu því til leiðar
er betur var gert en ógert.
Kjarninn úr Þjóðliði Þingey-
inga, sem reis hátt, en fé.l
brátt og svo lágt að úr hon-
um urðu eins konar Mafíu-
samitöto. Þau einu sem vitað er
til að stofnuð tafi verið hér á
ÍLandi.
Þau verða svo öflug að þau
ná öllum völdum í héraðinu.
Vali hrepps- og sýslunefndar-
xnanna, oddvita einnig. Skipun-
um Ihreppstjóra, kjöri alþingis-
manns, allri stjórn K.Þ., öllu.
Nei, etoki alveg. Benedikt
Sveinssyni sýslumanni fá þau
etotoi hrundið úr starfi né kóm-
ið Ö&W verzlun á toné, a.m.k.
etoki að igersigra hana.
Sagt er, að fáir ljúgi meira
en um heiming. Það mun láta
mjög nærri að það sé gert hér
að því er kemur til vai'd's Huldu
félagsins í héraðsmálum.
„Innan skamms varð Huldu-
féíagið allsráðandi í ölluan
sveitanmálum Þingeyjarsýslu“,
segir orðrétt á bls. 487.
Hvað er hæft í þessu?
Um þessar mundir fyrir og
eftir 1890 eru 7 hreppar í Suð- •
ur-Þingeyj'arsýslu, en við hana
er ávallt átt þegar Þingeyjar-
sýsla er nefnd í þessu sam-
bandi.
Þrír vestustu hrepparmr “ru
að mestu utan verzilunarsvæðis
K Þ. og ekki kunnugt um
neina Huldufélagsmenn það-
an Alger fjarstæða að eigna
því ÖU ráð þar, sönnu nær að
þau hafi á flestum sviðum eng-
in verið. ... „
Húsaivífcurhreppur er hoíua-
vígi andstæðiniga Huídufélags-
ins. Ríki Þ.U., B.Sv., Þorbergs
og Sigurións.
Eftir eru Skútustaða-. Ljosa-
vatns- og Heligastaðahreppur.
Það er Mývatnssveit og
Kaidakinn og daiirnir 4, Bárð-
ar-, Reykja-, Laxár- og Aðal
dalur.
Þessar sveitir eru vagga K Þ.
og vaxtarstöð, eða ef Þ Th.
vill heldur segja „Ríki'1 Gaut
áandamauna eða Hulduféiags-
ins, og það má til sanns vegar
færa að í þeim hafi Huldu-
fcJagsmenn ráðið mestu.
Þessa málsmeðferð höf. má
flökka undir venjulega hroð-
virkni hans og hirðuleysi um
hvort hann fer með rétt mál
eða rangt.
Um Mafíu-heitið á Huidufé-
laginu oig að það muni hið
eina sinnar tegundar hérlend-
is, er öllu óvissara kvort frem-
ur ráði barnaskapur eða aðrai
bvatir, sem ég vil blifast við
að nefna.
Huldufé'lagið er lokað félag
með takmarkaða féllagatölu,
nánast óform'leg samtök skoð-
anabræðra í vissum málefn-
uim. Hér öðru fremur verziun.
Fundargerðir eru engar rit-
aðar heimildir því aðeins lausa
sagnir og frásagnarbrot. Höf.
styðst við dagbók eins fé-
lagans, sem getur fundaratriða,
væntanlega hinna sögulegustu
og með eigin orðalagi. Snorri
á Önd'ólfsstöðuim, og síðar á
Þverá var mætismaður, sem
aldrei skar utan af orðum sín-
um, kjarnyiitur og tepru'laus í
tali, en vóg ekki hvert orð á
guillvog. En er Þ. Th. það
blessað barn og óviti, að halda
að Þórður Guðjohnsen og
tryiggðaivinir hans og samherj-
ar hefðu ekki getað látið eftir
sig önnur eins ummæ'li um
Pétur á Gautlöndun og kaup-
félagsforkóifia, nauðsyn þess að
hnekfcja valdi hans og sigra
félagið, félögin, og að þeir
hafi ekki rætt það.
Hver munur skyldi svo hafa
verið á samtöfcunuim. Ég jafna
þeim ekki við átökin sem
Matthías kveður um í Grettis-
Ijóðúm en skýldleikann má
sjá.
Eftir Huldufélagið liggur
Bókasafn Þingeyinga að stofni
til. Frá 'því verða ótal straum-
ar raktir til stofnunar annarra
kaupfólaga oig Sambands kaup-
félaganna.
Ég læt öðrum eftir að telja
afrek andstæðinga þess.
Það má ætla að starfsár
Huldufélagsins hafi verið 10—
12 ár, frá því laust fyrir 1890
til aldamóta, þó að það verði
,etoki vitað með vissu. Félag,
i Hhsem bvortoi holdur skráðan
^'stofnfiund, íundargerðir né fé-
lagsslit bókuð, verður ekki ald-
ursfært nátovæmlega, en sjáan-
lega greiðist það sunduT
vegna þess að höfuðbaráttu-
málin eru að baki.
Beneditot sýslumaður er á
'braut, rangdæmi hans að áliti
forvígismanna K.Þ. hefur aflað
honum þess álitshnetokis og ó-
vinsælda meðal þeirra að þess
er öll von að þeir stuðli að
falli hans, en þó mun filest af
því, sem Þ .Th. hefur þar til
mála að leggja orðum aufcið.
B.Sv. naut almennrar vinsæ'ld-
ar og það ei þvættingur einn
hjá faöfundi, að ætla að Þing-
eyingar hafi sagt skopsögur um
hann, vegna þess að hann var
á öndverðum ineiði við K.Þ.
Benedikt sýslumaður var um
margt svo einkennilegur mað-
ur að um hann blutu að mynd-
ast sögur, svo hefur ávallt far-
ið og hæstu embætti aldrei
megnað að kefja skopskyn og
frásagnir alþýðu manna, auð-
vitað í kyrrþey, einkum fyrr á
öldum. Um aldamót var þræls
óttinn þokáður og menn hentu
gamansömum sögum sumum
gráglettnum og stöku il'lfcvitt-
inni milli sín en flestum
græstoulausum, möngum mein-
lausum með öllu.
Þórður Guðjöhnsen hélt að
sönnu enn velli en það var
sýnt að ofurvel'di hans var
hnekkt og þó hann væri enn
fyrirferðamestur kaupmanna
á Húsavík stóð ektoi slík ógn
af honum og fyrr, og á rúm-
um áratug breytist margt.
Menn bverfa, flytjast burt,
nýir vaxa til áhrifa.
Um alla þessa menn, Þórð
Guðjohnsen, hina Benediktana
3, Jakob, Jón á Gautlöndum og
Pétur, Sigurð í Felli, hafa ver
ið sagðar sögur, að vísu efcki
af myrtofælni eða draugs-
hræðslu, en þá einhverju öðru.
Ros'kinn nágranni minn, er
var vinnumaður á Syðra-Fjalli
8 ár samfleytt fyrir og eftir
1890, sagði mér frá því 1908
að Benedikt sýsluimaður hefði
ofit komið í S.-FjaL á þeim
árum og þegið þar greiða og
stundum gistingu.
Þorkolil afi minn bjó þá á
S-Fjalli en hann var einn af
stofnendum KÞ og Jóhannes
sonur hans orðinn deildar-
stjóri Staðadeildar félagsins.
Ekki bendir það til fjand-
skapar þeirra á milli.
Faðir minn gat BS.v. aldrei
öðruivísi en vel. Var þó örugg-
ur kaupíélagsmaður emgu síð-
ur en þeir feðgar.
Hér ber alilt að sama brunni.
Ummæli Þ.Th. um hatur, lítils
virðingu og ofsóknir eru öl
færð í stílinn þó Benedikt
kæmist ekfci ámælisiaust frá
dómum sínum í útsvarsmáli
KÞ.
Ný samtök myndast oftast
nafnlaus og láta heldur ektoi
eftir sig skráðar heimildir
nema í einstaka dag- eða minn
isb'ókarbroti.
Þannig hefur þetta verið, og
verða mun, einnig hérlendis.
Eru þetta aMt Mafíusamtök?
Nei segir Þ.Th. sennilega, eng
in nema Huldufélag Þingey-
inga fyrir síðustu aldamót.
Eru þá Frímúrara- eða Odd-
fellowreglurnar ekki Mafíusam
tök. Hvað segir Þ.Th um það?
Þetta eru lokuð félög.
Þegar litið er til þess hvern
ig höf. notfærir sér „Leysingu"
J.T. þá er það gleðiefni að
hann skuli efcki hafa lagt út
í skýringar á skáldsagnagerð
Þingeyinga og fara ekki lengra
út í ljóðagerð en hann gerir.
Áður er getið kvæðis Sigurð
ar á Arnarvatni um „fjalla-
drottninguna“. í bókarlok fer
hann með þrjú erindi úr kvæði
Indriða Þoilkelssonar, „Áfram
lengra, ofar, hærra“. Þessi til-
vitnuðu kvæði virðast færð til
sönnunar þeim ummælum
hans á bls. 7, að Þingeyingar
hafi verið risnir eins og heims
borgarar upp úr ferskeytllum
og rímnafa'áttum og farnir að
iðka rómantískan fagur-
keraskáldskap, kannski væm-
inn, o.s. frv., o.s. frv.
Hér er enn farið rangt með
seim víðar.
Hvorugur þeirra S.J. eða I.
Þ. óx upp úr ferskeytluhætt-
inurn. Báðir iðkuðu hann,
engu síður þó þeir tovæðu und
ir nýrri faáttum, og S'VO hafa
öll þinigeysk skáld gert til
þessa dags.
Sigurbjörn Jóhannsson fcvað
undir ýmsum öðrum háttum
en ferskeytlu, þó kunnast hafi
orðið fcveðjuljóð faans til sveit
arinnar, þá er hann fór af
landi burt til að leita sér graf-
ar „langt frá ættarsvæði“.
Efailausit er það álitamiál,
hvað eigi að teljast fagurkera-
skáldskapur, það orð var ó-
þekkt um aldamót. Hættir geta
naumast ráðið því, mér virð-
ist næst að telja til hans fög-
ur og háfleyg orð, sem lítið
stendur bak við: Leik að orð-
um. S.J. og I.Þ. kváðu í al-
vöru, það sýndu þeir með ævi-
starfi sínu.
Hér skal staðar numið.
Ekki vegna efnisþrots, því í
ýmsum hlutum þessarar 500
bls. bókar verður ekki drepið
niður fingurgómi blindandi,
svo að ekki þyrfti leiðréttinga
og laigfæringa við. Hér er get-
ið örfárra af aragrúa.
Á sumri 1969.
Ketill Indriðason.

OSTA
BAKKINN
er einstaklega skemmtilégur og fjölbreytilegur réttur. Tilvalinn sjónvarps-
réttur, daglegur eftirréttur, milli eða eftirréttur við hátíðleg tœkifœri og sér-
réttur á köldu borði. Reynið ostábákka — það er auðvelt.
Ostabakki
Raðið saman á fat ostuin og ávöxtum eða græn-
meti og bcrið fram sem eftirrétt. Gott er að velja
saman milda og sterka osttegund. Þegar ostabakki
er borinn fram sem daglegur eftirréttur, eru tvær
til þrjár osttcgundir settar á bakka ásamt einum tii
tveim tegundum af ávöxtum eða grænmeti, ost-
stykkin borin fram heil, svo hver og cinn geti skorið
sér ostbita eftir vild.
Á hátíðaborðið má skera oststafi, teninga og
speiðar af ýmsum osttegundum og raða smekk-
Iega á stóran bakka ásamt ávöxtum eða grænmeti.
Á meðfyigjandi mynd má sjá: Gráðost, camembert
ost, stykki af ambassador, tvær ostsneiðar vafðár
upp ofan á ostinum, valhnetukjarna stungið í.
tiisitterost, skorinn í þykkar, þríhyrndar sneiðar,
teninga af goudaosti ásamt grænum og rauðum
kokkteilberjum, stungið í appelsínu og teninga af
sterkum goudaosti með mandarínurifi. Ennfremur
eru á bakkanum appelsína, banani, epli og vinber.
Fallegt er að skreyta með grænu grænmeti, svo sem
steinselju, dilli eða blaðsalati, þegar völ er á því.
Ýmsa íleiri ávexti og grænmeti má hafa með ost-
unum á ostabakka, svo sem hreðkur, tómata,
agúrkur, ólífur, döðlur, gráfíkjur, perur og ananas.
%
■
é
.
i
3
5
6

4
-
4
I

4
4
$
,1
1
i
i
•:'
'i
I
I
i
í