Morgunblaðið - 27.04.2004, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. APRÍL 2004 29
AÐALFUNDUR Blaðamannafélags Íslands lýsti í
ályktun í gærkvöldi harðri andstöðu við frumvarp
ríkisstjórnarinnar um eignarhald á fjölmiðlum,
„verði það að lögum munu strangari reglur gilda
um slíkt eignarhald hér á landi en í flestum við-
miðunarlöndum okkar“, segir í ályktuninni, sem
samþykkt var samhljóða á fundinum, að sögn Ró-
berts Marshall, formanns BÍ.
„Við teljum að með frumvarpinu sé starf hundr-
aða manna sett í uppnám og lífsviðurværi þúsunda
í óvissu,“ segir hann. Fjölmennt var á fundinum,
og segist Róbert ekki hafa upplifað áður svo mikið
fjölmenni á aðalfundum félagsins. „Menn skiptust
á skoðunum um þetta en ályktunin var samþykkt
samhljóða hér á fundinum,“ sagði hann.
Til þess fallið að draga úr mætti
frjálsra fjölmiðla á Íslandi
Blaðamannafélagið hvetur alþingismenn til að
taka málið til ítarlegrar skoðunar, ábyrgð þeirra
sé mikil, enda geti frumvarpið, ef það verður að
lögum, leitt til þess að fjöldi manna missi vinnu
sína.
„Frumvarpið, eins og það liggur fyrir, er til
þess fallið að draga úr mætti frjálsra fjölmiðla á
Íslandi og skerða möguleika þeirra til framþróun-
ar. Það veikir þessa fjölmiðla fjárhagslega, sem
leiðir til þess að þeir verði vanmáttugri í gagn-
rýnni umfjöllun um málefni samfélagsins og síður
líklegir til að veita valdhöfum nauðsynlegt að-
hald,“ segir í ályktuninni.
„Ótækt er að frumvarp, sem getur haft svo víð-
tæk áhrif á afkomu fjölda fólks og fyrirtækja, fái
ekki vandaðri undirbúning en raun ber vitni og
vandséð er hvernig slík vinnubrögð geti samrýmst
lýðræðislegum háttum. Aðalfundurinn hvetur til
málefnalegrar umræðu í samfélaginu um eign-
arhald á fjölmiðlum með mögulega lagasetningu í
huga, en efnisatriði fyrirliggjandi frumvarps
munu tæplega fá viðunandi umræðu á opinberum
vettvangi eigi að samþykkja það sem lög fyrir
þingfrestun í vor.
Aðalfundur Blaðamannafélags Íslands for-
dæmir jafnframt að félagið var sniðgengið við
skipan nefndar, sem skilaði skýrslu um eignarhald
á fjölmiðlum sem nú liggur til grundvallar frum-
varpinu, og að þátttöku fulltrúa félagsins og stétt-
arinnar í starfi nefndarinnar var hafnað.“
BÍ lýsir harðri
andstöðu við
fjölmiðlafrumvarpið
Morgunblaðið/Golli
t var harðri andstöðu við frumvarp ríkisstjórnarinnar um eignarhald á fjölmiðlum.
flokksins, og Halldór Ásgrímsson, formaður Framsóknarflokksins, ræddu við blaðamenn eftir að frumvarp ríkisstjórn-
hafði verið samþykkt í báðum þingflokkunum og rætt var við formenn stjórnarandstöðuflokkanna þriggja um málið.
„ÞAÐ var samþykkt að leggja það [fjöl-
miðlafrumvarpið] fram,“ sagði Halldór
Ásgrímsson, utanríkisráðherra og for-
maður Framsóknarflokksins, við fjöl-
miðlamenn er hann kom af þingflokks-
fundi framsóknarmanna um þrjúleytið í
gær. Aðspurður sagði hann að enginn á
þingflokksfundinum hefði lagst gegn
frumvarpinu. Inntur eftir því hvort allir
þingmenn flokksins myndu greiða at-
kvæði með frumvarp-
inu sagði Halldór:
„Ég á von á því en
það er eftir að fjalla
um það í þinginu. Það
er eftir að taka það
fyrir í nefnd og ræða
það hér og síðan er
eftir að kalla til að-
ila.“
Bætti hann því við að hann vildi ekki
útiloka breytingar á frumvarpinu í með-
förum þingsins. Hann sagði þó aðspurð-
ur að engar breytingar hefðu verið
ræddar á þingflokksfundinum. „Það er
eðlilegt að þetta mál fái eðlilega umfjöll-
un hér í þinginu. Og svo sjáum við til.“
Ekki gegn
Norðurljósum
Halldór vísaði því á bug að frum-
varpið væri lagt fram til að brjóta upp
Norðurljós. „Það er alls ekki rétt,“ sagði
hann. „Hins vegar finnst mér eðlilegt til
þess að tryggja fjölbreytni í fjölmiðla-
rekstri að dagblöð séu aðskilin frá sjón-
varps- og útvarpsrekstri. Það er einfald-
lega mín skoðun.“ Spurður nánar út í þá
skoðun sagði hann: „Ég held það sé
mjög mikilvægt að fjölbreytni sé sem
mest og mér finnst ekki eðlilegt að dag-
blöð og sjónvarp og útvarp sé allt í
sama fyrirtækinu. Þetta er ekki venju-
legur atvinnurekstur. Þetta er annars
konar rekstur en gengur og gerist.“
Þegar hann var spurður hvort þetta
ástand hefði ekki blasað við í langan
tíma sagði hann: „Jú, jú, það hefur blas-
að við í nokkuð langan tíma. En ég held
að það sé uppi meiri samþjöppun á þess-
um markaði en við höfum oft séð áður
og það er eðlilegt að það sé tekið á því.“
Aðspurður neitaði hann því ennfremur
að frumvarpið þýddi í raun eignaupp-
töku. „Það tel ég alls ekki vera,“ sagði
hann.
Verði Norðurljósum léttbært
Í frumvarpinu segir m.a. að óheimilt
sé að veita fyrirtæki útvarpsleyfi ef ann-
að fyrirtæki eigi meira en 25% eign-
arhlut í því. Er Halldór var spurður
hvers vegna ákveðið hefði verið að miða
við nákvæmlega þessa prósentu sagði
hann: „Tuttugu og fimm prósent er að
okkar mati hæfilegt hlutfall til þess að
tryggja dreifða eignaraðild í slíkum fjöl-
miðlum.“ Hann sagði aðspurður að rætt
hefði verið um ýmsar prósentur; 15%,
25% og 35%, en niðurstaðan hefði verið
25%.
Að lokum var Halldór spurður hvort
hann óttaðist að frumvarpið kippti
grundvellinum undan rekstri Norður-
ljósa. Um það sagði hann: „Ég get ekki
séð það. Það liggur fyrir að Norðurljós
þurfa að aðskilja ákveðinn rekstur og ég
vænti þess að það verði þeim tiltölulega
léttbært.“
Halldór Ásgrímsson, utan-
ríkisráðherra og formaður
Framsóknarflokksins
Segir meiri
samþjöppun á
markaðnum
en áður
FRUMVARP um eignarhald á fjölmiðl-
um er einungis rökrétt framhald á öllu
því fimbulfambi og flaustri sem ein-
kenndi aðdraganda
þess. Það er ekkert í
samfélaginu sem kall-
ar á íhlutun með þess-
um hætti. Þetta segir
Össur Skarphéðinss-
son, formaður Sam-
fylkingarinnar.
„Það er með ólíkind-
um að beita eigi of-
beldi til þess að knýja frumvarpið í gegn
með ákaflega skammri umræðu þegar
ljóst er að hér er um grundvallaratriði
að tefla sem ekki bara þingið þarf að fá
tíma til að ræða heldur þjóðin öll. Í
þessu máli hefur ríkisstjórn Íslands orð-
ið algerlega viðskila við sína eigin þjóð,“
segir Össur.
Framsóknarflokkurinn
hefur lekið niður í málinu
Formaður Samfylkingarinnar segir
það óneitanlega koma á óvart að Fram-
sóknarflokkurinn „skuli hafa gleypt
þessa smíð Davíðs Oddssonar með húð
og hári. Það er ljóst að Framsóknar-
flokkurinn hefur algerlega lekið niður í
þessu máli“.
Össur segir að sér þyki frumvarpið
furðuvont.
Sér sýnist að það sé byggt á full-
komlega ómálefnalegum forsendum. At-
hyglisvert sé að þegar formenn stjórn-
arflokkanna hafi verið spurðir að því
hvaða nauður reki menn til þess að
leggja svona frumvarp fram nú hafi þeir
ekki getað svarað því.
„Það virðist hreinlega sem megintil-
gangurinn sé að ganga á milli bols og
höfuðs Norðurljósa. Það sem vekur svo
mikla eftirtekt er að það er beinlínis
staðleysa sem forysta Sjálfstæðis-
flokksins hefur haldið fram að frum-
varpið sé byggt á fjölmiðlaskýrslunni. Í
þeirri skýrslu var ein meginniðurstaðan
sú, að mínum dómi, að nefndin benti á
að hvaðeina lagalegs eðlis sem gripið
yrði til yrði fyrst og fremst að hafa
áhrif á fjölmiðla sem verða til að lögum
samþykktum.“
Afturvirk
lög
Össur segir beinlínis tekið fram í
skýrslunni að ef fyrirtæki þurfi að end-
urskipuleggja sig til þess að hlíta lög-
unum þá myndi það skapa álitamál
gagnvart stjórnarskránni, þ.e. ákvæði
sem varða atvinnufrelsi og vernd eign-
arréttarins. Frumvarpið leiði einmitt til
þess að fyrirtæki eins og Norðurljós
þurfi að gera þetta.
Því sé ekki hægt að draga aðra álykt-
un en að lögin séu afturvirk og frum-
varpið gangi því gegn meginniðurstöðu
fjölmiðlaskýrslunnar. Þá segir Össur
athyglisvert að í skýrslunni er bent á
nytsemd þess að setja lög sem tryggi
að eignarhald á fjölmiðlum sé gagn-
sætt. Þetta komi ekki fram í frumvarp-
inu og heldur ekki sú hugmynd sem
sett er fram í skýrslunni að setja lög
sem styrkja frelsi og sjálfstæði rit-
stjórna.
„Þegar ég horfi yfir frumvarpið á
þeim skamma tíma sem ég hef haft til
að kynna mér það finnst mér það van-
hugsað og flausturlegt og furðumargar
greinar þess ganga gegn yfirlýstum
markmiðum um að tryggja fjölbreytni,“
segir Össur.
Össur Skarphéðinsson,
formaður
Samfylkingarinnar
„Vanhugsað
og flaust-
urslegt“
„ÞAÐ ER gott að menn geti farið að átta
sig á efnisatriðunum og við höfum einnig
fengið skýrslu [fjölmiðlanefndarinnar] í
hendur. Mér sýnist
hún vera nokkuð góð
yfirferð á þessu máli,“
segir Steingrímur J.
Sigfússon, formaður
Vinstrihreyfingarinnar
– græns framboðs.
„Þegar frumvarpið
sjálft kemur fram, er
tekið af skarið um
hvaða kostir eru vald-
ir. Nefndin veltir upp ýmsum möguleik-
um og bendir á leiðir og velur ekki endi-
lega á milli þeirra. Það er síðan
frumvarpshöfundanna og Alþingis að
ákveða hvað gert er,“ segir hann.
Hann segir að þingmenn VG muni
ekki láta stilla sér upp í eitthvert lið og
með eða á móti einhverjum í þessu máli.
„Við ætlum ekki ofan í einhverjar skot-
grafir í umræðunni, heldur ætlum við að
horfa á efnisatriðin. Þarna er um mik-
ilvæg grundvallarmál að ræða. Við ætl-
um að skoða þau efnislega og með opn-
um huga,“ segir Steingrímur.
Ástæða til að skoða hvort grípa
þarf til öryggisráðstafana
Hann segir ástæðu til að skoða hvort
beri að grípa til tiltekinna öryggisráð-
stafana í lögum hér á landi eins og gert
sé víða í löndum í kringum okkur, til að
tryggja að hér verði ekki óhófleg og
óæskileg samþjöppun í fjölmiðlaheimin-
um.
„Fjölmiðlar og fjármálastofnanir hafa
oft verið nefnd sem dæmi um svið, þar
sem til greina gæti komið að setja regl-
ur, til viðbótar hinum almennu sam-
keppnislögum. Á hinn bóginn er það
vandasamt verk hvernig það er gert og
það þarf að undirbúa slíka löggjöf mjög
vel. Þess vegna erum við algerlega á
móti því að rjúka upp til handa og fóta
og flýta okkur.
Við teljum hins vegar að þetta sé mál
sem ástæða sé til að taka til yfirvegaðrar
og málefnalegrar skoðunar. Það erum við
tilbúin að gera, en áskiljum okkur allan
rétt um hvaða aðgerðir við kynnum að
styðja og hverjar ekki. Það er að mörgu
að hyggja, bæði séraðstæðum á okkar
litla markaði og hvernig breytingar eru
innleiddar. Að sjálfsögðu þarf að gæta
allra sanngirnissjónarmiða og meðalhófs
þannig að ekki sé tekið af mönnum sem
hafa byggt upp sín fyrirtæki á grundvelli
gildandi laga og í góðri trú og réttur
þeirra sé ekki fyrir borð borinn. Þetta
þarf allt að athuga mjög vel,“ segir
Steingrímur.
Steingrímur J. Sigfússon,
formaður Vinstrihreyfing-
arinnar – græns framboðs
Grundvallar-
mál sem við
skoðum með
opnum huga
horfir á öll þessi fyr-
og hvernig þau haga
nn. Hvernig haga þau
aga sér núna í frétta-
? „Hefurðu ekki séð
, hefurðu ekki séð
ekki séð gauragang-
sýni hins vegar mjög
t frelsi blaðamanna á
Það er algjörlega og
erinda eigendanna.“
ur dæmi? „Öll blöðin í
segja að blaðamenn
rðurljós fari ekki eftir
m? „Það má vel vera
virðist það vera þann-
væmlega sömu regl-
a.“
ð það liggi neitt óskap-
n Arnar Kristjánsson,
da flokksins, um af-
reiðslu fjölmiðlafrum-
arps ríkisstjórnarinn-
r á Alþingi. Guðjón
ók fram að hann hefði
kki enn séð frumvarp-
ð, sem ekki var komið í
reifingu á þinginu í
ærkvöld og gat hann
ví ekki tjáð sig um
fnisatriði þess.
ett okkur á móti því að
n það er alveg út í loft-
yrirfram að það sé ein-
ð frumvarpið, sem við
ni búin að sjá,“ segir
sé að fara á hliðina
vegna fjölmiðla
ki að það sé neitt sér-
á hliðina í þjóðfélaginu
um.
enn ættu að taka sér
g sé ekki hvers vegna
tta með hraði. Það er
sé tveggja ára aðlög-
inu og ég sé ekki hætt-
ögun verði tvö og hálft
essu í haust ef málin
till æðibunugangur í
og menn hafi lent í óðs
uðjón Arnar.
n Arnar
on, formaður
da flokksins
eiga að
a sér
n tíma