Pressan - 15.06.1989, Blaðsíða 23

Fimmtudagur 15. júní 1989
23
WM SULTUKRUKKUM
Þú þarft bókstaflega ekkert að hafa fyrir því
að láta bera á þér á Akureyri! En mér þykir
samt vænt um Akureyri.“
Auk þess að sauma á sjálfan sig saumaði
hann á vinkonur sínar: „Fyrst þegar ég
byrjaði að sauma hélt ég að ég gæti eitthvað
og þess vegna hélt ég áfram, þótt það sem ég
saumaði í upphafi hafi kannski hvorki verið
vel gert né merkilegt. En ég var alltaf að leita
að nýjum leiðum og byrjaði snemma að
sauma kjóla á vinkonur mínar. Ég keypti
mér saumavélina sjálfur, því við mamma
vorum síður en svo sammála um hvernig
gera ætti hlutina! Öll sú kennsla var því af-
lögð strax í upphafi — og ekki orð um það
meir!“
Saumaði kjól á Nínu Björk
— og bankaðiupp á
Fljótlega eftir að Rósberg flutti til
Reykjavíkur fór hann að sjá sýningu Nem--
endaleikhússins á leikriti Nínu Bjarkar
Árnadóttur, „Fugl sem flaug á snúru“. Rós-
berg heillaðist svo af verkinu að hann fór
heim, saumaði kjól á Nínu Björk og bank-
aði upp á hjá henni: „Nína Björk er mjög
ljóðræn manneskja og ég fór grátandi út af
verkinu. Aðalsöguhetjan í leikritinu hét
Rósberg, sem mér þótti nokkuð merkilegt.
Nína Björk hafði aldrei áður séð mig og
kjóllinn var nokkurs konar skúlptúr, rós og
fugl, svo hún hefur aldrei getað notað hann!
Við urðum hins vegar góðir vinir, fórum
saman í búðir og valhoppuðum niður
Laugaveginn. Ég sukkaði voða mikið á
tímabili — og Nína Björk fattaði það og
skildi. “ Hann segir að daginn sem hann
flutti til Reykjavíkur hafi sér liðið eins og
„Berlínarmúrinn hefði verið brotinn niður á
einum degi“.
Hann segir þessa sögu af kjólnum og
Nínu Björk sem dæmi um hversu „spont-
ant“ hann hafi verið þegar hann var yngri:
„Ég hugsaði aldrei um hvað ég ætlaði að
fara að gera, ég bara gerði hlutina. Ég er
miklu varari um mig núna og ég hugsa að ég
myndi til dæmis ekki banka upp á hjá ókunn-
ugri manneskju með kjól undir hend-
inni. Maður gæti átt á hættu að hurðinni
yrði skellt á nefið á manni! Ég hugsaði hins
vegar aldrei svo langt þegar ég fór til Nínu
Bjarkar. Nína er líka einstök kona og mann-
eskja. Lestu ljóðin hennar. — En veistu það,
að ég hugsa aldrei um hvort ég þori að fram-
kvæma eitthvað. Það er öllu heldur spurn-
ing um hvort ég hef tíma eða nennu!“
Með Florence
Nightingale-komplexa
Eftir að hann hætti að gæta bús og barna
vestur á Ránargötu sneri Rósberg sér að því
að sinna gömlu fólki. Hann réðst til starfa á
vegum Félagsmálastofnunar:
„Þeir eru margir, listamenn og aðrir slíkir,
sem hafa svona sterkan Florence Nighting-
ale-komplex og þurfa endilega að fá útrás
fyrir hann einhvern veginn. Eg fór að sjálf-
sögðu í gamla fólkið og það starf átti vel við
mig. Ég var mest í því að pússa silfrið fyrir
það og tala og kynntist til dæmis alveg ynd-
islegri 96 ára konu sem ég held enn sam-
bandi við. Þótt maður beri aldurinn utan á
sér, þá er þessi kona ekki 96 ára fyrir fimm
aura. Ég held það sé spurning um að leyfa
sér að hugsa áfram, hafa drauma, Ianganir,
þrár; ekki falla inn í staðalinn. Annars er ís-
lenskt þjóðfélag sérhannað til að ræna
sjálfsvirðingu einstaklingsins. Þegar þú ert
orðinn fullorðinn á helst að henda þér, eins
og ónýtum pappakassa. Hreinlegra væri að
hafa löggiltan aftökustað sem væri til
dæmis opinn á þriðjudögum."
Eftir að hafa synt í gegnum lífið í langan
tíma, „stoned, og á mörgu“ eins og hann lýs-
ir því, segist hann hafa fengið leið á þannig
lífi, og telur sig heppinn: „Ég var að pæla í
meðferð, en þá fór allur vinahópurinn í
skemmtiferð upp að Vogi. Ég kærði mig nú
ekkert um að fara í sama partíi og ég var bú-
inn að vera í undanfarna mánuði. Svo ég
bara varð að „díla“ við þetta sjálfur.“
Að leita fegurðarinnar
handan Ijótleikans
Á þessum árum segist hann hafa fengið
margar góðar hugmyndir, en aldrei haft eirð
í sér til að framfylgja neinni þeirra. Svo var
honum falið að hanna búninga fyrir Ieikrit-
ið „Nashyrningarnir“, sem Ieikfélag
Menntaskólans við Hamrahlíð setti upp.
Hann fékk mjög góða gagnrýni fyrir það
verk og segist að sjálfsögðu hafa orðið mjög
glaður, „ekki bara fyrir mína hönd, heldur
alls hópsins. Ef til vill fékk ég staðfestingu á
hvar mitt svið væri, — leikhúsið. Ég er ósam-
mála þeim sem halda að allt þurfi að vera
svo fallegt í sviðsmyndinni. Mér finnst að
maður eigi að leita að fegurðinni þrátt fyrir
ljótleikann, handan við hann og jafnvel í
honum sjálfum. En maður má í rauninni
aldrei leita að því ljóta... Þótt maður sé að
búa til sannfærandi leikhús má ekki búa til
algjörlega nýjan heim, óskyldan þeim sem
fyrir er. Ég meina, maður verður að taka
eitthvað úr heiminum sem er í kringum
mann, annaðhvort „affectera“ hann eða
einfalda eða nota aðra trúverðuga leið til að
koma heiminum í kringum okkur inn í leik-
húsið. Ég vinn alltaf út frá umhverfinu, því
sem ég sé í kringum mig og því sem er næst
mér, og það sama held ég að gildi um
áhorfendur“.
Það fá ekki allir
að vinna með
pottþéttum listamönnum
Hann segir að aðstaða sín í verkinu um
Virginíu Woolf sé að mörgu leyti sérkenni-
leg: „Ég er að hanna búninga á leikara sem
hafa Ieikið þessar persónur á öðru sviði. Þar
af leiðandi hafa þeir ákveðið forskot — tím-
ann, skilurðu, þekktu karakterana áður en
ég „droppaði" inn í gengið. Þá hefði verið
fyrirhafnarminnst að spyrja: „Hvaða lufsur
viljið þið að ég saumi á ykkur?“ En auðvit-
að var það ekki svona. Ég fékk strax mínar
hugmyndir og hef fengið frið til að þróa
þær. Mér hefur fundist þessi samvinna gef-
andi og einlæg, og það eru ekki allir sem fá
að vinna með svona pottþéttum listamönn-
um. Og ef þú heldur að þetta verði sama sýn-
ingin og fyrir norðan, þá vantar eitthvað í
þig!
Eg held það hjálpi mér í þessu starfi að
hafa upplifað lífið eins og það gerist hrika-
legast. Ég sá snemma að ég myndi aldrei
nenna að gerast fatahönnuður eins og
draumur margra ungmeyja er í dag. Ég gæti
aldrei gengist undir viðskiptasjónarmiðin,
ég verð að hafa einhvern skúlptúr/karakter
í flíkunum líka, eitthvað mannlegt, kjöt á
beinunum."
Á flótta undan
klístruðum sultukrukkum
Þegar Rósberg fær hugmyndir að búning-
um byrjar hann ekki á að koma þeim á blað:
„Ég sé búningana fyrir mér sem snið, óháð
heild á þessu stigi. Síðan þróast karakterinn
í flíkinni með persónunni og heildinni og þá
er að pára það niður á blað. Alveg eins er
með hattana. Það er sko karakter í öllum
mínum höttum. Þú verður að vera mjög ná-
kvæmur með hvaða efni og hluti þú notar,
og reyna að forðast allan óþarfa."
Rósberg er núna með litla vinnustofu, þá
fyrstu sem hann hefur haft um dagana, „en
að sjálfsögðu hef ég unnið á bókstaflega öll-
um eldhúsborðum þessa lands. Ég er búinn
að vera á flótta undan klístruðum sultu-
krukkum í mörg ár“! Vinnustofan hans er í
litlu bleiku bakhúsi hjá Hlaðvarpanum og
hefur hlotið nafnið „Hattarí Rósa“ — enda
mest um hattasaum á þeim bæ í saumavél
sem hann segir að heiti „Brjálaði fanga-
vörðurinn“!
í framtíðinni segist hann ætla að læra
meira: „Það endar náttúrulega með því að
maður verður að ná sér í löggild próf. En ég
held að þaö sé gott fyrir fólk sem ætlar að
Ieggja þetta fyrir sig að kynnast leikhúsinu
áður, svo það geti nýtt sér námið betur. Þó
maður hafi öðlast ákveðið sjálfstæði getur
það orðið að þröngum hugsunarhætti ef
maður kynnist ekki öðrum vinnu-
brögðum."
Fullt starf að vera sukkari
Meðal annars til að forðast þannig hugs-
unarhátt segist hann velja sér vini úr öllum
stéttum og af öllum aldri: „Ég held það sé
ekki gott að þekkja of mikið af leikurum,“
segir hann hlæjandi. Bætir við stuttu síðar:
„Ef maður vinnur í leikhúsi og lifir og hrær-
ist í því sem gerist innan þess, á aðeins vini
sem eru leikhúsfólk, hvernig á maður þá að
geta komið með eitthvað nýtt inn í leikhús-
ið? Við yrðum öll að „fagidjótum“. Það er
ágætt að vera kominn út úr hinu svokallaða
„ljúfa lífi“ borgarinnar. Þar ríkti endalaust
kapphlaup eftir því að láta sér leiðast sem
mest. Það er hrikalegt þegar maður áttar sig
ekki á því að maður er í kapphlaupi við að
láta sér leiðast. Því leiðinlegra og firrtara
sem lifiðer þar, því betra.“ Og spurningunni
hvernig maður vakni upp svarar hann:
„Maður vaknar náttúrlega ekkert upp,
nema maður stefni á eitthvað annað. Og
maður vaknar ekki upp nema maður átti sig
á því að þetta Iíf, sem maður hefur lifað,
hindrar mann í því sem mann langar að gera
og hefur eitthvað í að gera. Þeir sem eru í
vímu sjá aldrei samhengi í neinu. Þeir ein-
beita sér að einu litlu atriði og festa sig í því.
Það er „full time job“ að vera sukkari. Þetta
var grimmt og lærdómsfullt tímabil sem ég
vildi ekki hafa misst af, þó ég sé feginn að
því er lokið. Ég er bara að tala um tímabil
sem flest ungmenni ganga í gegnum."
Mín fantasía er
svo barnaleg
Rósberg hefur verið boðið að hanna bún-
inga í leikritið „A Small Family Business",
„Lítið fjölskyldufyrirtæki“, eftir Alan
Ayckbourn, hjá Þjóðleikhúsinu í haust. „Þá
vinn ég í fyrsta skipti með atvinnusauma-
konum. Leikhús gengur fyrst og fremst út á
samstarf og samstarfsvilja. Sá sem vill til
dæmis bara skapa sín eigin myndverk hefur
ekkert í leikhús að gera held ég. Þannig fólk
verður að finna sér annan farveg. Leikhús er
lógík. Það þýðir ekkert að setja nefið upp í
loft og þykjast vera listamaður því maður er
bara i vinnunni. Maður er að vinna með
öðru fólki og verður að taka tillit til allra
hinna þáttanna. Á endanum er það leik-
stjórinn sem ræður öllu. Búningahönnuður
er bara verkfæri með sjálfstæða hugsun.“
Hann segist helst vilja fara til Þýskalands
í nám: „Þar eru hefðir og ekki hefðir," segir
hann. „Og ef maður ætlar að brjóta upp
hefðirnar verður maður að þekkja þær.“
Hann segist ánægður með að vita hvað hann
vill, aðeins 22 ára: „Það er til fullt af fimm-
tugu fólki sem veit ekki ennþá hvað það
vill,“ segir hann. „Ég er búinn að prófa alla
skapaða hluti, passa börn og gamalt fólk,
vinna á börum og hótelum og í byggingar-
vinnu, og þetta er það sem ég vil. Ég veit
það,“ segir hann af sannfæringu. Og viður-
kennir áður en við kveðjumst að hann eigi
þann draum að hanna búninga í barnaleik-
rit: „Mér finnst börnin sem úa og klappa svo
spennandi hópur. Og þau trúa eða trúa ekki.
Það er kannski vegna þess að mín fantasia er
svo barnaleg að ég held að ég hafi eitthvað
í það að gera að hanna búninga í þannig
leiki. Ég er nefnilega svo „childish“
sjálfur..."
Fyrsta vinnustofan eftir stöðugan flótta undan klístruðum sultu-
krukkum. í þessu gamla húsi hefur Rósberg komið sér fyrir og
sett upp saumastofuna /7Hattarí Rósa". Hingað geta allir hatt-
unnendur mætt og fengið sér hatt!