Morgunblaðið - 30.06.2004, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MIÐVIKUDAGUR 30. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Það er vissara að þú farir líka yfir þetta, Jón minn, maður veit aldrei hvað þetta lið er að
bauka.
Aðalfundi Lands-samtaka sauðfjár-bænda lauk á Hót-
el Eddu á Eiðum á
mánudag. Undirbúningur
nýs búvörusamnings var
helsta dagskrármál fund-
arins en núverandi samn-
ingur við ríkið, sem gerður
var árið 2000, gildir til loka
ársins 2007. Fram kom í
máli formanns samtak-
anna, Jóhannesar Sigfús-
sonar, í Morgunblaðinu á
mánudag að ekki væri úti-
lokað að nýr samningur
tæki gildi fyrr, jafnvel í
byrjun árs 2006.
Jóhannes sagði skiptar skoðan-
ir vera meðal bænda um gildandi
búvörusamning og upp væru
komnar tvær fylkingar sauðfjár-
bænda. Átti Jóhannes þar annars
vegar við þá sem eru skyldugir til
þess að flytja út lambakjöt og hins
vegar þá sem undanþegnir eru
þeirri skyldu, þ.e. þeir sem fram-
leiða samkvæmt svonefndri
„núllsjö-reglu“. Eru þeir bændur
þá með framleiðslu sem nemur
70% af þeirra greiðslumarki. Fari
framleiðslan upp fyrir sjötíu pró-
sentin losna bændur sjálfkrafa
undan reglunni og ber þeim þá að
taka þátt í útflutningnum. Um 100
sauðfjárbændur starfa eftir þess-
ari reglu en greiðslumarkshafar
eru á bilinu 1.500 til 1.600. Félagar
í Landssamtökum sauðfjárbænda
eru um 1.900 talsins.
Tillögum skilað á
næsta aðalfundi
Á aðalfundinum á Eiðum var
skipuð sérstök undirbúnings-
nefnd sauðfjárbænda. Henni er
ætlað að gera uppkast að nýjum
búvörusamningi út frá sjónarmið-
um bænda. Var hópurinn skipaður
þannig að þar sætu fulltrúar úr
sem flestum landshlutum og tals-
menn flestra sjónarmiða sem uppi
eru. Formaður hópsins er Hörður
Hjartarson, Vífilsdal í Dalabyggð,
en aðrir eru Baldur Björnsson,
Fitjamýri undir Eyjafjöllum, Þór-
hildur Jónsdóttir, Ketilsstöðum í
Mýrdal, Baldur Grétarsson,
Kirkjubæ á Héraði, Einar Ófeigur
Björnsson, Lóni II í N-Þingeyj-
arsýslu, Smári Borgarsson, Goð-
dölum í Skagafirði og Jóhann
Ragnarsson, Laxárdal III í
Strandasýslu.
Þessi hópur fær tíma til næsta
aðalfundar, sem fer líklega fram í
apríl 2005, að skila inn tillögum.
Er honum ætlað að finna sameig-
inlega lausn, lausn sem getur orð-
ið til þess að sætta sjónarmið
þessara tveggja meginfylkinga
sauðfjárbænda. Að fengnum til-
lögum má svo búast við að eiginleg
samninganefnd vegna búvöru-
samnings verði skipuð og þá með
aðild fleiri hagsmunaaðila.
Á tímum offramboðs á mark-
aðnum var „núllsjöreglunni“ ætl-
að að draga úr framleiðslu á
kindakjöti, án þess að tekjur
bænda skertust. Benda bændur
nú á að forsendur hafi breyst.
Greiðslumarkið sé orðið frjálst og
bændur farnir að versla með það
sín á milli. Því geta bændur aukið
sína framleiðslu án þess að taka
þátt í útflutningi. Sömuleiðis er
bent á að samfara þessari þróun
hafi útflutningsverðið verið að
hækka. Skilaverð til bænda fyrir
útflutt kjöt er um 150 kr/kg en
verð á innanlandsmarkaði er 100
kr. hærra.
Miðað við fjölda þeirra sem
starfa samkvæmt áðurnefndri
reglu má reikna með að mikill
meirihluti sé fyrir því meðal sauð-
fjárbænda að afnema hana. Þann-
ig telur einn fulltrúi í undirbún-
ingshópnum, Einar Ófeigur
Björnsson, sem starfar sam-
kvæmt reglunni, að hún verði á
endanum afnumin. Hann segist
a.m.k. ekki ætla að leggjast gegn
því ef sú breyting megi verða til
þess að sætta sjónarmið sauðfjár-
bænda og sameina þá í eina fylk-
ingu. Einar segist ganga til þessa
starfs með jákvæðum huga, og
með þá von í brjósti að útflutn-
ingsverð til bænda hækki. Þetta
þurfi hins vegar ekki endilega að
ganga eftir, hann sé í raun ekki
bjartsýnn á að ein sameiginleg
lausn finnist. „Það gengur samt
ekki að sauðfjárbændur séu klofn-
ir í tvær eða þrjár fylkingar,“ seg-
ir Einar.
Hörður Hjartarson, formaður
hópsins, sem tekur að fullu þátt í
útflutningi miðað við hans
greiðslumark, segir markmiðið
með undirbúningsvinnunni vera
að fá sjónarmið bænda til að renna
í einn farveg. Sætta þurfi mörg
sjónarmið og bændur verði að
standa betur saman sem ein stétt.
Hörður bendir á að síðustu ár
hafi verið unnið að því hörðum
höndum að hækka verð til bænda
fyrir útflutning. Sú vinna hafi að
ýmsu leyti skilað árangri en betur
má ef duga skal. Haldi útflutn-
ingsverð áfram að hækka muni
„núllsjöreglan“ hverfa sjálfkrafa.
Menn muni ekki starfa samkvæmt
henni öðruvísi en að hafa hag af
því. Í stað þess að minnka fram-
leiðslu sína hafi það hins vegar
gerst að margir bændur hafi
keypt til sín greiðslumark og hald-
ið fullri framleiðslu án þess að
taka þátt í útflutningi.
Fréttaskýring | Sauðfjárbændur
undirbúa nýjan búvörusamning
Sátta leitað
meðal bænda
Sérstök undirbúningsnefnd á að
gera uppkast að nýjum samningi
Hörður Hjartarson
bjb@mbl.is
AÐ sögn Özurar Lárussonar,
framkvæmdastjóra Lands-
samtaka sauðfjárbænda, hefur
sala á dilkakjöti smám saman
verið að aukast. Aukningin á
síðasta ári hafi verið 1,1% og á
fyrsta ársfjórðungi þessa árs
hafi aukningin verið tæp 7%,
miðað við sama tíma í fyrra.
Özur segir að þetta hafi gerst
þrátt fyrir erfitt ár á kjötmark-
aðnum, árið 2003. Spurður um
skýringu á þessu segir Özur
hana vera fleiri en eina. Vöru-
val í verslunum hafi verið að
aukast og verslunareigendur
jafnt sem framleiðendur tekið
sig á.
Sala á dilkakjöti
að aukast
VÁTRYGGINGAFÉLAG Íslands
leggur nú í sitt fjórða þjóðarátak
gegn umferðarslysum með því
markmiði að hvetja Íslendinga til
að leggjast á eitt í baráttunni gegn
umferðarslysum. Athyglinni er að
þessu sinni beint að fjölskyldum og
aðstandendum þeirra sem láta lífið í
umferðarslysum. Yfirskrift
ástandsins er því: „Það vantar einn
í hópinn“ og er lögð áhersla á það
skarð sem myndast þegar fólk fell-
ur frá í slysum. Veggspjöld og aug-
lýsingar hafa verið hönnuð vegna
átaksins, þar sem sýnt er hvernig
fráfall einstaklings hefur áhrif á að-
standendur, en síðustu tíu árin hafa
að meðaltali tuttugu og tveir ein-
staklingar látist í umferðarslysum á
ári.
Hraðakstur helsta
orsök banaslysa
Ragnheiður Davíðsdóttir, for-
varna- og öryggismálafulltrúi VÍS,
segir hraðakstur helstu orsök bana-
slysa og því sérstaka ástæðu til að
hvetja ökumenn til aðgátar þegar
fyrsta stóra ferðahelgi sumarsins er
framundan. Þá segir Ragnheiður
það mikið fagnaðarefni að hraðakst-
ur fari nokkuð minnkandi á þjóð-
vegunum, en það sé helst að þakka
öflugri löggæslu í umdæmum Sel-
foss, Borgarness og Húnavatns-
sýslu, en hún skili fækkun slysa.
Fjórða þjóðarátak VÍS gegn umferðarslysum að hefjast
Áherslan á þá
sem eftir standa
Morgunblaðið/Jim Smart
Ragnheiður Davíðsdóttir, forvarna- og öryggismálafulltrúi VÍS, ásamt
þeim Ágústu Dröfn Guðmundsdóttur, sem lamaðist í vélhjólaslysi fyrir sex-
tán árum, en hefur eignast tvö börn síðan, og Sólveigu Svavarsdóttur, sem
missti föður sinn í bílslysi fyrir 30 árum.
SÓLVEIG Svavarsdóttir var nítján ára þegar hún
missti föður sinn í bílslysi fyrir þrjátíu árum. Faðir
hennar, Svavar Helgason, var kennari og var á bíla-
leigubíl á fundaherferð fyrir Kennarasamband Ís-
lands um Vestfirði ásamt starfssystur sinni þegar
hvarf kom í veginn og bíllinn valt með þeim afleið-
ingum að bæði Svavar og starfssystir hans létu lífið.
Sólveig segir það algengan misskilning að tíminn
lækni öll sár. „Hann linar, en hann læknar ekki,“
segir Sólveig. „Þetta gleymist ekki og maður upplifir
biturð og söknuð og reiði sem maður veit ekki hvert
á að beinast. Sorgin kemur alltaf aftur og aftur, sér-
staklega á afmælisdögum og öðrum stórviðburðum
þegar við upplifum að hann er ekki hjá okkur.
Fólk gerir sér ekki alltaf grein fyrir þessu, heldur
að maður komist yfir þetta, en í raun kemst maður
aldrei almennilega yfir þetta.“
Sólveig segir sérstaklega erfitt að upplifa það þeg-
ar börnin eru að ná góðum árangri í námi og í
íþróttum að afi sé ekki til staðar til að samgleðjast.
Afi sé aðeins mynd uppi á vegg. „Það er erfitt að
börnin eigi ekki móðurafa,“ segir Sólveig og bætir
við að það komi fyrir enn í dag að hún gráti föður
sinn.
Tíminn linar en læknar ekki