Pressan - 09.09.1993, Blaðsíða 16

SKOÐANIR
16 PRESSAN
Fimmtudagurinn 9. september 1993
PRESSAN
Útgefandi Blað hf.
Ritstjóri Karl Th. Birgisson
Ritstjórnarfulltrúi Siguröur Már Jónsson
Markaösstjóri Sigurður I. Ómarsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Nýbýlavegi 14 -16, sími 64 30 80
Faxnúmer: Ritstjórn 64 30 89, skrifstofa 64 31 90,
auglýsingar 64 30 76
Eftir lokun skiptiborös: Ritstjóm 64 30 85,
dreifing 64 30 86. tæknideild 64 30 87
Áskriftargjald 798 kr. á mánuði ef greitt er meö VISA/EURO
en 855 kr. á mánuöi annars.
PRESSAN kostar 260 krónur í lausasölu
Verkalýðshreyf-
ingin græðir
1 ágætri lokaritgerð við hagfræðideild Háskóla íslands hef-
ur Stefán G. Thors komizt að þeirri niðurstöðu að á sama
tíma og alvarleg eínahagskreppa gengur yfir Island hafa fjár-
málaumsvif íslenzkrar verkaslýðshreyfingar aukizt sem aidrei
fyrr. Á meðan hvert gjaldþrotið rekur annað í atvinnulífi og
fátækt eykst meðal launafólks sýna sjóðir stéttarfélaga hagn-
aðartölur sem fyrirtæki geta aðeins látið sig dreyma um. Fyr-
irtæki hagræða, ríkissjóður sparar og launafólk herðir sulta-
rólar, en verkalýðshreyfingin safnar gildum sjóðum og hirðir
af þeim vænar vaxtatekjur.
í samanburði, sem birtur er í PRESSUNNf í dag, kemur í
ljós að hagnaður stéttarfélaga sem hlutfall af veltu er margfalt
meiri en stærstu fyrirtækja á landinu. Aðeins einokunarfyrir-
tækið Áfengis- og tóbaksverzlun ríkisins kemst náfægt sjóð-
um stéttarfélaga hvað hagnað varðar, enda beinlínis rekið til
að hafa peninga af neytendum.
Fram kemur einnig að á sama tíma og félagsmenn og fyrir-
tæki greiða æ meira til sjóða stéttarfélaga aukast útgjöld
þeirra vegna skrifstofuhalds, útgáfu og fundahalda. Sem sagt:
tekjurnar aukast og báknið þenst út á sama tíma og kjör
þeirra, sem félögin eiga að berjast fyrir, versna dag ffá degi.
Forysta verkalýðshreyfingar stendur vökulan vörð um
tekjulindir sínar. I deilu verkalýðsforingja við matsölustaðinn
McDonald’s kom hvergi ffam krafa um að fyrirtækið borg-
aði starfsfólki sínu meira en þær rúmlega þrjú hundruð
krónur í tímakaup sem til stóð. íslenzkir verkalýðsforingjar
voru hins vegar tilbúnir að fara í viðskiptastríð ef McDon-
ald’s greiddi ekki launatengdu gjöldin sem renna í sjóðina
þeirra. Þeir, sem haga sér svona, geta ekki þótzt vera undr-
andi næst þegar ekki verður fundafært í verkalýðsfélaginu
vegna áhugaleysis félagsmanna. Verkalýðsforysta, sem hugsar
fyrr um eigin hag en umbjóðenda sinna, hefur fyrirgert kröfu
um að vera tekin alvarlega.
Það ætti ekki að koma verkalýðsforingjum á óvart að æ
fleira launafólk reynir að standa utan stéttarfélaga og semja
sjálft um kaup og kjör við vinnuveitendur sína. Því hefur
nefnilega lærzt að það getur sjálft gætt hagsmuna sinna betur
en kontóristarnir sem sitja á skrifstofum stéttarfélaga og
reikna út vaxtatekjurnar sem þeir fá af félagsgjöldum þess.
BLAÐAMENN: Bergljót Friöriksdóttir, Guörún Kristjánsdóttir,
Jim Smart Ijósmyndari, Kristján Þór Árnason myndvinnslumaöur,
Margrét Elísabet Ólafsdóttir, Pálmi Jónasson,
Sigriöur H. Gunnarsdóttir prófarkalesari,
Snorri Ægisson útlitshönnuöur, Telma L. Tómasson.
PENNAR Stjórnmál: Árni Páll Árnason, Einar Karl Haraldsson,
Guömundur Einarsson, Hannes Hólmsteinn Gissurarson,
Hrafn Jökulsson, Hreinn Loftsson, Möröur Árnason,
Ólafur Hannibalsson, Óli Björn Kárason, Þórunn Sveinbjarnardóttir,
Össur Skarphéðinsson.
Listir: Einar Örn Benediktsson, mannlíf, Guömundur Ólafsson,
kvikmyndir, Gunnar Árnason, myndlist, Gunnar Lárus Hjálmarsson
popp, Kolbrún Bergþórsdóttir bókmenntir, Martin Regal Ieiklist.
Teikningar: Ingólfur Margeirsson, Kristján Þór Árnason,
Snorri Ægisson, Einar Ben.
AUGLÝSINGAR: Ásdís Petra Kristinsdóttir, Pétur Ormslev.
Setning og umbrot: PRESSAN
Filmuvinnsla, plötugerö og prentun: ODDI
STJÓRNMÁL
Ólétta Steingríms
Steingrímur J. Sigfússon
hefur lengi verið óléttur að
formennsku í Alþýðubanda-
laginu. Yfirlýsingar hans
bentu allar til þess að hann
væri að falli kominn, og hygð-
ist létta á þunga sínum með
framboði gegn Ólafi Ragnari á
landsfundinum í haust. En
þungi Steingríms reyndist
steinbarn. Hann fór ekki í
slaginn.
Þessi niðurstaða kom flest-
um á óvart. Steingrímur hafði
sjálfúr ýtt undir væntingar um
framboð og kvað fjölda
manna hafa skorað á sig til
framboðs. Það er ekki að
undra. Frá sjónarhóli flokks
síns stóð hann sig ágætlega
sem landbúnaðarráðherra, og
er „ffambærilegur stjórnmála-
maður“ eins og Jón Baldvin
orðaði það í palladómum sín-
um í einu slikjuritanna. Hann
er seigur, fljótur að átta sig, og
að flestu leyti hinn vænsti
drengur. Eins og fleiri þá villt-
ist hann á sínum tíma inn í
Alþýðubandalagið af því hann
var á móti her og Nató, og
dagaði þar uppi. Að öðru leyti
er hann jafnmildll ffamsólcn-
armaður og flestir á bemsku-
slóðum hans norðanlands.
Mörður Árnason, pólitísk-
ur útilegumaður úr Birtingu
og meintur stuðningsmaður
Ólafs Ragnars, lýsti miklum
vonbrigðum með niðurstöðu
Steingríms. En lið Ólafs var
sannfært um að formaðurinn
myndi baka stráldnn að norð-
an. Það var raunar rangt mat;
úrslitin hefðu orðið mildu tví-
sýnni en flestir töldu. Ég held
raunar, að út úr slagnum
hefði Steingrímur nær örugg-
lega komið sterkari stjórn-
málamaður en áður. Hann
kaus hins vegar að hirða upp
hanskann sem hann kastaði
inn í hringinn, áður en hólm-
gangan byrjaði. Gamalreyndir
refir úr pólitíkinni em margir
þeirrar skoðunar að þar með
hafi brostið Noregur úr hendi
hans, — fyrir fúllt og allt.
I eftirleiknum gaf Stein-
grímur margar skýringar á
því, hversvegna hann hefði
hætt við atlöguna að Ólafi.
Kannski vó sú þungt, sem
hann lét uppi á einum stað, að
tældst hann formennsku á
hendur yrði hann líklega að
kveðja svein sinn ungan og
gera ekki ráð fyrir að hitta
hann að marki fyrr en við
ferminguna. Vel mælt... og
sldljanleg afstaða.
Áðrar skýringar lásu menn
þó með meiri undrun. Meðan
stóð á meðgöngu Steingríms
hafði Svavar Gestsson uppi
þung orð um djúpan mál-
efnalegan ágreining stórs
hluta flokksins við Ólaf Ragn-
ar. Kristinn H. Gunnarsson
tók í sama streng. Með þessu
vísuðu þeir til stórmála á borð
við utanríldsstefhu formanns-
ins, viðhorfa hans í sjávarút-
vegsmálum, auk þess sem
ágreiningur er líka um afstöðu
Ólafs til aðstöðugjalda. Undir
þetta tók Steingrímur harka-
lega í viðtölum sínum við fjöl-
miðla þegar hann skýrði hví
hann valdi að hopa ffemur en
berjast. Þar lýsti hann tæpi-
tungulaust, að milli sín og for-
mannsins væri málefnalegur
ágreiningur, auk þess sem
Steingrímur bar hann þung-
um sökum um að sundra
flokknum viljandi.
í viðtali við Vikublaðið
hafnaði Steingrímur því að
hann brysti kjark, og kvaðst
„ekkert síður óttast þá niður-
stöðu að vinna með naumum
mun og hefja þannig for-
mennskuna með
flokkinn skiptan í tvær
fylkingar effir harðvít-
ug átök“. I sama blaði
vísaði hann til máls-
metandi manna, sem
teldu ágreininginn svo
mikinn, að í kjölfar
átaka um formann
væri jafúvel hætta á að
flokkurinn klofúaði í
tvennt. í sjónvarpinu
skýrði hann afstöðu
sína efnislega þannig,
að hætta væri á að
átökin leiddu í ljós að
flokkurinn væri skipt-
ur í tvær, næstum jafú-
stórar deildir.
Af þessu geta menn
bara dregið eina álykt-
un. Hún er þessi:
Steingrímur J. Sigfus-
son er þeirrar skoðun-
ar, að málefnalegur
ágreiningur skipti Al-
þýðubandalaginu í
nánast jafústórar fylk-
ingar. Hann vill hins
vegar eldd fyrir nokk-
um mun að kjósendur
komist að raun um
ástandið, því sam-
stundis myndu þeir
skilja að Alþýðubanda-
lagið er ekki trúverð-
ugur stjórnmálaflokk-
ur. Hann telur að
kosning milli þeirra
Ólafs Ragnars myndi í
vetfangi svipta loldnu
ofan af ormagryfjunni í
augsýn allra, og þess-
vegna hættir hann við
ffamboð.
Steingrímur skilur
það ef til vill ekki sjálf-
ur, en með þessu er
hann að ffamlengja líf-
ið í lygi. Hann veit, að
Alþýðubandalagið er klofið
bæði um málefúi og persónu
formannsins. En hann hættir
við ffamboð til að þessi dap-
urlega staða lendi ekki í kast-
ljósi fjölmiðlanna. Það mun
„Hitt stendur eftir, að persónulegur ogpólit-
ískur ágreiningur innan Alþýðubandalagsins
er nú orðinn svo djúpur, að einsog sakir standa
þolir flokkurinn ekki aðþungavigtarmaður
bjóði sigfram gegn formanni. “
vonandi færa honum þá per-
sónulegu hamingju að eiga
rrkari þátt í uppeldi sonar síns
en ella. Hitt stendur effir, að
persónulegur og pólitískur
ágreiningur innan Alþýðu-
bandalagsins er nú orðinn svo
djúpur, að einsog saldr standa
þolir flokkurinn ekki að
þungavigtarmaður bjóði sig
fram gegn formanni._________
Höfundur er umhverfisráðherra.
ísland ögrum skorið
„Mundu hvað Gunnar Thoroddsen sagði: „Nú bregst formaður
og erþá varaformaður settur af, “„ sagði Halldór. „Þetta verður
aðfara eftir réttum reglum.“
Nú er affur orðið gaman í
þessu starfi, lesendur góðir.
Friðrik er sestur við skákborð-
ið og ég taldi ekld færri en
fimm borð á kaffistofunni á
mánudaginn þarsem sátu
kunnugleg andlit og muldr-
uðu kunnuglega með kunn-
uglegum samsærissvip.
Þarna voru í einu horninu
heilbrigðisráðherrann og
verðandi forstjóri Trygginga-
stofnunar. Og Lövenbrá vinur
hans.
„Ég VERÐ að fá ísskáp á
skrifstofuna!“ sagði Kalli, að-
eins of hátt, þannig að við-
staddir lyffu brúnum og sneru
sér að honum.
„Já, já, já, slappaðu af,“
hvæsti Guðmundur og leit
taugaveiklaður á andlitin á
næstu borðum.
„Eitt í einu, Kalli,“ sagði
hann. „Fyrst þurfum við að
komast í gegnum þennan slag.
Sérðu hvernig Ólafúr Ragnar
lætur með Pétur Blöndal? Ég
get afgreitt aumingja einsog
Jón Sæmund, en fjandinn hafi
það ef ég nenni að rífast við
grísinn útaf þessum Pétri.“
„Þú ssstendur við það sem
þú sssagðir og elckert KJAFT-
ÆÐI!“ sagði Kalli og áhugi
okkar nærstaddra minnkaði
ekki. Það bjargaði þeim félög-
um að á næsta borði ákvað
einhver að taka Kalla Steinar
sér til fyrirmyndar.
„ISLAND ÖGRUM SKOR-
IÐ!“ heyrðist alltíeinu baulað
þar. Þar sátu þeir, Halldór
minn Blöndal, Einar Bolvík-
ingur, Matti Bjarna og Tómas
Ingi. Og bóndinn á Bergþórs-
hvoli.
„Þegiðu, Eggert,“ baulaði
Halldór til baka. „Þingflokks-
fundurinn er búinn.“
„Ó FÓSTURLANDSINS
FREYJA! ÍSLANDI ALLT!“
hélt Eggert áffam. Matti stakk
uppí hann pönnuköku.
„Eruð þið með það á
hreinu hvernig við gerum
þetta, strákar?“ spurði Hall-
dór. „Ég vil ekkert vesen.
Frildd verður vitíaus ef hann
fréttir þetta. Engar áskoranir,
engar greinar í Moggann, eng-
in ræðuhöld. Bara að vera
vissir um atkvæðin á lands-
fundinum og svo skal ég sjá
um afganginn."
„Vestfirðirnir eru klárir,“
sagði Matti Bjarna og Bolvík-
ingurinn kinkaði kolli. „Ég er
samt á því að þú eigir að fara í
Davíð, en ekki drengbjálfann.
Það er ekki stórmannlegt að
ráðast á minni máttar.“
„Mundu hvað Gunnar
Thoroddsen sagði: „Nú bregst
formaður og er þá varafor-
maður settur af,“„ sagði Hall-
dór. „Þetta verður að fara eftir
réttum reglum.“
Ögn innar sátu Ólafur
Ragnar og Guðrún Helgadótt-
ir. Ég sá á axlarhreyfingum
Guðrúnar að hún var að fóðra
hann á nýjustu skoðun sinni á
félaga Svavari. Ólafúr faldi sig
á bakvið The Times.
Ég sat þama, lesendur góð-
ir, maulaði marmarakökuna
og hugsaði með mér að lífið
væri farið að ganga sinn vana-
gang. Rýtingarnir á loffi og
augnaráð háttvirtra þing-
manna flóttalegt. Og Friðrik
við skákborðið.
Oddur þingvöröur er hugarfós-
tur dálkahöfunda, en efnisatriöi
og persónur byggjast á raun-
veruleikanum.