Pressan - 08.12.1988, Blaðsíða 18

ISLENSKA AUCLÝSINGASTOFAN HF
18
Fimmtudagur 8. desember 1988
bækur
Til og með
16. desember
næstkomandi
getur þú lagt inn á
Afmælisreikning
Landsbankans
og fengið
7,25% ársvexti
umfram verð-
tryggingu næstu
15 mánuðina.
Landsbanki
íslands
Banki allra landsmanna
Klingjandi málmur
Ólafur Haukur Símonarson:
Gauragangur.
Reykjavík, Mál og menning, 1988.
260 bls.
Söguhetja bókarinnar og sögu-
maður, Ormur, er 16 ára er sagan
gerist en 17 ára er hann segir
hana. Þetta er saga af ást- hans til
Lindu, sambandi þeirra og að-
skilnaði, af vináttu hans við Rún-
ar og Höllu, og af uppgjöri hans
við samfélagið og sjálfan sig. Enn
ein þroskasagan.
Ormur er ákaflega kaldhæðinn
á ytra borði. Hann gerir grín að
öllu, er orðheppinn og hnyttinn í
tilsvörum. Á köflum er bókin
mjög fyndin, og þetta er styrkur
hennar. Að öðru leyti er hún í
besta falli slarkfær. Sumt við
hana er afleitt.
Persónusköpun er í algeru lág-
marki í Gauragangi. Eina mann-
eskjan í bókinni sem við fáum
nokkra skýra heildarmynd af er
Ormur sjálfur. Og jafnvel Ormur
er í rauninni ekki persóna heldur
„týpa“ sem við höfum séð þús-
und sinnum áður: skelin hörð en
hjartað á réttum stað, skilnaðar-
barn, uppreisnarmaður, pínulítið
betri og örlítið manneskjulegri út-
gáfa af James Dean.
Samt er þetta allt í lagi í sjálfu
sér. Bókin þarfnast í rauninni
ekki persóna. Hún er þess eðlis —
eins konar skemmtisaga með boð-
skap, ekki sálfræðistúdía. Öllu al-
varlegri eru gallar í uppbyggingu
og skortur á jafnvægi í framsetn-
ingu og frásögn — mistök sem
ekki geta verið öðru að kenna en
vítaverðri hroðvirkni.
Ég ætla að láta mér nægja að
nefna um þetta eitt sérstaklega
Ijótt dæmi. Það er sjálfgefið að
Linda verður ólétt. Þannig er það
alltaf. En okkur er gefið að skilja
að getnaðurinn hafi átt sér stað
kvöldið fyrir gamlársdag. Nokkr-
um dögum eftir síðasta sam-
ræmda prófið, þ.e. fjórum mán-
uðum síðar, segist Linda samt
ætla í fóstureyðingu. Orðrétt segir
hún: „Mer dettur ekki í hug að
fæða þetta barn Ormur“ (bls.
240).
Er Gauragangur unglingabók?
Það skiptir eiginlega engu máli.
Vissulega ættu unglingar að geta
haft gaman af henni. Margir
þeirra vildu eflaust geta sett upp
jafn „kúl“ og „töff“ grímu og
Ormur. Hitt er svo annað mál að
það er ýmislegt í frásögninni sem
lítil von er til að nokkur þeirra
skilji.
Dæmi: Ormur yrkir ljóð. Hon-
um finnst hann hafa ort það áð-
ur, í fyrra lífi (bls. 205). Hversu
margir unglingar ætli viti að ljóð-
ið er eftir Tu Fu, kínverskt skáld
frá T’ang-tímanum — jafnvel þótt
Ormur tali um vin sinn Li Po,
Kína, seftjarnir og fjallaskörð?
Fyrir flestum unglingum (og
raunar mörgum fullorðnum líka)
geta slíkir kaflar ekki virst annað
en leiðinlegur orðaflaumur. Sjálf-
um finnst mér hugmyndin
skemmtileg en alveg óviðeigandi á
þessum stað — hún fellur ekki
inn í umhverfið. Ólafur Haukur
verður oft einum of málglaður og
kann sér ekki hóf: enn eitt merkið
um hroðvirkni.
Þrátt fyrir allt þetta hefði
Gauragangur getað orðið mjög
góð bók, hefði höfundur nennt
að nostra betur við hana. Og
kannski dæmi ég hana harðar en
skyldi einmitt vegna þessa. En Ól-
afi Hauki á ekki að Ieyfast að
senda frá sér hálfunnin og óunnin
verk ár eftir ár. Til þess er hann
of hæfileikaríkur og skemrritilegur
höfundur. ■
blómciuol
Gróðurhúsinu við Sigtún. Sími 689070
NORÐMANNSÞINUR
Jólatréð sem ekki fellir barrið
Jólatrén okkar
eru óvenjufalleg
í ár. Komið í
jólaskóginn og
veljið jólatré við
bestu aðstœður
Landsbyggðarþjónusta. Sendum jólatré
hvert á land sem er. Pantið tímanlega.