Pressan - 13.02.1992, Blaðsíða 32

32
FIMMTUDAGUR PRESSAN 13. FEBRÚAR 1992
Ú T L Ö N D
S L Ú Ð U R
ENGINN VENJUUEGUR SAUMAKLÚBBUR
Að minnsta kosti 40 eiginkonur ríkisleiðtoga munu koma sam-
an í Genf dagana 25. og 26. þessa mánaðar.
Fyrir hópnum fer Fabíóla Belgadrottning,
en auk hennar standa meðcil annarra Soffía
Spánardrottning, Suzanne Mubarak frá Eg-
yptalandi, Danuta Walesa frá Póllandi,
Maryam I3abangida frá Nígeríu, Noor Jórd-
aníudrottning og Semra Ozal frá Tyrklandi
að fundinum.
Fundarefnið er staða sveitakvenna í þriðja
heiminum. Þær framleiða þorra allra mat-
væla, en njóta yfirleitt ekki ávaxtanna. Ein ^ ste|Punum
REAGAN FÆR GÆÐASTIMPIL
Ronald Reagan, fyrrverandi
Bandaríkjaforseti, hélt í síðustu
viku upp á 81 árs afmæli sitt.
Óvenjulegasta gjöfin var vafaiaust
frá Jack O. Koehler, fyrrverandi
ráðgjafa hans úr Hvíta húsinu.
Hann gaf Reagan 90 síðna skjala- Tilhamingju
möppu, en i henni var leyniskýrsla
KGB um Reagan, sem Koehler komst yfir í skjalasafni austur-
þýsku leyniþjónustunnar Stasi. Samkvæmt henni var Reagan
„ákveðinn og staðfastur stjómmáiamaður, sem leggur orð og
gjörðir að jöfnu“.
JASSER ARAFAT í ÞAÐ HEILAGA
Jasser Arafat, leiðtogi Frelsissamtaka Pal-
estínu (PLO), gekk nýlega í það heilaga
með Suha Tawil, 28 ára gamalli stúlku af
Vesturbakkanum. Hjónabandið kom nokk-
uð á óvart því kynvilla Arafats og smekkur
fyrir ungum drengjum hefur verið opin-
Af markaðnum bert leyndarmál um margra ára skeið.
VERSLAÐ Á VÍDEÓI
Söng- og leikkonan síunga, Cher, er
afar tímabundin kona og notar sér-
kennilega aðferð við að fara í búðir.
Fyrst sendir hún einkaritara sinn á
vettvang með myndbandstökuvél
og lætur hana taka upp innihald
verslunarinnar. Síðan velur hún
vaminginn heima hjá sér og pantar.
Sjálf kemur hún ekki í búðina nema
rétt til að máta
Tímabundin
SPRINGSTEEN MEÐ TVÆRITAKINU
Bmce Springsteen er á leiðinni í sviðsljós-
ið að nýju, en hann hyggst gefa út tvær
plötur með vorinu. Hin fyrri, Human
Touch, mun vera hart gítarrokk með Sálar-
ívafi en hin síðari, Lucky Town, ku vera
mýkri og blúskenndari. Springsteen fyrir-
hugar mikla tónleikaferð með The E Street
Band í kjölfar útgáfunnar. Um svipað leyti
koma út tvær ævisögur kappans, önnur
Tvær frekar en ein með samþykki hans cn hin án.
TYSON í VONDUM MÁLUM
Mike Tyson, fyrrverandi
heimsmeistari í hnefaleikum,
var fundinn sekur um nauðg-
un fyrir rétti í Indianapolis.
Framburður Tysons jxjtti í
senn vera mglingslegur og
vemlega safaríkur. Vörn Ty-
sons byggðist að miklu leyti á
fjölþreifni hans meðal kepp-
enda í fegurðarsamkeppni
svertingja — að öllum ætti að
vera Ijóst að hann sæktist að-
eins eftir félagsskap kvenna
með eitt í huga. Það dugði ekki

GÆTUM AÐ ÓSONLAGINU
Enn einu sinni eru færðar sönnur á að ósonlagið eyðist lirað-
ar en bölsýnismenn höfðu spáð. Hingað til hefur verið álitið
að eyðing ósonlagsins væri takmörkuð við heimskautasvæð-
in. Nýjar upplýsingar sýna að síðar í vetur gæti myndast gat
í ósonlaginu á norðurhveli jarðar, á svæði þar sem býr fjöldi
fólks.
Margir vilja ekki aðhafast fyrr en þeir hafa meiri sannanir
í þessu máli. Þeir óttast efnahagslegar afleiðingar. En ósonlag-
ið sýnir að breytingar í andrúmslofti jarðar geta verið mjög
hraðar, þótt aðdragandi sé langur. Loks þegar efasemdamenn
fá nægar sannanir getur þróunin verið komin á það stig að
henni verði ekki snúið við.
í vor reyna ríkisstjórnir heimsins að komast að samkomu-
lagi um að hefta útbreiðslu koltvísýrings og efna sem gera það
að verkum að andrúmsloftið hitnar. Með svipuðum hætti hef-
ur verið reynt að verja ósonlagið. Það veltur fyrst og fremst á
Bandaríkjunum hvort slíkt samkomulag næst. Þarna fær Bush
forseti tækifæri til að sanna heilindi sín í umhverfisverndar-
málum.
Rushdie á
fáa vini
Nú orðið er það útbreitt
viðhorf til Rushdies að
hann sjálfur sé sökudólg-
ur, ekki klerkarnir í íran
Salman Rushdie;hræddur, ráðvilltur og vinafár
Salman Rushdie er búinn
að vera þrjú ár í felum í
strangri gæslu Scotland Yard.
Mál hann hefur kostað að
minnsta kosti 22 menn lífið.
Þar á meðal er hinn japanski
þýðandi Söngva Satans.
Meira en tíu sprengjutilræði
má rekja til útkomu bókar-
innar. Konan fór frá Rushdie
og sagði að hann væri veik-
lundaður og eigingjarn. Hon-
um virðast varla neinir vegir
færir nema að hverfa með
einhverju móti af yfirborði
jarðar, fyrir fullt og allt.
Það er líkt og heimsbyggð-
in sé búin að gleyma þessum
rithöfundi sem setti hinn ís-
lamska heim á annan endann
með Satanssálmunum. Við-
horfið í hans garð á Vestur-
löndum hefur í raun um-
hverfst; nú er eins og Rushdie
sjálfur sé sökudólgurinn,
hann hafi brotið af sér, ekki
klerkarnir í Iran sem dæmdu
hann til dauða fyrir það eitt
að hafa skrifað skáldsögu.
Málið sýnir að vissu leyti í
hnotskurn hversu hið opna
vestræna lýðræðiskerfi, sem
byggist á óheftum viðskipt-
um milli landa, er varnarlaust
andspænis ofstækismönnum
og hryðjuverkum sem stjórn-
að er af æðstu leiðtogum í
nafni þjóða. í upphafi brugð-
ust Vesturlönd hart við
dauðadóminum yfir Rushdie.
Bretar rufu öll tengsl við ír-
ani. Evrópubandalagsríkin
kölluðu sendiherra sína heim
frá Teheran og Bush Banda-
ríkjaforseti hótaði að rjúfa allt
viðskipta- og stjórnmálasam-
band við íran ef klerkarnir
sæju ekki að sér.
En viðskipti við olíuríki á
borð við íran verða að hafa
sinn gang. Rúmum mánuði
síðar heimilaði Evrópu-
bandalagið að sendiherrar
aðildarríkjanna færu aftur til
Teheran. í september 1990
tóku Bretar aftur upp stjórn-
málasambandið við Irani.
Um svipað leyti forhertust
íranir enn og tvöfölduðu
gjaldið til höfuðs Rushdie.
Þeir eru semsagt fáir sem
núorðið vilja leggja nokkuð í
sölurnar fyrir Rushdie. Fram-
koma hans síðustu ár hefur
líka borið merki þess að hann
sé dauðskelkaður. Hann er að
berjast fyrir lífi sínu og er frá-
leitt alltaf samkvæmur sjálf-
um sér. í upphafi varði hann
málfrelsið, sagðist vera guð-
leysingi og hann væri í fullum
rétti til að fjalla eins og hann
vildi um trúarlíf. Tæpum
tveimur árum síðar sneri
hann við blaðinu. Hann fór á
fund islamskra trúarieiðtoga,
sagðist vera múslimi, reyndar
ekkert sérlega góður trúmað-
ur, en sagðist telja það gæfu
sína að tilheyra slíku samfé-
lagi; baðst semsagt afsökun-
ar og hét því að stöðva útgáfu
Satanssöngvanna í pappírs-
kilju. íranir högguðust ek'ki.
Stuttu fyrir jól söðlaði hann
aftur um. Þá sagði hann að
hann hefði ætlað sér að berj-
ast fyrir því að frelsa múslima
úr fjötrum hugsanalögreglu,
að færa hugsun þeirra inn í
nútímann. Það hefði verið
vonlaust verk.
Það er nú útbreitt viðhorf í
Bretlandi að Rushdie ætti
helst að hafa sig úr landi og
snúa sér aö einhverju öðru en
ritstörfum. til dæmis tré-
skurði. eins og stóð i Financ-
ial Times. Ekki hefur það
heldur hjálpað Rushdie að
hann hefur þótt vinstrisinn-
aður. og þá ekki heldur að
hann er af indverskum stofni
— semsagt hálfgerður útlend-
ingur í augum margra Breta.
En Rushdie á þó einhverja
vini. Fyrir stuttu tóku að birt-
ast í tólf útbreiddum dagblöð-
um víða um heim svokölluð
„bréf til Rushdies". Þau eru
skrifuð af frægum rithöfund-
um til að vekja athygli á hlut-
skipti hans. Meðal þeirra sem
þegar hafa skrifað eru Nób-
elsverðlaunahafinn Nadine
Gordimer og þýski höfundur-
inn Gúnter Grass.
í