Pressan - 26.11.1992, Blaðsíða 18

18
FIMMTUDAGUR PRESSAN 26. NÓVEMBER 1992
Ástþór Magnússon
Jilfilli
Spútnlk í útlðndum eftir
brefalt gjaldbrot á íslandl
Ástþór, sem síðar fékk sér ættarnafnið Wium með sérstakri
nafnbreytingu, fór með Myndiðjuna Ástþór, Vöruhúsið
Magasín og sjálfan sig í gjaldþrot 1980 til 1983. Fór þá af
landi brott og rekur nú alþjóðlegt fyrirtæki í London og
flýgur um á einkaþotu.
hóf
Ástþór Magnússon, sem fyrir
rúmum tíu árum fór á hausinn
með fyrirtækin Myndiðjuna Ást-
þór og Vöruhúsið Magasín og
fluttist af landi brott í kjölfarið, er
nú staddur hér á landi vegna
markaðsvæðingar á íslenskum
vörum erlendis. Hann hefur sýni-
lega náð sér vel á strik eftir fyrri
áföll, því hann rekur nú alþjóðlegt
fyrirtæki í London og kom hingað
til lands á sextíu milljóna króna
einkaþotu fyrirtækis síns, „Spirit
oflceland".
UM 34 MILLJÓNA KRÓNA
KRÖFUR í BÚ MAGASÍNS
OG EIGENDA
Ástþór var á sínum tíma sagður
hafa flúið land frá gjaldþrotakröf-
um og öðrum skuldum. Einn
heimildamaður blaðsins fullyrti
þannig að Ástþór skuldaði sér um
tvær milljónir króna að núvirði
vegna gjaldþrots Magasíns.
Myndiðjan fór á hausinn upp
úr 1980, en þrátt fyrir ítrekaðar
fyrirspurnir fundust engin gögn
hjá skiptarétti — þau málalok
virðast týnd og tröllum gefin.
Hins vegar var í ágúst 1983
kveðinn upp úrskurður um gjald-
þrotaskipti Magasíns, Ástþórs
persónulega og Magnúsar K.
Jótissonar trésmiðs, föður hans.
Áður hafði Magasín fengið
greiðslustöðvun og talsvert af
eignum selt, þar sem andvirðið
rann upp í forgangskröfúr. Ástþór
fluttist aflandi brott í árslok 1983.
Þrotabú þessi voru gerð upp í
apríl 1985. Viðurkenndar al-
mennar kröfur í bú Magasíns og
eigendanna tveggja voru um 34
milljónir að núvirði og greiddust
upp f þær um 23 milljónir að nú-
virði. Tæplega 4 milljóna króna
forgangskröfur greiddust hins
vegar að fullu. Að auki voru
greiddar veðtryggðar kröfúr upp á
7,7 milljónir að núvirði úr þrota-
búi Magnúsar.
SEGIR „FJANDSAMLEG
ÖFL“ HAFA KNÚIÐ FRAM
GJALDÞROT
Samkvæmt þessu greiddust
talsverðir fjármunir upp í bús-
kröfur. Ástþór heldur því fram í
dag að í raun hafi aldrei þurft til
gjaldþrots að koma. Fyrirtækið
hafi fengið greiðslustöðvun og þá
hafi eignir verið vel umfram
skuldir. „En einhver fjandsamleg
öfl knúðu á um gjaldþrotaskipti.
Skyndilega vildu menn ekki semja
við okkur og eignir voru seldar vel
undir raunvirði. Við vorum til-
búnir með aðila sem vildi kaupa
verslunina, en því var vísað frá í
skiptarétti þótt tryggingar væru
fyrir hendi. Menn hafa orðað það
við mig að þarna hafi verið á ferð-
inni hefnd bankakerfisins vegna
þess að ég stóð í stofnun Kredit-
korta hf., sem ógnaði hagsmun-
um bankanna á þeim tíma. Þá
spilaði inn í að mínu mati stjam-
fræðilegur lögfræðingskostnað-
ur,“ segir Ástþór.
f skýrslu skiptaráðanda kemur
frám að í heild hafi greiðst upp í
81 prósent krafna, þar af hafi yfir
72 prósent fengist upp í almennar
kröfur á hendur Magasín, en það
er í raun ofsagt, því krónurnar
sem greiddust þar voru talsvert
verðminni en krónumar á bak við
upphaflegar kröfur, enda mikil
verðbólga ríkjandi. Þá greiddist
ekkert upp í vexti og kostnað frá
upphafsdegi skipta. Þessar tölur
bera engu að síður með sér að
talsvert hefur fengist greitt upp í
kröfúrnar vegna Magasíns. Að lík-
indum hafa tapaðar almennar
kröfur hið mesta náð 10 til 11
milljónum að núvirði þegar upp
var staðið.
Ástþór fór af landi brott í árslok
1983, sem fyrr segir, þegar gjald-
þrotaúrskurður var nýlega kveð-
inn upp. Út fór hann til að koma
upp þjónustufyrirtæki við póst-
verslanir. Mikla athygli vakti að í
Spiri£’tflceland
Einkaþotan „Spirit of lceland" á
Reykjavíkurflugvelli, skráð eign
fyrirtækis Ástþórs, Gold Feder
Aviation, skráð á Jómfrúreyjum.
Eign upp á 60 milljónir króna.
árslok 1984 breytti Ástþór nafni
sínu með því að taka upp ættar-
nafnið Wium og fékk hann við
það nýtt nafnnúmer. f öll þau níu
ár sem liðin em frá því hann fór af
landi brott hafa sögur gengið um
mikil umsvif hans erlendis, eign-
arhald á húsum, flugvélum og
snekkjum. Þessar sögur, sem Ást-
þór segir verulega ýktar, hafa eðli-
lega ekki fallið í góðan farveg hjá
þeim sem telja sig hafa tapað pen-
ingum á Ástþóri. En hvað segir
hann sjálfur?
BEINT ÚR SKÓLA í STRÍÐ
VIÐ HANS PETERSEN
- Þú varst áberandi í tslensku
viðskiptalífi á sínum tíma, með
Myndiðjuna Ástþór og Magasín,
en svofór allt á hausinn. Skild-
irðu menn eftir með miklar tap-
aðarkröfur?
„Ég satt að segja man ekki
glöggt eftir uppgjörinu á Myndiðj-
unni, en get fullyrt hvað Magasín
varðar að það voru nær allar kröf-
ur borgaðar á endanum. Ég byrj-
aði með Myndiðjuna strax eftir
skóla í Englandi, gerði samning
við Fjárfestingarfélagið um kaup-
leigu á tækjum. Ég fór út í sam-
keppni við Hans Petersen, með
nýjum aðferðum og mikilli mark-
aðsfærslu og það varð mikið stríð.
Þeir neituðu að selja okkur ýmis
hráefni og það olli mikilli truflun á
starfseminni. Ég
á að kaupa vörur
framhjá umboðsaðilanum,
sem gekk í töluverðan tíma
eða þar til Kodak erlendis
fékk Hans Petersen til að af-
greiða okkur, sem brást við
þessu með því að hækka ekki verð
hjá sér um langt tímabil í óðaverð-
bólgu. Það varð til þess að við
lentum í bullandi tapi og gjald-
þroti."
FÁRÁNLEGT AÐ SEGJA AÐ
ÉG HAFIFLÚIÐ LAND
- Þú hlýtur að muna hvort
kröfur töpuðust vegna Myndiðj-
unnar Ástþórs?
„Örugglega eitthvað, en ekki
miklar. Fyrirtækið keypti ekki
mikið innanlands og því lítið um
kröfur héðan. Þetta verður að
skoðast í ljósi þess að ég fer út í
þetta beint úr námi og hafði ekk-
ert grætt. Við vorum með kaup-
leigutæki og þetta var ekki spum-
ing um að stinga undan eignum.
Við héldum áfram í nafni Maga-
síns til að reyna að halda þessu á
floti. Það gekk mjög vel í fyrstu,
við gáfúm út pöntunarlista og það
var mikið pantað þangað til 1983,
að mikil kreppa varð og kaup-
máttarhrun. Það seldist ekkert,
markaðurinn var alveg dauður. Ég
held að sala á fatnaði hafi almennt
dregist saman um helming. Við
vorum síðan þannig staddir með
pöntunarlistana, að við þurftum
að kaupa inn vörur löngu áður en
þær kæmust á markað. En þrátt
fyrir allt greiddust allar forgangs-
kröfur og almennar kröfur að
mestu leyti. Ég veit ekki til þess að
ég hafi skilið neinn hér eftir í sár-
«
um.
- / árslok 1983 fórstu til Dan-
merkur. Flúðirðu land?
„Ég get ekki tekið undir slíka
lýsingu, það er fáránlegt að segja
slíkt.“
VAR EINFALDLEGA AÐ
BÆTA ÆTTARNAFNINU
WIUMVIÐ
- Þú ert þá sáttur við þennan
viðskilnað við Island?
„Ég er sáttur. Blaðaskrif um
mál mín ollu mér leiðindum. Ég
fór ekkert út með fúllar töskur fjár
eða skildi eftir skuldahala. Ég lenti
einfaldlega í harðri samkeppni,
óðaverðbólgu og síðar fjaraði
undan Magasíni þegar kaupmátt-
ur hrundi. En ég var í fleiru og get
nefnt að það var ekki síst ég sem
hóf krítarkortastarfsemina hér á
landi. Ég var ekki opinberlega í
fararbroddi eftir að Myndiðjan fór
yfirum, en ég vann í tvö ár að
undirbúningi að þessu, náði hlut-
höfum saman til stofnunar á
Kreditkortum hf. og réð Gunnar
Bœringsson til starfa. Ég var þarna
potturinn og pannan og um það
geta fúndargerðir vitnað.“
- / árslok 1984, eftir að þú
varst farinn út, breyttirðu nafni
þínu úr Ástþór Magnússon íAst-
þór Magnússon Wium ogfékkst
nýtt nafnnúmer. Hvernig stóð á
því?
„Ég breytti ekki nafúinu, heldur
bætti ættarnafninu við. Ég hafði
ekki hugmynd um að nafnnúmer-
ið breyttist við þetta, en þama var
ég kominn út. Þessi breyting hafði
engin áhrif, hvorki hér né erlend-
is, þar sem íslensk nafnnúmer eða
kennitölur eru ekki notaðar. Þetta
var blásið út að óþörfú.“
TVÖ HEIMILIÁ ENGLANDI
— EN ENGIN SNEKKJA
- Hvað varð til þess að þúfórst
til útlanda?
„Ég var í viðskiptum við stórt
póstverslunarfyrirtæki í Dan-
mörku, Grattan, en þeir buðu mér
að taka við sölu á öllum Norður-
löndunum. Þessu tók ég, auk þess
sem ég fór meðfram að selja
tölvuforrit víða um Evrópu.
Seinna jók ég við þá starfsemi
Ástþór Magnússon Wium: „Ég
veit ekki til þess að ég hafi skilið
neinn héreftirísárum... Égfór
ekkert út með fullar töskur fjár
eða skildi eftir skuldahala."
Kröfur í þrotabú Magasfns, Ást-
þórs og föður hans greiddust að
talsverðu leyti.
með því að fara út í sölu á sérstök-
um snertiskjátölvum og skyldum
tækjum. Þar er ég með þrjú forrit
sem em mjög framarlega á þessu
sviði.“
- Hefur þú einnig tekið að þér
að markaðsvœða íslenskar vörur
erlendis?
„Ég hef verið að hjálpa íslend-
ingum að komast á markað úti í
góðri samvinnu við bankafyrir-
tæki í London. Það starf er rétt að
byrja. Ég hef t.d. unnið að því að
koma íslenska bjórnum á fram-
færi, íslenska vatninu og svo sér-
stökum skiltum."
- Þú rekur sérstakt Jýrirtœki í
London?
„Ég er með eigin fyrirtæki, Gold
Feder, í samvinnu við annað fyrir-
tæki í London. Annað skylt fyrir-
tæki er Northern Technology &
Trading Group, sem er samstarfs-
fyrirtæki bankans og míns.“
-Þaðer sagt aðþú vaðir ípen-
ingum. Ertu ríkur?
„Ég hef ekki sagt að ég sé ríkur.
Ég á ekki snekkju og þotan til-
heyrir fyrirtækinu, þar sem ég er
einn margra hluthafa. Ég bý í
London og á annað heimili á Eng-
Iandi. Þetta er ekki mikið ríki-
dæmi.“
- Hefurðu fjárfest á íslandi?
„Nei.“
Friðrik Þór Guðmundsson
Vanhæfir en á fullu í kerflnu
Fyrir skömmu var sagt frá ný-
legum dómi Hæstaréttar hér í
PRESSUNNI í máli gegn tollstjór-
anum í Reykjavík. Hæstiréttur
komst að þeirri niðurstöðu að
tengdasonur Björns Her-
mannssonar tollstjóra væri van-
hæíúr til að vinna sem fógetafull-
trúi í málum sem tengdust emb-
ættinu. Fulltrúinn, Jón B.
Snorrason, hafði því unnið við
vörslusviptingar í sjö ár án þess
að vera til þess hæfur að mati
æðsta dómstóls þjóðarinnar. Ekki
verður séð að þessi niðurstaða
kalli á nein sérstök viðbrögð,
enda virðist algengt að slíkt viðg-
angist. Hér verða rakin nokkur
augljós dæmi um að hagsmuna-
árekstrar leiða til vanhæfni ein-
staklinga.
Formennska Leifs Magnús-
sonar, framkvæmdastjóra flug-
rekstrarsviðs Flugleiða hf., hjá
Flugráði hefur margoft verið
gagnrýnd. Eru menn á því að
hann teljist tæpast hæfur, enda
hlýtur mikið af starfi Flugráðs að
snúast um starfsemi Flugleiða.
Formennska hans þar er því talin
„...skýrt og ótvírætt brot á
grundvallarreglum íslensks
stjórnsýsluréttar“, eins og Davíð
Þór Björgvinsson, kennari við
lagadeild Háskóla íslands, sagði.
Seta Alberts Guðmundsson-
ar í bankaráði Útvegsbankans
um leið og hann var stjórnarfor-
maður eins helsta viðskiptavinar
bankans, Hafskjps. Að sama
skapi var seta Kristínar Sigurð-
ardóttur í bankaráði Lands-
bankans óviðurkvæmileg á með-
an hún var starfsmaður Kaup-
þings. Á þetta benti Sverrir Her-
mannsson rækilega á og Kristín
hætti hjá Kaupþingi.
Á síðasta vetri skilaði Gaukur
Jörundsson, umboðsmaður Al-
þingis, því áliti að seta Einars
Magnússonar, deildarstjóra í
heilbrigðisráðuneytinu, í lyfja-
verðlagsnefnd væri óeðlileg.
Gaukur áleit að Einar væri van-
hæfur til setu í nefndinni vegna
starfa sinna í ráðuneytinu, en þar
gegndi hann meðal annars starfi
lyfjamálastjóra.
Páll Magnússon, sjónvarps-
stjóri Stöðvar 2, hefur bent á að
um alvarlega hagsmunaárekstra
sé að ræða þar sem er for-
mennska Hrafns Gunnlaugs-
sonar, dagskrárstjóra sjónvarps-
ins, í Menningarsjóði útvarps-
stöðva. Hér í PRESSUNNI hefúr
verið bent á þá Gunnar Birgis-
son, forseta bæjarstjórnar Kópa-
vogs, og Jóhann Bergþórsson,
sem úthluta sér verkefnum sitj-
andi báðum megin borðs.
Að lokum má benda á skond-
ið dæmi um slíka hagsmuna-
árekstra þar sem er formennska
Stefáns Skaftasonar í gróður-
verndarnefnd Mývatns um leið
og hann er launaður ráðunautur
Búnaðarfélagsins. Þegar þessi
tvöfeldni kom upp í umræðu í
útvarpi barst svar sem verður að
teljast dæmigert fyrir þá sem
skynja ekki hagsmunaárekstr-
ana: „Hver er betur í stakk búinn
til að taka þetta að sér?“
Sigurður Már Jónsson