Íslendingaþættir Tímans - 28.10.1970, Blaðsíða 29

beitarjörð, en skerjótt er þar fyr-
ir landi og fiæðihætta mikil fyrir
kindur. Saekja þær mjög í söl,
sem vaxa þar á fremstu flúðum.
Þurfti því að hafa vakandi auga
með göngu fjárins þar um fjörur.
Mjög var Jón árvakur um þessi
efni, og ótalin eru þau spor, sem
hann átti við að forða fé frá þess-
um háska. — Þessu fylgdi líka
það, að hirða þurfti féð með nabni
þann tíma er það var á húsi, er
veður voru válynd og frera lagði
um fjörur svo borgir hlóðust upp
af,- en rekaþarinn þjappaðist undir
þær svo hætta var á, að þær
hryndu yfir féð. Þá átti Jón
marga kalda stund, er hann hélt
fé sínu til haga, því hanm viðhélt
þeim góða sið að „standa“ yfir
kindunum er þær beittu sér, því
þá var betra að fylgjast með því
að þær hefðu ekki meira vos en
þær þyldu.
Ef finna ætti eitthvert einkunn-
arorð, sem heimfæra mætti upp á
Jón, þá mætti segja að einkunn
hans hefði verið að geyma e'fcki
það verk til morguns, sem hægt
var að vimna í dag. Hann á lang-
an starfsdag að baki, og það var
ekki venja hans að telja handtök-
in í klukkustundum. Verkið, sem
þurfti að vinna, var það sem réði,
en ekki tíminn.
En nú er þrekið farið og heils-
an biluð. Hanm hefur hin síðustu
ár legið mjög ósjálfbjarga á sjúkra
húsinu á Patreksfirði. Má það
hverjum manni mikil raun vera í
að rata, þegar honum er vinnufús-
leikinn í Móð borinn. En þá kem-
ur hin sterka skapgerð Jóms í ljós,
að sætta sig við það sem ekki er
hægt um að þoka.
Jón var alla tíð mjög ræðinn
við gesti og gangandi, þótt ekki
sleppti hann niður vinnu sinni við
það. Hann festi mjög í minni sér
hvern þann fróðléik, sem hann
taldi til nytsemda horfa. Hann líkt
ist um það föður sínum, Bjarna,
sem geymdi í huga sér mikinrn
sæg allskonar sagna frá fyrri tím-
um, sem hann sagði ætíð svo frá,
að ekki skeikaði orði í frásögninni,
hversu oft sem hann endurtók
þær.
Eins er Jón. Ennþá hefur hann
stálminni og rekur ættir manna af
furðulegri nákvæmni ásamt sögn-
um sem þeim fróðleik eru tengdar.
Það þótti mörgum umglingnum
gott að hlýða á, þegar Jón sagði
sögur frá fyrri tímum og útskýrði
fyrir þeim þá lífsbaráttu, sem hann
þekkti. Veit ég að þeir eru marg-
ir, sem nú senda honum hlýjar
hugsanir á þessum tímamótum ævi
hans. þegar þeir minnast þessara
stunda.
Jón var mjög barngóður og
hafði gaman af tiltektum smæl-
ingjanna þegar hann sá viðleitni
þeirra til þess að reynast sjálf-
bjarga. Var hann ótrúiega laginn
að fá þau til að lít-a bjartari aug-
um á tilveruna, ef fyrir kom að
ský drægi fyrir sólu í leik þeirra
eða starfi.
Mér þykir hlýða með þessu
spjalli að rifja nokkuð upp þá
helztu ættmeiði, sem Jón er af
sprottinn, þótt því verði ekki gerð
nein skil í stuttri grein. Þó veit ég
að Jón kamn á þessu miklu betri
skil og þekkir tengslin við miklu
fleiri ættmenn sina, en hér verður
stiklað á.
Einar Sigurðsson skáld og prest
ur í Heydölum átti fjölda barna,
sem kunnugt er, og meðal þeirra
var séra Gísli, sem síðast var prest
ur á Stað í Reykhólasveit, bróðir
Odds biskups.
Séra Gísli átti dóttur, sem Krist-
ín hét. Hún giftist Gunnlaugi
presti Snorrasyni, sem prestur
varð á Stað eftir föður hennar. —
Séra Gunnlaugur var kominn í
beinan karllegg af landnámsmann-
inum Þórði Bjarnasvni (Höfða-
Þórði) i Höfða á Höfðaströnd í
Skagafirði.
Þau Kristín og séra Gunnlaugur
áttu som sem Einar hét, fæddan
um miðja sautjándu öld. Hann bjó
fyrstur forfeðra Jóns, svo vitað sé,
á Hreggsstöðum og var lögréttu-
maður. Hann kvæntist Rannveigu,
sem sumir segja að væri dóttir
Jóns bónda í Flatey, Finnssonar,
þess er átti og gaf Brynjólfi bisk-
upi Sveimssyni Flateyjarbók. En
réttara mun að hún hafi verið dótt
ir Jóns Torfasonar lögréttumanns,
bróðursonar Jóns Finnssonar.
Rannveig var áttundi liður frá
Birni Þorleifssymi hirðstjóra á
Skarði. (Sjá Lögréttumannatal
E.B. 1954.)
Þau Rannveig og Einar áttu son,
sem þau létu heita Jón. Hann varð
síðar lögsagnari í Æðey á ísafirði.
Einar sortur þessa Jóns bjó á
Hreggsstöðum og eftir hanm sonur
hans Jón. — Sonur þessa Jóns hét
og Einar og bjó á Hreggsstöðum.
Var hann kenndur við bæinn og
kallaður „Rex“.
Jón sonur Einars „Rex“ fæddist
á Hreggsstöðum, em bjó þar ekki,
em dó þar árið 1903 hjá syni sín-
um Bjarna, föður Jóns Valdimars.
Kona þessa seinasta Jóns Einars-
sonar og móðir Bjarna hét Var-
gerður og var hún Jónsdóttir, Ás-
björnssonar.
Það er gamam að fylgjast með
þessari nafnaröð: Einar — Jón, og
gizka á uppruna hennar. Það sýn-
ast ver formæðurnar, Kristín á
Stað, sem kemur upp nafni afa
síns frá Heydölum, og Rannveig
temgdadóttir hennar, sem heldur
áfram Jóns-nafninu. En fyrsti Jón-
inn var sonarsonarsonur Björns
hirðstjóra og afi Jóns Finnssonar
í Flatey.
Bróðir seinasta Jóns Einarssonar
í þessari röð var Þórólfur faðir
Sigurðar skólastjóra á Hvítár-
bakka. Var Þórólfsnafnið einnig
tengt þessari ætt, þvi Ástríður
kona Einars „Rex“ var Þórólfsdótt
ir.
Þessir ættstuðlar, sem hér hafa
verið nefndir, má með sanni segja
að tilheyri þeirri ætt, sem vestra
hefur verið kölluð Hreggsstaðaætt
in. Mundi hún vera nokkuð fjöl-
menn. ef hún væri öll samantek-
in.
Móðir Jóns Valdimars og kona
Bjarna Jónssonar á Hreggsstöðum
hét Jónfríður og var dóttir Helga
Sæmundssonar, sem Kenndur var
við Skjaldvararfoss á Barðaströnd,
en hann bjó þar. Hanm var alinn
upp hjá þeim nafnkenmda garð-
yrkjumanni Guðmundi Sigmunds
syni í Litluhlíð.
Móðir Jónfríðar var Ragnhildur
Einarsdóttir. sem var násl yld Ein-
ari í Kollafjarðarnesi.
Systursonur Jónfríðar vd- Helgi
heitinn Guðmundsson þjóðsagna-
ritari. — Bróðursonur hennar var
einnig Þórarinn Jónsson á Meln-
um, sem margir Reykvíkingar
þekktu.
Þótt ég nefni þessi ættmenni
Jóns hér, þá er það meir til gam-
ans gert og til að gefa mönnunt
ástæðu til upprifjumar en að ætl-
unin sé að gefa nokkra tæmandí.
upptalningu að þessu leyti. —Um
þetta veit ég að Jón kann miklu
betur að rekja en ég, og við að
bæta. Hefur hann yndi af að fræða
þá er þess fýsir og kunna skil á
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
29