Morgunblaðið - 27.04.2004, Blaðsíða 15

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. APRÍL 2004 15
WELLWOMAN
T
ilb
o
ð
in
g
ild
a
ti
l 4
.5
. 2
00
4
DR. FISCHER
G
O
T
T
F
Ó
LK
M
cC
A
N
N
·
S
ÍA
·
2
6
1
5
2
Er ekki til
eitthvað frískandi
fyrir konur?
1.212
30%
Alhliða vítamín fyrir allar konur
með t.d. kvöldvorrósarolíu,
steinefnum og andoxunarefnum.
Áður: 1.515 kr.
VIVAG
Sápa og stílar saman í pakka.
Náttúruleg lausn fyrir konur.
998
Hreinsiklútar fyrir andlits-
og augnfarða, 40 stk.
einkum og sér í lagi ef hann er borinn
saman við þróunina í öðrum löndum,
sem áður tilheyrðu Sovétríkjunum,
eru mörg erfið vandamál enn óleyst.
Arfleifð alræðis
Höfuðborgirnar þrjár, Tallinn,
Riga og Vilnius, gefa gesti nokkuð
skakka mynd af því hvernig ástandið
er gegnumsneitt í hverju landi.
Ferðamenn og aðrir erlendir gestir
sem erindi eiga til höfuðborganna
heillast auðveldlega af sögulegum
byggingum, tungumálafærni íbú-
anna, góðum veitingahúsum og
margbrotnu menningar- og næturlífi.
En um leið og komið er út í jaðar
borganna og í litlu bæina í kring blas-
ir annar raunveruleiki við; niðurnídd-
ar gráar íbúðarblokkir frá sovéttím-
anum, ónýtir vegir, úreltar
verksmiðjur, félagsleg upplausn.
Samfélagslegra afleiðinga áratuga
alræðislegrar undirokunar verður
líka vart á margan hátt. Enn Soosaar,
eistneskur stjórnmálaskýrandi sem
höfundur hitti í Tallinn, segir að arf-
leifð undirokunar sovéttímans sitji
enn mjög í fólki og valdi því að margir
Eistar beri í brjósti djúpstæða tor-
tryggni í garð yfirvalda. Eduards
Stiprais, skrifstofustjóri ESB-samn-
inganefndar Lettlands, segir það
sama um Letta.
Soosaar segir að enn séu margir
stjórnmála- og embættismenn að
störfum „sem hlutu sína skólun, voru
mótaðir á sovéttímanum og eiga í
vissum erfiðleikum með að laga sig að
eða haga sér í samræmi við hug-
myndafræði og leikreglur vestræns
lýðræðis“. Spáir Soosaar því að a.m.k.
tvö kjörtímabil þurfi að líða til við-
bótar áður en hið pólitíska kerfi hins
unga endurstofnaða lýðveldis finnur
„þroskað jafnvægi“.
Annt um fullveldið
Í skoðanakönnunum í aðdraganda
inngöngunnar mældist fylgi við ESB-
aðild ekki mjög mikið. Að sögn sér-
fræðinga er hægt að skýra þetta að
töluverðu leyti með því hve skammt
er síðan þessar þjóðir gátu stofnað
eigið þjóðríki og eru því þeim mun
meira hikandi við að selja hluta rík-
isvaldsins í hendur yfirþjóðlegra
stofnana Evrópusambandsins. ESB-
andstæðingar í Eystrasaltslöndunum
segja gjarnan: „Til hvers vorum við
að berjast fyrir að losna undan
Moskvuvaldinu ef við svo hlaupum til
og seljum okkur undir Brusselvald-
ið?“ Stiprais er mjög ósáttur við
þessa líkingu og sagði hana samsvara
því að nauðgun sé lögð að jöfnu við
heilbrigt hjónaband.
Soosaar segir eistneska efasemd-
armenn um ESB jafnvel vísa til for-
dæmis Noregs og Íslands – þar séu
velmegandi Evrópulönd sem séu sátt
við að standa utan sambandsins.
Færa þessir aðilar rök fyrir því að
það myndi að þeirra mati henta eist-
neskum hagsmunum betur að geta
tengzt innri markaði Evrópu með
sambærilegum hætti og Ísland og
Noregur með EES-samningnum.
Soosaar bendir þó á, að á eistneska
þjóðþinginu, Riigikogu, sé aðeins
einn af 101 þingmanni eindreginn
andstæðingur ESB-aðildarinnar.
Sjálfur segist hann sannfærður um að
bezta leiðin til þess að komast af, sem
sjálfstæð smáþjóð í Evrópu á 21. öld,
sé að vera fullgildur aðili að Evrópu-
sambandinu. Það sé jafnframt bezta
leiðin til þess bæði að tryggja til
frambúðar öryggi þjóðarinnar og að
hlúa að velmegunarþróuninni í land-
inu.
Lítil ríki aðlögunarhæfari
Með tilliti til þess hve ógnarlanga
og stranga leið hin nýendurstofnuðu
ríki Eistland, Lettland og Litháen
virtust fyrir einum áratug eiga fyrir
höndum að því marki að ná samning-
um um inngöngu í Evrópusambandið
liggur við að það megi undrum sæta
að nú sé sá áfangi í höfn. Verður í
þessu sambandi að hafa í huga að um-
byltingarferlið sem Eystrasaltslönd-
in þurftu að ganga í gegnum var enn
róttækara en hinna landanna í Mið-
og Austur-Evrópu, sem voru þó sjálf-
stæð ríki þótt þau lytu Moskvuvald-
inu; Eystrasaltsríkin höfðu aftur á
móti verið innlimuð í Sovétríkin sjálf.
Enginn vafi leikur á því, að ein af
ástæðunum fyrir því að Eystrasalts-
löndin hafa getað tileinkað sér svona
fljótt allt það nauðsynlegasta til að
uppfylla aðildarskilyrðin að ESB er
að þetta eru lítil lönd, sem hafa getað
sérsniðið sér stakk eftir vexti, og
byggt upp sveigjanlegt, skilvirkt
stjórnkerfi og beint viðskiptalífinu til-
tölulega fljótt inn á nýjar brautir sem
dugðu til að ná settu marki. Bæði eru
litlar þjóðir almennt vanar því að
verða að laga sig að því sem stærri
þjóðir gera og þar sem auðveldara er
að hafa yfirsýn yfir efnahagslíf þeirra
og stjórnkerfi er líka auðveldara að
hrinda umbótaáformum í fram-
kvæmd og fylgja þeim eftir. Þar við
bætist samkeppnin milli þeirra um að
uppfylla aðildarskilyrðin sem fyrst,
sem hleypti í þau metnaði til að leggja
það á sig sem nauðsynlegt var.
Af þessum árangri má álykta, að sá
sveigjanleiki sem einkennir smáríki á
borð við Eystrasaltslöndin geri þau
hæfari til að hrinda með árangurs-
ríkum hætti í framkvæmd risaverk-
efni á borð við það, að aðlaga fyrrver-
andi kommúnistaríki öllum
aðildarskilyrðum Evrópusambands-
ins.
auar@mbl.is


      




 
  
 








 






 
!"
 !#$


 
 

!
!
"# 

$ 
 %
%
&%'
(  
%


 

) , +
-  


(
/)

'%'
0%0
%
&%12
'%12
%2
2
&&2
&2
%2
%2
&%2
&%32
%2
%2
4 
5#/  #
 6
6 !"#$$"!%&'( )
7 *

  8)
#/ *
(!"
2
'2
'2
STJÓRNVÖLD í Suður-Kóreu
bjuggu sig undir það í gær að senda
hjálpargögn og vistir sjóleiðina til
Norður-Kóreu en yfirvöld þar neit-
uðu að taka við þeim landleiðina. Ótt-
ast er, að þúsundir manna, sem kom-
ust í snertingu við ammóníumnítrat í
lestasprengingunni miklu, eigi eftir
að líða fyrir það lengi.
Kommúnistastjórnin í N-Kóreu
neitaði S-Kóreumönnum að flytja
hjálpargögn landleiðina til Ryongc-
hon þar sem slysið átti sér stað en sá
flutningur hefði aðeins tekið fjórar
klukkustundir. Það tekur hins vegar
tvo sólarhringa að flytja þau á skipi.
Hefur þessi ákvörðun N-Kóreu-
stjórnar vakið hneykslan í S-Kóreu
en margir vonuðust til, að hún myndi
nota slysið sem tækifæri til að bæta
samskiptin við umheiminn.
N-Kóreustjórn skýrði fyrst í gær
frá tjóninu í sprengingunni, sem hún
sagði „mjög mikið“. Hin opinbera
fréttastofa KCNA sagði, að 161 mað-
ur hefði týnt lífi og 1.300 slasast.
8.100 hús og íbúðir hefði skemmst og
þar af hefðu 1.850 gjöreyðilagst.
Talsmenn alþjóðlegra hjálpar-
stofnana sögðu í gær, að líklega
myndu þúsundir manna, sem komist
hefðu í snertingu við ammóníumnít-
rat, þjást af því árum saman. Það
veldur ertingu í húð, hálsi og lungum
og getur dregið úr getu blóðsins til
að flytja súrefni. Getur það valdið
öndunarerfiðleikum, meðvitundar-
leysi og dauða. Til eru lyf við þessu
og er nú verið að ræða það mál við N-
Kóreustjórn.
Neituðu að taka við
vistum landleiðina
Segja 8.100 hús skemmd eða gerónýt eftir sprenginguna
Seoul, Dandong. AFP.
Reuters
Börn, sem slösuðust í sprengingunni, á sjúkrahúsi í borginni Sinuiju í
N-Kóreu. Yfirvöld sögðu í gær, að 161 maður hefði látist og 1.300 slasast.