Íslendingaþættir Tímans - 28.10.1970, Side 23

Sigurbjargar, þegar hún heyrði
lýsinguna á flutningi líksins, kýr-
innar og barnanna frá Mel, á sama
sleðanura og sjálf var hún látin
tylla sér á kýrrassinn öðru hvoru.
Ég nam af vörum þessarar gömlu
konu, þar sem hún sat með prjón-
ana sína og reri frarn í gráðið,
þann heiðarharm, sem sker til
hjartans og fylgir manni alla ævi.
Hún var af ætt Guðmundar ríka
sýsiumanns og fleiri stórmenna,
en lífið skammtaði henni naumt
og skákaði henni og Sigurbirni
manni hennar niður á kotbýlið
Mel í Tunguheiði, sunnan Hofsár.
Þar bjuggu þau með börnum sín-
um ungum, dreng og stúlku, þar
til örlagadaginn 29.jan. 1894 að
Sigurbjörn fór að næsta bæ, Há-
reksstöðum á Jökuldalsheiði. í
þann mund. sem hans var von
heún, brast á hamslaus norðan
hríð er stóð fram á næsta dag.
Þegar veðrinu slotaði bað Guð-
laug börnin að bíða sín róleg því
hún yrði dálítið lengi í burtu,
lokaði síðan bænurn og hélt af
stað út í heiðargeiminn og ófærð-
ina, vanfær að þriðja barninu. Ör-
skammt frá bænum sá hún hund
bónda síns sitja hjá liki hans, en
treysti sér ekki þangað eins og
hún var á sig komin. Siðla kvölds
þann dag náði hún að Bruna-
hvammi þrotin að kröftum. Þegar
bóndinn þar kom með vinnumanni
sínum að Mel, daginn eftir, var
sex ára drengurinn ennþá að hug-
hreysta litlu systur sína og segja
að mamma færi bráðum að koma.
Fljótlega fór Guðlaug með börn
in að Fossi, þar sem di-engurinn
var tekinn í fóstur af Gesti og
Aðalbjörgu, foreldrum Bergljótar
á Fossi, sem er aðalpersóna
Heiðai-harms, en átti bæði stórum
stærri sál og harm en þar grein-
ir frá. Síðar um veturinn fluttust
þær mæðgur að Ytri-Hlíð, til
Sigurjóns Hallgrímssonar og Val-
gerðar konu hans, hinna mestu
sæmdarhjóna.
Þann 8. maí 1894, eða rúmum
þremur mánuðum eftir að Sigur-
björn varð úti, fæddi Guðlaug
litla stúlku, er hlaut nafnið Sigur-
björg, en litla stúlkan, er fluttist
frá Mel, dó í bernsku. Þó að Sigur-
björg fæddist um vor, fannst mér
saga hennar hefjast er móðir
hennar lagði af- stað með hana
undir belti út í hríðarkólguria og
endalausa auðn heiðanna, þennan
dimma vetrardag, lostin ólýsan-
legum harmi og kvíða.
í Ytri-Hlíð ólst Sigurbjörg upp
í s'kjóli móður sinnar og þar
giftist hún þann 9. júní 1919, Frið-
birni Kristjánssyni, sem þá hafði
nýlokið námi við Hólaskóla.
Fl'uttust þau þá þegar að Hvamms-
gerði í Selárdal og hófu þar bú-
skap. Síðar fluttust þau að Búa-
stöðurn, en árið 1932 keypti Frið-
björn Ilauksstaði og þar bjuggu
þau, meðan heilsa leyfði, búi sem
utan húss og innan var táknrænt
fyrir íslenzka sveitamenningu eins
og hún gerist bezt. Fór þar saman
reisn og snyrtimennska, atorka og
búmennska. '
Friðbjörn og Sigurbjörg eignuð-
ust tvær dætur, en fjögur svein-
börn fæddust andvana við mestu
harmkvæli móðurinnar, sem varð
þar fórnarlamb erfiðra samgangna
og ónógrar heilbrigðisþjónustu.
Einn drenginn sinn missti Sigur-
björg rétt áður en ég fæddist.
hún heimsótti mömmu á sængina,
sýndi litlu lífi móðurlega ástúð og
veitti því blessun sína. Þegar ég
kom svo til þeirra hjóna 14 ára
garnall kom ég í önnur foreldra-
hús. Margan góðan bitann fékk ég
í búrinu hjá Sigurbjörgu á Ilauks-
stöðum, þá og síðar. Hún vildi að
ég yrði sór og sterkur drengur.
en umfram allt góður drengur og
því miðlaði hún mér ríkulega
þeirri nriklu ástúð og hlýju sem
hún átti svo nrikið af. Stærsta
gleði hennar í lífinu var að gefa
og gera gott, en þeirri unaðslegu
lífsnautn kynnast sumir aldrei.
Hún gerði engar kröfur til lífsins
sjálfri sér til handa, en hugsaði
fyrst og síðast um aðra.
Fimm ára gamlan dreng, Arn-
þór Ingólfsson, tóku þau hjónin í
fóstur og gengu honum í foreldra
stað. Meðal annars veganestis, sem
hann hlaut frá Hauksstaðaheim-
ilinu, var hreint og fagurt alþýðu-
mál, sem nýtur sín vel er hann
flytur umferðarþætti í útvarpinu.
Stuttu eftir að þau hjón fluttust
í Hauksstaði, fór þangað ungur
piltur, Halldór Pétursson, í vinnu-
mennsku og var þar óslitið meðan
þau hjónin stóðu fyrir búi og
fannst hvergi eiga heima nema
þar.
Eftir að Sigurbjörg var þrot-
in að heilsu og kröftum, dvaldist
hún lengst af hjá Guðlaugu dóttur
sinni og manni hennar, Guðmundi
Jónssyni, en þau búa á Hauksstöð-
am með fjórum börnum sínum.
Að endingu fór hún þó frá Hauks-
stöðum til yngri dóttur sinnar
Kristínar, sem gift er Sigurði B.
Haraldssyni efnaverkfræðingi
Vallarbraut 18 á Seltjarnarnesi og
naut til hinztu stundar umönnun-
ar þeirra.
Gegnum aldirnar hafa mynd-
rænar frásagnir Biblíunnar orðið
fyrirmyndir fagurra listaverka. En
fer ekki heiminn að vanta hliðstæð
ar sögur frá síðari tímum? Mér
kemur í hug saga af Sigurbjörgu
á Hauksstöðum, sem gerðist einn
haustdag fyrir löngu, er lang-
þreytta ferðamenn, sem hrakizt
höfðu meðfTam Dimmafjaligarði.
bar að garði hennar. Það stóð ekki
á veitingum hjá Sigurbjörgu. en
þegar annar þeirra, ungur dreng-
ur. sofnaði með fyrsta bitann 1
munninum, bað hún eldri dóttur
sína að þvo honum á meðan hún
reiddi þeim drifhvíta hvílu. Er
hinn maðurinn hafði matazt, dró
Sigurbjörg af honum skó og sokka
og kom þá í Ijós að hér þurfti
vatn og sápa að koma til. Nú var
hér enginn Messías á ferð, ekki
heldur stórmenni eða spekingur,
heldur andlegur jafningi sauðkind
arinnar. Og hér kraup að fótum
hans þessi fallega kona, sem aldrei
fór í manngreinarálit, kraup þarna
í dökkrauða húsmóðurkjólnum sín
um með hvítu blúndusvuntuna. og
laugaði af natni þessa óhreinu fæt-
ur. sem þykkar dökkar hárfléttur
hennar hrundu niður með, en i
loftinu bergmálaði hennar eigin
trúarjátning: Það sem þú gerir ein
um af nrinum minnstu bræðrum,
hefur þú Iíka gert mér. f Ijósi
svona mynda verður mannlífið
stærst og fegurst.
Hafðu stóra þökk fyrir margar
slíkar myndir, fóstra mín, og dvöl
mína „Hjá vandalausum“.
Teigi í ágúst 1970
Gunnar Valdimarsson.
t
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
23