Morgunblaðið - 17.04.2004, Blaðsíða 41

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. APRÍL 2004 41
Minningarkort
Hjartaverndar
535 1825
Gíró- og greiðslukortaþjónusta
Minningarkort
570 4000
Pantanir á netinu: www.redcross.is
Rauði kross Íslands bregst við neyð jafnt innanlands
sem utan og veitir aðstoð er gerir fólk hæfara til að
takast á við erfiðleika og bregðast við áföllum.
Þegar á reynir
Rauði kross Íslands
snöggt og óviðbúið. Síðasta sinn
sem ég sá þig var fyrir jólin, þegar
við náðum í jólatréð upp í Kjós, þá
voru orðin fá en gaman var að sjá
þig. Þér hefur oft verið lýst sem
hlédrægum og rólegum manni sem
ég myndi segja að passaði en þó
oft er betra að þegja en að segja
og þögnin er gullsins virði. Maður
fann alltaf fyrir nærveru þinni þótt
þú tjáðir þig ekki mikið og sú nær-
vera var góð. Þér var vel við börn
og ég man alltaf eftir því þegar ég
var lítil að þegar við komum upp
að Ingunnarstöðum þá fór ég alltaf
upp til þín að heilsa upp á þig. Þú
varst góður maður og frændi, þú
munt alltaf lifa í minningunni.
Elsku frændi, þakkar þér fyrir allt,
hvíldu í friði og berðu kveðju til
ömmu og afa.
Skyldfólk kemur og fer
og þannig lífið er.
Við okkar fólk syrgjum
og okkar sársauka byrgjum.
Ég vona að allir hafi það gott,
hvort sem lifandi eða látnir séu
og hvar sem þeir eru.
Þín frænka
Elín Anna.
Minningin um Einar er mér efst
í huga núna því hann er svo nýfar-
inn frá okkur og maður er varla
búinn að átta sig á því að maður
sjái hann aldrei aftur.
Einar var hlédrægur og góður
maður og vildi allt fyrir mann gera
ef mann vantaði hjálp en var samt
ákveðinn ef á það reyndi. Það var
ekki fyrir hvern sem er að ná sam-
skiptum við Einar en við sem vor-
um svo góðir mátar og eiginlega
mjög góðir vinir gátum talað um
lífið og tilveruna. Hann var allar
sínar frístundir á heimili mínu,
hann ólst upp á sama stað og ég á
Ingunnarstöðum í Brynjudal í
Kjós. Hann kom alltaf um jól og
páska og hafði það notalegt hjá
okkur. Í sumarfríinu var hann mik-
ið að hjálpa móður minni í heyskap
og var ég mikið í kringum hann
þar.
Honum fannst gaman að horfa á
Formúlu 1 kappaksturinn. Hann
byrjaði að horfa á Formúluna með
mér eitt skiptið þegar hann kom í
sveitina um páskana fyrir nokkr-
um árum og fannst þetta rosa
spennandi og horfði á hverja tíma-
töku og keppni á eftir annarri.
Annað skiptið þegar ég og Einar
vorum saman um helgi þá vöktum
við fram á rauða nótt til að horfa á
keppnina. Einar hélt með Michael
Schumacher og Ferrari-liðinu eins
og ég. Hann var rosalega glöggur
á bíla og bílategundir og einnig
traktora og vinnuvélar. Honum
þótti gaman að fara í göngutúra og
heimilishundurinn fylgdi honum
alltaf í þá. Mér þótti rosalega gam-
an að fara með honum og töluðum
við mikið saman í þessum minn-
isstæðum göngutúrum okkar.
Minningin um þig mun alltaf
vera í hjarta mínu hvert sem ég
fer.
Þinn frændi
Brynjar Þór.
✝ Guðlaug Þor-steinsdóttir
fæddist í Hólakoti
Hálsasveit 12. ágúst
1914. Hún lést á
Sjúkrahúsi Akraness
12. apríl síðastliðinn
eftir skamma legu
þar. Guðlaug var
yngst þriggja barna
Þorsteins Þorsteins-
sonar, f. 1871 á Sig-
mundarstöðum í
Hálsasveit, Árnason-
ar frá Bjarnastöðum
í Hvítársíðu og konu
hans Guðrúnar Jóns-
dóttur frá Vestri Leirárgörðum
og Guðríðar Þorleifsdóttur, Gísla-
sonar frá Uppsölum og konu hans
Guðlaugar Magnúsdóttur frá
Hamrakoti í Andakíl, en foreldrar
hennar bjuggu þá á þriðja parti
Snældubeinsstaða í Reykholtsdal,
en fluttu að Sig-
mundarstöðum í
Hálsasveit árið eftir
að hún fæddist.
Systkini Guðlaugar
voru Þorleifur bóndi
Uppsölum, f. 1906, d.
1981, og Guðrún, f.
1910, d. 1996.
Guðlaug var við
nám í Héraðsskólan-
um í Reykholti 1940-
41, og eftir það
starfsstúlka þar um
tíma. Þá var hún
einnig nokkra vetur
í Reykjavík við heim-
ilisaðstoð. Eftir það flutti hún al-
komin að Uppsölum.
Guðlaug dvaldist síðast á Dval-
arheimili aldraðra í Borgarnesi.
Útför Guðlaugar verður gerð
frá Reykholtskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 11.
Mig langar í örfáum orðum að
minnast Laugu en það var hún
ætíð nefnd af samferðafólkinu.
Hugurinn leitar aftur til ársins
1914 þegar hún fæddist á ein-
hverju aumasta koti hér í sveit, en
hafa ber það í huga að ekkert jarð-
næði var svo aumt, að það væri
ekki skárra en ekkert, það var og
er mikils virði að hafa ábúð og vera
sjálfs sín.
Foreldrar Laugu höfðu áður bú-
ið í Örnólfsdal í Þverárhlíð en flutt
í Hólakot tveim árum áður en
Lauga fæddist. En það voru gjarn-
an örlög leiguliða á þeim árum, að
vera á stöðugu ferðalagi milli
jarða. Og því aðeins friður með
jarðnæði að engan annan fýsti þar
að búa, en mig grunar að svo hafi
verið með Hólakotið.
Það vissu allir að oft var þröngt í
búi þar, þrjú ung börn, húsbóndinn
ekki heilsuhraustur og kotið rýrt.
Bústofninn var ekki mikill en fólk
var ekki að gera meiri kröfur en
svo að það hefði til hnífs og skeið-
ar, sem tókst oftast ef tíðin var
hagstæð, en lítið mátti út af bregða
til að skortur yrði þótt sparlega
væri með farið.
Það er ekki ólíklegt að kröpp
kjör í uppvexti hafi mótað Laugu
og Guðrúnu systur hennar að sumu
leyti, þeim var alla tíð mikið í mun
að vera ekki upp á aðra komnar,
skulda engum neitt og fara vel með
það sem kynni að koma að gagni
síðar.
Lauga sagði reyndar að hana
hefði ekki skort neitt og ætti að-
eins góðar minningar frá æsku
dögum og hún efaðist ekki um að
allt var gert sem í valdi foreldr-
anna var til að börnin hefðu það
sem best.
Eitt leikfang eignuðust þær
systur í Hólakoti sem ekki var
heimatilbúið, þetta var tuskubrúða
sem vinnukona á næsta bæ færði
þeim.
Lauga sagði mér að henni hefði
aldrei þótt gaman að brúðunni,
kunni betur við leggi og völur.
Í hlíðinni sunnan við bæinn ráku
þær systur mikinn búskap, leggir
voru litaðir og margir höfðu nöfn
eins var um völur og kjálka.
En leikir breyttust fljótt í lífs-
baráttu á þessum árum og svo mun
hafa verið með börnin í Hólakoti
sem og víðar.
Það má segja að alla tíð hafi allt
snúist um dýr hjá Laugu en hún
hafði mikið yndi af öllum dýrum.
1936 verða þáttaskil, Þorleifur
bróðir hennar sem hafði um nokk-
ura ára skeið verið í vinnumennsku
annarsstaðar, kaupir þá Uppsali
ágæta jörð í sömu sveit og þangað
flyst allt heimilisfólkið úr Hólakoti,
en síðan hefur ekki verið búið þar.
Fyrst bjuggu þau í tvíbýli á móti
fyrri ábúanda í lítilli baðstofu sem
Þorleifur reisti en það var ekki
fyrr en á sjötta áratugnum að
byggður var nýr bær á Uppsölum.
Lauga átti mjög góðar minning-
ar um gamla bæinn, það var hlýr
og vinalegur torfbær, og mikill
munur á honum og Hólakotsbæn-
um.
Þorleifur bróðir Laugu var mikið
að heiman við veiðar á vorin og oft
fram á slátt, en hann sá um grenja-
vinnslu og minkaveiðar á stóru
svæði meðan heilsa leyfði.
Þá sáu systurnar um búið sem
varð fljótlega allstórt, auk þess
sem oft voru aðkomumenn lang-
tímum saman við smíðar þar sem
allt þurfti að byggja upp. Oft voru
unglingar til snúninga eins og altítt
var til sveita á þessum árum, þann-
ig að heimilishaldið var mikið
ásamt vinnu við búið. Báðar gengu
þær systur jafnt til verka úti og
inni en þó var matseld meira á
hendi Laugu ásamt því að sinna
aldraðri móður sem átti skjól til
æviloka hjá börnum sínum. Að
loknu dagsverki var sest við að
spinna og prjóna, en hannyrða
þeirra mæðgna nutu margir og er
ég einn þeirra.
Lauga var listræn og hafði gam-
an af kveðskap og tónlist, eink-
anlega karlakóum og þrátt fyrir
annríki gafst ætíð tími til að lest-
urs góðra bóka.
Árið 1981 deyr Þorleifur og um
það leyti var heilsa Guðrúnar farin
að versna, en áfram bjuggu syst-
urnar með dálítið af sauðfé og
hænsn.
Þeim var í mun að halda jörðinni
við þá jafnt landsgæðum sem hús-
um. Lauga varð nú meira og meira
bundin yfir Guðrúnu sem var farin
af sliti, og síðustu árin rúmföst, og
við bættist að á þeim tíma fór
Lauga að missa sjón, og var því
fljótlega öllum búskap sjálfhætt.
Þegar hér er komið sögu naut
Lauga aðstoðar heimilisþjónustu
til að annast systur sína, og urðu
þær systur þeirrar gæfu aðnjót-
andi að hafa sömu manneskjuna
sér til aðstoðar meðan þess þurfti
með, og að öðrum ólöstuðum á
Kristfríður Björnsdóttir húsfreyja
á Hofsstöðum sérstakar þakkir
skilið fyrir þá óeigingjörnu hjálp
sem hún veitti þá og síðar eftir að
Lauga varð ein. Einnig vil ég nefna
frænku hennar Ragnhildi Þor-
steinsdóttur á Úlfsstöðum sem sá
að miklu leyti um aðdrætti fyrir
Laugu eftir að ferðir mjólkurbíla
lögðust af.
Eftir að Guðrún lést bjó Lauga
ein á Uppsölum og nokkur síðustu
árin alblind.
Við nágrannarnir reyndum eftir
föngum að aðstoða hana en það var
ótrúlegt hvað hún gat bjargað sér
sjálf og kom sér þá vel hve minnug
hún var.
En að lokum fór þó svo snemma
árs 2002 að hún datt og braut bein
í mjöðm. Fór hún þá á sjúkrahús
og var þar um sinn en þaðan fór
hún á dvalarheimili aldraðra í
Borgarnesi og þar dvaldi hún við
gott atlæti. Hún sagði reyndar að
sér leiddist að vera í Borgarnesi,
en það kom engum á óvart sem til
hennar þekktu, enda nánast ákveð-
ið að svo yrði áður en hún fór
þangað til dvalar. Nú snemma í
apríl hrakaði henni og var flutt á
sjúkrahúsið á Akranesi og lést þar
að kvöldi annars dags páska.
Starfsfólki öllu á dvalarheimilinu
og sjúkrahúsinu vil ég þakka hve
vel það reyndist henni.
Lauga var vel gefin og eins og
áður er sagt listfeng og handlagin.
Hún fékkst nokkuð við saumaskap
fyrir aðra og prjónaði mikið bæði
fyrir heimilið og til sölu.
Hún var fíngerð kona og átti
mjög hægt með að hreyfa sig, hún
unni öllu lífi með einni undantekn-
ingu þó, það var minkurinn. Vegna
starfa Þorleifs við veiðar var
Sveinn heitinn Einarsson veiði-
stjóri nokkuð tíður gestur á Upp-
sölum, Lauga hafði mikið dálæti á
Sveini eins og allir sem honum
kynntust, Sveinn úvegaði henni
nokkra minkaboga og stundaði
Lauga veiðar með þeim svo lengi
sem sjón og heilsa leyfðu.
Þeir voru margir minkarnir sem
hún veiddi, þetta átti vel við hana
enda gaf þetta henni tilefni til að
rölta um hagana og njóta útiveru,
tína fallega steina og njóta þess að
upplifa vorið eins og hún orðaði
það. Og eitt er víst að mörg eru
sporin hennar upp í Hnausum og
með Reykjadalsánni.
Lauga var ekki allra, og mörgum
fannst viðmót hennar fráhrindandi,
og víst gat svo verið. Hún sagði
meiningu sína umbúðalaust við
alla, en talaði ekki á bak. En þeim
sem hún tók var hún sannur vinur
og undir niðri var hún hlý og við-
kvæm.
Ég tel að það hafi verið forrétt-
indi að hafa átt samleið með Upp-
salafólkinu, en nú er það allt horfið
yfir móðuna miklu, en ekkert
þeirra systkina giftist og áttu þau
engin börn.
Lauga bað þess sérstaklega, að
þess yrði getið yrði hennar minnst
að fram kæmi að hún hefði aldrei
verið við karlmann kennd, þetta
ber þó ekki að skilja svo að hún
hafi haft eitthvað á móti karlmönn-
um, raunin var reyndar sú að henni
líkuðu þeir betur en kvenfólk, en
hafði einfaldlega engin not fyrir
þá.
Lauga fylgdist vel með þjóðmál-
um án þess þó að geta talist póli-
tísk, gladdist yfir framförum og
var óhrædd að tileinka sér þær
nýjungar sem að gagni gætu komið
við það sem hún var að fást við.
Ég vil með þessum fátæklegu
orðum þakka fyrir allt sem þetta
góða fólk á Uppsölum var mér og
mínum. Ég veit að það er nú allt
aftur saman á æðra stigi, og Lauga
komin með sjónina aftur.
Þessi fjölskylda var stór hluti af
þessu litla samfélagi hér, en þó að-
eins lítill hluti stórrar ættar sem
enn byggir þetta hérað.
Megi sá er yfir okkur vakir
blessa og varðveita Laugu og
hennar fólk og minningu þeirra.
Snorri H. Jóhannesson.
Elsku vinkona. Komið er að sól-
setri lífs þíns og vil ég minnast þín
í nokkrum orðum. Það voru for-
réttindi mín sem barns að stíga
mín fyrstu skref og eiga mín fyrstu
ár í nálægð við þig. Ég á Kolslæk
og þú á Uppsölum. Ófáar ferðirnar
fór ég á milli bæja til að vera sam-
vistum við þig. Þú sagðir mér
endalausar sögur af tröllum, álfum,
huldufólki, vættum og fornhetjum.
Þú kenndir mér ljóð og vísur og
brýndir fyrir mér þjóðararfinn og
bý ég að því alltaf.
Þú kenndir mér að alltaf ætti
maður að vera góður við dýr, sagð-
ir það lítinn manndóm að vera
vondur við þau. Mér fannst allt
sem þú sagðir rétt, þú varst bara
best. Ég man hvað það var gott að
koma að Uppsölum, setjast á eld-
húsbekkinn og láta spjalla við sig,
sjá svo borðið fyllast af bakkelsi,
jólakökum, snúðum, kleinum, ást-
arpungum og loks þessum yndis-
legu pönnukökum sem ilmuðu af
vanillu. Svo var raðað í mann þar
til maður mátti vart mæla. En þá
var ekki allt búið enn. Aldrei fór ég
tómhent frá Uppsölum, alltaf
frammi við dyr stakkstu í lófa
minn suðusúkkulaði, brjóstsykri
eða aurum, kysstir mig svo á vang-
ann og sagðir mér að koma fljótt
aftur. Ég man ullarsokkana, vett-
lingana, ég man flétturnar á höfði
þér, broddstafinn þinn, flókaskóna,
heitt súkkulaði, jóla- og afmælis-
gjafir sem voru engu líkar, ég man
umvandanir þínar og vinnulúnar
hendur þerra tár mín og tak-
markalausa góðmennsku þína
gagnvart mér. En allt tekur enda
og sæluvist minni í Hálsasveit lauk
2. júní 1977 er við fluttum úr sveit-
inni. Ég man það alltaf. Snemma
morguns lögðum við af stað. Við
brúsapallinn á Uppsölum varst þú.
Þú stoppaðir bílinn okkar og sagð-
ist ætla að eiga við mig orð. Þú
sagðir að nú yrði lengra á milli
okkar og að við skyldum skrifast á.
Þú sagðir mér að hafa ekki áhyggj-
ur af Flekku minni, þú tækir hana
til þín í haust þegar hún kæmi af
fjalli. Þú gafst mér heilræði og svo
grétum við saman þarna á brúsa-
pallinum þar til ég var tekin úr
fangi þér og haldið var áfram. Mig
langaði ekki vitund í þessa nýju
sveit sem var svo óralangt í burtu
frá Hálsasveitinni. Þar var svo
sannarlega heldur engin Lauga á
Uppsölum til að kenna manni og
fræða. Ég fæ þér aldrei fullþakkað,
elsku Lauga mín. Ég hugsa oft um
það eftir að ég varð móðir þvílíkra
forréttinda ég naut að eiga þig að,
og finnst mér oft á tíðum að dætur
mínar séu svo fátækar að þessu
leyti því enga Laugu sína eiga þær.
Þær hlusta með andakt á mig segja
sögur og minningar mínar um þig.
Þú spurðir mig, ekki fyrir svo
löngu, því ég gerði það. Ég svaraði
og sagði: „Sagan mín, er líka sagan
þín. Ég man þegar ég hringdi og
sagði þér að ég ætlaði að láta
yngstu dóttur mína heita í höfuðið
á þér, það varð þögn í símanum og
svo sagðir þú: „Ég á það ekki skil-
ið, er það ekki alltof mikið?“ Ég
svaraði og sagði: „Ef ekki þú, hver
þá?“ Svo kom ég með þá litlu um
sumarið til þín, þú straukst henni
allri og klappaðir og þá í fyrsta
skipti í þrjátíu ár mátti ég taka af
þér mynd. Mynd af þér og mér
með dætrum mínum. Þegar ég svo
fór, seinna um daginn, stakkstu
aurum og súkkulaði að okkur öllum
dömunum, tókst svo í hönd mína
og sagðir: „Hulda, gættu hennar
vel, lífið er ekki alltaf ljúft.“ Þú
vildir á Uppsölum vera eins lengi
og hægt væri, og helst lengur. Svo-
leiðis var það líka, þökk sé Auga-
staðafólki og Hofsstaðafólki sem
þú sagðir að væri þvílíkt öðling-
sfólk að varla fyndist í hvaða sveit
sem væri. Ég efast ekki um að svo
sé Lauga mín. Elsku Lauga mín,
ég kveð þig í bili og þakka þér ára-
langa tryggð, bréfaskriftir og vin-
skap hérna megin, í þeirri fullvissu
að þegar ég legg í þá ferð sem þú
nú ert farin í verðir þú með þeim
fyrstu sem ég hitti við brúsapallinn
hinum megin.
Elsku Lauga mín, takk fyrir að
vera til.
Hulda Jónsdóttir.
GUÐLAUG
ÞORSTEINSDÓTTIR