Morgunblaðið - 17.04.2004, Blaðsíða 12

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
12 LAUGARDAGUR 17. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
● NEYTENDUR keyptu dagvöru fyrir
3,9% meira í mars síðastliðnum en í
sama mánuði í fyrra, mælt á föstu
verðlagi. Þetta er niðurstaða mæl-
ingar á smásöluvísitölu Samtaka
verslunar og þjónustu (SVÞ) og IMG.
Í febrúar síðastliðnum keyptu neyt-
endur 4,6% meira af dagvöru en í
sama mánuði árið áður.
Smásala á áfengi var 4,0% meiri í
mars en í sama mánuði árið áður, en
sala í lyfjaverslunum var hins vegar
um 8,2%.
Smásöluvísitala SVÞ-IMG er reikn-
uð af IMG, samkvæmt upplýsingum
beint frá fyrirtækjunum og ÁTVR.
Miðað er við að a.m.k. 80% af veltu í
greininni skili sér með þessum
hætti. Í tilkynningu frá SVÞ segir að
þetta hlutfall sé þó venjulega nokkru
hærra.
Dagvörusala
vex milli ára
FJÁRMÁLAÞJÓNUSTA er atvinnugrein í vexti
sem þarf að hlúa betur að og styrkja enda er öflug
kjarnastarfsemi á heimamarkaði ávallt forsenda
fyrir öflugri útrás íslenskra fyrirtækja. Og með
því að færa íbúðalán til bankanna eflist íslensk
kjarnastarfsemi þeirra og skilyrði til útrásar og
þar með atvinnusköpunar íslensku bankanna
batna.
Þetta kom fram í máli Halldórs J. Kristjáns-
sonar, formanns Samtaka banka og verðbréfafyr-
irtækja, SBV, á aðalfundi samtakanna í gær.
Halldór lagði ríka áherslu á mikilvægi fjármála-
þjónustunnar sem atvinnugreinar. Sagði hann
viðhorf stjórnvalda til greinarinnar mótast um of
af því að setja henni skorður og amast við vexti
hennar. Þessu viðhorfi sagði hann að þyrfti að
breyta, bæði hjá stjórnvöldum og í opinberri um-
ræðu. „Þessi atvinnugrein er að skapa störf sem
styður umbreytingar og framfarir og hefur upp á
að bjóða bestu þjónustu sem þekkist í okkar ná-
grannalöndum. Við teljum að stjórnvöld þurfi að
tryggja okkur starfsskilyrði.“
Halldór kom stuttlega inn á þátttöku bankanna
í umbreytingum á fjármálamarkaði. Sagði hann
núgildandi lagaramma traustan og fullnægjandi.
Þátttaka í þessum umbreytingum hér gerði bönk-
unum kleift að stækka og eflast og taka þátt í út-
rás. „Það er brýnt að þrengja ekki þessa stöðu.
Við erum með fyrirkomulag hér sem er ekki
óáþekkt því sem er í nágrannalöndunum og því
viljum við halda.“
Jafnframt kom fram hjá honum að eitt helsta
áherslumál SBV til framtíðar væri að efla starfs-
umhverfi íslenska fjármálamarkaðarins enn frek-
ar í alþjóðlegu tilliti. Því þyrfti að gæta að því að
setja ekki hér á neinn hátt þrengri leikreglur en
væru í samkeppnislöndunum.
Íbúðalánin efla útrás
Íbúðalán voru Halldóri einnig ofarlega í huga
en það hefur verið helsta baráttumál samtakanna
undanfarið að þau flytjist til bankakerfisins. „Það
samræmist ekki hlutverki ríkisins að setja reglur,
annast eftirlit og jafnframt að standa í samkeppn-
isrekstri. Við höfum efasemdir um að það sam-
ræmist Evrópureglum um ríkisábyrgð,“ segir
Halldór. „Ríkisábyrgð í kerfinu var áður hugsuð
til þess að skapa markað fyrir fjármögnun kerf-
isins en ekki að viðhalda því þegar sá markaður
væri kominn. Þegar meira en helmingur útlána
einstaklinga er hjá Íbúðalánasjóði þá vantar
kjarnastarfsemi inn í íslensku bankana en íbúða-
lán eru hluti af kjarnastarfsemi allra vestrænna
banka.“
Hann minnti á könnun sem SBV lét gera „og
leiddi í ljós að Ísland hefur í dag orðið algjöra sér-
stöðu hvað varðar beina aðkomu ríkisins að hús-
næðismálum“. Halldór sagði ýmsar leiðir færar
fyrir ríkið til að stíga skrefið nú og færa húsnæð-
islánin í átt til bankanna, það væri í samræmi við
alla þróun í Evrópu og Ameríku.
Fjögur þúsund starfsmenn
Fram kom í máli formannsins að nú störfuðu
um 4 þúsund manns á fjármálamarkaði, eða um
2,5% af íslenskum vinnumarkaði. Hann sagðist
reikna með því að um 10% þeirra starfa tengdust
erlendri starfsemi. Og þrátt fyrir alla hagræðingu
í greininni væri atvinnuleysi innan hennar undir
meðaltali. Hlutfall háskólamenntaðra starfs-
manna sagði hann hafa aukist verulega á und-
anförum 5–6 árum, úr 5–10% í 20–25%.
Vaxtamunur úr 4,4 í 2,6%
Guðjón Rúnarsson, framkvæmdastjóri SBV,
minnti á þau sögulegu tímamót á síðasta ári þegar
íslensku bankarnir voru endanlega komnir úr
eigu hins opinbera og í hendur einkaaðila. Afleið-
ingin hefði verið sú að fjármálafyrirtæki hefðu
lent í brennidepli þjóð- og stjórnmálaumræðu en
því miður hefði hún oft verið illa upplýst og borið
vott um lítinn skilning á nútímalegri, alþjóðlegri
fjármálastarfsemi. Nefndi hann fullyrðingar um
að þjónustugjöld væru hér hærri en í öðrum lönd-
um og umræður um háa vexti. Hvað vextina varð-
ar sagði hann skorta á vitneskju manna um þann
árangur sem íslenskir bankar hefðu náð við lækk-
un vaxtamunar. Frá árinu 1995 til ársins 2003
hefði vaxtamunur bankakerfisins minnkað rétt
um helming, úr 4,4% í 2,6%. Sagði Guðjón að háir
vextir á Íslandi hefðu orðið lítið með vaxtamun að
gera. „Meginskýring hárra vaxta eru háir stýri-
vextir en um þá hafa aðilar í okkar ágætu sam-
tökum ekki að segja.“
Erlendir bankar með 29% lána
Guðjón sagði enn eina goðsögnina um íslenska
banka vera að hér á landi væri fákeppni. Hann
sagði að miðað við stöðuna í nærliggjandi löndum
væri munurinn minni en skyldi ætla. „Á Vest-
urlöndum er algengt að fjórir stærstu bankarnir
hafi verulega markaðshlutdeild og í litlum löndum
eins og Belgíu fer hún upp í 90% af inn- og útlán-
um.“
Hann sagði íslenska banka auk þess eiga í raun-
verulegri samkeppni við erlenda banka. „Þegar
hlutdeild aðila á lánamarkaði [árið 2003] er skoð-
uð kemur í ljós að íslenskir bankar sitja þar aðeins
að rúmum fjórðungi [26%]. Erlendir bankar eru
hins vegar með um 29% af heildar-
lánastarfseminni hér á landi og hefur sú hlutdeild
farið vaxandi undanfarin ár,“ sagði Guðjón og
bætti við að eftirtektarvert væri að þrátt fyrir
einkavæðingu bankanna næmu umsvif ríkisins
19% á lánamarkaði. Það hlutfall væri þó langtum
hærra þegar eingöngu væri tiltekinn einstaklings-
lánamarkaður en hlutdeild Íbúðalánasjóðs er þar
53%.
Guðjón sagði hlutfall ríkisins hafa vaxið um tvö
prósentustig á milli ára, sem og hlutur trygginga-
félaga, en hlutur banka og sparisjóða hefði dregist
saman úr 26% í 22%. „Hlýtur það að skjóta
skökku við að hlutdeild þeirra fyrirtækja sem
hafa opinbert starfsleyfi til að stunda lánastarf-
semi sé sífellt að minnka.“
Ný stjórn SBV var sjálfkjörin á aðalfundinum
og hana skipa Bjarni Ármannsson, Finnur Svein-
björnsson, Halldór J. Kristjánsson, Hreiðar Már
Sigurðsson, Sigurður Valtýsson, Sævar Helgason
og Þórður Már Jóhannesson. Hreiðar Már var
kjörinn formaður á fyrsta fundi stjórnarinnar.
Brýnt að þrengja ekki um of
leikreglur á fjármálamarkaði
Erlendir bankar með um 29% af heildarlánastarfseminni hér á landi í
fyrra – hlutur íslenska bankakerfisins var 26% og hlutur ríkisins 19%
Morgunblaðið/Ásdís
Atvinnuskapandi íbúðalán Halldór J. Krist-
jánsson, formaður SBV, segir að tilfærsla íbúða-
lánanna frá ríki til banka geti átt þátt í að skapa
skilyrði fyrir enn öflugri útrás og þar með at-
vinnusköpun íslensku bankanna.
● VÍSITALA neysluverðs hækkaði
um 0,56% milli mars og apríl. Frá
þessu var greint í tilkynningu frá
Hagstofu Íslands í gær. Þetta er
meiri hækkun en greiningardeildir
bankanna höfðu gert ráð fyrir, en
þær reiknuðu með að vísitalan
myndi hækka um 0,2–0,4%. Verð-
hækkun á fötum og skóm hefur
mest áhrif til hækkunar vísitölunnar
að þessu sinni.
Verðbólga mælist nú 2,2% miðað
við hækkun vísitölunnar undanfarna
tólf mánuði, sem er aukning frá fyrra
mánuði en þá mældist verðbólgan
1,8%. Hækkun vísitölunnar und-
anfarna tólf mánuði án húsnæðis er
1,2%. Verðbólgan er undir verð-
bólgumarkmiði Seðlabankans sem
er 2,5% verðbólga á ári.
Undanfarna þrjá mánuði hefur vísi-
tala neysluverðs hækkað um 0,8%,
sem jafngildir 3,3% verðbólgu á ári.
Vísitala neysluverðs í apríl 2004
er 232,0 stig, miðað við 100 stig í
maí 1988. Vísitalan án húsnæðis er
225,9 stig, sem er 0,44% hækkun
frá því í mars.
Verð á fötum og skóm hækkaði
um 5,3% milli mars og apríl í kjölfar
útsöluloka, en vísitöluáhrif þess eru
0,29%. Markaðsverð á húsnæði
hækkaði um 1,4% (vísitöluáhrif
0,17%) og verð á bensíni og gasolíu
hækkaði um 4,3% (0,16%). Verð á
tækjum, tómstundavörum og bókum
lækkaði um 2,5% (0,12%), sem að-
allega má rekja til fermingartilboða,
að því er segir í tilkynningu Hagstofu
Íslands.
Í Morgunkorni greiningar Íslands-
banka í gær segir að hækkun vísi-
tölu neysluverðs lýsi aukinni und-
irliggjandi verðbólgu. Þótt
undirliggjandi verðbólga sé ekki mik-
il um þessar mundir telji deildin að
hún muni aukast nokkuð á næstu
misserum samhliða auknum um-
svifum. Gengisþróun krónunnar á
næstunni sé þó einn helsti óvissu-
þátturinn í þeirri spá en einnig ríki
óvissa um ýmsa þætti, svo sem hver
áhrif nýs íbúðalánakerfis verða.
Í hálf fimm fréttum greining-
ardeildar KB banka segir að hækkun
vísitölu neysluverð að þessu sinni
sé árstíðabundin frekar en að hún
sé vottur um undirliggjandi verð-
bólguþrýsing. Hækkun vísitölu
neysluverðs nú endurspegli að miklu
leyti árstíðasveiflur og óreglulega liði
líkt og bensínverð. Segir greining-
ardeild KB banka að þó mæling
verðbólgunnar að þessu sinni hafi
verið hærri en væntingar margra hafi
staðið til, sé ekki þar með sagt að
mikill verðbólguþrýstingur hafi komið
fram á yfirborðið, sem hafi verulega
aukið líkurnar á vaxtahækkun. Oft
séu mikil frávik í mælingum á milli
mánaða.
Verðbólga
mælist 2,2%
ÞETTA HELST …
VIÐSKIPTI
HÆTT er við að bankasamsteypur í stóru Evr-
ópulöndunum nái mikilvægu stærðarforskoti á
bankamarkaði á næstu árum, að mati Hein Blocs,
framkvæmdastjóra NVB, sem eru systursamtök
SBV í Hollandi en hann var heiðursgestur á aðal-
fundinum.
Greindi hann frá þróun síðustu áratuga á
bankamarkaði í Hollandi og sagði frá starfsemi
samtakanna. Blocs sagði eitt helsta áhyggjuefni
hollensku samtakanna í dag lúta að takmörkuðum
möguleikum hollenskra banka til samruna eða
kaupa á bönkum í öðrum Evrópulöndum. Vegna
bandalags Evrópulandanna og gríðarlegra hindr-
ana í flestum landanna sé nánast ómögulegt að
kaupa banka í öðru landi. Blocs segir borðleggj-
andi að landamæri verði lokuð þar til stóru löndin
í Evrópu, s.s. Þýskaland og Frakkland, hafi um-
breytt sínum bankamarkaði og búið til stórar
bankasamsteypur með sameiningum innanlands.
Telur Blocs að eftir um tíu ár verði þessir bankar
tvöfalt stærri en stærstu bankar minni landa í
Evrópu. „Við þær kringumstæður hefur leikurinn
gjörbreyst, þá er ekki lengur um sameiningar að
ræða heldur yfirtökur erlendis frá,“ segir hann.
Um eitt hundrað bankar eru starfandi í Hol-
landi og þar af eru 90 erlendir. Markaðshlutdeild
þriggja stærstu bankana þar er samtals rúm 80%
og hlutdeild fimm stærstu er yfir 95% en þeir reka
6.400 af 6.600 útibúum í landinu.
Hein Blocs hjá NVB í Hollandi
Stóru löndin
munu ná forskoti
PHARMACO setti nýtt samheita-
lyf á markað í Evrópu í gær, sama
dag og einkaleyfi á lyfinu féll úr
gildi. Lyfið er samsett úr tveimur
virkum lyfjaefnum, hjartalyfinu
Lisinopril og þvagræsilyfinu Hy-
drochlorothiazide. Frá þessu var
greint í tilkynningu frá Pharmaco
til Kauphallar Íslands í gær.
Í tilkynningunni kemur fram að
Pharmaco hafi jafnframt í vikunni
hafið útflutning á hjartalyfinu Qui-
napril í töfluformi, sem Delta, dótt-
urfélag Pharmaco á Íslandi, hefur
framleitt. Lyfin, sem eru fyrst og
fremst notuð við háþrýstingi, verða
seld í gegnum dótturfélag Pharma-
co, Medis, til annarra lyfjafyrir-
tækja sem markaðssetja það og
selja undir eigin vörumerki.
Lisinopril/Hydrochlorothiazide-
lyfið er framleitt af Pharmamed,
dótturfyrirtæki Pharmaco á Möltu,
og er þetta í fyrsta skipti sem
Pharmaco kemur með nýtt lyf á
Evrópumarkað sem framleitt er í
lyfjaverksmiðju félagsins á Möltu.
Byrjað var að framleiða og pakka
Lisinopril/Hydrochlorothiazide í
janúar sl.
Í tilkynningu Pharmaco segir að
næstu daga verði fluttar yfir 50
milljón töflur af lyfinu til Bret-
lands, Þýskalands, Spánar, Skand-
inavíu, Hollands og Austurríkis.
Þess má geta til samanburðar, að í
upphafi þessa árs flutti Pharmaco
út 300 milljónir taflna af hjartalyf-
inu Ramipril. Fram kemur í til-
kynningunni að Delta hafi framleitt
og pakkað hluta af því magni af Lis-
inopril/Hydrochlorothiazide, sem
nú fer á markað.
Steinþór Pálsson, framkvæmda-
stjóri Pharmamed, segir í tilkynn-
ingunni að allt frá því Pharmaco
keypti Pharmamed á árinu 2001
hafi verið unnið að endurbótum á
lyfjaverksmiðjunni á Möltu. „Eftir
endurbæturnar uppfyllir hún ýtr-
ustu kröfur Evrópusambandsins og
mun gegna mikilvægu hlutverki í
lyfjaframleiðslu Pharmaco fyrir
Evrópumarkað. Sala Lisinopril/
Hydrochlorothiazide er mikilvæg-
ur áfangi í starfsemi Pharmaco á
Möltu þar sem þetta er í fyrsta
skipti sem við framleiðum nýtt lyf
þar fyrir Evrópumarkað,“ segir
Steinþór.
Greining óbreytt
Í Vegvísi greiningardeildar
Landsbanka Íslands segir að fram
hafi komið á afkomufundum sem
stjórnendur Pharmaco hafi staðið
fyrir, að næsta verkefni félagsins á
eftir hjartalyfinu Ramipril yrði í
apríl. Tilkynning Pharmaco nú sé
því í takt við áætlanir félagsins.
Segir greiningardeildin að erfitt sé
að meta hvort virði lyfjanna sé í
takt við áætlun greiningardeildar-
innar og greining á félaginu sé því
óbreytt.
Nýtt samheitalyf frá Pharmaco á Evrópumarkað